کتېبخانە کتېبخانە
گېڵای

کوردیپێدیا گۆرەتەرین سەرچەمەی فرەزۋانیی پەی زانیارییە کورڎییا


ھۊرچنۍ گېڵای





ورڎ گېڵای      کیبۆردە


گېڵای
ورڎ گېڵای
کتېبخانە
نامۍ کورڎیۍ پەی زاڕۊڵا
کڕۆنۆلۆژیاو ڕۇداۋەکا
سەرچەمۍ
ۋەڵینە
گلېرۆکریێ بەکاربەری
چالاکیۍ
چنین گېڵۇ؟
ۋەڵاکریێ کوردیپێدیای
ڤیدیۆ
پۊلبەڼی، پېڕبەڼی
بابەتۍ ڕېکۆتییە!
تۊمارکەرڎەی بابەتۍ
تۊمارکەرڎەی بابەتۍ تازۍ
کېیاستەی ۋېنەی!
ڕاپەرسای
چنین دېیەی تۊ
پێۋەڼی
کوردیپێدیا چ جۊرە زانیاریېۋش پەنەۋازۍ ھەنۍ
ستانداردۍ
مەرجو بەکاربەرڎەی
چنینیی بابەتۍ
ئامرازۍ
چە بارەو ئېمە
ئەڕشیڤگەرۍ کوردیپێدیای
بابەتۍ چە بارەو ئېمە!
لینکو کوردیپێدیا دلۍ لینکا پەلیانەکەو وېتەنە بنیەرە
زېیاڎکەرڎەی / لابەرڎەی ئیمەیلی
ئامارو سەردانیکەرا
ئامارو بابەتۍ
فاڕەڕو فۆنتەکا
فاڕای ڕېکۆتو ڕۊژمارەکا
ۋشکنای ڕانۋیسی
زۋان و بنەزۋانو لاپەڕەکا
کیبۆردە
لینکۍ پەنەۋازۍ
زېیاڎکریاو کوردیپێدیای پەی گوگڵ کڕۆمی
کۇکیۍ/کۇکیز
زۋانۍ
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami)
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)
هەورامی - Kurdish Hawrami
Zazakî - Kurdish Zazaki
English
Français - French
Deutsch - German
عربي - Arabic
فارسی - Farsi
Türkçe - Turkish
Nederlands - Dutch
Svenska - Swedish
Español - Spanish
Italiano - Italian
עברית - Hebrew
Pусский - Russian
Fins - Finnish
Norsk - Norwegian
日本人 - Japanese
中国的 - Chinese
Հայերեն - Armenian
Ελληνική - Greek
لەکی - Kurdish Laki
Azərbaycanca - Azerbaijani
ھەژمارو من
چۇوەر-لۋای
بۇ بە ھامکارو شمە!
کڕېڵەۋاچۊ وېت ۋیرشېیېنە!
گېڵای تۊمارکەرڎەی بابەتۍ ئامرازۍ زۋانۍ ھەژمارو من
ورڎ گېڵای
کتېبخانە
نامۍ کورڎیۍ پەی زاڕۊڵا
کڕۆنۆلۆژیاو ڕۇداۋەکا
سەرچەمۍ
ۋەڵینە
گلېرۆکریێ بەکاربەری
چالاکیۍ
چنین گېڵۇ؟
ۋەڵاکریێ کوردیپێدیای
ڤیدیۆ
پۊلبەڼی، پېڕبەڼی
بابەتۍ ڕېکۆتییە!
تۊمارکەرڎەی بابەتۍ تازۍ
کېیاستەی ۋېنەی!
ڕاپەرسای
چنین دېیەی تۊ
پێۋەڼی
کوردیپێدیا چ جۊرە زانیاریېۋش پەنەۋازۍ ھەنۍ
ستانداردۍ
مەرجو بەکاربەرڎەی
چنینیی بابەتۍ
چە بارەو ئېمە
ئەڕشیڤگەرۍ کوردیپێدیای
بابەتۍ چە بارەو ئېمە!
