نامۍ: سەی یاقۆ_ سەید یەعقوب
نازنام: ماهیدەشتی
نامۊ تاتەی: سەی وەیس
ساڵۊ پېڎابییەی: 1802ز.
ساڵۊ مەرڎەی: 1881ز.
یاگۊ پېڎابییەی: #قەمشە_ماهیدەشت#
یاگۊ مەرڎەی: #قەمشە_ماهیدەشت#
$ژیۋاینامە$
سەی یاقوبی ماهیدەشتی؛ عاریفێ خامە ڕەنگین، (سەی یاقۆ) یام (سەید یەعقوب) کوڕو سەی وەیسی، ساڵە (1802ز.) دلۍ دەگاو (قەمشەی) ناوچەو ماهیدەشتی، شارو کرماشانی ئامان سەرو دنیێ. بنەیانەشان مەلۊوە سەرو سەیدەکانو سامرەیی کە دلۍ دەگاو قەمشەی مەژیوان. کوردۍ ئا ناوچەیە و بنەیانەو شاعېری، سەرو ئاینزای شیعەی دواڼزە ئیمامی و جە هۊزو کەلهوڕینۍ. وانایش سەرو دەسوری ئایینی کۊنی بېیەن و سەرەتاو ژیوایشەنە سەی یاقۆ هۆڵېش دێنۍ ببۊن بە میرزا، بەڵام بە مەڵامەتو ئاتاجی و دەسکوڵی ئەچا سەردەمەنە ، بەناچاری پەناش پەی وانگای ئایینی بەردېنە، بە خاترەو ئینەیچە فرە گېڵان و سەردای گەلێ جە شارەکانو ئێرانیش کەرڎەن، بە تاییبە شارو تاران و شارو قوم و شارو شیرازی و... هتر. سەی یاقۆ، نام و نامبانگش مەیاوۊ فرەینەو شارەکانو ئێرانی و مەیاوۊ دیواخانو ئیمام قولی میرزای دۆڵەتشای و دماتەر جەلاو مامە موحەمەد حەسەن خان، فەرمانڕەواو کەلهوڕی پېسە نویسەرو دیواخانی ساڵەو (1831ز.) مەرزیانەرە و تاکو کۆتاو ژیوایش ئەچاگە مەنەنۆ. سەی یاقۆ هەم ڕۊشنویرو سەردەمو وېش بېیەن و هەم بە خەتوەشی و بلیمەتی نامبانگش لوان.
ماچان: دلۍ زانستو مۆسیقاینەو هونەرو بەکارئاردەیشەنە دەسڕەنگینیش بېیەن، پېسە ماچان: ئامېرو تەمبووری فرە شارەزا بېیەن و شارەزاییش جە فرەو جۊرو دەسگاو مەقامەکانە بېیەن، بە تاییبە (هۆرە). سەی یاقۆ، شارەزایێ فرەش جە شېوە زوانە کورڎییەکانە بېیەن، پېسە ( هۆرامی و سۆرانی و کرمانجی و لەکی)، بەشێ فرەو شاعېرانو ئی ناوچاشە ئەشناسێنۍ، زېیاتەر ئانېچە کە هامتەمەنو وېش بیېنۍ. شېعرېش بە زوانەکانو گۊرانی و سۆرانی و هۆرامی نویستېنۍ. بە بڕواو فرێوە جە نویسەران و ئەدیبانی، سەی یاقۆ دماجار لوان سەرو بیرو باوەڕو ئایینو یارسانی، بەڵام باس و دەنگ و ڕەنگێ ئی ئایینەیە دلۍ شېعرەکاشەنە ڕەنگەش نەڎێنۆ. سەرو زوانو پیرە پیایا ئا ناوچەیە ماچان و مەگېڵناوە سەی یاقۆ بڕێ جارۍ تووشو ناڕەحەتی و عیشقی و کېشتەی سۊفیزمی بییەنۆ، سەرو وڵاخیۆ غارغارانیش کەردېنە و هۆرەش چڕییەن. سەی یاقۆ چن نازنامێ شېعریېش هەنۍ، پېسە (سەید یەعقووب، سەی یاقۆ، ماهیدەشتی). دلۍ تەمامو خەڵکانو تەرو ناوچەکەی و دۆر و بەرینە، بە سەی یەعقووبی ماهیدەشتی نامبانگش زنېیەن، پېسە واتەنشان: شېعرەکانو سەی یەعقووبی بەشێ فرېشان فوتیێنۍ. دیوانەکەش دوېجار چاپ کریان، سەرو دەسا مامۊسا موحەمەد عەلی سوڵتانی، پاسە نیازەن هەمدیس چاپی تازە بکریۊوەو چن بەرهەمێ تەرۍ ئېزیێش پەی زیاڎ بکەران. دماجار ساڵەو (1881ز.) کۊچی دمایینش کەرڎەن و تەرمەکەش بریانۆ پەی ئاوایی دەگاو (قەمشە)ی، چاگە بە خاکیشان ئەسپاران.
