کورد دلۍ چەرخەکا تاریخینە
بەشۍ: دوەسەڎ و چل و نۊهەمە
نویستەی: #هاوڕێ باخەوان#
ساڵەو (1913. ز):
* وەهارو ئی ساڵېنە، ئەرەکیانیێکۍ عەبدولڕەزاق بەدرخانی و شېخ تەها شەمزینی دلۍ کوردەسانیرە گۊزەرێشان کەرد، هانی خەڵکی دېنۍ پەی ڕاپەڕینی، هەم ئەرمەنییەکېچشا چانەیە دڵنیێ کەردێ هەکە خېزیاو ئیجارەو کوردی زەرەر پاڎییشا نمەیاونۊن.
* ئەچی ساڵېنە، هەر دوە کتېبو (جیلوە و مەسحەفا ڕەش) کە هینۍ یەزیدییەکا بېنۍ جە نەمسا وەڵێ کریێوە.
* نیمەو دوەمو ئی ساڵۍ تاکو سەرەتاو مانگەکانو ساڵەی دمایینۍ، ڕاپەڕینێ دژ بە تورکی خېزیان، هۊکارو ئانەیچە فرەیی ئا باجا بۍ کە جە خەڵکیش ئەسانېنۍ.
* بارزانییەکۍ بە سەرداری شېخ عەبدولسەلام بارزانی، ئەچی ساڵېنە ڕاپەڕێ، دماتەر ناچار شېخ ڕەما پەی ئێرانی و بە یاردی کەسێ جە خېڵو شوکاکی، تورکەکۍ دیلش مەکەران.
* عوسمانییەکۍ ئەچی ساڵېنە هېرششان کەرد پەی سەرو ناوچەو بارزانی، شېخ عەبدولسەلام بارزانی ناچار بی بلۊ پەی ناوچەکانو وەرکۆتو کوردەسانی.
* کۊتاو ئی ساڵېنە، شېخ مەحموڎ بەرزنجی، ئەرەکیانو وېش (سەی موحەمەڎ) کیاست پەی موسڵی پەی لاو کۆرسانۆڤی قونسوڵو ڕووسی، تاکو یاردی شېخی بڎان پەی خېزیێوە دژو تورکیای، شېخ موحەمەڎ پېخامەکەش یاونا قونسوڵو ڕووسیای، ئانەیچشە پەنەوات کە ئېڎۍ مەتاوان نزیکەو پەنجا هەزار چەکدارا گلېرۍ بکەراوە.
* ئەچی ساڵېنە، گۆڤارو (ڕۊ کوردی) بەرشی.
* ئەچی ساڵېنە و ساڵەی دمایینەنە، (جی، ئێچ. دی. ڕایدەر) گەشتێش پەی کوردەسانی کەردەن.[1]