لینکو کوردیپێدیا دلۍ لینکا پەلیانەکەو وېتەنە بنیەرە
زېیاڎکەرڎەی / لابەرڎەی ئیمەیلی
ئامارو سەردانیکەرا
ئامارو بابەتۍ
فاڕەڕو فۆنتەکا
فاڕای ڕېکۆتو ڕۊژمارەکا
ۋشکنای ڕانۋیسی
زۋان و بنەزۋانو لاپەڕەکا
کیبۆردە
لینکۍ پەنەۋازۍ
زېیاڎکریاو کوردیپێدیای پەی گوگڵ کڕۆمی
کۇکیۍ/کۇکیز
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami)
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)
هەورامی - Kurdish Hawrami
Zazakî - Kurdish Zazaki
English
Français - French
Deutsch - German
عربي - Arabic
فارسی - Farsi
Türkçe - Turkish
Nederlands - Dutch
Svenska - Swedish
Español - Spanish
Italiano - Italian
עברית - Hebrew
Pусский - Russian
Fins - Finnish
Norsk - Norwegian
日本人 - Japanese
中国的 - Chinese
Հայերեն - Armenian
Ελληνική - Greek
لەکی - Kurdish Laki
Azərbaycanca - Azerbaijani
چۇوەر-لۋای
بۇ بە ھامکارو شمە!
کڕېڵەۋاچۊ وېت ۋیرشېیېنە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 چە بارەو ئېمە
 بابەتۍ ڕېکۆتییە!
 مەرجو بەکاربەرڎەی
 ئەڕشیڤگەرۍ کوردیپێدیای
 چنین دېیەی تۊ
 گلېرۆکریێ بەکاربەری
 کڕۆنۆلۆژیاو ڕۇداۋەکا
 چالاکیۍ - کوردیپێدیا
 یارڎی
تۊماری تازە
ژیواینامە
ئیماموددینی مەردۆخی
30-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
میرزا حەسەن عەلی
27-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
میرزا ئاغای پاوەی
27-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
عەلی بەردەشانی
26-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
میرزا ئەحمەدی عەیشی
25-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
مامۊسا مەڵڵا مەحمووڎی موفتی دشەیی
24-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
دەروێش ئەیازی کرندی
22-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
میرزا موحەمەد ڕەزا پاوەیی
22-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
حاجی نیعمەتوڵڵای جەیحوون ئاوایی
21-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
غوڵام ڕەزاخانی ئەرکەوازی
17-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ئامارۍ
بابەتۍ
  534,152
ۋېنۍ
  108,797
کتېبۍ PDF
  20,104
فایلی پەیوەڼیدار
  102,569
ڤیدیۆ
  1,497
زۋان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,322
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,570
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,915
عربي - Arabic 
29,949
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,520
فارسی - Farsi 
9,221
English 
7,458
Türkçe - Turkish 
3,662
لوڕی - Kurdish Luri 
1,691
Deutsch - German 
1,627
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
340
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
90
Svenska - Swedish 
64
Español - Spanish 
50
Հայերեն - Armenian 
50
Polski - Polish 
47
Italiano - Italian 
47
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
24
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
18
Ελληνική - Greek 
14
עברית - Hebrew 
14
Norsk - Norwegian 
14
Fins - Finnish 
12
Тоҷикӣ - Tajik 
6
Português - Portuguese 
6
Ozbek - Uzbek 
6
Esperanto 
5
ქართველი - Georgian 
3
Catalana 
2
Čeština - Czech 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
Srpski - Serbian 
2
Hrvatski - Croatian 
2
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Lietuvių - Lithuanian 
1
Cebuano 
1
балгарская - Bulgarian 
1
हिन्दी - Hindi 
1
پېڕە
هەورامی - Kurdish Hawrami
ۋاچۍ و دەسەۋاچۍ 
61,596
کوڵەباس 
1,842
ھۊنیێ 
1,389
پەندۍ و ئیدیۆمۍ 
768
ژیواینامە 
158
کتېبخانە 
94
بەڵگەنامۍ 
55
یاگۍ 
6
ۋەڵاکریێ (گۊڤارۍ و ڕۊجنامۍ و ...) 
2
شەھیدۍ 
2
نامۍ کورڎیۍ 
1
پارتیۍ و ڕېکۋزیێ 
1
ئامارۍ و ڕاپەرسیۍ 
1
کۊگاو پەرۋەڼا (فاییلا)
MP3 
323
PDF 
31,003
MP4 
2,455
IMG 
199,009
∑   سەرجەم 
232,790
گېڵای شۊنۊ دلېنارە
کوڵەباس
پەی مەسعود عەباسی
کوڵەباس
چی هیچ کام ئی خەیرێشا نەکەر...
کوڵەباس
با جە ڕاوکەرڎەی وازبارمۍ
کوڵەباس
ئێرۆس یانې چێش؟
ژیواینامە
مەلا عەبدوڵڵای دشەیی
کوردستانی بەشووناس چۆن لکێنرا بە عێراقی بێشووناس؟
نۋیستەکاتا بە ڕانۋیسېۋی پوختە پەی کوردیپێدیای کېیاندۍ. ئېمە پەی شمەیشا ئەرشیڤ کەرمۍ و پەی ھەتاھەتای چە فۆتیای پارېزنمېشا!
