چی مەشۊم ڕۊمانەو (چنارە) ی بوانمېوە؟
بەشۍ: پەنجەمە
دیارا گردو کۊمەڵگاکاو دنیاینە خۆڵکی جیاواز جە نۆعوو ویرکەردەیوەو ئەخلاق و ڕەفتاری هەن.
ڕۆمانەو چنارەی ماچۊ بە ئېمە وېیەردەنە هەرچن هۆرامان خۆڵکێوە دیندارش بېیەن، وەلێ بڕېو کەسێ چەنوو ئانەی کە دیندارێنێ، هیچ وەخت ملشا پەی عورف و عادەتو باوەڕی عامیانەی خۆڵکی کەج نەکەردەن و دەس بە سینە پېسەو وەڵینەکا و بۍ مەبالات وەراوەروو دیاردە تازەکاوە نەمردێنێ و نەبېیېنۍ. پەی نموونەی وېیەردەننە باوڕێوە پیا سالارانە حاکم بېیەن وەرهورزنە و هۆرامانیچنە؛ هەمیشەی ژەنی و مافوو ژەنېشا وستەن پەشتوو گۊشا و بایەخوو پیای و کوڕی فرەتەر بېیەن جە کناچۍ. دەروېش میران کەسېوە پیرا و دیندارا وەلێ هیچ فەرقێوە مەوزۆ بەینوو پەروانەی کناچۍش چەنوو کوڕېوە. گردو نێگبەتیەکاو ژیوایو پەروانەینە یەکەمەین و عالتەرین پاڵپەشتا پەی پەروانەی. یا مەڵڵا ئوسمان کە مەڵڵان و مەڵڵایچ فرە وەختا وېش دوور دارۊوە جە خۆڵکی و پلەکانێوە بەرزۆ تەماشوو خۆڵکی عەوامی (بە قسێو وېشا) کەرۊ. بەڵام مەڵا ئوسمان چەنوو وەشیەکاو خۆڵکی وەشحاڵا و چەنوو ڕەنج و دەردەکاشا نەوەشا.
هۆرامان بە جواغرافیای تایبەت بە وېش و کۆیسانی بېیەیش و شاخ و قولە فراوانەکاش و مووسیقی و زوان و خوڵکی عالیش و فەرهەنگی کۆن و ڕەسەنیش مژناسمێ. گەرەکما واچوو، بەهمەنی فرە عال تەوسیفەکاش کەرۊ و پەی کەسېوە کە هۆرامانی نەژناسۆو نەدیەبۆش، بە زەریفی تاوۆ بە جە ڕاو ئا تەوسیفاوە هۆرامانێوە خیاڵوو وېشنە موجەسەم کەرۊ پە وېش. چەنی وەختێ من ئاناکارنینا وەنوە، بە زەریفی تاو زمسان و نۆعوو مێمانیەکاو خوڵکوو ڕووسیەی مەژگوو وېمنە بەتەسویر کېشوو، یا وەختێ سمفونی مردگان وەنوە تاو زۊر و قینە جە بنەماڵێوەنە کە کەسېوە ڕۊشنویر دلێشنە هورمێزۆوە خیاڵ کەروو لاو وېمۆ،
ڕیک ئەپاسەیچ وانەرێوە کە هۆرامی نەبۊ، بۍ گرفت و گرفت تاوۆ هۆرامانی بژناسنۆ بە وېش و دەگاکاش و ڕەفتاروو خۆڵکی پېسەو فەرهەنگېوە جیاوازی موجەسەمبۊ لاشۆ. هەمتەر قووڵ دەرک پا ڕەنجا کەرۊ کە تاکی هۆرامی جە وېیەردەنە تووششا بېیەن و بەشێوە چا ڕەنجا جە نۆعوو وېشانە جیاوازێنێ.
فەرشید ڕۆستەمی.[1]
.