گوڵچنێ جە شېعرەکانو سەید یەعقووبی ماهیدەشتی:
شوور سەرم....‌
شوورێ وە سەرم کەوتییە لەم مەستیی چاوە
هیچ جێگە نەنیشم مەگەر ئەو جێ کە شەراوە
ئەم زوڵف و ڕوخە، دلبەرە یا لەیل و نەهارە؟
یا هەورە ڕەشی پەردەوەشی بانی هەتاوە؟
ڕوخسار تۊ وەک مانگ و دوو زولفت وەکو عەقرەو
هەرچەند کە قەمەر عەقرەوە ڕازیم بە قەزاوە
سۊزی دڵمە باعیسی تاو و کوڵی گریان
مەعلوومە کە ئاگر سەبەبی کە جۆششی ئاوە
ماچان کە غەزاڵان چەرنەی شۆڕە زەمیڼ
پەس ئاهووی من چېشە کە لەم دیدە ڕەماوە؟
ئەی دڵ گوزەرێ کە وە کەمەرتاشیی فەرهاد
بێن ناڵەکەی ئەیژنەوی لەو دڵە کاوە
زاهید وە کەلام! غەیر خەت و ئەبروویی دڵدار
مەیلم نە وە مزگەوت، نە وە مێراو و کتاوە
زلفت و ڕوخت، وەھ چە پەرێشان و بڵاوە
سەبرە و بە دڵی شیفتە، یەکبارە ڕژاوە
چاوان نگارم وە سپاھ موژە ماچان
ئەی لەشکر خوێنڕێژ ئەمە وەخت چەپاوە
دلبەر! جە غەمت سەیید بېچارە سەرشەوە
خوێنڕێژییە لەم چاوە هەتا سوبح دەماوە.
ئی شېعرۍ، هونەرمەڼی دەنگوەشی کرماشانی سەید جەلالەدینی موحەمەدیانی ئاواز پەی نیێنەرەو کەردېنەش بە گۊرانییە.
معەمای سەی یاقۆ....
یەک قەسرێ هەنە ئاڵای عەجەب نەقش
ئوستادان ساختەن پەرێ وەخت خۆش
بڵند قامەتەن، شیرین ئەنامەن
خوش نماو خوش ڕەنگ عالی مەقامەن
گاگا سەدای سۊز بەرمێو نەتۆش
گاهێ بې دەنگەن نەخاو خامۆش
جەمعی خەلاییق نەدەورانشەن
هەفت دانە وە قاف نەفەرمانشەن
هەرکەس بواچۊ ئی ڕازە چېشەن
دەوای دەرد دڵ سەی یاقۆ پېشەن.
ڕەحیم خان.......
ئەم قەسرە کاسەی تەمیرە و تارەن
هامڕاز سینەی سەی یاقۆی زارەن
قامەتش دەستە و پەردە و سیم ساز
یا لەمناجات یا جە نەڕېزەی ڕاز
سۊز ئەو بەرزەن نەقاف تا وەقاف
سەوت هۆرەی خۆش نە حەنجەرەی ساف
جەمع خەلاییق جەزبەی کزەی ئەو
نە زەردەی سەهەر یا نە مات شەو
دەوای دەرد دڵ سەی یاقۆ پېشەن
ڕەحیم خان واتش ئەو ڕازە چېشەن.