پېڕە: کوڵەباس | زۋانو بابەتۍ: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
ھامبەشیکەرڎەی
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
ھۊرسەنگنای تۊماری
نایاب
فرە خاسە
خاسە
خرابە نېیەنە
خرابە
ۋزەش دلۍ ڕیزبەڼیی گلېرۆکریێکاو وېم
پەیلۋاو وېت چە بارەو ئی بابەتۍ بنۋیسە!
ۋەڵینەو دەستکاریی بابەتۍ
Metadata
RSS
چە گوگڵ پەی ۋېنە پەیۋەستا بە بابەتۍ دەسنیشانکریێ گېڵە
چە گوگڵ پەی بابەتۍ دەسنیشانکریێ گېڵە!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English0
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami)0
هەورامی - Kurdish Hawrami0
لوڕی - Kurdish Luri0
لەکی - Kurdish Laki0
Zazakî - Kurdish Zazaki0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana0
Cebuano0
Čeština - Czech0
Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
ترکمانی - Turkman (Arami Script)0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

کوردستانی بەشووناس چۆن لکێنرا بە عێراقی بێشووناس؟

کوردستانی بەشووناس چۆن لکێنرا بە عێراقی بێشووناس؟
=KTML_Bold=کوردستانی بەشووناس چۆن لکێنرا بە ئێراقی بێشووناس؟=KTML_End=
#ڕەنج نەوزاد#
تا هاتنی بەریتانیا بۆ ئەم ناوچەیەی کە ئەمڕۆ پێی دەڵێن ئێراق و داگیرکردنی لە سەروبەندی جەنگی یەکەمی جیهانی، شتێک نەبوو بە ناوی نیشتمانی ئێراق، گەلی ئێراق، کولتووری ئێراقی، کۆمەڵگەی ئێراقی یان وڵات و دەوڵەتی ئێراق یان داواکارییەک بۆ درووستکردنی ئێراق لەلایەن ئەو خەڵکەوەی کە دواتر دەبنە ئێراقی. لەو بارەیەوە حەنا بەتاتو، کە توێژەر و شارەزایەکی گەورەی مێژوو و کۆمەڵگەکانی ئێراقە، دەڵێت ”لە سەرەتاکانی سەدەی بیست ئێراقیەکان یەک گەل و یەک کۆمەڵگەی سیاسی نەبوون، ئەمەش تەنیا هۆکارەکەی ئەوە نییە کە لە چەندین کەمینە و گرووپی نەتەوەیی و ئایینیی جیاوازی وەک کورد و تورکمان و کلد و ئاشور و ئەرمەن و جوو و ئێزیدی و سائیبی، پێکدێن، بەڵکوو خودی عەرەبەکان کە زۆرینەی ئێراق پێکدێنن، تا ڕادەیەکی زۆر لە چەندین کۆمەڵگەی لە یەکتر جیاواز پێکدەهاتن”.
جگە لەوە، وشەی “العراق” نە لە ڕێکەوتنامەی سایکس پیکۆ لە 1916، نە لە سیڤەر لە 1920 ئاماژەی پێ نەکراوە، تەنانەت لە کۆنگرەی قاهیرەش لە 1921 کە بڕیاری درووستکردنی ئێراقی تیادا درا، بەکار نەهاتووە. لە هەموو ئەو بەڵگەنامانەی ئەو سەردەمە، ئێراق بە میزۆپۆتامیا ناوی براوە. سەرەڕای ئەمە، نووسەر و وەرگێڕە عەرەبەکان، هەندێکجار بۆ چەواشەکاری وشەی ئێراق دەخەنە شوێن میزۆپۆتامیا کاتێک بەڵگەنامەکان وەردەگێڕنە سەر عەرەبی، لە دەقە ئەسڵییەکان بە ئینگلیزی و فەڕەنسی وشەی ئێراق بوونی نییە. ئێراق وشەیەکی عەرەبیش نییە. لە ڕێکەوتنامەی لۆزان لە 1923 بۆ یەکەمجار وشەی ئێراق بەکاردەهێنرێت وەک دەوڵەت.
