#Efrîn# di bin dagîrkeriyê de (133):Pakrewanbûna temenmezinekî Kurd di bin işkencekirinê de, Gundê “Qîbarê” di bin binpêkirin û niştecîkirinê de, sezakirina ekadîmiyekî bi sê sal hepis.

Bi hezaran ew raporên belgekirî – yên Komîta Yekgirtina Netewan a Serbixwe jî di nav de- ew binpêkirin û tewanên cûrbecûr ên di dermafê Efrînê û xelkê wê de, yên ji aliyê Artêşa Turkiyê ya dagîrker û nandozên wê yên bi ser Kiwalisyona Sûrî – Ixwanî têne kirin ve cerisandin, û wexta encamdayîna wan jî hat. Ji ber wê şanda “Kiwalisyonê” bi şîretiya Istîxbaratên Tirkiyê û bi riya Encûmena Niştîmanî ya Kurd bezî çû Herêma Kurdistanê, da ku rûyê xwe cîlaw û xweşik bike, li ser wan kiryarên qirêj veşêre yan bi kêmanî bike karine tekane û rewatiyekê bide dagîrkeriyê; Lê, tu carî bodre û cîlaw rûyên qirêj û gemarî û derûnên nexweş venaşêrin.
Vaye çend binpêkirin û tewanên ku me belge kirine, gotegotên wan kesên gotina “Efrîn rizgarkiriye û di ewle û aramiyê de dijî” belav dikin, li erdê dixin û derew dertînin:
= Şehîdbûna temenmezinekî di bin işkencê de:
Pakrewanê temenmezin “Şêxmûs Qasêm”.
Li 3.3.2021an, hemwelatî “Şêxmûs Qasêm kurê Mistefê /73/sal” ji xelkê Gundê “Kosa” – Reco, yê bi tenê li Bajaroka “Meydan Ekbezê” rûdinişt -malbata wî jî li Bajarê Heleb koçber e- bi dudiyên din “Se’îd Mihemed Qenber û Mihemed Xelîl Hec Şêxo” re (yên ji heman bajarokê), bi hevkariya di navêna Milîseyên “Feyleq Elşam” û “Asayişa Leşkerî” û Istîxbaratên Tirkiyê de, bi behaneya karê parêzavaniya şevayî li ba Rêvebiriya Xweser a berê, li navenda Navça Reco hatin girtin, bo navenda asayişê hatin birin, û li Siba 6.3.2021an merivekî wî ji gund hate agahdar kirin ji bo were Nexweşxana Efrînê û termê wî radest bibe, û xuya dibe ku wî di bin işkencê de jiyana xwe ji dest daye. Û hevaltiya endamên asayişê û “Feyleq Elşam” ji cenazê re bi awakî yekser ta goristanê, veşartina termê wî bi destên wan, rênedana dîtina term an şuştin û derxistina ji mal, nêrîna mirinê ya di bin işkencê de tekez dikin. Û ta niha “Qenber û Hec Şêxo” li ba asayişê li Reco girtî ne.
Serkêşê şaxeke “Asayişa Leşkerî” li Reco “El’emîd Cerah Elkemarî”.
Tê gotin ku “Serkêşê Asayişa Leşkerî” li Reco “Cerah Elkemarî” yê ku ji Gundewarê “Dêra Zorê” ye, û ew yek ji serkêşên Milîseyên “Ehrar Elşerqiyê” ye ( yê ku li Heyva Rêbendana sala çûyî ji aliyê Hikometa Demkî ya Kiwalisyonê ve ritbeya wî hatiye bilindkirin û bûye “Emîd”).
Herweha “Eyhem Elqûba’i” yê niha serokê “Asayişa Sivîl” li “Reco” hemwelatî “Mihemed Henîf Hisên/30/sal” ji xelkê Gundê “Bilêlko” li 9.9.2019an di bin işkencê de kuşt, û li ba dadgehên dagîrkeriyê jî hate beratkirin û bi ser de jî di dû re ritbeya wî ji “Neqîb” kirin “Ra’êd”.
= Gundê “Qîbarê“:
Li Bakur Rohilatê Bajarê Efrînê bi dora /3/KM dikeve, ji dora /300/mal pêk tê û bêtirî nîvî xelkê gund Êzdî ne, tenê dora /190/malbat ji nişteciyên resen tê de mane – piraniya wan jî temenmezin in, dora /90/malbat ji anîndeyan lê niştecî kirin, û li Roavayê gund /10/konên anîndeyan di nav zeviyên xelkê de hatine venandin. Dema dagîrkeriya gund li navîna Avdara 2018an, Milîseyên “Lîwa’i Elmu’itesêm” û “Feyleq Elrehman” kelûpelên hundir piraniya malan ji xwarinûmarin û alav û amûrên elektirîka roniyê û alavên baqirî û /10/ tirektorên çandiniyê û /5/ pîkab û /10/matorên dutekerî û kebil û stûnên toreyên telîfona zemînî dizîn, herweha jî dest danîn ser:
Serkêşê “Feyleq Elrehman – Ebid Elnasêr Şimêr”.
