داستانو حەیاتۍ و قاسمی
بەشۊ: ئەوەڵی
(چەکەرەو ئەوەڵین ئەشقی دلێ دڵوو قاسمیەنە)
دەسم بەرد و لێفەکەم داوە ملو سەرەیمەر. سەرو بانو کێڵەکەیما سەحبێنە فرە سەرد بێ. تازە چەمېم دیسان گەرمێ بیێبێنێ، دەنگو تاتەیم ئاما:
(قاسم هۊرزە ڕۊڵە هەسارەکێ بەرە دە و بنیەش تەماتەکەی)
زانێنێ تاتەم وەختێو قسێوەش کەردێ، نەکەرېشا دوێ! بە پەلە هۆرساوە و کوچېو چەمېم پروونێم، وېم گورج کەردۆ و بیبنەکەم بەستم. لام کەردۆ مدیەو تاتەم وەختێو منش های کەرداوە، وېش لێفەکەش داوە سەرەشەرە و وتۆ.
دەنگو تەقەو دەسا ئەدایېم وەختێو ماڵێشا پنەو نان پەتەکەیەرە، ئەژنەویم. ئەدام گرد ڕوێو وەڵێ ئېمەنە هۆرزێ و دلێ کەپرەو وەروو کێڵەکەیەنە دەس کەرۍ نان پەتەی.
ئامانېرە وار و سەوا خېرێوم وەنە کەردە. بوەو نانە تازەکەی گردو ئا کەپر و تەڵانېشە گرتەبێرە. وەختێو نەمانێ خاکەنازەکێ و جمانېرە تاکو بلوو هەسارەکێ بەرە دەو، چڕیش شۊنیمەرە:
(ڕۆڵە قاسم گېیان، وەختێو ئاوەو تەماتەکەیت دارا، چۆسەرۆ چەنی وېت باوشێو پڕچێم پەی بارە، هەمیرەکەم هەڵای نیمە نەبېیەن و هېزمەکێم تەمامیێ) .
چەمېم هەڵای وەرمشا چەنە بێ، سەرێوم لەقنا پەی ئەدایېم و لوانێ هەسارەکێم بەرە دا.
سەرو کەڵەکەکێ تەڵانەو تەماتەکەیۆ، نیشتەبێنېرە. ئاویم نیێبێ تەماتەکەی و دلێ خیاڵا وېمەنە غەرق بیەبێنێ. زانێنێ گرد ڕوێو حەیاتە دەگاوە مێ پەی مڵکی. ئا ساڵە کوچشا نامابێ مڵکەرە. بەینوو مڵکوو ئېمە و ئادیشا، پەڕچینێو ولە گوڵاویا بۍ کە ڕاکێ بەینوو مڵکی و دەگای پاڵشەرە ڕەدە بێ.
چۆپەڕوو تەڵانەو تەماتەکەیۆ، چڵێو کۆچەکاو بەرز بیەبێ و تازە ماتەش کۆتەبێ. ڕۊی وەڵین، چن دانێ کەڵبێم پۊشۆ دیێبێنێ کە، ماسێبێنێ و وەختوو یاوایشا بێ. کۆتۆ ویرم و لوانێ پەی بنەو کۆچەکاوەکەی. وەختێو نزیکش کۆتاوە، چن دانێ مریچڵێش پۆوە بێنێ، کە منشا دیا، پڕێ و لوێ.
لامۆ فرە سەمەرە بێ، هەر پا شەو و ڕۊیە، فرەو هەنجیرەکاش زەردێ بیێبێنێ و یاوێ بێنێ. وەشیێنە نەزانێنێ چېش کەروو. قاچېوم نېیا و هۆروەسا دوەلەپەکەش. لەقێوم گرتۆ و چا وەختەنە ئەوەڵ دانەم نېیا دەم. حەیاتەم دوورۆ ڕاکێنە دیە.
بە پەلە هەر هەنجێرێوی یاوا گنێ وەروو چەمیم، وزێنېش گڵویمەرە و چن دانێویچم چنیێ، هیچم نەبۍ کەرووشانە و بە یەواشی نیێم کیسەم. چوونکە هەنجیری فرە تاسۆخێ بێنێ و تازە ماتەشا کۆتەبێ، ئینە بەهانېوە خاسە بۍ پەی ئانەیە چەنی حەیاتێ گنوو قسە کەردەی.
