کتېبخانە کتېبخانە
گېڵای

کوردیپێدیا گۆرەتەرین سەرچەمەی فرەزۋانیی پەی زانیارییە کورڎییا


ھۊرچنۍ گېڵای





ورڎ گېڵای      کیبۆردە


گېڵای
ورڎ گېڵای
کتېبخانە
نامۍ کورڎیۍ پەی زاڕۊڵا
کڕۆنۆلۆژیاو ڕۇداۋەکا
سەرچەمۍ
ۋەڵینە
گلېرۆکریێ بەکاربەری
چالاکیۍ
چنین گېڵۇ؟
ۋەڵاکریێ کوردیپێدیای
ڤیدیۆ
پۊلبەڼی، پېڕبەڼی
بابەتۍ ڕېکۆتییە!
تۊمارکەرڎەی بابەتۍ
تۊمارکەرڎەی بابەتۍ تازۍ
کېیاستەی ۋېنەی!
ڕاپەرسای
چنین دېیەی تۊ
پێۋەڼی
کوردیپێدیا چ جۊرە زانیاریېۋش پەنەۋازۍ ھەنۍ
ستانداردۍ
مەرجو بەکاربەرڎەی
چنینیی بابەتۍ
ئامرازۍ
چە بارەو ئېمە
ئەڕشیڤگەرۍ کوردیپێدیای
بابەتۍ چە بارەو ئېمە!
لینکو کوردیپێدیا دلۍ لینکا پەلیانەکەو وېتەنە بنیەرە
زېیاڎکەرڎەی / لابەرڎەی ئیمەیلی
ئامارو سەردانیکەرا
ئامارو بابەتۍ
فاڕەڕو فۆنتەکا
فاڕای ڕېکۆتو ڕۊژمارەکا
ۋشکنای ڕانۋیسی
زۋان و بنەزۋانو لاپەڕەکا
کیبۆردە
لینکۍ پەنەۋازۍ
زېیاڎکریاو کوردیپێدیای پەی گوگڵ کڕۆمی
کۇکیۍ/کۇکیز
زۋانۍ
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
ھەژمارو من
چۇوەر-لۋای
بۇ بە ھامکارو شمە!
کڕېڵەۋاچۊ وېت ۋیرشېیېنە!
گېڵای تۊمارکەرڎەی بابەتۍ ئامرازۍ زۋانۍ ھەژمارو من
ورڎ گېڵای
کتېبخانە
نامۍ کورڎیۍ پەی زاڕۊڵا
کڕۆنۆلۆژیاو ڕۇداۋەکا
سەرچەمۍ
ۋەڵینە
گلېرۆکریێ بەکاربەری
چالاکیۍ
چنین گېڵۇ؟
ۋەڵاکریێ کوردیپێدیای
ڤیدیۆ
پۊلبەڼی، پېڕبەڼی
بابەتۍ ڕېکۆتییە!
تۊمارکەرڎەی بابەتۍ تازۍ
کېیاستەی ۋېنەی!
ڕاپەرسای
چنین دېیەی تۊ
پێۋەڼی
کوردیپێدیا چ جۊرە زانیاریېۋش پەنەۋازۍ ھەنۍ
ستانداردۍ
مەرجو بەکاربەرڎەی
چنینیی بابەتۍ
چە بارەو ئېمە
ئەڕشیڤگەرۍ کوردیپێدیای
بابەتۍ چە بارەو ئېمە!
لینکو کوردیپێدیا دلۍ لینکا پەلیانەکەو وېتەنە بنیەرە
زېیاڎکەرڎەی / لابەرڎەی ئیمەیلی
ئامارو سەردانیکەرا
ئامارو بابەتۍ
فاڕەڕو فۆنتەکا
فاڕای ڕېکۆتو ڕۊژمارەکا
ۋشکنای ڕانۋیسی
زۋان و بنەزۋانو لاپەڕەکا
کیبۆردە
لینکۍ پەنەۋازۍ
زېیاڎکریاو کوردیپێدیای پەی گوگڵ کڕۆمی
کۇکیۍ/کۇکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چۇوەر-لۋای
بۇ بە ھامکارو شمە!
کڕېڵەۋاچۊ وېت ۋیرشېیېنە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 چە بارەو ئېمە
 بابەتۍ ڕېکۆتییە!