زوڵەیخام چینش....
زوڵەیخام چینش، زوڵەیخام چینش
چین چین و پاچین لەبان چینش
هەی هەی جەو حەیان خەیات چینش
بەح بەح جەو شوعاع شەوق جەبینش
ئەحسەن جەو باڵای نەی شەکەرینش
ئافەرین جوو سونع حوسن ئافەرینش
ڕۆ ڕۊ جەو گۆنای لاڵە بەهاری
وەی وەی جەو لوان پەردەی گوڵناری
خاس خاس جەو خاڵان لاجەوەردکاری
فوغان جەو فنجان پەڕ جە مرواری
فریا جەو خەندەی شەکەر قەرینش
ئافەرین جوو سونع حوسن ئافەرینش
وەی وەی جەو گرڎی فنجان زنجش
خاڵ ئەختەرئاسا نەسبەن نە کونجش
بێداد جەو زەردیی زەوج تووڕەنجش
پنهان نە حەڵقەی توغرای گرنجش
خۆزا وەو سڕە ها وە سەرینش
ئافەرین جوو سونع حوسن ئافەرینش
ئەڵعەمان جەو تیر دەوران دیدەش
چوون تیرو تەرکش تەرک ماچین وەش
تەبارەک چو الف قەڵەم کشێدەش
حجاب دیدە سورمە ڕەژیدەش
هەیهات جەو کەمان هەر وە کەمینش
ئافەرین جوو سونع حوسن ئافەرینش
ئەمان جەو بافتەی توغرای دوو هەفتەش
عەقرەبان نە دەر دوو هەفتە خەفتەش
واوەیلا جەو قەوس وەهەمدا ڕەفتش
نەسەر تەخت عەین ئاهوان کەفتش
هیچ دەرس نەخوەندەن هېمای پەڕچینش
ئافەرین جوو سونع حوسن ئافەرینش
دەخیل جەو موژگان جەرگ دڵدۆزش
وەو بەرق سیمای سەهەر ئەفرۆزش
وەو تووڕەی ماران زەهاکی تۊزش
وەو شوڵەی فام شەوانە و ڕۊزش
چمان جە نوقرەی خامەن سەرینش
ئافەرین جوو سونع حوسن ئافەرینش
ئەتارش مەر تەور شیرین ئەرمەن
وەی تەور هەر ئەیوان خسرەوش کەمەن
نە وەخت سەیران نە سارا و دەمەن
فامداران ماتن نوورەن؟ یا تەمەن؟
جە شەوق شوعاع شۊڵەی جەبینش
ئافەرین جوو سونع حوسن ئافەرینش
وە ئەو بەرز باڵاش، خەلایق جە دوور
ماچان بەدڕیوون ڕەژیدەن جە نوور
وە ئەو ساق سیمین سەر پەنجە بلوور
مەر تاووس نە مولک ئەیوانی جای حوور
سەی یاقۆ پەی ئوو نەمەندەن دینش
ئافەرین جوو سونع حوسن ئافەرینش.
خاوېران خاڵت....