هەڵای خاس ڕوەم چەنیش نەکریێ بێوە. فرە قسێم حازرێ کەردێبێنێ واچووش پەنە.
دوەلەپوو هەنجیرەکەیەنە وەسارە، هەنجیرەکێم کیسەمەنە بەر ئاردێ و دلێ جوەکێنە خاس شتێمۆ و هەرپاسە بە تەڕی نیێمەناوە کیسەو پانتۆڵەکام. بە دڵی وەشۆ لوانێ ڕوەو پەڕچینو وەلگوڵاوەکا. تاکو حەیاتە نزیکە کۆتۆ، من وېم دلێ پەڕچینەکەیەنە شاراوە.
هەرچی زیاتەر نزیکەم گنێوە، فرەتەر وېم گم کەرېنێ. مەزانوو چێ هەرچیم نیابێرە پەنەش واچوو، چا ساتەنە گردم ویر شیۆ.
دۆروو دە هەنگامېویش مەنە بۍ بېیاوۆ لام، مەجبوور بېیا وېم نیشانەش دەو. وەختێو دیاش، تەکانێوەش واردە و واتش:
(ئۆۆۆۆ خوا گېرۆت قاسم! کورە خۊ تەرسنانێت! ئانە چېش کەری چا گەروو پەڕچینېیەنە)؟
هیچم نەبۍ جوابش دەوۆ. بە پەشۆکیاییۆ واتم:
(ئانە ئاوەو تەماتەکیم دارا)
دیا پەی تەڵانەو تەماتەکەی، نزیکوو سەد گەزێ سەرۆ بێ، ملېوش لار کەردۆ و بە چەمۍ ژیرێوە دیام پۊرە و خوا. کوچېو پەشۆکیایش پۆوە دیار بێ. پەی ئانەیە چۆدەسو ڕاکێوە دیارە نەبۊ، مەجبوورە بیە وېش وزۆ دلێ پەڕچینەکەی و بەی پەی لا من.
ئاندە نزیکەم کۆتێبێوە، دەنگو هەناسەکاش ئەژنەوێنێ. تاکو ئیسە پاسە نزیک بە وېم نەدیێبێم. سەرپۊشەکەش کۆتەبێنە ملش. هەر ئانە کە وەختێو منش دیا، سەرپۊشەکەش نەداوە سەرەشەرە، دڵم وەش بی. زانام فرە شەرمم چەنە نمەکەرۊ. قەرارم دابێ دماو ئانەیە واتەم پەنە وەشەم مسیۆ، وېم یەکلا کەروۆ و باسوو هیجبی کەردەکەیچش پەی کەروو.
کوچېو سوورە بیێبێوە، چن قەترێو ئارەق کۆتەبێ سەرو ڕوخساریش، قژە نیمە زەرد و کرژۆڵەکېش لایێو ڕوېش پۆژنابېشارە. هەس کەرۍنێ دڵم تننتەر مدۆوەنە. ئاڎۍچە چا یاگە گولانۍنە فرە ژڵێویێ و بۍ قەرارە بێ. زوو زوو دیېوەلا پەی ڕاکێ، نەکای کەسېو وینۆما.
پی جم و جۆڵیشە، منیچ تووشوو دڵەورکێ و ئسترێسی بیەبێنێ.
گڵوێزێوم قووت دا و دەسم بەرد پەی کیسەکەیم تاکو هەنجیرەکا بەرباروو. هەڵای دەسم بەر ناردەبێ گیرفانەکێمەنە، دیا پەی پاوەرەکام و چەمۍش گرژێ کەردێ. بە نۆعێوی مانادار خوا و واتش:
ئانە چی ئا کیسەو پاوەراتە تەڕ بێن؟
بە بۍ ئانەیە جوابوو پەرسەکېش دەوۆ، بە وەشحاڵیۆ دەسم بەرد و چن دانێ هەنجیریم کیسەمەنە بەر ئاردێ.
کیسەم پەڕ بۍ جە تۆزێ و شەخەڵی فرە وردی.
وېش تێک نەدا، دوێ دانېش دلێ دەسامەنە هۊر گېرتێ و فووش کەردێ وەنەو واردێش. چی حاڵەنە بێنمێ، دەنگو تاتەیم ئاما.
