کورد دلۍ چەرخەکا تاریخینە
بەشۍ: دوەسەڎ و سی و هەشتەمە
نویستەی: #هاوڕێ باخەوان#
ساڵەو (1910ز):
چن تۊمارێ پېوەس پی ساڵېوە ئینێ وەردەسەنە:
* ئەچی ساڵېنە، ئامارو نیشتەجایا کوردەکا (ئەریوان و قارس)ی، سەڎ و ویس و پەنج هەزار کەسۍ بیېنۍ.
* ئەچی ساڵېنە، گەشتەکۍ (تیرلینسکی) دلۍ ناوچە کوردەکانو میانو سنوورو ئێران و تورکیای کریێنە، دلېشنە سەرنجەو ئانەیشە دێنە هەکە تورکەکۍ دەسەڵاتێ فرەشان ملو خېڵە کوردەکانو ئێرانیرە بییەن.
* کۊتاو ئی ساڵېنە، تورکەکۍ کوردەکا هانی مڎان پەی وېرانکەردەی ئا دەگایا کە خەڵکەکەش گەرەکشان نییەن ببان بە دماکۆتەو تورکی.
* ئەچی ساڵېنە، سەردارە ئەشناسیێکۍ تورکە لاوەکا سەردانو کوردەسانیشان کەردەن، بە مەرامو ئانەی سەرخېڵە کوردەکان لاو وېشارە بکېشان.
* یەکەمین دەزگاو سینەمێ کە بە پیلۍ هەرمانە کەرۍ، ئەچی ساڵېنە دلۍ سلێمانینە مەرزیێنەرە.
* تورکەکۍ ئەچی ساڵېنە، دەسشان کەرد بە چەکماڵارەی کوردەکا، پۆکەی حوسێن ئاغا بە وېش و هەزار چەکدارېوە کە سوارۍ حەمیدیۍ بېنۍ ڕوەشا کەردە ناوچەو (ماکۆ)ی، پەی ئانەی چەکۍ نەکریان.
* مەلا عەبدوڵڵاو حاجی قادری کۆیی شاعېر، ئەچی ساڵېنە کۊچی دمایینش کەردەن.
* سەرو ڕائەسپارای و هاندای خەلیل خەیاڵی مۆتەکی، دلۍ ئەستەمبوڵی کۊمەڵەو (هێڤی کورد) ئی ۋانکارا مەرزنارە: عومەری قەدری ئال جەمیل پاشای ڕیش چەرمەشان، فوئاد مۆبەگی وانلی، زەکی بەگ.
* ژمارەو کوردانو ئەریڤانی و قارسی سەڎ و ویس و پەنج هەزار کەسۍ بیېنۍ، ویس و پەنج هەزارېشان ئێزیدیۍ بیېنۍ.[1]