ڕۊمان و ۋیرەۋەریې
برادەرېۋی پەی نۋیسەنا ئایا ئی ۋیرەۋەریې تۊ کریۊ نامېشا بنیەی ڕۊمان یام نا، بە هەر حاڵ بەش بە وردی کەمېۋ سەرو ڕۊمانی وفەرقش چەن ویرەۋەریا باس کەری؟
بەڵې برای بەڕېز ئی دۋە فەرقشا هەن. ۋیرەۋەریې یانې ئەۋەگېڵنای بەش و یا بەشایېۋ جە ژیۋایېۋې کە کریان و بڕیانۆ کەچی ڕۊمان بەپاو تاریفیش یانې فیکشن و یا خیاڵ یانې فانتاسی، یانې ژیۋێۋ ئارانە نەبییەن.
جە ۋیرەۋەریانە نۋیسەر وېش خالقو هیچی نیا. یانې نە وەزعەو ئا ژیۋا سەرشیەیە ئادی خولقنێنە و نە مېلیۊکەش ئادی تەرحە متەن و نە هەل ومەرجې ڕامیار و کۊمەڵایەتیې و گوزەرانیې ئا ژیۋایە دەسې ئادېیەنە بیېنې.
پەی نموونەی با ۋاچمې کەسېۋ مدۊ ۋەنە و ملۊ سەفەر، هەر جە یانۆ تاکو پایانو سەفەرەکەیش ئاد\ئادە چېۋېش چەم پەنە گنا و هەس بە چېۋا کەرۊ، دەی ئانې کە ئاد\ئادە ۋینۊ، مژنەۋۊ و یا هەسشا پەنە کەرۊ گرڎ وېشا بیېنې. یانې ڕاۋی خالقو ئانیشا نییا و ئەر قەرار بۊ باسېۋ جە وېچش بارۊ تەنیا پېسە شەریکېۋو لې ئا جەمې متاۋۊ باسو وېش کەرۊ. چېنە گرڎ باسېۋ باس جە کەتواریا، چېۋەکې پەی وېشا بیېنې و هەنې و ئیسە باس کریا.
پەی نموونەی جە خاتراتې منەنە، کەیېۋ لې کەیەو زاڕۊڵانە یۊ پا مدۊ ۋەرو پەیا من و گلېرو، ئا کەسە کەسېۋا پەی وېش، نە ئاد و نە هەرەکەتەکەش هیچکام من نەسازنێنې و گلېراکەو وېچم من وې بەرنامە پەی نەنېیانەرە. کەسیتەر و چېۋېتەرېنې ئینێ کارەنە.
بەڵام ڕۊمانەنە قەڵەم بەدەس خالقا. دنیا وەشکەرۊ، مېلیۊ سازنۊ، شەخسیەتې مارۊنە و پەرۋەردې کەرۊ و خاۋەنو گرڎ چېۋیا.
ڕۊمان ڕو بە ۋەرا و ۋەڵتەر هیچی ڕوەش نەدێنە و گرڎ چېۋ ئیسە و سەرو مېزو ئا قەڵەمبەدەسیشۆ ڕوە مدۊ. ئادا\ئادەنە خیاڵې کەرۊۋە و جە قەڵەمەکەشۆ بەرشا ۋزۊ و ئەر بېۋ چەمېۋیچ ئۆ ۋیەردەی دارۊ هەر بە خیاڵا و هەر پەی لا چېۋە خیاڵیا ملۊ و دورا جە باسە کەتواریا و ئانە کە باسو ڕۊمانی کەتواری کریۊ پا مانانە کە خیاڵ و یا درۋېۋە کە مدریۊ، بە جۊرېۋ ڕازیۊۋە کە یۊ بەرەجیۊش ئا خیاڵە ڕاسا و یا ئا درۋې ڕاسە بیېنە. چا دنیا ساختەنە نۋیسەر پەیلۋا وئارەزوەکاش چەنی کېشە و گرفتا ڕوبە ڕوې کەرۊ و دەمو ئەۋەکەرڎەی و ئەۋەلادای ئا کېشەو گرفتاۋە داستانەکەیش هۊرۋەزنۊ و پەرە پەنە مدۊ و بەرۊ تاکو بە سەرەنجامش بېیاۋنۊ.