 مەرجو بەکاربەرڎەی
 ئەڕشیڤگەرۍ کوردیپێدیای
 چنین دېیەی تۊ
 گلېرۆکریێ بەکاربەری
 کڕۆنۆلۆژیاو ڕۇداۋەکا
 چالاکیۍ - کوردیپێدیا
 یارڎی
تۊماری تازە
ژیواینامە
عەباسی کەمەندی
22-06-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
شێخ عوسمان نەقشبەندی
26-05-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
محەمەد عارف جزیری
20-05-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
سەید ئەکابیری خامۆشی
17-05-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
سەفوەت
13-05-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
شێخ مستەفا تەختەیی
06-05-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
خان ئەڵماسی لوڕستانی
03-05-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
محەمەدی مەلا کەریم
02-05-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
ئەحمەدی خانی
26-04-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
شەفېعو حاجی محەممەڎی تەۋېڵەی
12-04-2024
ئەسعەد ڕەشید
ئامارۍ
بابەتۍ 519,868
ۋېنۍ 105,229
کتېبۍ PDF 19,550
فایلی پەیوەڼیدار 98,036
ڤیدیۆ 1,414
کتېبخانە
تۊرەکە پەڕ ساۋەکە
کوڵەباس
هۊرگېڵنی کورڎی-هۆرامی پەی ک...
ژیواینامە
خورشید خانمەی داواشی
ژیواینامە
محەمەد عارف جزیری
کوڵەباس
ئاسکێوە دلیٛو تەویلەو هەران...
Mezintirîn bajarê Rojhilatê Kurdistanê, “Kirmaşan” yan “Kirmanşah”?
ئېمە داخدارۍ ھەنمۍ، پەی قەڎەخەکەرڎەی کوردیپێدیای چە سەرنیشت و وەرھۊرز چە لایەنو ئەرەگېرە تورک و فارسەکاۋە
پېڕە: کوڵەباس | زۋانو بابەتۍ: Kurmancî - Kurdîy Serû
ھامبەشیکەرڎەی
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
ھۊرسەنگنای تۊماری
نایاب
فرە خاسە
خاسە
خرابە نېیەنە
خرابە
ۋزەش دلۍ ڕیزبەڼیی گلېرۆکریێکاو وېم
پەیلۋاو وېت چە بارەو ئی بابەتۍ بنۋیسە!
ۋەڵینەو دەستکاریی بابەتۍ
Metadata
RSS
چە گوگڵ پەی ۋېنە پەیۋەستا بە بابەتۍ دەسنیشانکریێ گېڵە
چە گوگڵ پەی بابەتۍ دەسنیشانکریێ گېڵە!
کوردیی ناوەڕاست0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Mezintirîn bajarê Rojhilatê Kurdistanê, “Kirmaşan” yan “Kirmanşah”?

