بەیتەو سەیدەوانی
تاڵتەر جە تراژدی هێملتو شکسپیەری، کابرایێوە بە نامې عەبدولعەزیزی باسمی، یەرێ کوڕېش با بە نامې (نەچیرەوان، مەرکەوان و سەیدەوان)ی. کوڕەکې جوانێ و کاتو ژەنئاردەیشا بۊ.
وەرزەو وەهاری، سرووشت خەمڵیۆ و هانێ جۊشیا و گوڵ و گیواو چەم جە تەماشایشا سێر نمەبۊ.
عەبدولعەزیز، ساحێب دەسەڵات بۊ و یەکجاری زەماوڼە کەرۊ پەی یەرە کوڕەکەیش و جە دوور و نزیک خەڵکێوە فرە و نامی و دەسەڵاتدارێ مێمانی کەرۊ.
مەڕ و ماڵاتێوە فرە سەرە بڕۊ و یەرێ ڕوێ زەماوڼنە گېڵنۆ پەیشا.
مەرکەوان، شەوەو ئەوەڵی، پەردەگیر بۊ و بە ناکامی سەرە منیۊوە و تاتەش سەرۆک عەشیرەو باسمی ویرکەرۊوە و ماچۊ: من کوردنا و سەرۆک عەشیرەت. ئی گرڎە خەڵکە و مێمانێ ساحێب دەسەڵاتێ ئامانێ وەششا بۊ. چەنی کریۆ زەماوڼە شېویۊ؟ ئەر زەماوڼە بۊنە ماتەم، پەی شەخسیەتوو ئاڎی وەش نییا و نمازۊ وەشی و شاڎی مێمانەکا شېویۊ و وەیوێ بە باکرەیی کیانۆوە یانەو تاتەیش.
ژەن و پیا گەرموو هۆرپڕاینێ و وەڵات کەیلوو وەشی. نەچیرەوان، کوڕی دوەمش چنی ڕەفێقا پەی گېڵای و ڕاوێ ملانێ کەشەرە و گنۊرە و گیانیش جە دەس مڎۊ و دەشتەوانێ هەواڵ مڎانێ تاتەیش، نەچیرەوان فەوتش کەرڎەن! پیجۊرە وەیوەی دوۆمەیچش بە کناچەیی مانۆوە.
عەبدولعەزیز کەیلوو خەم و پەژارەی بۊ و دنیا وڕیۊ ملشەرە. دیسانەو کۆسش کەوتەن و چنی وېش گنۊ وێدۆنای و ماچۊ: ئی وەهارە پەیما بەڎیۆمنا و ئی زەماوڼێ شوومەنە. چەنی کریۆ دەسو مێمانا جە هۆرپڕای وەردەونێ و پیایی و سەروەری وېم جەدەس بدەو؟ چەنی کریۆ واچوو دەس جە شاڎی بازدێ و بەیدې شیوەن کەرڎې؟ واچوو، خەریکێندێ پەی دوې زەمایا چۊپی کېشدێ کە دەسشا جە دنیای کۆتان!
نا، نا.. پەی منی کورڎی و سەرۆکوو عەشیرەی عەیبا. ئی مێمانێ پەی شاڎی ئامێنێ نەک پەی شیوەنی. خاستەر ئانەن خەم و خەفەتیم دەو کۊڵێرە و بلوو بەرو دەگای و دوور جە چەمو مێمانا، شیوەن گېڵنوو پەی ئی مسیبەتی ئەچی وەهارەنە بەروکەش گرتەنا.
بێ ئانەی زەماوڼە شېویۊ و شاڎی مێمانەکا تێک بشۆ. سواروو ئەسپەکەیش بۊ و ملۊ پەی کوێسانوو دەوروبەریشا تاکو تەنیایینە، شیوەن گەرم کەرۊ پەی زاڕۆڵاش و خەمیش بسپاروو هەواو کێوسانی و هەرسەکاش دوور جە چەمو مێمانا ئەسپەردەو خاکی کەروو.
ئاویروو دەروونیش بەرۊش، بەرۊش تاکو یاگێوە کە مەر تەنیا کەڵێ و بزەکەڵێ بتاوۊا سەرگنا. بن‌تەوەنێنە منیشۆرە و شیوەن سەر مڎۊ و هەرسی ئاویرینېش تەوەنی تاوناوە!
