کورد دلۍ چەرخەکا تاریخینە
بەشۍ یەرەسەڎ و پەنجا و چوارەمە
نویستەی: #هاوڕێ باخەوان#
ساڵەو (1935ز.):
* شەهیڎکەرڎەی ئەحمەڎ موختار جافی شاعېری، سەرو ئاوەو سیروانیۆ، دماتەر تەرمەکەش بریاوە پەی هەڵەبجەی.
* پیرەمێردی شاعېر دیوانو مەولەویش بە شېوە زوانو سۆرانی دلۍ دۋۍ بەرگانە، بە نامۍ ڕۊحو مەولەوی وەڵاکەردۆ.
* خېزیای کوردە ئێزیدییەکا جە پانیشتو کوردەسانی، چوونکوم گەرەکشان نەبۍ سەربازی پەی داگیرکاری ئێراقی بکەران.
* بەستەی کۊنگرەی میاندۆڵەتی شاڼزەهەمی پەی چەنەکۊڵیای ئەنترۆپۆڵۆژی جە برۆکسل، دلېشەنە (باسیل نیکیتین) باسش جە داستانو (مەم و زین)ی کەرد.
* ئەرەمەرزنای ڕېکۋزیاو (فیدایی وەتەن) بە سەرداری حەمە ئاغاو عەبدولڕەحمانی جە شارو سلېمانی کە تاکو ساڵەو (1936ز.) بەردەوام بۍ.
* ئەچی ساڵېنە، پیرەمێردی شاعېر (مەم و زین)ش وەڵاکەردۆ.
* ئا.خاچاتۆریان و حاجی جوندی، پەی وانگا میانییەکەو یەریڤانی کتېبێ ڕازوانی کورڎیشان نییارە.
* کۊچی دمایینو حەمدی شاعېری.
* تاریخو (#01-05-1935#ز.) تاکو ساڵەو (#21-07-1936#ز.) ساڵح زەکی ساحیبقەران بی بە پارېزگارو سلېمانی.
ساڵەو (1936ز.)؛ چن تۊمارێ پېوەس پی ساڵېوە ئینێ وەردەسەنە:
*کۊچی دمایینو شاعېرو کورڎی، ئەحمەڎ بەگو ساحیبقەرانی.
* متەراوەی (6500) پەندۍ کورڎیۍ بە شېوەو هۊنیا، بە دەسو پیرەمێردی.
* ئامای دنیای تاریخنویس ئەکرەمو مەحمووڎو ساڵحو ڕەشەی دلۍ گەڕەکەو مەڵکەڼیی شارو سلېمانی.
* قەنارەدای تاتە و چوار برێ هونەرکاری وېنەکېشی، عەزیز سەلیم ئەحمەڎ بە دەسو داگیرکاری ئێراقی.
* مستەفا بارزانی پەی شارو سلېمانی دوورۋزیاوە.
* حەمدی شاعېر کۊچی دمایینش کەرد.
* سەردای موحەمەد ئەمین زەکی بەگی پەی سلېمانی.
* ئەچی ساڵېنە، تەنیا وانکارۍ کوردۍ دلۍ کۊلیژو سەربازی جە شارو بەغڎای وەرگیریێ، ئانەیچ سەرو داواو بەکر سدقی بۍ.
* ساڵح زەکی ساحیبقەران بی بە پارېزگارو بەعقوبەی.
* کۊدەتاکۍ ئەفسەرو کورڎی بەکر سدقی جە بەغڎا.
* وانکارۍ وانگاو فەیسەڵییەی نمایېشو شانۊنامەو (فاڵچی)شان دلېبەرەو سراو سلېمانینە کەرد.
* ئامای دنیای تاریخنویس، د. کەمال مەزهەر ئەحمەد جە شارو سلېمانی.
* کۊچی دمایینو حاجی مستەفا پاڎشای.
* ئامای دنیای د. حوسەینی خەلیقی دلۍ دەگاو (سەرچیی) ناوچەو کامیارانی شارو سنەی، نامبریا مامۊساو فەلسەفەی و کۊمەڵئەشناسین.
* مستەفا کەمال، دلۍ ئەنجومەنو نیشتیمانی تورکیاینە، وتارێش واناوە و ماچۊ: دیارتەرین مەسەلۍ بارو زروفو دلېنەو ئېمە گیر و گرفتو دەرسیمییەن، پەی بنەبڕکەرڎەی ئا تەنوورە کوشەندۍ، پەی ئانەی بتاوۊمۍ خېراتەر بڕیار بڎەیمۍ، پېویسەن حکومەت دەسەڵاتێ فراوان و بۍ سنوورش پەنەدریۊن.
* بەستەی کۊنگرەو ویسەمینو وەرکۆتئەشناسان جە شارو برۆکسلی وڵاتو بەلژیکی، دلېشەنە مینۆرسکی وتارێ ئېژێش سەرو مادەکانی واناوە، بە چڼین بەڵگۍ کەردېش بابا گۆرۍ کورڎی.
* حاجی جوندی و کارۆ زاکاریان کتېبێشان سەرو گۊرانییە میللیا کورڎی جە یەریڤان وەڵاکەردۆ.
* ئەمینی ئەڤداڵ و حاجی جوندی کتېبو فۆلکلۆری کورڎیشان جە یەریڤان وەڵاکەردۆ.
* پەشېویێ دلۍ شارو دەرسیمی کۆتەرە زددو داگیکاری تورکی.[1]