وشەی ئێراق وشەیەکی کۆنە، بەڵام هەرگیز کۆی ئەم جوگرافیایەی لەخۆ نەگرتووە کە ئەمڕۆ پێی دەگوترێت ئێراق. بۆ نموونە لە سەردەمی ئەمەوییەکان ئێراق لە بەسرە و کوفە پێکهاتووە، لە سەردەمی دیکە ئێراق لە باشووری ئێراقی ئێستاوە تا تکریتی گرتەوەتەوە. ئەمە لەکاتێکدایە کە وشەی کوردستان لە کۆنگرەی ئاشتی پاریس 1919 و لە ڕێکەوتنامەی سیڤەر زۆر بەڕوونی ئاماژەی پێ کراوە. جگە لەوەی کوردستان لە سەدەی دوازدەوە لە سەرچاوە مێژوویی و نەخشەکان و بەڵگەنامەکاندا زۆر بەڕوونی دەبینرێت.
ئەو ناوچەیەی کە ئێستا پێی دەگوترێت ئێراق، لە مێژوودا بە میزۆپۆتامیا ناوی هاتووە، بریتی بووە لە ویلایەتی بەغدا و بەسرەی سەردەمی عوسمانییەکان. لە هیچ کام لەو بەڵگەنامانە ویلایەتی موسڵ، کە کوردستانی باشوورە، بەشێک نەبووە لە میزۆپۆتامیا. تەنانەت لە کاتی بڕیاردانی درووستکردنی ئێراق لە کۆنگرەی قاهیرە، وینستن چێرچل لکاندنی کوردستان بە ئێراقەوە بە هەڵواسراوی دەهێڵێتەوە و بڕیار نادات کوردستان بەشێک بێت لەو دەوڵەتە درووستکراوە نوێ و بێشووناسە. چێرچل لەو سەردەمەدا نامەیەک ئاڕاستەی مەلیک فەیسەڵ و بەرپرسەکانی بەریتانیا لە ئێراق دەکات و دەڵێت سنووری ئەو دەوڵەتە نوێیە (ئێراق) تا جەبەل حەمرینە، لەوێ بەولاوە کوردستانە. واتە کوردستان بەشێک نییە لە ئێراق. لە هەموو بەڵگەنامە مێژووییەکانی عوسمانی و عەرەبی و بەریتانی و فەرەنسییەکانیش کەرکووک بەشێک بووە لە ویلایەتی موسڵ، واتە کوردستان.
جگە لەوانەش، لە ڕێککەوتننامەی سیڤەر جیاکردنەوەی کوردستان وئێراق لە دەوڵەتی عوسمانی بە دوو بەش و بە دوو ماددەی جیاواز هاتووە، کوردستان بە پێی ماددەکانی 62، 63 و 64 لە بەشی سێیەمدا جیادەکرێتەوە لە دەوڵەتی عوسمانی، ئێراق (میزۆپۆتامیا) بە پێی ماددەی 94 لە بەشی چوارەم جیادەکرێتەوە. ئەمەش بەڵگەیەکی بەهێزە، کەو ئەو دوو ناوچەیە، یەک نین و دەبێت بکرێن بە دوو دەوڵەتی جیاواز. تەنانەت پێرسی کۆکس کە زۆر دژی دامەزراندنی دەوڵەتی کوردستان بوو، لە یەکێک لە بروسکەکانی لە 1921 دا ئاماژە بە کوردستان و ئێراق دەکات وەک دوو ناوچەی جیۆگرافی جیاواز لە یەکدی.
ئەوانەی دەیانەوێت شووناسێکی هاوبەش بۆ کورد و عەرەب، بۆ کوردستان و ئێراق، لە “ئێراق” دابتاشن، زۆر جارشۆڕشی بیست (ثورة العشرین) لە ئێراق بەکاردەهێنن و دەیکەنە بەڵگەیەک بۆ هاوشووناسی. گوایە هەموو ئێراقییەکان لە باشوورەوە بۆ باکوور بە هەموو گرووپە نەتەوەیی و ئایینیی و مەزهەبییەکانەوە بەشدار بوونە لەو شۆڕشە دژی بەریتانییەکان و هەمووان چەند ئامانجێکی هاوبەش و لێکچوویان هەبووە ئەویش دەرکردنی بەریتانیا و سەربەخۆیی ئێراق بووە. لە ڕاستیدا، ئەمە جگە لەوەی ئەفسانەیەکی هەڵبەستراوە، زۆر دوورە لە ڕاستییەوە. سەرەتا، هەموو ئێراقییەکان لە باشوورەوە بۆ باکوور وەک یەک و بە یەک ئەندازە بەشدار نەبوون لەو ڕاپەڕینە، بەوەی زیاتر ناوچەی فوراتی ناوەڕاستی گرتووەتەوە (نەجەف، کەربەلا، دیوانییە، بابل، موسەننا). هاوکات, یەک ئامانجیان نەبوو، لە کوردستان ئامانجەکە سەربەخۆیی ئێراق نەبوو.