Mezintirîn bajarê Rojhilatê Kurdistanê, “Kirmaşan” yan “Kirmanşah”?
Mezintirîn bajarê Rojhilatê Kurdistanê, “Kirmaşan” yan “Kirmanşah”?
Hîra Sarûxî

#Kirmaşan# mezintirîn bajarê Rojhilatê Kurdistanê ye ku nêzî 2 milyon heşîmet heye; Zêdetirî sed sal dibe ku gelek pirojên siyasî û çandî yên desthilatên navendî yên Qacar û Pehlewî li Îranê bi armanca guherîna rewşa çandî û zimanî, rûbirûyê Kirmaşanê bûne û niha jî her berdewam e. Bêguman yek ji sereketirîn gengeşeyên çandî-siyasî yên Kirmaşanê, li ser navê vê parêzgeh û bajarê Kurdistanê bûye, Kirmaşan navê Kurdî yê vê devera Rojhilatê ye û Kirmanşah jî navê Îranî- farsî yê wê ye.
Navçeyek ku niha bi Kirmaşanê tê nasîn ji serdemên cuda yên dîrokî ve navên cuda hebûye. Parêzgeha niha ya Kirmaşanê yek ji navendên sereke yên nîştecihbûna Kurdan di serdema Med de bûye, di serdemên Hexamenişîn, Eşkanî û Sasaniyan de jî her bi navê “Îyaleta Mad” hatibû naskirin û ew nave li ser bû. Piştî hatina Îslamê bo Rojhilatê Kurdistanê û di çavkaniyên dîrokî yên Erebî de jî heta çend sedsalekê bi “Mah” dihate naskirin ku şêwazek ji guherîna Med bûye. Di serdema Selcûqiyan de tev navçeyên Rojhilatê Kurdistanê bi “Îyaletî Kurdistan” hatibû navbirin ku Kirmaşan jî yek ji wan bajaran bûye.
Peyva “Kirmanşah” heta destpêka bi desthilatgihîştina Sefewiyan wek îşarekirin bi bajarê Kirmaşanê hatiye bikaranîn, lê navçeyên Rojhilatê Kurdistanê her bi “Kurdistanê” hatibûne naskirin. Hevdem bi desthilatdariya Sefewiyan re navê “Kirmanşah”ê ji bo tev navçeyên derdora Kirmaşanê hatiye bikaranîn û navê wan bi “Kirmanşahan” hatiye. Ji serdema Pehlewiyê Yekem ve heta dethilata Riza Şah û di sala 1938an de, Kirmaşan bibû bi “Parêzgeha Pêncem” ku pêk hatibû ji Kirmaşan, Sine, Îlam, Şabad, Selas (Malayir, Nehawend û Tuwîsirkan) û Hemdanê. Her ji wê salê ve bi awayekî fermî û yasayî navê vê parêzgehê kirine “Kirmanşah”.
Fars, ne Fars, siyasetvan û sîstema îdarî û fermî li Îranê, parêzgeh û bajarê Kirmaşanê bi “Kirmanşah yan Kirmanşahan” nas dikin û navê wê tînin; Lê belgên zimanî û dîrokî û heta folklorî yên vê navçeyê jî vê rastiyê îsbat dikin ku Kirmaşan ji mêj ve her “Kirmaşan” bûye û “Kirmanşah û Kirmanşahan” naveke heta astekê koloniyalîstî û destçêkirî ye ku di dawiya Qacar û destpêka desthilata Pehlewî de zêdetir girîngî pê hate dan û hatiye nav sîstema fermî û yasayên hikûmetî yên Îranê.
Li ser wata û bingeha navê Kirmaşanê sê nerînên cuda hene; Nerîna yekem îşareyê bi wê yekê dike ku navê rastî yê vî bajarî her “Kirmanşah” bûye û bi vî rengî li ser kok û wateya wê lêkolîn kirine. Ev kesane li ser wê bawerê ne ku “Kirmanşah” ji Baramê Çarem yê paşayê Sasaniyan ve hatiye ku nasnavê wî “Kirman Şah” wate paşayê Kirman bûye û wî ev bajare ava kiriye. Dîtingeha duyem li ser wê bawerê ye ku kok û bingeha navê Kirmanşah ji “Kirmînşan” û “Kirmaşan” ve hatiye û şêwaza Erebî jî, wekî “Qirmasîn” û “Qirmîsîn” her ji Kirmînşan û Kirmaşan ve hatiye wergirtin. Dîtingeha sêyem îşareyê bi wê yekê dike ku navê vî bajarî “Kirmanşahan” bi wateya Mêwsitan û Takistan bûye.
