باسێوی کۊتا سەرو ڕۊمانەو (سیاو ڕێحانە) ی
بەشۍ: یەکەمە
نویستەی: #هەورامان ڕۆستەمی#

دەس وەشی تایبەت کەروو جە کاک حەمەڕەزای پەی نویستەی ئی ڕۊمانێ و دڵم پۆوەن واچوو کە بەڕاسی حەزم کەردو لەزەتم بەرد جە وانایۆش.
بەڵام پېسەو وانەریوی یام وەردەنگېوی حەز کەروو ئېشارە کەروو بە چن خاڵا دلێ ئی کتېبېیەنە.
ئینە پەی گردیما ئاشکران کە نویستەی ڕۊمانێ تەمەنێوی فرە کۆتاش هەن جە هۆرامان و جگەم چن دانە ڕۊمانێ کۆتای کە چی چن ساڵە وېیەردەنە نویسیەینێ، بەداخەوە ئاڼە وېیەردەما نیا، بەڵام ئی نەبېیەی وېیەردەیە مەبۊبۊ بە نوونگەو ئانەیە کە ئېمە نەتاومۍڕۊمانەی عالە بنویسمێ و پېشکەش کەرمۍ بە وانەری هۆرامی زوانی.
گاهەز بڕېو واچا ئېمە پەیما نېیا کە چوون هۆرامان تاکو ئیسە ڕۊمانەش نەبېیېنە، ئێتر مەتاومۍ پېسەو ڕۊمانەکاو ماباقی زوانەکاو دنیای تەماشاش کەرمۍ، یام نەقدش کەرمۍ. بە پېچەوانەوە من پەیلوام ئانێنە کە ئېمە بە وانای ڕۊمانەکاو ماباقی زوانەکاو دنیای هەم متاومۍڕۊمانەی هۆرامیانێ بنویسمێ و هەم پېسەو ئاڎیشا نەقدیچش کەرمۍ، چووکوم هەرپاسە کە گردیما مزانمۍ شێوازوو نویستەی ڕۊمانێ دلێ گردو زوانەکاو دنیایەنە تەقریبەن پېسەنە یۆی و متاومۍکەڵک گېرمێ جە عەناسۆروو داستان یام ڕۊمان نویستەی و دماو ئانەی کە ئاشنای بیمێ چەنی ساختار، ڕازوان و ڕانۋېسو زوانی هۆرامی، ڕۊمانێوە ڕېک‌ و پێکە بنویسمێ پەی وانەری هۆرامی زوانی.
ئیسە با بلمێ سەرو نەقدوو ڕۊمانەکێ:
پەی نویستەی هەر ڕۊمانێوی چن فاکتێ مشیۊم وەرچەم گیریا پېسەو: دەسپەنەکەردەی، کشمکش (conflict) ، تەرح یام پەیرەنگ، شەخسیەت پەردازی.
ئی ڕۊمانێ دەس پەنە کەردەیش فرە بە ڕېک‌ و پێکی نویسیان و کەڵکش گېرتەن جە زوانی ساڎە و ساکاری (ایجاز) و بە خاستەرین شێوە وانەری جەزبوو وېش کەرۊ، بە شێوێو کە وانەر وەختێو کتېبەکەی گېرۆ دەس و دەس کەرۊ بە وانایش کات بە کات حەز کەرۊ بلۆ وەرەوە و نمەتاڤۆ کتېبەکەی بنیۆرە و حەز کەرۊ بزانۆ داستانەکێ ڕوەوە کۆگە ملۆ.
دەرگیریە زەینیەکێ کەسایەتی داستانەکێ، باوەڕمەنیەکېش و ئاواتەکېش فرە بە ڕېک‌ و پێکی و سەرو یاگێ وېشاوە باس کریەینێ و وانەر بە ئاسۇڎەی متاڤۆ چەنی قارەمانوو داستانەکێما پەیوەنی گېرۆ و وېش بنیۆ یاگێ ئاد٘ی. چی بەشەنە تەنیا یاگێوەنە بە پەیلواو من خاس قارەمانوو داستانەکێ نەژناسیان بە وانەری ئاڎییچ باس نەکەردەو یام دێر باس کەردەو ئانەیەنە کە سامان کەسایەتی ئەسڵی داستانەکێ، کەسایەتیێوی سیاسی و چالاکېوی کۊمەڵایەتین کە هەرپاسە واتم فرە دێر مژناسۆش پەنەما.
