دیمانێ چەنی جەلیل عەباسی
بەشی: یەکەمە
ڕۊشنگەری:
بەڕېز جەلیل عەباسی: وەڵێ گرد چېویەنە ئی پەیامەتا دیم ئجیام تلگرامەکەت هەک کریان. چوون ئی کامێنتێ چنی پېشینە و جەنابیت یا لانیکەم چنی ئا ۋېنەیە کە ئېمە جە ڕاو نویستەکاتۆ یا دووراو دوور بە ئەژنەویەی، ئاگادارێشەنمێ، نمەگونجیۆ، بەڵام چنی ئینەیچە دیسان فرە لامۆ سەمەرە نیا. چوون فرەما دیەن کە خەڵک پابەندېو نەتیجێو مەنتێقیەو کردەوە و باوەڕەکاو وېشا نېیەنێ و پارادۆکسێ پیسنێ جە ئەندێشە و قسە کەردەیشانە گنا بەر. بەڵام هەڵای جە ئەدەبېیاتوو قسە کەردەیت و جۊروو ئا کەلیما بە کارت بەردېنۍ شۆک بېیا.
فرە بە خولاسە و سەراحەت عەرزتا کەروو، دلێ ئی دوە چەمکیەنە یانێ (کوردی) و (هۆرامی)، یوەمشا ئەسالەت و قدمەتش پەی ئەژناسەو زوانو ئېمە فرەتەرا. بە دەیان بەڵگێ تاریخێ ئینەی دەسەنە کە ئی زوانە بە کوردی ئەژناسیان. بەڵام دوەمشا تەنیا چی سەڎ ساڵە دماینەنە ڕەواجش پێڎا کەردەن. ئەر زەحمەتتا کېشتەیا و نویستەکێو ئېمەتا شۊنی گېرتیانێ ، زانێنی کە بە کاربەردەو ئی چەمکیە یانێ (کوردی هۆرامی) تەوجیهی زانستی و تاریخی ورد و قوڵ ئینا پەشتیشۆ.
بێ پەردە ماچوو، جەرەیانېو بە نامۍو گۊرانیسمی چن ساڵێن ڕاس بېیەنۆ کە بنەڕەتەنە نامېو هۆرامی و هۆرامانیش گېرتێنە هەدەف. ئانێتا ئێدعاو (هۆرامی بۍ پیشوەند و پەسوەندی) کەردێ، جە وەرانوەروو تێزیوو گۊرانیسمیۆ گولانەتەرین قسێتا پەی کەردەی نېیەنە. یۊ جە ئەسڵیتەرین قسەکاشا ئانێنە کە دلێ سۆننەتی ئەدەبی ئېمەنە تاقە یەک جاریچ ئیشارە بە ( زوانی هۆرامی) نەکریان. کەستا نەتاواناش (چا مەنزوومە فیکریەنە نمەتاڤۆ) یەک کەلیمە جوابوو ئی قسا دۆوە، بەڵام ئېمە چن ساڵێن خەریکوو بنیاڎ نیای مەنزوومېوی تەحلیلیەنمێ کە ئەرزشە سۆننەتیەکاو هۆرامان و شناسەو (زوانی هۆرامی)، پارێزنۆ و درۆس بېیەی کاربەستوو چەمکوو (زوانی هۆرامی) نیشانە مڎۆ. هەر پەوکیچ چی ساڵانە جگەم ئەنواعوو دژمان و سوکایەتیا، بارها ئېمەشا بە هۆرامیگەری و تاریخسازی پەی هۆرامانی گونابارێ کەردێنمێ و سیفەتێ پېسە (هۆرامیلە)یشا داینمێ پاڵ. ئانەیچە واچوو پېسەو زەربەگیروو مامۆستا وەشەویستەکایچ عەمەڵما کەردەن. خاس مزانوو ئەر ئېمە نەبېیەیانمێ ئا مامۊسا وەشەویسێ کە ئیسە ماتشا کەردەن یا جار و بار پېسە مامۆستا جەلیل عەباسی توانجێوەما گېرانە، فرەتەر بێنێ سیبل. ئا وەختە پەی وەرگیری جە وېتا و جە چەمکوو هۆرامیچ، بێجگە برێ شوعارە هاڵی و بۍ مایا، هیچ دەس و باڵتانە نەبۍ.
شەرمم مێ پەی دیفاع جە شەخسوو وېم قسێ کەروو. بەڵام ئا کەسێ نزیکۆ من مژناسا مزانا کە غروور و وێ بە زل زانای ئەخلاقیاتمەنە نېیا، بەڵکوو فرووتەنیێوی مەیلەو زیاڎە ڕەویچم هەن. بە دڵ حەز کەرېنۍ نەک جەنابت، دەیان کەسێ تەرێچ بېیەیانێ کە نەک بە شوعار دای، جە چوارچېویێوی فیکری و زانستیەنە، چنی ئا جەرەیانا کە نامۍ هۆرامی و هۆرامانی چنی فەلسەفەیشا نمەگونجیۆ، ڕووبەڕوو بېیەیانېوە. جەرەیانېو هۆرامانیم خاس ڕەسەد کەردێنێ و ئاگاداروو گرد قسەو باسێوی چی بارۆ هەنا. بە داخۆ چېوێوم چە شمەوە نەڎیەن. ئانە کە سەردەمېو چنی یۊ جە شەخسەکاو ئی جەرەیانیە گیریەبیمێ یەکتری و چوار قسێما بە یۆیچ واتێبا، مەبەستم نیا. چکۆ و بە کام بنەمای فیکریۆ ڕووبەڕوو گۊرانیسمی بیێندېوە؟
مودەڕرێس سەعیدی.[1]