ئایا چېوێوە هەن بەنامې فەلسەفەی ئیسلامیۆ؟
بەشۍ ششەمە
نویستەی: #ئیبراهیم میکە عەلی#
بڕێ چا کەسا هەکە ویری تازەشان هەن ویارو ئایینینە، مواچان: ئېمەیچ پرۆسەی فەلسەفیمانە گېڵمې شۊنەو بەڵگارە، پەشتی بە ئایەت و ئەوەگېڵیایەکا نمەبەسمې، وەختێ پی فەلسەفەیە مواچمې فەلسەفەی ئیسلامی ۋەرو ئانەیەنە هەکە ئایەت و حەدیسەکې دەورشا دان بە بابەتەکاش، مواچا بابەتې فەلسەفیې ئېڼە فرېنې مەژماریا و چەنەئامای حەر فەیلەسوفێوەیچ سنوردارا و خۊ تەنیا فەیلەسوفێوە نمەتاوۊ فریاو گردی بگنۊ، کەواتە مشۊ دەس بەرۊ ویارێوە یام چڼ ویارێوە هوربچنۊ پەی وېش و هەرمانەشا سەر بکەرۊ، چېگەنە ئایین مێ بەراورد مکەرۊ میانو ویارەکانە و میانو گرنگەکانە گرنگتەرینیشا هورمەچنۊ و مواچۊما پەنە: تۊ پېسەو فەیلەسوفێوە موسڵمانی بگنە شۊنەو فڵانە پەرس و بابەت و مەسەلې فەلسەفیې و حەقت نەبۊ سەرو فیسارە بابەتو مەسەلېوە.
گرفتەکە ئینا چانە ئەر فەیلەسوفێوە بگنۊ شۊنەو بابەت و پەرس و مەسەلێوە تەنیا ۋەرو ئانەیە هەکە ئایینەکەیش پەی دەسنیشان کەردەن و پەشتی بکەرۊ ئەو بابەت و پەرس و مەسەلێوە تەرې تەنیا ۋەرو ئانەیە هەکە دین و ئایینەکەیش وەنە قەڎەغە کەردەن بگنۊ شۊنەو ئا بابەتیە، چېوە بەرگنۊ هەکە ئی کەسە فەیلەسوفێوە حەرەقەتین نیا.
پەی نمونەی ئەر ئیسلام بە فەیلەسوفێوە ئیسلامی بواچۊ: وېت نەڎەی بابەتو جەبر و ئیختیاری، یام پەی نمونەی توخنو زات و چېش بېیەی خوڎای نەگنی، ئەسڵەن ویریچش وەنە نەکەریۆ، ئەر واتش: سەرو چەمی، ئاکەسە گېرە خوڎا ئەژناسێوە خاس یام شارەزێوە ویارو ئایینی بۊ، وەلێم ئیتر فەیلەسوف نیا.
فەیلەسوفی حەرەقەتین ئانەن ئەر پەی نمونەی مەسلې و بابەتو چارەنویسی و قەزا و قەدەری لاشۆ گرنگ بۊ، بەرو بابەتو ئایینۆ گنۊ شۊنەو بابەتەکەی، گنۊ شۊنەو ئا بابەتیە هەکە ویرش ئینا لاشۆ.
ئا کەسە هەکە ئایین ئاراستەش پەی دەسنیشان مکەرۊ و تەنیا سەرو ئا باس و بابەتا ملۊ هەکە ئیسلام پەیش دەسنیشان مکەرۊ، ئا کەسە فەیلەسوف نېیەن، بەڵکوم بنیاڎمێوە شارەزاو ئاینین و موسڵمانێوەن، چوونکوم ئانە هەکە فەلسەفەش چەنە مەخېزیۊ ئازادین و ئانەیچ هەکە ئایینش چەنە مخېزیۊ گۊشداریی و بەگۊشکەردەین.
چی بارۆ گرفتێوە تەریچ هەن، وەختێ بارەو بابەتێوە فەلسەفیۆ پەیجۊریی مکەرمې، سەرەتاوە نمەزانمې ئەوەزیاکەش چېشا، وەلێ وەختێ ئیسلام بە کەسېوە مواچۊ: بگنە شۊنەو فڵانە بابەتی، ئایا ئا حەقیچشە مڎۊ پەنە هەکە بە هەچ ئەوەزیایېوە بېیاوۊ قبوڵا؟
پەی نمونەی ئیسلام داواشکەردە ئەو فەیلەسوفێوە ئیسلامی بگنۊ شۊنەو بابەتو یۊتا پەرسیی و (تَوحید) ی، لوا و پەیجۊریش کەرد و یاوا پانەی گردو ئا بەڵگا هەکە پەی سەلەمنای یۊتا پەرسی وزیێنې ڕوە بەهېزې نېیەنې و دەردە نموەرا.
ئایا دمای ئانەیچە ئیسلام و موسڵمانې ئا فەیلەسوفیە پېسەو کەسېوە موسڵمانی مشناسان؟ ئایا ئیتر پېسەو فەیلەسوفێوە موسڵمانی نامېش مبەران؟[1]