کورد دلۍ چەرخەکا تاریخینە
هۊرئەوەگېڵنای و ئاماڎەکەرڎەی: #ئەسعەد ڕەشید#
بەشۍ: یەرەسەڎ و شەسس و ششەمە
* کۊچپەنەکەردی کوردەکانو سۆڤیەتی پەی هەشت کۊمارە جیا جیایا سۆڤیەتی بە فەرمانو ستالینی.
* وەڵاکەرڎەیۆ کتېبو (کورد و کوردستان) ئەمین زەکی بەگی بە زوانی عەرەبی بە دەسو محەمەڎ عەلی عەونی.
* کاتو کۊبییەیۆ کۊمیتەو نەتەوە یۊگیرەکا جە سانفرانسیسکۆ، دەسێوە جە کوردەکا یاڎەوەریێ و نەخشێوە کوردەسانیشان دا دەسو کۊمیتەکەی پەی چارەسەرکەرڎەو گرفتو کورڎی.
* ژمارەو نیشتەجایا شارو مەهابادی ئەچی ساڵېنە، پاڼزە هەزار کەسۍ بېنۍ.
* شېخ ئەحمەڎ بارزانی و مستەفا بارزانی و (33) کەسۍ تەر، دلۍ داڎگێوە ئېراقینە فەرمانو قەنارەدایشان پەی بەرشی.
* دکتۊر ئۆڕەحمان قاسملۊ پەی وانای لوا پەی پاریسی.
* ئامای دنیای لەتیف قەراخی شاعېر، دلۍ گەڕەکەو مەڵکەڼی شارو سلېمانی.
* بەرشییەی گۊڤارەو نیشتیمانی جە لاو کۊمەڵە و (ژ.ک)، کە تەنیا نۊ ژمارېش چەنە بەرشیۍ، کە دماهەمینشان مانگەو ( (9) ئی ساڵېنە بۍ.
* بەستەی یەکەمین کۊنگرەو (حدکا) جە شارو مەهابادی.
* بە مەڵامەتو بەشداریکەرڎەی مامۊسا سەعید ناکام دلۍ ژڵېوەکانو بارزانینە، بە فەرمانو داڎگای عورفی ڕاوە نریا.
* ئەچی ساڵېنە، هەژار موکریانی دیوانو ئاڵەکۆکیش وەڵاکەردۆ.
* هونەرکاری وېنەکېشو کورڎی، عەزیز سەلیم ئەحمەد، پەی یاردی کۊمارو مەهابادی، لوا پەی وەرکۆتو کوردەسانی.
* گېڵەری ئاڕکیۆلۆژی ئەمریکی سەر بە زانکۊ شیکاگۆی، دلۍ دەگاو (بانە هەڵەک) ناوچەو ڕەواندوزی چڼیین کەرەسۍ کۊنېشان ئېستێ کە تاریخەکەشان مەگېڵېوە پەی (6904) ساڵا وەڵۍ ئیسەی.
* ئەچی ساڵېنە، جەمال عەبدوڵڵا کتېبیانەو ڕووناکیش جە شارو سلېمانی مەرزنارە.
* زمسانو ئی ساڵۍ جە کوردەسان گەلێ سەخت بۍ، ۋەرۋێ فرۍ ناوچەکانو سەقز و سەردەشت و بانە و ناوچەکۍ تەرېش گېرتێ.
* ئەچی ساڵېنە، شېخ نەجمەدین شېخ عەبدولڕەحمان قەرە حەسەنی شاعېر، کۊچی دمایینش کەرڎەن.
* ئەچی ساڵېنە، مستەفا مەزهەر کۊچی دمایینش کەرڎەن.
* ئەچی ساڵېنە، مەلا ئەحمەڎی قسرەت کۊچی دمایینش کەرڎەن، نامبریا شاعېر بییەن.
* ئامای دنیای هونەرکاری شانۊیی، عوسمان چێوار.
* دڵداری شاعېر، ئەچی ساڵېنە هۊربەسەو (لالەباس)یش نویستېنە.
* پېوەڼیکەرڎەی ئەفسەرو کۊششکارو کورڎی میر حاجی ئەحمەڎی بە ژڵېوەکانو بارزانیۆ.
* وەڵاکەرڎەیۆ وتارێ بە نامۍ (کەرەسۍ زمانەوانی چەربارەو تاریخو شېوەو کۊمەڵی کوردەسانی) بە قەڵەمو (و. ل. ڤیلچێڤسکی)، بە زوانی ڕووسی دلۍ کتېبو زوانە ئېرانییەکانە.
* ئەوەڵو هامنو ئی ساڵۍ، نماییش کەرڎەی شانۊیی (ئەڎاو نیشتیمانی) بە بەشداری ڕېکۋزیاو لاوانو کورڎی جە شارو مەهابادی.
* مەرزنارەی بەرەو ڕزگاری کورڎی بە سەرداری هەمزە عەبدوڵڵا، جە پانیشتو کوردەسانی.
* بە کۊتائامای جەنگی جەهانی دوەمی.
* خېزیای بارزانی جە ناوچەو بادینانی، پانیشتو کوردەسانی.
* پاییزو ئی ساڵۍ، بەرشییەی گۊڤارەو کوردەسانی جە مەهاباد، بە دەسو کۊمەڵەو دیموکراتو کوردەسانی.
* ئەچی ساڵېوە تاکو ساڵەو 1946ز. بەرشییەی گۊڤارەو (هاوارو نیشتیمانی) جە مەهاباد.
* ئامای دنیای هونەرمەڼی موزیکژەن، (موجتەبا میرزادە) جە شارو کرماشانی.
* دوورۋستەیۆ نویسەر موحەمەڎ تۆفیق وەردی پەی قەڵادزێ بە فەرمانو داگیرکەری ئېراقی.[1]