دلېنە، تەرح یام پەیرەنگوو ئی داستانێ خاس و بە شێوێوێ قەبووڵ پەنە کریا مجیانەرە، بە شێوێو کە ئەوەڵەو نویسەر تەرحەش متێنەرە و زانانش کە چەنی دەس پەنە کەرۊ، چەنی شەخسیەتەکاو داستانەکێ چەنی یۆی دەرگیرێ کەرۊ و لکە وزۆنە هەرمانەکێ و دماجار قارەمانوو داستانەکێ بە هامکاری ماباقی کەسایەتیەکا، زەمان، مەکانی بتاڤۆ ئی لکێ کەرۊوە و ڕۊمانەکێ پەردازش کەرۊ و بەرۊش ڕاوە.
هەر چن بە پەلواو من و بە قەوڵوو فارسی مەوزووع و تێموو داستانەکێ فرە کلیشەیی و تێکرارین و نویسەر ڕیسکیوی فرە گەورەش کەردەن جە هۊرچنیەو ئی بابەتیە و ئەر خاس نەنویسەیاش و شیش نەکەردەیاوە، تاوێ ڕۊمانێوە یەکجار لاوازەبۊ.
نویسەر هەر چن وەختوو پیادە کەردەو تەرحەو ڕۊمانەکېش مشیۊم هاگاش چەنەبۊ کە واقعیەتەکێ و خېیاڵاتوو وېش پێوەرە بەرۆنە فەزاو داستانەکێ، ئەڼا تەرحەو ئی داستانێ کە کەسېو ئاشقبۊ و چی ڕانە مەیاڤۆ بە دڵدارەکېش و دماجار شۆنەو چن ساڵارە کۊرەکەش هەرپاسە ئاشقوو کناچۍوێبۊ کە تاتەش قاتڵوو تاتەو ئاڎۍ بېیەن و واوەی شۆنەو چن ساڵارە کناچۍ ئی کۆڕیە جە وەڵاتیوی ئۆرووپایەنە ئاشقەو کۆڕیویبۊ کە کۆڕوو هەر ئا ژەنێنە کە تاتەش تاتەو ئاڎێش کۊشتەن، کەمېو نا، فرەیچ دوور جە واقێعیەتیا پەی وانەری، بەڵام هەرپاسە کە عەرزم کەرد کاک حەمەڕەزا سەرەڕاو قەبووڵ کەردەی ئی ڕیسکە گەورەیە و باس کەردەو دلێنێوی فرە تێکراری و کلیشەیی، تاوانش وانەری تاکو ئاخروو ڕۊمانەکېش جەزب کەرۊ و پەیوەنی وېش چەنیش حێفز کەرۊ، بەڵام ئاخروو داستانەکێ تاوێ بە شێوێوتەر بلۆ وەرەوە و کە وانەر ئاڼە دڵش نەمڕیۆ جە درێژایی ڕۊمانەکێنە.نە کۆڕ نە تاتەش نەیاوای بە دڵدارەکېشا و ئاخرەکەیچش ئەوە ئانەی مشۊ کە نەسڵوو یەرۆمیچ نەیاوا بە یەکترینی. نویسەر ئاخروو داستانەکێ مازۆوە پەی وانەری کە وېش بڕیار بڎۆ کە دوە دڵدارە جوان عەمرەکە ئاخرش مېیاوا بە یەکتری یام نا، کە ئینەیچ وېش تکنیکێڤوو نویستەیا و باوا.
یۊ جە خاڵە پتەوەکاو ئی داستانێ باس کەردەو حاڵ و وەزعەو ئێنسانېوی ئاشقیا! کە چەنی کەسېو یام وەراوەرەکەش دڵشا مشۊ یەکترینی و حاڵ و وەزعشا باس کەرۊ و بە شێوێو کە وەختێو ماچۊ دڵوو سامانی دای دێ وەنە، یەکجار وانەر هەس کەرۊ دڵوو وېش خەریکا مڎای مڎۆ وەنە.[1]