– /110/ malên hemwelatiyên bi zorê koçberkirî û tevahiya tiştên hundir wan malan dizîn. Ji wan malan: Malên herdu hemwelatiyên Ereb “Hemûd Elmûse, Mihemed Elmûse” bûn biryargeh ji “Lîwa’i Elmu’itesêm” re, mala hemwelatî “Betal Xezal” ji “Feyleq Elrehman” re bû biryargeh, mala hemwelatî “Ebid Elrehman Mamo” ji serkêşê “Feyleq – Ebid Elnasêr Şimêr” yê ji “Xotaya Rohilat” re bû mal, û çar malên din jî li nêzîk çateriya gund
– Guvêşgeha zeytûna ya hemwelatî “Ebid Elrehman Mamo”.
– /700/ darê zeytûnê yên dilovanber “Hemîd Menan” – bi ser ku du lawên wî di gund de ne – bi behaneya ku zeviyên wî ji biryargeha “Feyleq Elrehman” ve nêzîk in.
-Avahiya Şaredariyê ji “Feyleq Elrehman” re kirin biryargeh.
Dilovanber “Ebid Elrehman Mamo” ji xelkê “Qîbarê” yê ji kerba re miriye.
-Dora /30/hiktar zeviyên çandiniyê yên ku Milîseyên “Lîwa’i Elmu’tesêm” her hiktarekê jê di her werzekê de bi /200/dolar bi kirê dide, jê /15/hiktar ên hemwelatî “Ebid Elrehman Mamo” ne, yê ku milîseyine din jî dest danîne ser du hezar darên wî yên zeytûnê yên li derveyî gund, û ji kerba re li 29.1.2021an li Bajarê Heleb miriye.
– Stasyona sûtemeniyê ya hemwelatî “Sebrî Hiso” û bikaranîna wê ji aliyê milîseyan ve, û dizîna hemî amûr û gencîneyên herdu kargehên bêrîn û sabûnê (hersê avageh jî li derveyî sînorê gund dikevin).
– Nîvî berhema werzên /5/hezar darê zeytûnê yên hemwelatiyên bi zorê koçberkirî û rêdan dane merivên xwe yên li gund ku malmewalên wan hilînin û dînin.
– Cîgehên kevirhilkirinê li çiyayê gund, û vekirina /20/ giropên hilkirina keviran û derxistina bermayan û nihateyê, ji aliyê Milîseyên “Elfeyleq û Elmû’itesêm” ve.
Biryargeha Milîseyên “Feyleq Elrehman” li leşkergeha Gundê “Qîbarê”.
– Leşkergeha li nêzîk gund Milîseyên “Feyleq Elrehman” dagîr dike û tê de endamên xwe amede û rahênan dike.
Gund ji ber buhabûna ava vexwarinê û pirbûna gilgemara malan ên li kolanan bi sedema derengiya hilanînê û xemsarî û pintîbûna anîndeyan, zehmetiyan dikşîne, û nişteciyên resen zarokên xwe naşînin dibistana tekane ya heyî, ji ber ku destjêberdayî ye û hînkirin tê de lawaz e.
Û milîseyan tiştmiştên mizgefta gund jî – ya ku paşê hatiye ferekirin û çaksazkirin – dizîn. Weha jî Girê Qîbarê yê kevneşopî – Roavayê gund, li dirêjiya şeş heyvan hate rêşkirin û kolandin, û çi kinzên wê yên veşartî jî hatin dizîn.
Goristana “Qîbarê” – şikestina kêlik û gorên miriyan.
Herweha xelkê gund tûşî hemî cûreyên binpêkirin û tewanan, ji girtin û kuştinê de bigir ta dizîn û ferzkirina vêrgî û baceyan di bin serpereştiya Istîxbaratên Turkiyê de, hatin, wek nimûne: Hemwelatiyê temenmezin “Umer Memo Şemo” bi xwînsarî li dawiya Avdara 2018an hate kuştin, û hin din jî di bûyerine cudecuda de. Herdu hemwelatî “Seydo Beşar Emrîko û Henan Elî Şêxo” ji sê salan ve hatin girtin û hatin veşartin û ta niha çarenûsa wan ne diyar e, û hemwelatî “Ebdo Şewqî Beko” ji bêtirî çar heyvan ve hatiye girtin û di Hepsa “Maratê” de dimîne. Herweha bi çavekî bi kîn milîse li Êzdiyan dinêrin ji ber ku wan “gawir” dibînin, û ew nikanin baweriyên xwe yên olî cîbecî bikin û boneyên xwe vejînin, û bi ser de jî, zaretgehên wan (Şêx Hisên, Melek Adî, Cêlxane) yên li Başûr Rohilatê gund tevdan û wêrankirin, û kêlik û tirbên miriyên gund jî şikandin û hilkirin û tarûmar kirin.