هەروەها بە پێی شرۆڤەکانی عەلی وەردی، کۆمەڵناس و مێژوونووسی ئێراق، بەشێک لە عەشیرەتەکان بەشدار بوون لەو شۆڕشە تەنیا بە مەبەستی فەرهود و دەستکەوت. بە گشتی ئەو ڕووداوە ئەوەندەی بزووتنەوەیەکی عەشایەری و پیاوانی ئایینی و مەزهەبی شیعی یبوو، ئەوەندە بزووتنەوەیەکی کۆمەڵایەتی و جەماوەری بۆ سەربەخۆیی ئێراق نەبوو. سەرۆک عەشیرەتەکان و پیاوانی ئایینی دەستیان پێکرد، کە زیاتر بۆ بەدەستهێنانی ئیمتیاز و بەرژەوەندی خۆیان بوو، پاشان خەڵکی هەژار و نەخوێندەواریان هاندا بۆ ئەوەی بەشدار بن و شەڕی سوپای بەریتانی بکەن.
لەو ناوچانەش کە لە ڕووی ئابووریەوە گوزەرانیان باشتر بوو ، نەچوونە پاڵ شۆڕشەکە یاخود کەمتر بەشدار بوون. بۆ نموونە بەسرە کە بەهۆی هەڵکەوتەی جوگرافییەکەیەوە باری گوزەرانی لە شارەکانی دی ئەو کاتی ئێراق باشتربوو، بەشدار نەبوون. هەر بۆیە کۆمەڵێک لە سەرۆک عەشرەت و کەسایەتی دیاری ئەو کاتی بەسرە، نامەیەک ئاڕاستەی پێرسی کۆکسی نوێنەری بەریتانیا دەکەن دوای ماوەیەک لە تەواوبوونی شۆڕشەکە، لەو نامەیەدا ترسی خۆیان پیشاندەدەن کە شارەکەیان بلکێنرێت بە شارە هەژارەکانی تری ئێراق، تەنانەت لەو نامەیەدا بە نوێنەری بەریتانیا دەڵێن کە ئەوان بەشدار نەبوونە لەو ڕووداوە (شۆڕشی 1920) کە بە گێرەشێوێنی و یاخیبوونیش وەسفی دەکەن. هەر بۆیە داوا دەکەن کە بەریتانیا بە چاوێکی جیاوازەوە تەماشای بەسرە بکات. واتە بەشێک لە کەسە دیارەکانی بەسرە، تا ئەو کاتیش باوەڕیان بە ئێراق نەبووە و خوازیار نەبوونە بکرێن بە بەشێک لە ئێراق.
خاڵێکی گرنگ کە زۆر کات باس ناکرێت، ئەو شۆڕشە سەرچاوەکەی تەنیا لە چوارچێوەی ئێراقدا نەبوو، بەڵکوو ڕەگێکی لە سووریا لە دێرەزوور بوو و پەیوەندییەکی پتەوی بەسووریاوە هەبوو و شەش مانگ پێش دەستپێکردنی لە ئێراق، لە دێرەزوورەوە دەستی پێ کرد. ئەگەر ئەم ڕووداوە بکرێت بە بنەمایەک بۆ شووناسێکی هاوبەشی ئێراقییەکان، کەواتە دەبێت بەشێک لە سووریاش سەر بەو شووناسە بێت و بەشێک بێت لە دەوڵەتی ئێراق. بە گشتی لەو سەردەمە لە زۆربەی ویلایەتە کۆنەکانی دەوڵەتی عوسمانی ناڕەزایەتی و بەرەنگاری دەستی پێ کرد بوو دژ بە مەرامەکانی بەریتانیا و فەرەنسا.
بە کوورتی، ئێراق وەک تیۆری و پراکتیک، پڕۆژەیەکی تەواو بەریتانی بوو، ئەگەر بەریتانیا نەبووایە، ئەو خەڵکەی ئەوکات لەم جوگرافیایە بوون، شتێک لە مێشکیان نەبوو بە ناوی دەوڵەتی ئێراقی بەم سنوور و شێوەیەی ئێستا. ئێراق پڕۆژەیەک بوو تەنیا لە مێشکی بڕیاربەدەستانی بەریتانیا بوونی هەبوو، ئەوانیش هەموویان نا، بەڵکوو بەشێک لە بڕیاربەدەستانی بەریتانیا، ئەگەر نا سەرەتا لەلایەن هەندێک بەرپرسانی بەریتانیا پڕۆژەی ئەوەش هەبووە کە ئێراق بکرێت بە بەشێک لە هیند.