دوێ جارێ بە تووڕەییۆ چڕیاش وەنە. وشک بېیا و نەزانام چېش کەروو. هەنجیرەکێم نیېوە کیسەم. حەیاتە بە پەلە وېش فڕەدا سەرو ڕاکێ. سەرپۊشەکەش داوە سەرەشەرە و دیا پەی ئا یاگێ کە دەنگو تاتەیم ئامابێ.
تاتەم لاو ئێمۆ دیار نەبۍ. چن گەزێو دوورە کۆتۆ، دلێ ڕاکێنە مدرا و لاش کەردۆ و بزێو کۆت سەرو دەمیش.
بە بزەکەو سەرو لچاش، دڵم کوچېو ئارام بیۆ. بەڵام داخەو ئانەیە کە نەتاوام هیچش لاوە واچوو، لوانە دڵم. پەی ساتێوی تاتەم ویرم شیۆ. بە بۍ ئانەیە هەرمانېوی قورسم کەردەبۆ، ئارەقێو سەرو تەۋېڵېمش گرتەبێ. گېڵانێ ڕوەوە دما و سەرەکووی بېیاوە ڕوەو تاتەیم.
هەر دوورۆ چەمو تاتەیمۆ بێنێ، چنگڵېوی گولانە و گاڵۆکێوی درێژ دەسشۆ بێ، دیێ کوچەکاوەکەیەرە و چەنی وېش قسێ کەرۍ.
کەم کەم پەرچینەکەم ئاست جیا و کۆتا یاگێو کە گردو ڕاکێ حەیاتێ دوورۆ وینێنێ.
بە بۍ ئانەیە دەسو وېمبۊ، چەمېم وشکێ بیێ ڕاکێرە. حەیاتە دەرەکەنە کەردەبېشۆ ئۆدەس. مەزانۇو چەنی پا چن دەیێقەیە، یاوا ئاگە. ئەجۍ ئاسکەنە پڕۆ و ملۆ ڕانە.
دەسېوم بەرز کەردۆ تاکو ئیشارېوەش وەنە کەروو، بەڵام تازە کۆتێبێ بەینوو هەژگەکا قەراخوو ڕاکێ و لوا و دیار نەمەنە.
نزیکوو تاتەیم کۆتەبێنێ، بەڵام هەڵای هەر نەوینێم. جارێوتەر چڕیاشۆ وەنە. ئی جارە جوابم داوە.
وەختێو دیاش ، گاڵۆکەکەو دەسیش بەرز کەردۆ و واتش:
ئەرۍ ئانە چکۆ بېیەنی کورە؟ جوەو ئاوەکێ شەخەڵی گرتێنە و ئاوەکېش لوێنە ملو کەڵەکەکێرە! تەماتەکە عال نەداریان! ئەی ئی هەنجیرێ کێ واردێنێ؟ خۊ بەڵاهێرێوش پۆ بێنێ.
تاتەم جارێوەنە چن پەرسێش وەنە کەردا. نەزانێنێ بە کام پەرسێش جواب دەوۆ. هەر ئانەمە پەی ئاما دەسم بەرد کیسەمەرە و چن دانە هەنجیرەکێم بەر ئاردێ و واتم:
ئانە هەنجیرەکێ من چنیێ تاتە، واتم با بەرووشاوە پەی شیلانێ
تاتەم دیاوە کۆچکاوەکەیەرە و سەرێو گاڵۆکەکەیش نیارە زەمین و وېش دا ملشەرە، بە سەرەسڕمانیێوۆ دیام پۊرە و واتش:
یانی هەر ئا چن دانەشە پۆوە بێنێ؟
دەی هەنجیری نریێنێ دلێ کیسەو پانتؤلا؟
گۊشم نەدا پەنە، زانێنێ باوەرم پەنە نمەکەرۊ. لاشەنە ڕەد بېیا و کۆتانێ ویروو ئەدایېم. تەڵانەو هەنارەکانە باوشێو پڕچێم کۊ کەردېوە و ئامانێ پەی لا کۆگاکێ.
هەر دوورۆ شیلانەی واڵێم بە نازێوی زارۆڵانۆ، ئاما دەمۆ ، پڕچەکێم نیێرە و هەنجیرەکێم دا پەنە، ئەوەڵ جار بۍ ئا ساڵە هەنجیری وەرێ. ئامانە باوشیم و فرە بە وەشحاڵی دیەم. بە شادی شیلانێ کوچېو خەفەتوو حەیاتێ دڵمەنە کەم بیۆ.
ڕەزا بەهمەنی.[1]