خاوېران خاڵت، خاوېران خاڵت
خەو سەندەن جە خێڵ خاوېران خاڵت
خەرمان داخمان خانان خەیاڵت
جەلا دا جەمین جانان جەماڵت
زوڵف زاهدان زنار پەی بەستەن
موژەت مەیل نە عەین عابد شکەستەن
دەوا دا دەرمان دەروونان دەنگت
ڕەوش دا ڕۊشن ڕۊزگار ڕەنگت
ڕەفتار ڕەونەق ڕوبع مەسکووندا
جەیرن حەیران من شی وە هامووندا
قامەتت قەزای قەدری قەزا کەرد
یانەی دەروونیان غەمزە غەزا کەرد
وەنەوشەی سیجدەی خاڵت فەرز کەرڎەن
جەو بۊنە مودام کەچ کەرڎەن گەردەن
مەندەی لېوتان عەقیق ئەحمەر
ڕشتەی بەندەگیت بەستەن نە کەمەر
غەرەز هەرکەسێ نە سەودای چېوەن
نیم خار خاڵەن نیم لێوەی لێوەن
نیستیی دینت وە چەم مەدارۊ
دیدەم دین تۊ وە دین مەشمارۆ
سیمار سەفابەخش سەفحەی گوڵانەن
دینت بەیت تەواف کەعبەی دڵانەن
هەنی نەکېشان حاجیان جەفا
تەن نەدان وە جۆر ڕای مەروەو سەفا
بەیان وە تەواف دەور یانەی تۊ
سەر ساوان وە سدق نە ئاسانەی تۊ
بەڵې کفر زوڵف دین کەرڎەن بېدەن
سامان دان سوورەت سەنەمخانەی چین
بەیزەی کفر زوڵف دینت پېواران
جەو بۊنە مودام لەیل و نەهارەن
ساهر جەوساوە ڕەدای ڕەبانی
پۊشان وە ئاداب دین نەسرانی
گاگۊش وە ئاهەنگ گوڵبانگ ناقووس
گاسیجدەی سەنەم وە دین مەجووس
گا ساکن نە پای زوڵف پەڕچینەن
گاگا شۆنەی چین ڕوو نە ماچینەن
مەگەر بای شەماڵ خەلیل ئاسای دەور
شکست دا وە بەخت بوتان وە یەک تەور
تا ئەو کفر زوڵف نە دین پېوار بۊ
پەرێ دینداران دین ئاشکار بۊ
وەرنە بینایم هەی بەرگوزیدە
نە دین مەمانۆ نە دڵ نە دیدە
نیستیی سەدجار بەرکەرڎەی ڕېت بۊ
تا زەڕەی دەرمان دەرد من پېت بۊ.
قەمەر عوزاران....
قەمەر عوزاران قەمەر عوزاران
شیرین شۆخ و شەنگ قەمەر عوزاران
زوڵفش ئەسوەدەن دەیجوور تارەن
کرژەن چین چینەن حەڵقە زوڼارەن
لوولەن هەلوولەن زنجیرەن مارەن
دشوارەن پریش دڵ گرفتارەن
حاجیب خەم چوون تاق میحراب حاجات
بری کەی سۆفی نەڕای موناجات
گادینەی هیلال نە ڕووی سەماوات
یا قەوس قەزەح هەزار عەلامات
کەمانەش پەیکان چەمش تەییارەن
دشوارەن پریش دڵ گرفتارەت
عەین عەین غەزال چڕیدە تەتار
پەی من موقیمن پەی تەرەف خومار
ئەسودە و ئەسفیل هەم لەیل و نەهار
دایېم چوون سەییاد ئامادە شکار
نیم نیگای نازش دایېم نە کارەن
دشوارەن پریش دڵ گرفتارەن.
زەنج زەر فنجان....
زەنج زەر فنجان چینی لاجیوەرد
لەبریز جە شەربەت شیفا گران دەرد
جید مینای بلوور مەملو پڕ جە مەی
مەی بەخش مەجلیس کیانان کەی
سینەش زەروەرەق زەمین تەلایی
مەم قوببەی قەندیل ئەوج سەمایی
نافەش مەر فینجان مەجلس شاهی
کەیلەن جە مەقدوون لوقمان دەوایی
هەر جە چای زەنخ تاکو حەوالی ناف
نەزم کەرڎەن دانەی زومرووتی شەففاف
ڕوکبە و ڕجلە و کەف پەنجەش حەنایی
فەرهاد شەهید کەر خوسرەو فەنایی
پایی تەلەسم گەنج بې قەرەین
بەرابەر وە گەنج شاهان دەرین
ڕوکبە و ڕجلە و کەف کە مەرگا و یەدەین
قەتن جە ئینسان مەر جە حوورولعەین.
خانە بەگ...