کوردستان بە شێوەیەکی فەرمی و یەکلاکەرەوە لە 1926دەبێتە بەشێک لە ئێراق، سێ لایەن کێشەیان هەبوو لەسەر باشووری کوردستان، تورکیا کە دەیویست بیکات بە بەشێک لە وڵاتە تازەدامەزراوەکەی خۆی، بەریتانیا و ئێراق کە دەیانویست ببێت بە بەشێک لە ئێراقی تازەدرووستکراو، هەروەها کورد خۆی، کە کەم تا زۆر سەربەخۆییان دەویست. بەڵام بەریتانیا بڕیار دەدات کوردستان بکرێت بە بەشێک لە ئێراق لەبەر چەندین هۆکارێک لەوانە:
یەکەم، ئەوان پێیان وابوو لە چەندین ڕووەوە ویلایەتی بەسرە و بەغدا بە تەنیا شیاو نین بەوەی ببن بە دەوڵەتێکی پشتبەخۆبەستوو، بۆیە دەبێت ویلایەتی موسڵ بلکێنرێت بەوانەوە.
دووەم، سامانە سرووشتییەکانی کوردستان، بەتایبەتیی نەوتی کەرکووک ڕۆڵی گرنگی هەبوو، چونکە ئێراق بەتەواوی لەژێر کۆنترۆڵی بەریتانیا بوو، کوردستان ئەوکات لە ئێراق بەهێزتر و زیاتر سەروەری هەبوو، چونکە نیمچە حکومەتێکی هەبوو، بەریتانیا دەیویست بیکات بە بەشێک لە ئێراق تا بەتەواوی کوردستانیش بکەوێتە ژێر دەسەڵاتی خۆی.
سێیەم، نا ڕەزایەتی تورکیا و ئێرانی ئەوکات بۆ درووستبوونی دەوڵەتێکی کوردی هۆکارێکی تر بوو. بەتایبەت کە تورکیا بەهێز ببوو و بەریتانیا بەرژەوەندی و مامەڵەی تری هەبوو لەگەڵ تورکیا کە بێگومان بەلای بەریتانیاوە تورکیا و ئێران گرنگتر بوون لە کورد.
لەگەڵ چەندین هۆکاری دیکە، یەکێک لە هۆکارە سەرەکییەکان هۆکاری ناوخۆیی کورد بوو، کە لاواز و دواکەوتوو و پەرتەوازە بوون، ئەگەر نا دەبوو لەو سەردەمە جەنگ و شەڕێکی بەردەوام و کاریگەریان بەرپا بکردایە تا گەیشتن بە ئامانج. ئەگەر کەمترین نرخ بۆ بەها ئەخلاقی و مرۆیی و ماف و دادپەروەری هەبێت لە سیاسەتی نێودەوڵەتیدا، ئەوا دەبوو ئەو کاتەی تورکیا وئێراق داوای کوردستانیان کرد، بەریتانیا بە گوێی دانیشتووانی کوردستان بکات و دەوڵەتی کوردستان لە باشوور دابمەزرێنێت، نەک بیخاتە سەر ئێراق، کە لە بەڵگەنامەکانی خۆیاندا هاتووە کوردستان هەرگیز بەشێک نەبووە لە ئێراق. [1]
ئی بابەتۍ بە زۋانی (کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish) نۋیسیێنە، پەی ئەۋەکەرڎەی بابەتەکۍ بە زۋانېۋ کە نۋیسێنە، سەرو ئایکۆنو ی کلیک کەرە!
ئەم بابەتە بەزمانی (کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
ئی بابەتۍ 235 جارۍ ۋینیێنە
پەیلۋاو وېت چە بارەو ئی بابەتۍ بنۋیسە!
ھاشتاگ
سەرچەمۍ
[1] پەڕیانە | کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish | ماڵپەڕی سەکۆ - 14-10-2023
بابەتۍ پەیۋەڼدریێ: 2
ژیواینامە
ڕېکۆتۍ و ڕۇداۋۍ (کڕۆنۆلۆژیا)
پېڕە: کوڵەباس
ڕېکۆتو ۋەڵاکەرڎەی: 14-10-2023 (1 ساڵە)
جۊرو بەڵگەنامەی: زۋانی یەکەم
جۊرو ۋەڵاکەرڎەی: دیجیتاڵ
وڵات - هەرېم: پانیشتو کورڎەسانی
کتېب - کوڵەباس: پەیجۊری
کتېب - کوڵەباس: پەرسۊ کورڎی
تایبەتمەڼییۍ تەکنیکیۍ
خاۋەنو ئی بابەتۍ مافو ۋەڵاکەرڎەیش بە کوردیپێدیای بەخشان! یان بابەتەکۍ کۊنە ھەنە، یان بابەتەکۍ بەشېۋەنە چە خاۋەنداریی گرڎینەیی.
