نەخۆشی #سەرمابوون# چییە؟ چۆن خۆمان بپارێزین؟
ئامادەکردنی: #کشمیر کەریم#
کۆئەندامی هەناسەدانی سەرەوە کە بە شێوەیەکی سەرەکی کاریگەریی لەسەر هەناسەدانی لووت و قوڕگ و جیوب هەیە تووشی ئەم نەخۆشییە دەبێت.
دەرکەوتە و نیشانەکان لەوانەیە لە ماوەی کەمتر لە دوو ڕۆژدا دوای بەرکەوتن بە ڤایرۆسەکە دەربکەون.
دەرکەوتەکان بریتیین لە #کۆکە# ، قورگ ئێشە، تەڕبوونی لووت، پژمین، خوراندنی قوڕگ و سەرئێشە و تا.
بەزۆری تووشبوو لە ماوەی حەوت بۆ دە ڕۆژدا چاک دەبنەوە بەڵام هەندێک نیشانە لەوانەیە تا سێ هەفتە بەردەوام بن.
پەتای وەرزی، ناوی تری هەیە وەک: سەرمابوون، #هەڵامەت# ،هەوکردنی لووت و قوڕگ بە ڤایرۆسی توند، هەوکردنی لووت و قوڕگ، هەوکردنی ڤایرۆسی لووت، هەوکردنی لووت، سەرمابوون، هەوکردنی کۆئەندامی هەناسەدان بەشی سەرەوە.
زیاتر لە 200 جۆری ڤایرۆس بەشدارن لە درووستکردنی سەرمابوون، لەوانە: ڤایرۆسی ڕینۆ، ڤایرۆسی کۆرۆنا، ڤایرۆسی دەدەنۆ و ڤایرۆسی ڕیخۆڵە باوترینن.
لە ڕێگەی هەوا یان بە شێوەیەکی ناڕاستەوخۆ لە ڕێگەی بەرکەوتن لەگەڵ شتەکانی ناو ژینگەدا بڵاودەبنەوە، دواتر دەگوازرێنەوە بۆ دەم یان لووت.
نیشانەکان زیاتر بەهۆی وەڵامدانەوەی بەرگری لەشەوەیە بۆ هەوکردنەکە نەک لەناوبردنی شانەکان لەلایەن خودی ڤایرۆسەکانەوە.
هیچ ڤاکسینێک بۆ سەرمابوون نییە، ئەمەش بەهۆی گۆڕانی خێرا و گۆڕانی بەرفراوانی ئەو ڤایرۆسانەیە کە دەبنە هۆی سەرمابوون.
شێوازە سەرەتاییەکانی خۆپاراستن بریتین لە (دەستشۆردن دەست نەدان لە چاو و لووت و دەم بە دەستی نەشۆراو، و دوورکەوتنەوە لە کەسانی تووشبوو).
هەروەها هیچ چارەسەرێکی ڕاستەوخۆی نییە بەڵام دەتوانرێت نیشانەکانی چارەسەر بکرێت.
زینک لەوانەیە کات و توندی نیشانەکان کەم بکاتەوە ئەگەر دوای ماوەیەکی کەم لە سەرهەڵدانی نیشانەکان دەست پێبکرێت.
دەرمانی دژە هەوکردن و ناستیرۆید (NSAIDs) وەک ئیبوپڕۆفین لەوانەیە یارمەتیدەر بێت بۆ ئازار.
بەڵام نابێت دژە زیندەییەکان بەکاربهێنرێت، چونکە هەموو هەڵامەتەکان بەهۆی ڤایرۆسەوە درووست دەبن، هیچ بەڵگەیەکی باش نییە کە دەرمانی کۆکە کاریگەر بێت.
سەرمابوون زۆرترین نەخۆشییە درمییە لە مرۆڤدا.
لە بارودۆخی ئاساییدا، (کەسێکی پێگەیشتوو) بە شێوەیەکی ئاسایی ساڵانە دوو بۆ سێ سەرمابوون دەبێت، لە کاتێکدا (منداڵێکی ئاسایی) ساڵانە تووشی شەش بۆ هەشت هەڵامەت دەبێت.