خانە بەگ وەو سەوت وەو قەتارەوە
عەنبەر وەو ئاواز سەدای تارەوە
ئەر بووینی بشنەوی وەگۊش
حەقپەرستی وېت مەکەی فەرامۆش
تۆ هەر های لەفیر ڕۊژە و نمازان
منیش هام لەفیر کەمن درازان
تۆ هەر های جە ویر میحراب و مینبەر
من هەر هام لەویر زوڵف و بۊی عەنبەر
ڕای ڕوبا و ئەنجیر گرتنی لەپېش
باوە تۊ گورگی های جە جەڵدەمێش
هەریەک نامەمان بگەریم وەدەس
نیکی و بەدیمان ئەوت موشەخخەس
ئۆسا لەو دنیا خوڎا شاهیدەن
حەق وە (سەی یاقۆ) یا وە زاهیدەن.
دلبەر جەور و جەفاکار.....
دلبەرا جەور و جەفا کەی خوفت و ئەژ باری نییە
یا خەیاڵت دا سەدێ گۆنایی گوڵناری نییە
تیری موژگان دەی لەجەرگ و زوڵفی موشکین دەی وە باد
بۊیی میشک و زەخمی پەیکان تەرزی دڵداری نییە
دلبەر ئەر فەهمت زیادەن بۊچ دەکەی ئازاری خەڵق
شێوەیی ساتیب کەمالان مەردووم ئازاری نییە
قیبلەیی من ڕۊژ و شەو ئەبرۆیی یاری با وەفاس
زاهیدی تەزویر کر چوون تاقی گوڵکاری نییە
دەرکەفی (سەیید) جە چینی زولفی عەنبەرباری تۊ
هەستی تاتاری جە فیکرە میشکی تاتاری نییە.
دڵم پابەستی زوڵفی یارن.....
دڵم پا بەستی زوڵفی یارن ئېم شەو
لە بەختی من درێژو تارن ئېم شەو
دڵی دێرم عەزیزا ماچە بولبول
ژ سەودایی ڕوخی گوڵ خارن ئېم شەو
نە یارم هەمنشین نە دۆسی هەمدەم
لە تەنیا غەمم غەمخوارن ئېم شەو
ژ بەس دەردم گراڼ قابیزی ڕووح
ژ قەبزی ڕووحی من بېزارن ئېم شەو
دڵی زارم ژ هەجری ڕوویی یارم
سپەندی بوون کە بم سەرنارن ئېم شەو
سەبا لەم حاڵی زارم ئاگەهی تۊ
ئەر دڵداری من بېدارم ئېم شەو
بەواچە مەرهەمی (زامان سەیید)
‌لە بۊیی نافەیی تاتارن ئېم شەو.
فەسڵی نەوبەهاران..... ‌
هەرکە فەسڵی نەوبەهاران تەرکی جامی مەی دەکا
نەوبەهاری عومری شیرینەش وە فەسڵی دەی دەکا
بادەنۊشی وا زەریفە ئەر گەدایی لێی بخوا
فەخر بەر شاهی جەمشید و قوبادی کەی دەکا
خۆش بە حاڵی ئەو ڕەشە مەستە کە عومری سەر بەسەر
سەرفی مەعشووق و مەیی و چەنگ و ڕەباب و نەی دەکا
دوڕڕی پەندت ناسیمانە چوو بە گووشی عاریفان
خاروخەس کەی جێ جە بەحری لوججەیی بې پەی دەکا
زاهیدا هەرکەس کە جە جامی مەحببەت مەست بێ
گووش بۊ زوهدی ڕیایی وەک تو ناسیح کەی دەکا
میرم هەر عیشکی لەم ئیمڕۆ مویە سەر بوو بکا
تا وە فەردا کێ دەزانێ چەرخی گەردوون چی دەکا
هامسەران خالیق دەزانێ تامی مەی (سەیید) نەچېشت
ئەژ ڕە زهن و زەکا ڕاهی نەڕەفتە تەی دەکا.