چنینیی بابەتۍ: 99%
99%
ئی بابەتۍ جە لایەنو: ( هومام تاهیر )یۆ جە: 27-03-2024 تۊمارەکریێنە
ئی بابەتۍ چە لایەنو: ( زریان سەرچناری ) چە: 29-03-2024 پۊرەلۋای کریێنە و ئازاڎە کریێنە
ئی بابەتۍ پەی دمایین جاری جە لایەنو:( ڕۆژگار کەرکووکی )یۆ جە:07-04-2024 خاستەرە کریێنە
لینکو بابەتۍ
ئی بابەتۍ بەپاو ستانداردۍو کوردیپێدیای ھەڵای ناتەمامە ھەنە و پەنەۋازییش بە پۊرەلۋای بابەتیی و زۋانەۋانیی فرەتەری ھەن!
ئی بابەتۍ 235 جارۍ ۋینیێنە
کوردیپێدیا گۆرەتەرین سەرچەمەی فرەزۋانیی پەی زانیارییە کورڎییا
کوڵەباس
لێکۆدایەوە کۆتا سەرو شێعرەو مامۊسا مەولەوی
ژیواینامە
ناسر موحەمەد کەریم
کتېبخانە
یاڎو پەنجا ساڵەو سەرکۆتەو ژڵېوەو ئاپۆیینە
کتېبخانە
گیٛجاوەو ژیوای
ژیواینامە
مامۊسا مەڵڵا مەحمووڎی موفتی دشەیی
کوڵەباس
چڵەدارێ بەردەبېنېوە، پېسە کەسێ کە ئازارەو (فێ)ش پەنە بۊنە
کتېبخانە
تۊرەکە پەڕ ساۋەکە
ژیواینامە
میرزا ئەحمەدی ڕمال
ژیواینامە
خورشید خانمەی داواشی
کتېبخانە
مەولە
کتېبخانە
ڕۊژماری هۆرامی (8)
ژیواینامە
شېخ عەبدولکەریمو خانەگای
ژیواینامە
مەڵڵا مسەفای فاوجی
کوڵەباس
مەزروٙحانی
کوڵەباس
هۆرامان گیرش دەسو ڕامیاراوە واردەن
کوڵەباس
ڕەسمێ قەڎیمی قولانۍ _ قولەقانۍ

تازەکی
کوڵەباس
پەی مەسعود عەباسی
25-07-2024
ئەسعەد ڕەشید
پەی مەسعود عەباسی
کوڵەباس
چی هیچ کام ئی خەیرێشا نەکەرڎېنە تاکو خوڎا دورێشا نەوزۊوە
25-07-2024
ئەسعەد ڕەشید
چی هیچ کام ئی خەیرێشا نەکەرڎېنە تاکو خوڎا دورێشا نەوزۊوە
کوڵەباس
با جە ڕاوکەرڎەی وازبارمۍ
26-07-2024
ئەسعەد ڕەشید
با جە ڕاوکەرڎەی وازبارمۍ
کوڵەباس
ئێرۆس یانې چێش؟
26-07-2024
ئەسعەد ڕەشید
ئێرۆس یانې چێش؟
ژیواینامە
مەلا عەبدوڵڵای دشەیی
15-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
مەلا عەبدوڵڵای دشەیی
تۊماری تازە
ژیواینامە
ئیماموددینی مەردۆخی
30-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
میرزا حەسەن عەلی
27-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
میرزا ئاغای پاوەی
27-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
عەلی بەردەشانی
26-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
میرزا ئەحمەدی عەیشی
25-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
مامۊسا مەڵڵا مەحمووڎی موفتی دشەیی
24-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
دەروێش ئەیازی کرندی
22-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
میرزا موحەمەد ڕەزا پاوەیی
22-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
حاجی نیعمەتوڵڵای جەیحوون ئاوایی
21-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
غوڵام ڕەزاخانی ئەرکەوازی
17-08-2024
ئەسعەد ڕەشید
ئامارۍ
بابەتۍ
  534,152
ۋېنۍ
  108,797
کتېبۍ PDF
  20,104
فایلی پەیوەڼیدار
  102,569
ڤیدیۆ
  1,497
زۋان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,322
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,570
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,915