هەوکردنەکان زیاتر لە زستاندا ڕوو دەدەن .
ئەم هەوکردنانە بە درێژایی مێژووی مرۆڤایەتی بوونیان هەبووە.
=KTML_Bold=ڕێگای گواستنەوە=KTML_End=
ڤایرۆسەکان بە شێوەیەکی گشتی لە ڕێگەی دڵۆپە هەواییەکانەوە دەگوازرێتەوە، بەرکەوتنی ڕاستەوخۆ لەگەڵ دەردراوەکانی لووتی کەسی تووشبوو، یان (شتە پیسبووەکان).
وەک هەموو نەخۆشییەکانی کۆئەندامی هەناسەدان کە جارێک گریمانە دەکرێت لە ڕێگەی دڵۆپەکانی هەناسەدانەوە بگوازرێنەوە وەک پژمین و کۆکە، ئەگەری زۆرە لەلایەن ئەو ئایرۆسۆلانەی کە لە کاتی هەناسەدانی ئاسایی، قسەکردن و گۆرانیوتندا درووست دەبن، هەڵبگیرێت.
لەوانەیە ڤایرۆسەکان بۆ ماوەیەکی درێژ لە ژینگەدا بمێننەوە (زیاتر لە 18 کاتژمێر بۆ ڤایرۆسی ڕینۆ) و دەتوانرێت لەلایەن دەستی خەڵکەوە هەڵبگیرێن و دواتر بگوازرێنەوە بۆ چاو یان لووتیان لەو شوێنانەی کە هەوکردن ڕوودەدات، گواستنەوە لە ئاژەڵەکانەوە بە ئەگەرێکی زۆر کەم دادەنرێت.
گواستنەوەی ڤایرۆسەکە لە شوێنی کار و قوتابخانەکاندا زۆرتر بڵاوە بەهۆی نزیکی زۆرێک لە خەڵک و منداڵان کە بەرگری لەشیان کەم و پاکوخاوێنییان خراپە.
پاشان ئەم هەوکردنانە دەهێنرێنەوە ماڵەوە بۆ ئەندامانی تری خێزانەکە.
=KTML_Bold=دەستنیشانکردن=KTML_End=
جیاوازی نێوان هەوکردنی ڤایرۆسی سەرەوەی کۆئەندامی هەناسەدان بە شێوەیەکی گشتی لەسەر بنەمای شوێنی نیشانەکانە، کە هەڵامەت بە شێوەیەکی سەرەکی کاریگەریی لەسەر لووت (هەوکردنی لووت)، قوڕگ (هەوکردنی قوڕگ) و سییەکان (هەوکردنی بۆرییەکانی هەناسە) دەبێت. دەکرێت سەریەککەوتنی بەرچاو هەبێت، و زیاتر لە ناوچەیەک دەتوانێت کاریگەریی لەسەر بێت واتە لە هەمان کاتدا چەند نیشانەیەک پێکەوە دەربکەون. دەستنیشانکردن زۆرە، جیاکردنەوەی هۆکاری ڤایرۆسی بەشداربوو بە دەگمەن ئەنجام دەدرێت، و بە گشتی ناتوانرێت جۆری ڤایرۆسەکە لە ڕێگەی نیشانەکانەوە دەستنیشان بکرێت.
=KTML_Bold=خۆپاراستن=KTML_End=
تاکە ڕێگەی بەسوود بۆ کەمکردنەوەی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی سەرما ڕێوشوێنی فیزیاییە، وەک بەکارهێنانی تەکنیکەکانی دەستشۆردنی درووست، دڵنیابوون و باشترکردنی پاکوخاوێنی هەوای ناوماڵ.
هەروەها لە ژینگەی چاودێری تەندرووستیدا، جلوبەرگ و دەستکێشی یەکجاربەکارهێنراو بەکارنەهێنرێت.
پێدەچێت دەستشۆردنی بەردەوام کاریگەر بێت لە کەمکردنەوەی گواستنەوەی ڤایرۆسی سەرمابوون، بەتایبەتیی لەنێو منداڵاندا.