وەهارا، بەڵام چ وەهارێو؟! وەهارێو ناحەز و ناوەشتەر جە زقمسانوو زمسانی.
چەمۍ تێژێش پېسە چەمۍ پیرەهەڵۆی، چەم و دۆڵی وشکنا.
بەهانې ئامایش ئانە بیەن، بلۊ ڕاوە و گۊشتوو کەڵێ یا ئاژەڵێو بارۆوە پەی مێمانا.
دووربینوو چەما کېشۆ تل و تاشوو کوێسانی بەشکەم نەچیرێوە بەرۊوە پەی مێمانەکاش.
چېگەنە تراژیدی میاوۆنە ئەوپەڕوو وېش و دڵتەزنتەرین بەسەرئامای ڕوە مڎۊ!
شەماڵ شنیۆ و گیواو دەمو شنەیەو لەنجە کەرۊ و گوڵێ قاقاشا بەرزا.
دڵوو تاتەیوی، پەڕ جە مەینەتین و پەردەو زەمایی دوې کوڕاش بەتاڵێنێ و وەیوەکېش بە کناچەیی یانەشەنە ماتڵێنێ. دەگا نوقموو شاڎی و هۆرپڕاینە.
عەبدولعەزیز چنی وېش گنۊ قسەوباس و ماچۊ: دوې کوڕێم لوێنێ و شوکور سەیدەوانم مەنەن. ژیوای ماتەما یا شاڎین؟
دەنگو دهۆڵی و گۊرانیا دەگاوە بە واو شەماڵی میاوۆنە گۊشش و ماچۊ: ژیوای شاڎین.
دوې بمرا، گرڎ مرانێ. چوون من هاگام نەبې، دوې ئامەی و لوەی. جاروباریچ دۆڵەی کپ و بېدەنگە واچې: نا، نا... ژیوای ماتەما!
دۆڵێوەنە وا چنی ڕیشوو بزەکەڵېوە کەی کەرۊ. عەبدولعەزیز بە چەمۍ هەرسینېوە چەم بڕۊ ئا موەزەردا وا تێکشا مڎۊ و پېسە هۆرێشەو پەڵەگەنما و ڕۊجیارپرێسی ئاما و لوای کەرا. ئیتر بېشک ماچۊ بزەکەڵەنە.
فیشەک تەقنۆ و تاپۆ گنۊ پەودیمەرە. دەمو پرمەو گرەوایەو ملۊ شۊنی نەچیریرە.
ناااا، ماچی قاقای پەڕتەشەروو ئینسانین بە ژیوای!
پاسە دیارا پێکانش. چېوێ زیڼە پەشتەو تەونێوە گنۊ لارە.
عەبدولعەزیز وېش یاونۆ لاش. مڎیۊ سەیدەوانا!
موێ زەردێ و ونی سوورە، میاچەمای چەرمەشەو، تێکەڵوو سەوزەگیواوی بییێنێ!
کوێسان حەپەسیۆ و هەناسە سینەو کۆیەو قەتیس مانۆ. ژەرەژی جە قاسپە کەوتێنە و ڕۊ، وېش چېرو چاشوەو هۆریوە چەتوونینە شارتەنۆ.
عەبدولعەزیز چېشش پەی مەنەنەو؟
بنیشۆرە؟ چوون زەنگۆڵێش هېزشا نەمەنەن.
جە بېدەنگی تەرسۆ و نمەتاوۊ گرەوۆ، چوون پەشۆکیان! نمەزانۆ دنیا وەرو چەماشەو چەنینا؟ ژیوای شینا یا شاڎی؟
خەم گۆرەتەر چانەینە، دلېو دڵی پیر و ناسکیشەنە ڕاش بۊوە.
پاڕیۊوە، لاڵیۊوە، وەنەو خوڎای...
دوې کوڕېش مرانێ و سەیدەوان بە دەسو وېش کوشیۆ.
ڕۆی یەرەم زەماوڼەو سەیدەوانینە.
دەگا کەیلوو شاڎینە، ڕەشبەڵەک گەرما و
دەنگو دهۆڵی دوورەوە میاوۆنە کوێسان...
شیکاری: نەمر سوارەی ئیلخانیزادەی
بەیتواچ: سیروان.
هورئەوەگېڵنای: بەهروز محەمەدپوور.[1]