ویٛنە
نویستەی: #ناجح گوڵپی#
برایێ پەرسەش کەردە (ویٛنە) واتێوە هەورامیەنە یام زوانەکای تەری؟
بەڵێ ویٛنە-وینە واتێوە ڕەسەنەی هەورامیەنە، ئەپی جوٙرە وەشەبییٛنە.
ویٛنە نامیٛ چەمەینە (اسم مەسدەر) جە چەمەو (وینای) هوٙرگیریان. (وین) ڕیٛخەو چەمەین (بن حال)، هەورامینە ڕیٛخەو چەمەی بیٛگیری کوڵش (ە) مەوزی سەر مەبوٙنە بە نامیٛ چەمەی، هەکە پسەو نامیٛ هەرمانە مەبەروٙنە دلیٛو واتچنینە (ڕستە).
وین+ە=وینە، زوان ویٛش ئی دەنگیە مەفاڕوٙ پەی ویٛنەی بەخاترەو ئاسان ئامای سەرو زوانی.
سەدان ساڵیٛن پیرەکیٛما واتەنشا (ویٛنات کەرو جە فڵانە کەسی مشی) یانی ویٛنەت، عەکست ئەو فڵانە کەسی مشوٙ.
ئی واتیٛ ئیسە زوانو کوردینە بنجەش کوێنرە جیاتی (صورە) ی عەرەبی و (عەکس)ی فارسی بەکارشمارانیٛ.
وینا: کەسێو کە بوین بوٙنە، کەسێو کە بوینوٙنە، اسم فاعلەن (نامیٛ بکەری)، ئیسە پسەو نامیٛ زارۆڵا هەنە دلیٛو خەڵکینە. وینا=بوین.
وەلێم زوانو کوردینە چەمەو (بینین) هەن، ئەگەر ڕیٛخەکەیش و نامیٛ چەمەکەیش هوٙر گیٛرمیٛ مەکەروٙنە (بین+ە=بینە).
زانشتو زوانینە، دەنگسازی و دەنگئەشناساینە فرە ئاسایین کە دەنگو (و) فاڕیوٙنە پەی (ب) و چەپەوانەیچەوە، چون هەردووە دەنگەکیٛ (لچیٛنەbilabial ) مەسازیانیٛ، پەوکای بەئاسانی یاگەفاڕالیٛ مەکەرانیٛ.
زوانو گوران-هەورامانینە چەمەو (وینای-وینیای) ما هەن، هەرپاسە چەمەو (دییەی-دییای)ما هەن کە هەردووی ماناش پسەنە یوٙی، وەلێم بەپاو ویاری و ئاژەی بەکارئاوردەیشان جیان.[1]