جە هۆروەستەو تاریخینە
من (جەواد فەرێق)ی مەژناسوو. نەدېیەنم. هیچ باسېوەم چنیش نەبییەن و مەزانۇ کێن، چکۊن و ئاستۊ سەوادی و خوڼەواریش تاکو کۆگەن، بەڵام ماوێوەن جاروبار دەقە شێعریەکاش جە لاو دۆساوە یاوە دەسم . منیچ کە پەیجۊروو ڕۆتی نەوگەرایەنا دلېو شێعرێ هۆرامیانېنە ، ورد وانووشاوە.
تا ئېگە و بە هورسەنگنای ئا دەقا کە وانێنێمەوە، پەیم بەر کەوتەن کە ئی دەنگە، هەناسێوە نەوگەرا و ویرێوی شۆڕشاوی دلې ناخوو خېیاڵی و وەڵاتوو هۊشیشەنە جمەش مێ.
زوان، درکنای گوزارە تاییبەتەکا، ئێستایکا و چنیامان (ئی واژە پەی ئەوەڵ جاری جیاتیو ساختاری بەکار ماروو، ئیتر مەزانۇ پێکۊش یان نا)، پۆ دەقەکاوە بریکەشا مێ.
جە هوروەستەی تارېخیەنە!
چېگەنە دوې کەلیمێ (هوروەستەی تارێخ ) بە جاران دلېو باسی و نویسیای وشێعرانە ئامێنێ، بەڵام چېگەنە بە جۊرێ هورچن کریێنێ وزیێنێ پاڵو یۊی (جانشینی همنشینی) کە مانا و درکنا و دەنگاژۆ (مەدلوول)کەشا فاڕان و سەرشەنە شۆڕشش کەرڎەن. تاکو ئیسە ؛ ڕۆتوو تارێخی، گوزەروو تارێخی، وەرکەوتەی تارێخیی و... دېیەن، بەڵام هوروەستەی تارێخیم نەدییەن. چېگەنە هوروەستەی گرڎو مانا وەڵینەکا ماڵۆرە و دووبارە بینایېوتەری زوانی ڕەخسنۆ کە وەڵ جە وېش من نەدېیەنم.
هوروەستەی، دەرەتان و وینگا و یاوگە و حەزانێوە وەرفراوانتەر و قووڵتەر مڎۊ بە بابەتەکەی. هەم ئیشارە بە ڕۆتوو تارێخی کەرۊ، هەم سەرکۆتەی ، هەم یاوای بە حەزەکا و گەشییایۆ و... هەمیچ بە زوانی بې زوانی گۊشەچەمێوەیچش ئینا لایەنی وەراوەریشەوە. یانېو شکست و سیسیایرە وکوریایۆ.
سایەلۆحی چېگەنە ئەکتیڤا. هانگەن، جووڵنەرا و ساحېبوو نەقشییا و یاگەدەسو وېش پۆ تارێخیەوە خاڵکۊش کەرڎەن کە ئاکامەکەش دووری گرتەی جە ئاوەزی و لۆژیکی و ڕامیاریی بەڕۆین. کاتێ سادەلۆحی یان سایەلۆحی بۊ بە هانگە و بەرنامەریز، با مەرام و یاوگەیچ وەشی و وەشتەری وگەشە بۊ، بەڵام ئاکام شکستا وگورزی ئێحساسیانەیچ نمەتاوۊ داڎېوەش پەی بڎۊ و بەهاناشەوە بېیاوۆ.
ئانە کە وەرانوەرو سایەلۆحی و بې بەرنامەیی و کاڵفامیەوە گرەوەکەی بەرۊوە؛ حیلەبازی و چاتۆڵگەرین کە هېماو بەرنامەی و نەخشەی و کاری ئاوەزمەندانەیا و جەلاو جبهەی وەراوەریەوە وزیان ڕا و دریان گژێوهور.
ئینە ئاوۆ هەم بار و دۊخی تاکی و کەسی گېرۆنە وەر و هەمیچ متاوۆ بوعدی کۊمەڵایەتی و وەرفراوانش دریۆ پەنە.
بە دڵنیاییەوە جە درېژەو ئی شێعرێنە، دەرەتان پەی باسی فرەتەری هەن، بەڵام پی کۆتایە وەس کەروو.
ئاواتم بەردەوامی و وێ تەیار کەرڎەی و وێ پەنەیاونای فرەتەروو ئی بەڕېزیەنە. تاکو بزانمێ جە ئایەندەنە چېش بۊ.
ڕەئوف مەحموودپوور.[1]