Mamoste Mihemed Mukrî, zimanzan û lêkolerê Kirmaşanî, piraniya van nerînane red dike û li ser wê bawerê ye ku navê vî bajar û parêzgeha Kurdistanê her “Kirmaşan” bûye; Navê vî bajarî di eslê xwe de “Kirmaçan, Kirmacan yan Kirmaşan” bûye û bi wateya bajarê xelk û reiyetan. Di dîroknivîsiya Îslamî de jî navê vî bajarî bi “Qirmasîn, Qirmansîn, Qirmîsîn yan Qirmînsîn” hatiye ku ji Kirmaç û Kirmanc ve hetiye. Mamoste Hejar jî li ser wê bawerê ye ku peyva Kirmanşa şêwazek ji guherîn û kurtkiriya “Kirmancşar” yan “Kirmancan” bi wateya bajarê Kirmancan e.
Xala girîng û berçav ewe ye ku xelkê vê navçeyê beriya wê ku ev bajar navê “Kirmanşah” ji aliyê Pehlewiyan ve bo bê danîn, bo vî bajarî her Kirmaşan bi kar anîne û ti îşareyek bi “Kirmanşah” nehatiye kirin û nayê kirin. Herwisa folklora vê navçeyê pir e ji helest, stran û çîrokan ku îşare bi navê Kurdî yê Kirmaşanê dikin. Di helbestên folklorî yên Kirmaşanê de ku mamoste Mukrî di sala 1950ê de kom dike, tenê bi Kirmaşanê hatiye îşarekirin û ti şûnek ji “Kirmanşahê” nîne: “Rêyegey Kirmaşan gul û guldest e\ Boşne dusegem xerîbî bes e”; “Her kes bipirsê nav û nîşanim\ Min bedbextgey nav Kirmaşan im”; Kirmaşan meçim, bêstûn ram e\ Qetilgay Ferhad, şev menzilgam e”; “Xwem Kirmaşanî dûsim Qesrî ye\ Xatirxay bûme, texsîr nîye” û hwd.
Bi giştî belgeyên dîrokî û zimanî û folklorî yên Kirmaşanê jî vê rastiyê diselmînin ku renge bi dirêjahiya sedsalekê bi armanca bi Îranî-farsîkirina Kirmaşanê û reşkirina nasnameya Kurdistaniya wê, li ser vî bajarê Rojhilatê kar hatibe kirin, lê heta navê vî bajarê mezin ji zimanê xelkê Rojhilatê her Kirmaşan e û nebûye bi “Kirmanşah”! Kirmaşan wekî navê xwe yê Kurdî maye û Kurdî jî dimîne.
[1]
ئی بابەتۍ بە زۋانی (Kurmancî - Kurdîy Serû) نۋیسیێنە، پەی ئەۋەکەرڎەی بابەتەکۍ بە زۋانېۋ کە نۋیسێنە، سەرو ئایکۆنو ی کلیک کەرە!
Ev babet bi zimana (Kurmancî - Kurdîy Serû) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
ئی بابەتۍ 60 جارۍ ۋینیێنە
ھاشتاگ
سەرچەمۍ
[1] پەڕیانە | Kurmancî - Kurdîy Serû | https://kurdshop.net/ - 03-04-2024
بابەتۍ پەیۋەڼدریێ: 5
پېڕە: کوڵەباس
زۋانو بابەتۍ: Kurmancî - Kurdîy Serû
ڕېکۆتو ۋەڵاکەرڎەی: 28-11-2023 (1 ساڵە)
جۊرو بەڵگەنامەی: زۋانی یەکەم
جۊرو ۋەڵاکەرڎەی: دیجیتاڵ
شار و شارەکڵۍ: کرماشان
وڵات - هەرېم: کورڎەسان
کتېب - کوڵەباس: جوگرافیا
کتېب - کوڵەباس: وتارە و دیمانە
تایبەتمەڼییۍ تەکنیکیۍ
چنینیی بابەتۍ: 99%
99%
ئی بابەتۍ جە لایەنو: ( ئاراس حسۆ )یۆ جە: 03-04-2024 تۊمارەکریێنە
ئی بابەتۍ چە لایەنو: ( سارا ک ) چە: 07-04-2024 پۊرەلۋای کریێنە و ئازاڎە کریێنە
ئی بابەتۍ پەی دمایین جاری جە لایەنو:( سارا ک )یۆ جە:03-04-2024 خاستەرە کریێنە
لینکو بابەتۍ
ئی بابەتۍ بەپاو ستانداردۍو کوردیپێدیای ھەڵای ناتەمامە ھەنە و پەنەۋازییش بە پۊرەلۋای بابەتیی و زۋانەۋانیی فرەتەری ھەن!
ئی بابەتۍ 60 جارۍ ۋینیێنە
فایېلۍ پېۋەدریێ - ڤێرشن
جۊر ڤێرشن نامۊ تۊمارکەری
فایلو ۋېنەی 1.0.153 KB 03-04-2024 ئاراس حسۆئـ.ح.
کوردیپێدیا گۆرەتەرین سەرچەمەی فرەزۋانیی پەی زانیارییە کورڎییا
کتېبخانە
یاڎو پەنجا ساڵەو سەرکۆتەو ژڵېوەو ئاپۆیینە
ژیواینامە
عەباسی کەمەندی
ژیواینامە
شێخ عوسمان نەقشبەندی
ژیواینامە
خورشید خانمەی داواشی
کوڵەباس
ئەئسیروو ئەرېنی و نەرېنی کەسی ساحێبکاریزما سەرو شۆڕش یان حەرەکەو ئازادیوازی گەلیەوە
کتېبخانە
مەولە
کوڵەباس
نەبۊ خاڵانەو قەڎییمیا (2)
ژیواینامە
سەفوەت
کتېبخانە
تۊرەکە پەڕ ساۋەکە
ژیواینامە
سەید ئەکابیری خامۆشی
کوڵەباس
دژو گۊشەگیری، کۊشایی مېیاڼەتەوەیی پەنەوازا
کتېبخانە
ڕۊژماری هۆرامی (8)
کتېبخانە
گیٛجاوەو ژیوای
کوڵەباس
ئاسکێوە دلیٛو تەویلەو هەرانە (2)
ژیواینامە
محەمەد عارف جزیری
کوڵەباس
ئاسکێوە دلیٛو تەویلەو هەرانە (3)