بەستنی ماسکی دەموچاو کاتێک لە دەوروبەری ئەو کەسانەی کە تووشبوون سوودی دەبێت.
چارەسەری جۆراوجۆر بۆ سەرمابوونە باوەکان، دەرمانی گیراوە و حەبی سەرمابوون، چا، چەورکردنی قوڕگ.
ئەو چارەسەرانەی کە ڕەنگە یارمەتیدەر بن بۆ نیشانەکان بریتین لە دەرمانی ئازارشکێن و دەرمانی تا وەک ئیبوپڕۆفین و ئەسیتامینۆفین (پاراسیتامۆڵ)،
لە کەسانی گەورەدا، بەکارهێنانی کورتخایەنی دڵۆپی لووت ڕەنگە سوودێکی کەمی هەبێت، دژە هیستامینەکان لەوانەیە لە یەکەم ڕۆژ یان دوو ڕۆژدا نیشانەکان باشتر بکەن؛ بەڵام هیچ سوودێکی درێژخایەن نییە و کاریگەریی نەرێنییان هەیە وەک خەواڵوویی.
هەندێک لە پسپۆڕان ئامۆژگاری وەرزشی جەستەیی دەکەن ئەگەر نیشانەکانی وەک تا، ئازاری بەربڵاوی ماسوولکەکان یان ماندوێتی هەبێت .
ئەنجامدانی وەرزشی مامناوەند بە سەلامەت دادەنرێت ئەگەر نیشانەکان تەنیا لە سەردا قەتیس بن، لەوانە ئاوی لووت، گیرانی لووت، پژمین، یان ئازارێکی کەمی قوڕگ، باوەڕێکی باو هەیە کە هەبوونی خواردنەوەیەکی گەرم دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ نیشانەکانی سەرما، بەڵام بەڵگەکان بۆ پشتگیریکردن لەم بابەتە زۆر سنووردارن.
=KTML_Bold=دژە زیندەیی و دژەڤایرۆس=KTML_End=
دژە زیندەییەکان هیچ کاریگەرییەکیان نییە لە دژی هەوکردنی ڤایرۆسی، لەوانەش سەرمابوون. بەهۆی کاریگەرییە لاوەکییەکانیانەوە، ئانتیبایۆتیکەکان زیانێکی گشتی دەگەیەنن بەڵام سەرەڕای ئەوەش هێشتا زۆرجار دەنووسرێن.
هەندێک لەو هۆکارانەی کە ئانتیبایۆتیکەکان بە شێوەیەکی باو دەنووسرێن بریتین لە چاوەڕوانییەکانی خەڵک بۆیان، ئارەزووی پزیشکان بۆ یارمەتیدان، و سەختی لە دەرکردنی ئەو ئاڵۆزییانەی کە ڕەنگە گونجاو بن بۆ دژە زیندەییەکان.
هیچ دەرمانێکی دژەڤایرۆسی کاریگەر بۆ سەرمابوون نییە هەرچەندە هەندێک لێکۆڵینەوە سەرەتاییەکان سوودەکانیان نیشانداوە.بەڵام تەنیا نیشانەکان کەمدەکەنەوە تاکوو تەواوبوونی سووڕی ڤایرۆسەکە.
سەرمابوون بەگشتی سووک و خۆسنووردارە و زۆربەی نیشانەکانی بەگشتی لە ماوەی هەفتەیەکدا باشتر دەبن. لە منداڵاندا نیوەی حاڵەتەکان لە 10 ڕۆژدا چارەسەر دەبن و 90% لە 15 ڕۆژدا.
ئاڵۆزییە توندەکان، ئەگەر ڕوو بدەن، بەزۆری لە کەسانی زۆر بەساڵاچوو، زۆر گەنج، یان ئەوانەی بەرگری سەرکوتکراون، هەوکردنی بەکتریا لاوەکی لەوانەیە ڕووبدات کە ببێتە هۆی هەوکردنی جیوب، هەوکردنی قوڕگ، یان هەوکردنی گوێ.
مەزەندە دەکرێت کە هەوکردنی جیوب لە 8% و هەوکردنی گوێ لە 30%ی حاڵەتەکاندا ڕوودەدات.[1]