بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی
ئاماڎەکەرڎەی و هۊرئەوەگېڵنای: #ئەسعەد ڕەشید#
بەشۍ هەشتا و پەنجەمە
تفی جە هۆرامان، بە تەڕی و زۋەردی و وشکی مەوریان، چڼین جۊر خوراکېشا چەنە وەشکەران، پېسە:
1-سەکلە تفی: پەی وەشکەرڎەی سەکلە تفا، تفە ۋشکۍ دلۍ دۊڵېنە کۊیا تاکو مەبان بە ئاردەتفی، بە هېڵەکە وېچاشانو تەڕېشان کەران (ئاویشا پژگنا ۋەنە)، دمایی بە توڼیی پەسیاو پەی زمسانی هۊرشان مەگېران.
2-لەپارۍ: پەی وەشکەرڎەی لەپارۍ (تفە ۋشکۍ، کاکڵەو ۋەزۍ) پېوەرە دلۍ (دۊڵېنە) خاس کۊیاو ئاویشان ۋەنە پژگنان ، چن جارێ دلۍ دۊڵەکېنە ئی دیمو ئۆ دیم کریان تاکو پېوەرە مەلکان، مەبان بە شیرینیێ پتەو و بە تام.
3-کوتە: ئی خوراکە جە (تفە ۋشکا، قەزوانە ناسکا) وەشکەران، سەرەتا تفەکا دلۍ دۊڵېنە مەکۋاو مەکەراشان دلۍ کاسێ، ئینجا ۋەنەکاچ بە جیا مەکۋان، دیسان تفە کۊیێکا و ۋەنە کۊیێکا پېوەرە دلۍ دۊڵەکېنە مەکۋاوەو خوراکێ چەرب و شیرین و بەتام بەرهەم ماران.
4-دۊشاوۊ تفا:
پەی وەشکەرڎەی دۊشاوۊ تفا، یەک پیمانە تفی چەنی دوۍ پیمانا ئاوۍ مەکریانە دلۍ قابلەمێ و پەی ماوەو یەرۍ سەعاتا مەگریناشان، بەیناو بەین بە کۆگیر تېکۍ مەدریانو ئینجا پاڵفتە مەکریان، دمای پاڵفتەی جارێتەر مەۋزیاوە سەرو ئایېری و پەی جاری دوەمیچ پاڵفتە مەکریاوە، پانەیچە دۊشاوێ بەتام وەشمەبۊن.
5-ئاوەو خۊشاۋۍ: پەی وەشکەرڎەی ئاوەو خوشاۋۍ، (تفە وشکۍ) مەکریانە دلۍ قاپێ و بەپاو پەنەۋازی ئاویشان مەکەرانە، دمای (2-3) ڕوۋا، تفەکۍ خاس فشاریاو پاڵفتە مەکریان، ئاماڎۍ کریان پەی ئانەی کریانە دلۍ ئا میۋا کە خۊشاوەکېشا پەنە وەشکەران.
3-دارو مېۋۍ: پېسە مزانمۍ جە هۆرامان، مېۋی دمای دارو (ۋەزۍ و تفۍ)، بە دەرەجەی یەرەم مێ جە بوارو ئابوورینە، دوۍ جۊرېش هەنە:
1-مېۋە دەیمییە: مېۋە دێمی یام ڕەزە دێمی، کە هەنگووری سیاوڵۍ مەگېرۊن.
2-مېۋەو دلۍ باخا: ئا مېۋېنۍ کە وېشا بە دارەکاوە هۊرواسان، چن جۊری هەنگووری گېران، پېسە (دەرەبۊڵە، لەق لەق، ساڎانییە، کەزای، کشمیشۍ، زووڕەسی= یاقووتیە= مامەخوڵانە، سەرەقووڵۍ، زەردەڵۍ، کوردەکوژە، سنەییە، ڕیشبابا، ....هتر).
مېوەو دلۍ باخی وېش بە دارەکا تەریرە هۊرواسۊن و سەرو لق و پۊپیشارە وەڵابۊۋە، سەرەڕاو هەنگوورەکېشا، گەڵا ناسکەکایچشا مەکەران بە یاپراخی.
سەبارەت بە ڕەزەدێمیەکاچ، ڕووبەرێ فرەوانو قەڎپاڵەکا هۆرامانیشان پۊژنانەرە، ساڵانە بەرهەمێ خاسشان هەن، هۆرامییەکۍ سەرەتاو وەزو ۋەهارینە مېۋە دێمیەکاشا کاڵان.
ڕەز بڕیەیچ بایەخو وېش هەنش، ئا لقۍ کە وشکۍ بیېنۍ و کرمەڕېزېنۍ بڕاشان، لاسکە درېژەکاچشا بڕاو کوڵېشا کەراوە پەی ئانەی بەرەکەشا ۋردو خراب نەبۊن، گەر کەسێ ساڵانە بنەو مېۋەدێمەکېش نەکاڵۊن و لاسکە درېژەکا نەبڕۊن، پەنەش ماچان: ڕەزەکەت بېیەنۆ بە کەش.
ئانۍ شارەزێ مېو بڕیەینۍ، لاسکەکا ساڵەو پاری کوڵۍ کەراوە بە ئەڼازێ کە تەنیا (3-5) گۊپکېشا پۆۋە مەنا، پا هەرمانېچشا کاتێ مېوەکۍ مەژیواۋە فرە درېژۍ نمەبانو بەری فرە گېران.
هۆرامییەکۍ دمای بڕیەی ڕەزەکاشا، کەڵەمە بڕیاکا گلېرۍ مەکەراوەو دوور جە مېۋە دێمیەکاوە سۊچناشان، پانەیچ مېۋەکاشا جە نەۋەشی و حەشەرە زەرەردەرەکا پارېزنان.
4-دارو بەیۍ:
دارو بەیۍ دیمەنێ فرە زەریفش هەن، بەرەکەیچش هەر پەنەش ماچان (بەی)، ئی دارە سەرەتا جە شارو (سیدۆن)ی جە دوورگەو (کریت)ی نیانشاو چاگۆ ۋەڵا بېیەنۆ، پەوکەی نامۍ زانستیەو (بەی)ۍ، عەینو نامۍ ئا شارەیشە هۊرگېرتېنە، هۆرامانەنە چن جۊرۍ بەی هەنۍ، پېسە (بەی شیرینە، بەی تشە، بەی تفتە)، بەی سەرچەمێ خۊراکی فرە بە سوودەن، چن سەرچەمێ خۊراکیش چەنەنۍ، پېسە (گلوکوز، سوکەروز، پەکتین، چەربی، ترشو مالیکی، ترشو تانینی، ڤیتامینە بە سووڎەکۍ). هۆرامییەکۍ (بەی دوۋە لەقانۍ) بە بنمیچو یانەکاشارە هۊرواسان پەی زمسانی، بڕێچشان مەکەران بە (مرەبا)، یام مەکەراشان بە لتە بەی ۋشکۆکریێ پەی دلۍ خۊشاۋی. بەشێ جە کتېبو ئاوەڎانییەکۍ هۆرامانی، نویستەی: هیدایەت گوڵپی، فاڕای پەی سەرو زوانی هۆرامی: ئەسعەد ڕەشید.[1]