زوڵفی موشکین...... ‌
زوڵفی موشکین دلبەرا کەم حەلقەکە بێ جا دەوی
هەر درازی چین دەوی چوون عومری من کۆتا دەوی
گەر بوا بادی سەهەر بۆیی نە زڵفت تاکو مراز
بێ مەسیما سەد هەزار عەزمی ڕەمیم ئیحیا دەوی
زوڵف و چاو و خاڵ و خەت هەریەک لەیەک لا دڵ دەون
یەک نەفەر کەی هەم نە ڕووی چوار بێ پەروا دەوی
ناوکی موژگانی تۊ دلبەر جە بەس جەرگم بڕی
سوبح و شام ئەسرینی چاوم جە غەمت دەریا دەوی
هەرکە حاجی خان سیفەت ڕووکم نەکا جە عیشقی تۆ
خەرمەنی عیشقەش مەسۊز و تابی دلبەر وا دەوی
گووش دەر سەلمانیا چوون تورگ لەیلا ئەدی
لاە گوون لم خوونی مەجنوون دامەنی سەحرا دەوی
زاهیدان مەنعم مەکەن (سەیید) و دلبەر دل مەدی
وی نزاڼ دڵ گرفتاری ڕوخی زیبا دەوی.
جورعەیی مەی.....
هەرکەسێ لەو لەبیدە تامی جوورعەیی مەی کردوە
خزر ئاسا خۆی جە مردن تاکو ئەبەد حەی کردوە
قودرەتی حەق بېن تەماشا کەن کە لەو یەک قەترە ئاو
نار و نارنگیی و لیمۆ لەو شەکەر نەی کردوە
سەرو شمشاد و سنۆبەر کەی شەمامە بەرئەدا
ناری موشکینە گوڵی داوە هەمووی قەی کردوە
نار و نارنگیی و نېرگس لەعل و گوڵ مەرجان ژەنی
فیکری ئەم یەک نەخلە ئەی گوڵ میوەبەر کەی کردوە
خەلقی بۊ یەک بۊسە نیم گېیان ئەویەکی یەک گېیان ئەدا
بێ بەقا ئەم تەحرە بۊی ئەو نیمە گېیان تەی کردوە
مەنعی من بۊچی دەکەن ئەی زاهیدانی بې خەوەر
غەپدە دڵ دلبەر دەکا دڵ مەیلی ئۆخخەی کردوە.
دلبەر.....
دلبەر تۊ نەپرسی کە من ئەوقەر جە چ ماتم
حەیرانی خەم و ئەبرۆ و زوڵفانی سیاتم
ئەوزاعی کەمی دلبەرە عەیبی نییە بۊ من
هەرچەندە کە لاتم وەخوڎا مایلی لاتم
ڕۆژێ کە وە کوێ تورسیمی حاڵی من بی
چوون حاجی میشکی نەمیی و ڕاهی نەجاتم
قوربانی حەیاتم تو کە ناتی جە حەیاتم
سەرکردە وەفاتم گوزەری کرد جە وەفاتم
زەهرا بدەری نۊش بکەم دۆستی بلاتش
وازانمە خزری بدەری ئابی حەیاتم
من (سەیید)ی مسکینم و تۊ مونعیمیحوسنی
یەک بۊسە بدەر من لەگەدایانی سەراتم.
دڵە دامەنی....