تازەکی
کتېبخانە
تۊرەکە پەڕ ساۋەکە
03-12-2022
ئاکۆ مارانی
تۊرەکە پەڕ ساۋەکە
کوڵەباس
هۊرگېڵنی کورڎی-هۆرامی پەی کورڎی-سۆرانی
14-12-2023
ئەسعەد ڕەشید
هۊرگېڵنی کورڎی-هۆرامی پەی کورڎی-سۆرانی
ژیواینامە
خورشید خانمەی داواشی
15-01-2024
ئەسعەد ڕەشید
خورشید خانمەی داواشی
ژیواینامە
محەمەد عارف جزیری
20-05-2024
ئەسعەد ڕەشید
محەمەد عارف جزیری
کوڵەباس
ئاسکێوە دلیٛو تەویلەو هەرانە (1)
18-06-2024
ئەسعەد ڕەشید
ئاسکێوە دلیٛو تەویلەو هەرانە (1)
تۊماری تازە
ژیواینامە
عەباسی کەمەندی
22-06-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
شێخ عوسمان نەقشبەندی
26-05-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
محەمەد عارف جزیری
20-05-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
سەید ئەکابیری خامۆشی
17-05-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
سەفوەت
13-05-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
شێخ مستەفا تەختەیی
06-05-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
خان ئەڵماسی لوڕستانی
03-05-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
محەمەدی مەلا کەریم
02-05-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
ئەحمەدی خانی
26-04-2024
ئەسعەد ڕەشید
ژیواینامە
شەفېعو حاجی محەممەڎی تەۋېڵەی
12-04-2024
ئەسعەد ڕەشید
ئامارۍ
بابەتۍ 519,868
ۋېنۍ 105,229
کتېبۍ PDF 19,550
فایلی پەیوەڼیدار 98,036
ڤیدیۆ 1,414
کوردیپێدیا گۆرەتەرین سەرچەمەی فرەزۋانیی پەی زانیارییە کورڎییا
کتېبخانە
یاڎو پەنجا ساڵەو سەرکۆتەو ژڵېوەو ئاپۆیینە
ژیواینامە
عەباسی کەمەندی
ژیواینامە
شێخ عوسمان نەقشبەندی
ژیواینامە
خورشید خانمەی داواشی
کوڵەباس
ئەئسیروو ئەرېنی و نەرېنی کەسی ساحێبکاریزما سەرو شۆڕش یان حەرەکەو ئازادیوازی گەلیەوە
کتېبخانە
مەولە
کوڵەباس
نەبۊ خاڵانەو قەڎییمیا (2)
ژیواینامە
سەفوەت
کتېبخانە
تۊرەکە پەڕ ساۋەکە
ژیواینامە
سەید ئەکابیری خامۆشی
کوڵەباس
دژو گۊشەگیری، کۊشایی مېیاڼەتەوەیی پەنەوازا
کتېبخانە
ڕۊژماری هۆرامی (8)
کتېبخانە
گیٛجاوەو ژیوای
کوڵەباس
ئاسکێوە دلیٛو تەویلەو هەرانە (2)
ژیواینامە
محەمەد عارف جزیری
کوڵەباس
ئاسکێوە دلیٛو تەویلەو هەرانە (3)
بۊخچۍ
ۋاچۍ و دەسەۋاچۍ - وڵات - هەرېم - وەرکۆتو کورڎەسانی کوڵەباس - وڵات - هەرېم - وەرکۆتو کورڎەسانی ۋاچۍ و دەسەۋاچۍ - وڵات - هەرېم - پانیشتو کورڎەسانی کوڵەباس - وڵات - هەرېم - پانیشتو کورڎەسانی کوڵەباس - جۊرو بەڵگەنامەی - ھۊرگېڵنیا کوڵەباس - شار و شارەکڵۍ - پاۋە (هۆرامان) کوڵەباس - شار و شارەکڵۍ - بېیارۍ (هۆرامان) کوڵەباس - کتېب - کوڵەباس - ۋەڵینە، تارېخ ۋاچۍ و دەسەۋاچۍ - زۋان - بنەزۋان - ھۆرامی (کرمانجیی گۊرانی) کوڵەباس - زۋان - بنەزۋان - ھۆرامی (کرمانجیی گۊرانی)

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| پێۋەڼی | CSS3 | HTML5

| کاتو وەشکەرڎەی لاپەڕەی: 0.219 چرکە(چرکۍ)!