عربي - Arabic 
29,949
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,520
فارسی - Farsi 
9,221
English 
7,458
Türkçe - Turkish 
3,662
لوڕی - Kurdish Luri 
1,691
Deutsch - German 
1,627
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
340
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
90
Svenska - Swedish 
64
Español - Spanish 
50
Հայերեն - Armenian 
50
Polski - Polish 
47
Italiano - Italian 
47
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
24
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
18
Ελληνική - Greek 
14
עברית - Hebrew 
14
Norsk - Norwegian 
14
Fins - Finnish 
12
Тоҷикӣ - Tajik 
6
Português - Portuguese 
6
Ozbek - Uzbek 
6
Esperanto 
5
ქართველი - Georgian 
3
Catalana 
2
Čeština - Czech 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
Srpski - Serbian 
2
Hrvatski - Croatian 
2
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Lietuvių - Lithuanian 
1
Cebuano 
1
балгарская - Bulgarian 
1
हिन्दी - Hindi 
1
پېڕە
هەورامی - Kurdish Hawrami
ۋاچۍ و دەسەۋاچۍ 
61,596
کوڵەباس 
1,842
ھۊنیێ 
1,389
پەندۍ و ئیدیۆمۍ 
768
ژیواینامە 
158
کتېبخانە 
94
بەڵگەنامۍ 
55
یاگۍ 
6
ۋەڵاکریێ (گۊڤارۍ و ڕۊجنامۍ و ...) 
2
شەھیدۍ 
2
نامۍ کورڎیۍ 
1
پارتیۍ و ڕېکۋزیێ 
1
ئامارۍ و ڕاپەرسیۍ 
1
کۊگاو پەرۋەڼا (فاییلا)
MP3 
323
PDF 
31,003
MP4 
2,455
IMG 
199,009
∑   سەرجەم 
232,790
گېڵای شۊنۊ دلېنارە
کوردیپێدیا گۆرەتەرین سەرچەمەی فرەزۋانیی پەی زانیارییە کورڎییا
کوڵەباس
لێکۆدایەوە کۆتا سەرو شێعرەو مامۊسا مەولەوی
ژیواینامە
ناسر موحەمەد کەریم
کتېبخانە
یاڎو پەنجا ساڵەو سەرکۆتەو ژڵېوەو ئاپۆیینە
کتېبخانە
گیٛجاوەو ژیوای
ژیواینامە
مامۊسا مەڵڵا مەحمووڎی موفتی دشەیی
کوڵەباس
چڵەدارێ بەردەبېنېوە، پېسە کەسێ کە ئازارەو (فێ)ش پەنە بۊنە
کتېبخانە
تۊرەکە پەڕ ساۋەکە
ژیواینامە
میرزا ئەحمەدی ڕمال
ژیواینامە
خورشید خانمەی داواشی
کتېبخانە
مەولە
کتېبخانە
ڕۊژماری هۆرامی (8)
ژیواینامە
شېخ عەبدولکەریمو خانەگای
ژیواینامە
مەڵڵا مسەفای فاوجی
کوڵەباس
مەزروٙحانی
کوڵەباس
هۆرامان گیرش دەسو ڕامیاراوە واردەن
کوڵەباس
ڕەسمێ قەڎیمی قولانۍ _ قولەقانۍ
بۊخچۍ
ۋاچۍ و دەسەۋاچۍ - وڵات - هەرېم - وەرکۆتو کورڎەسانی کوڵەباس - وڵات - هەرېم - وەرکۆتو کورڎەسانی ۋاچۍ و دەسەۋاچۍ - وڵات - هەرېم - پانیشتو کورڎەسانی کوڵەباس - وڵات - هەرېم - پانیشتو کورڎەسانی کوڵەباس - جۊرو بەڵگەنامەی - زۋانی یەکەم کوڵەباس - شار و شارەکڵۍ - پاۋە (هۆرامان) کوڵەباس - شار و شارەکڵۍ - بېیارۍ (هۆرامان) کوڵەباس - کتېب - کوڵەباس - ئەدەبیی / ڕەخنۍ ئەدەبییە ۋاچۍ و دەسەۋاچۍ - زۋان - بنەزۋان - ھۆرامی (کرمانجیی گۊرانی) کوڵەباس - زۋان - بنەزۋان - ھۆرامی (کرمانجیی گۊرانی)

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.83
| پێۋەڼی | CSS3 | HTML5

| کاتو وەشکەرڎەی لاپەڕەی: 1.047 چرکە(چرکۍ)!