دڵە! دامەنی، دڵە! دامەنی
هەی دڵ گیرۆدەی هەڵقەی دامەنی
هەر کام مەوینی هەر ناکامەنی
هەر کار مەکەری هەر بەدنامەنی
من هەر دەواکەم، تۊ هەر زامەنی
تۆ تا کەی نە ۋیر سەودای خامەنی

هەرگێز خەیاڵت ساتێ جەم نېیەن
پای غوسە و خەیاڵ لەلات کەم نېیەن
چوو دنیا دەست وە یەک دەم نېیەن
سوراحیت نە سەوت زیرو بەم نېیەن
هەر کار مەکەری هەر بەدنامەنی
تۆ تا کەی نە ۋیر سەودای خامەنی

فەرهاد پەی شیرین مەجنوون پەرێ لەیل
ئی پای بیستوون ئەو سەحرای دوجەیل
سەنان وە زاری پەیزەن وە واوەیل
وەرقە پەی گوڵشاد بگریێ چوون سەیل
لەی عاشقانە تۊ چوون کامەنی
تۆ تا کەی نە ۋیر سەودای خامەنی

گا پەروانەی دەور شەو جەماڵانی
گا هامڕاز ڕاز کەمەر لاڵانی
گاهێ سکووتی گاهێ ناڵانی
گا چوون ئەبداڵان وێڵ ماڵانی
نە بې قەراری، نە ئارامەنی
تۆ تا کەی نە ۋیر سەودای خامەنی

شیرین مەوینی حەسرەت باریتەن
تەڵخی مەوینی شین و زاریتەن
زشت و زیبایی بې قەراریتەن
پەس تۊ چە دەرمان دەرد کاریتەن
من هەر دەواکەم تۊ هەر زامەنی
تۆ تا کەی نە ۋیر سەودای خامەنی

ئەی دڵ! پەی جیفە حەسرەت مەوازی
جیفە پەیدا کەی پەی چېش مەبازی؟
چوون هەر ساعەتێ وە یەک مەجازی
دنیا پېت بدەن نمەوی ڕازی
ئەر ڕەنج ئەر ڕاحەت هەر سەرسامەنی
تۆ تا کەی نە ۋیر سەودای خامەنی

دڵە لەت لەت بای چوون نیل سەرخم
وەس تەمەڼا کەر وە یانەی مەردم
هەرچی هاواران وە ڕات ئاوەردم
چەی گوناهان ساڵان سەرکەردم
جە ڕاسی وەحشی پەی بەد ڕامەنی
تۆ تا کەی نە ۋیر سەودای خامەنی

ئاھ جە خەیاڵان مەویەرۆن نە دڵ
چوون نۆفڵ نووشام زەهری هەلاهل
چن تەی مەکەری ڕاگەی بې حاسڵ
لە خاسان شەرع تا کەی مەکەی سڵ؟
هەوا خوای لەزەت چەن بېتامەنی
تۆ تا کەی نە ۋیر سەودای خامەنی

دڵە کوت کوت بای چەن خەیاڵ پېتەن
دیدە هەی کۊر بای کول گونای وېتەن
تۆشەی بەدنامی ڕای نەهات ڕېتەن
مەر نمەزانی سای لەحەد جێتەن
بووم بەڎ عەمەڵ تەختەبامەنی
تۆ تا کەی نە ۋیر سەودای خامەنی

ئەر تۊ نەکەری سەیر زڵف و خاڵ
دڵ وەو سپەردە چوون هەکەی خەیاڵ
وڕک نەکەی پەرێ لیمۆ چوون مناڵ
ئەر ڕووژ بوو وە سی هەزار بوو وە ساڵ
وېنەی عارفان دەور وە کامەنی
تۆ تا کەی نە ۋیر سەودای خامەنی

هەی دڵە! ئەر گەنج زەمانەی فانی
تەخت سڵەیمان، تاج کەیانی
مەحبووب چوون شیرین زوڵەیخای سانی
پەرێت باوەرون پەی شادمانی
ئاخر ئاقێبەت بې ئەنجامەنی
تۆ تا کەی نە ۋیر سەودای خامەنی

گا شادمانی، گا خەمناکەنی
گا خۆفناکی، گا بېباکەنی
گا میر مەدهووش پەڕ ئێدراکەنی
گا تفڵ نادان خەوش و خاکەنی
گا ۋیر عەراق گا نە شامەنی
تۆ تا کەی نە ۋیر سەودای خامەنی

ئەر ۋیرت ئاسووڎە ماڵ و عەیاڵەن
ئاسووڎە پەی ئۆ لاد ئادەم مەحاڵەن
هەرکەس بواچۊ ڕای دڵ بەتاڵەن
واچان (سەی یاقۆ) ئەبڵە خەیاڵەن
هەرکام مەوینی هەر ناکامەنی
تۆ تا کەی نە ۋیر سەودای خامەنی.
ئەسعەد ڕەشید.[1]