بە بەیانېۋتەر ڕۊمان باسو هەنگاما چێۋلایا و هەنگامې ۋەلینې گرڎ خاترېنې کە کریۊ پېسە زندەگی من، سەفەرنامەو من، داستانې من، گېڵیاۋە بەڵام مەکریا بە ڕۊمان.
جا ئەر من چېۋې ویا هەرەکەتې دلې ۋیەرەۋەریەکام بارۊ و ڕۊمانېۋەنە بنیەوشارە و بە هەرمانې وېمشا دەو قەڵەم، دەی وېم کەرڎەن بە خاۋەنو هەرمانا کەس و یا چېۋاتەری. کە پېسە ماچا دورا جە ئەمانەتداری. خاتراتې پۆشاۋە دیارا کە خاتراتېنې و بە نامە فاڕای و ئادرەس گم کەرڎەیشا مەشاریاۋە و مەبا بە داستانې ساختې.
هامڕایی فاکتا و ڕۊمانا کریۊ ۋاچی هەر جە زەمانو ژیۋای بەشەری جە مەڕەکانە بېیەن و کریان.
چامای و جە کاتېۋەنە کە بەشەر بی بە خاۋەنو خەتې بازېۋشا نۋیسېشۆ و بازېۋیچش سینە بە سینە و سەرو زۋاناۋە ئاردې سەرۆکوی. ئا حەکېتە کۊنې چ ڕاسې و چ ناڕاسې ئەغڵەب شکڵ و دلېگەرېۋی سادەشا بې. بەڵام چی دماییاۋە ڕۊمانې بە شېۋېۋی پېچیا و ۋەرۋەڵا و بە دلې ئاخنی پەڕ و پۊڕۆ نۋیسیێ و نامې ڕۊمانە مودېرناشا پېدا کەرڎە و چا حەکېتە سادە ۋەڵینا جیێ کریێۋە.
ڕۊمانی مودېڕن تاییبەتتمەندیې فرېش هەنې کە چېنە من بۊنەو باسەکەو وېماۋە گەرەکما زېیاتەر سەرو خیاڵی بییەی و نا کەتواریش سەرنج گېروەرە و پەی ئانەیە ئیشارە بە چند نموونېۋ کەرۊ.
جە ڕۊمانو دۊنکیشۊتەنە کە پېسە یۊ جە ڕۊمانە سەرەتاییە مۊدېڕنەکا نامې بریۊ، سېرۋانژی نۋیسەر نە ئەربابە تېک شیەکەن و نە خادمە بېچارەکە. یانې خاتراتې وېش نېیەنې.
یا جە ڕۊمانەکا ئاسترید لیندگرېنېنە نە (پیپیە گۊرەۋا درېژە) ئاستریدەنە و نە (برا شېردڵەکې) ئادەنې.
ئانې گرڎ بە خیاڵ ساختەشا ئامان.
جە کۊتاییەنە کریۊ ۋاچی ۋیرەۋەریېنە خامەدار دیارو هارگێ ئەرەمرکیێۋە نیشتەنەرە و نەقڵې گڕ و کڵپە سەرشییا گېڵنۊۋە ، کەچی ڕۊمانەنە قەڵەم بە دەس وېش ئێرۆ کەر و وېش چڵۊسک هۊرخزن و وېش ئێرۆ کوشنا. چەنی ئینەیە هەمېد کەرو هەم من جوابەکەم دابۊۋە و هەم تۊیچ بېوەی بی.
سیامەند هۆرامی.[1]