= Girtinên bêsûcane û veşartina zorane:
– Weke tekezî ji hebûna hepsên bi dizî yên di bin serpereştiya Istîxbaratên Turkiyê de û heweha jî veşartina zorane ji sedan keç û lawên Efrînê re, destlatên dagîrker li 1-2/3/2021an ev hemwelatî ji Hepsa Maratê berdan:
1- “Mihemed Şihadê kurê Ehmed” – ji pêkhateya Ereb, û ji Gundê “Til Silorê”- Navça Cindirêsê, yê ji 16.3.2018an ve girtî û veşartî.
2- “Ebid Elmenan Minle Mihemed kurê Tahîr/64/sal”, ji xelkê Gundê “Coqê”, yê ku ji Êlûna 2018an ve girtî û veşartî.
3- “Lewend Mihemed Şêxo/21/sal” ji Gundê “Dargirê”, yê ku ji Êlûna 2018an ve girtî û veşartî.
Duktorê Endezyar “Mihemed Fehmî Ebdo”.
-Li 1.3.2021an destlatên dagîrker Duktorê Endezyar “Mihemed Fehmî Ebdo kurê Nebî /63/sal” ji xelkê Gundê “Xirabî Şera” û ji 7.4.2020an girtî û di Hepsa maratê de seknandî, bi tewanbariya “belavkirina giyana nijadperestiyê û geşkirina hestên netewî û ta’îfî”, bi sê salan seza kirin, weke çawa ku berê “Dadgeha ewleya Dewletê” li Şamê di dermafê çalakvan û siyasetvanên Kurd de dikir. Divê bê zanîn ku “Cîgirê giştî li Efrînê” li 17.6.2020an biryara berdanê dabû “Duktor”, lê bi şîreta Istîxbaratên Turkiyê ew biryar nehate cîbicîkirin û digel wê jî hate hepiskirin û tuhmetên çêkirî û nemafdar pêve hatin leziqandin.
= Binpêkirinên din:
– Li 2.3.2021an alavin ragîhandî yen xwecihî gotin ku Milîseyên “Elcebhe Elşamiyê” bi ser maleke li nêzîkî kolana vêlat li Bajarê Efrînê de (ye ku malek ji anîndeyan tê de rûdinişt) birin, di encama êrişê de kesek hat kuştin û hevjîn û zarokê wî jî birîndar bûn, û nûçeyên newekhev derketin, hinan gotin ew endamekî “Da’işê” bû û hinan jî gotin sivîlek bû berevaniya mala xwe kir.
– Li Şeva 4.3.2021an, hêzên dagîrkeriya Tirkiyê û nandozên wê Gundên “Bênê û Kişte’ar û Şewarxe” bi dehan avêjtek bombebaran kirin, û li Şeva 6.3.2021an jî Bajaroka “Til Rif’etê” û derdora Gundê “Miniqê” – Bakurê Heleb ( yên koçberên Efrînê lê nişte dibin) bi çend avêjtekan armanc kirin.
– Li vê dawiyê mekin li hemwelatiyê temenmezin “Elî Hiso/70/sal” ji xelkê Gundê “Keferzîtê” xistin, ji ber ku razînebû anînde pez û dewarên xwe bê wijdan di nav zeviyê wî yê çandiniyê de biçêrînin. Bi ser de jî ew birin biryargeha leşkerî ya milîseyan û kêmrûmet kirin.
– Di çarçewa hewildana ferzkirina pirtirîn çalakiyên serwerbûnê ji Turkiyê re, li Efrînê firotina nên û şênberine din tenê bi perên Tirkiyê ye, û herweha jî dandina fîtikên xerciya xizmetguzariyan.
Şanşoreta ku pê şanda Kiwalisyonê ya bi serokatiya “Nesir Elherîrî” li Herêma Kurdistanê hatiye pêşewazîkirin bû ciyê şermezariya piraniya Kurdên Sûriyê, ji ber ku ew zanin çiqas Hemahengî û “Artêşa wê ya niştîmanî” ya milîsewî bi siyaset û kiryarên Anqerê re yên li dijî hebûn û rola wan di Sûriyê de, hevkar û pişikdar in; Û tewana kuştina hemwelatiyê temenmezin “Şêxmûs Qasêm” weke diyarî ji bidawîkirina wê serdanê re hat, da ku “nevehesiya – endîşe” yên şand pêşewaz kirine zêde bike û sayîbûna meraqa wan bihermîne.
Nivîsgeha ragihandinê- Efrîn
Partiya Yekîtî ya Demokrat a Kurd li Sûriyê[1]