توونی بابە ناوەکەی بەلای بەشێکی زۆر لەدانیشتوانی سنوری #دەربەندیخان#‌ و #گەرمیان#ەوە ئاشنایە و ‏بەشێکی زۆریشیان چیرۆکەکەی دەزانن، ئەمە جگە لەوەی لەڕووی جیۆلۆجییەوە لێکدانەوەی ‏جیاوازی لەسەرە، بەپێی لێکدانەوە زانستییەکان، تەمەنی ئەم توونە نزیکەی ملیۆنێک ساڵەو بەهۆی ‏کارلێکە سروشتییەکانەوە دروستبووە، ئەمە جگە لەوەی گێڕانەوەی ئەفسانەشی لەسەر هەیەو ‏دانیشتوانی ناوچەکە چیرۆکەکەیان دەماودەم گێڕاوەتەوە. ‏
زۆر ترسناکە
مام غالی عەلی ڕۆستەم پیاوێکی بەتەمەنی گوندی بزستاکانە کەنزیکترین گوندە لە تونەوەکەوە، ‏وتی: دەگێڕنەوە ئەم توونە هەرکەس ڕۆیشتۆتە ناوی نەگەڕاوەتەوە، ئەمەش بەهۆی ئەو شێوەو ‏پێکهاتە سەرسوڕهێنەرەیەوە کەهەیەتی، کەتاڕادەیەکی زۆر ترسناکە. ‏
کوڕ و باوکێک
دەشڵێت: هەر بەپێی گێڕانەوەکان، دواجار پاشایەک بڕیاردەدات کچەکەی خۆی پێشکەش بەو کەسە ‏بکات کەدەڕواتە نێو توونەکەو زانیاری لەسەری بۆ دێنێت، سەرئەنجام کوڕێک کەزۆر عاشقی کچەکەی ‏دەبێت، بڕیار دەدات لەگەڵ باوکیدا بڕوات و پاش گەیشتنیان شەویان بەسەردا دێت زۆر تووشی ‏ترس و دڵەراوکێ دەبن، بۆیە باوکی کوڕەکە بڕیار دەدات بەپێچەوانەی یەکترەوە بخەون، (واتا سەری ‏کوڕ لەخوارەوە بێت و سەری باوکەکە لەسەرەوە بێت).
مام غالی ئاماژەی بەوەکرد: کاتێک ئەو گیاندارە دەردەکەوێت و دەبینێ یەک مرۆڤن و دوو سەریان ‏هەیە، دەڵێت: (توونی بابە عومرە هەزارو نەوەدو نۆ دەرە هێشتا نەمدیوە ئادەمی دووسەرە)، ئەو ‏گیاندارە بەبینینی ئەو دیمەنە دەڕوات و پاشان کوڕو باوک بەسەلامەتی دەگەڕێنەوە، بۆیە ئیتر ئەو ‏ناوەی پێوە دەنرێت، کە هەندێک پێیانوایە ناوی باوکی کوڕەکە بابە عومرە بووە، هەندێکی تر ‏پێیانوایە زیاتر لێکدانەوەی زمانەوانییەکەیەتی، واتە تەمەنێکی دەوێت بۆ ئەوەی بەو توونەدا ‏بڕۆیت. ‏
هەمووی لە چەو پێکدێت
سەرکەوت غازی دکتۆر لەزانکۆی گەرمیان کەهاوکات بڕوانامەی دکتۆرای لەسەر ئەو ناوچەیە هەیە ‏بە PUKmedia ی ڕاگەیاند: توونی بابە عومرە لەڕووی پێکهاتەی جیۆلۆجییەوە، پێکدێت ‏لەپێکهاتە جیۆلۆجییەکانی بەختیاری، یان ناوێکی تری هەیە لەعیراقدا مقدادیە و بای حەسەن، ‏لەوەر بەختیاری و ئەپەر بەختیاری، کەهەمووی لە چەو پێکدێت، بۆچی لەو شوێنە ڕویداوە، یان ئەو ‏پێکهاتانە هاتوونەتە ئاراوە، ئەویش دەگەڕێتەوە بۆ پێکهاتەکەی و لارییەکەی لەگەڵ ڕێژەی ‏بارانباریندا. ‏
بە سێ ئاڕاستەدا دەڕوات
وتیشی: خۆ لەشوێنی تریشدا چەو هەیە، بەڵام لەبەرئەوەی لەوێ لارییەکە واتە چینە بەردەکان لارن و ‏تا بەرەو سەرەوە بڕۆین ڕێژەی بارانبارین زیاد دەکات و کەڕێژەی بارانبارین زیادیکرد بەنێوان ‏چینەکاندا دەڕوات، نێوان چینەکانیش لاوازن و بەمەش زوو تووشی داخوران دەبێت، بۆیە بەم ‏شێوەیە بەسێ ئاڕاستەدا دەڕوات، یەکەمیان بەرەو ڕووبەڕوو یان بەلاتەنیشتەکاندا یان بەقوڵایی، ئەم ‏جۆرەیان زیاتر بەقوڵایی و ڕووبەڕوودا زیاتر ڕوودەدات، وتیشی: پێشتر ئەم توونە وا قووڵ نەبووە، ‏هێواش هێواش بەپێی تێپەڕبوونی کات، باران بارین لەو ناوچەیەدا زۆرتربووە و ئێستا کەمترە یان ‏لەو شوێنە شێوازی جیۆلۆجی و جیۆمۆرفۆلۆجی جیاوازمان هەیە و هێزی ڕاماڵین کاتی خۆی ‏زۆرتربووە، بۆیە ئێستا وانییەو کەمتر ڕوودەداتەوە.‏
گەڕانەوەی تێدا نییە ‏
بەپێی لێکدانەوە ئەفسانەییەکان و ئەو چیرۆکەی لەسەر توونی بابە عومرە هەیە، گوایە هەرکەسێک ‏پێیدا بڕوات گەڕانەوەی نییە، بەڵام دکتۆر سەرکەوت غازی پێیوایە ئەوە تەنها ئەفسانەییەو لەم ‏لایەنەشەوە زیاتر پەیوەندی بەشێوازە جیۆلۆجییەکەیەوە هەیە، چونکە ڕووبەری ئەم توونە زیاتر لە نۆ ‏کیلۆمەترەو لەو ناوچەیەشدا نۆ توونی تر هەیە، بەڵام بچووکن و ئەوەندەی ئەم نابن.
وتیشی: ‏ترسناکییەکەی لەوەدایە کە لاتەنیشتەکانی زۆربەرزن و مرۆڤ ناتوانێت پێیدا سەربکەوێت، چونکە ڕاماڵینەکە بەرەو قوڵایی بووە، ئەمە جگە لەوەی درێژییەکەی زۆرەو خەڵک ناتوانێت هەمووی ببڕێت، هەروەها ئاوی تێدایەو زەوییەکەی نەرمەو قاچی پێدا دەچێتە خوارەوە، ئەمەش دەبێتە هۆی ‏ماندووبوون و ناتوانیت بگەیتە کۆتاییەکەی.
‏ لەبارەی تەمەنی ئەو ڕووداوە سروشتییەو دروستبوونی توونی بابە عومرە، دەڵێت: ئەوەی ‏کەدەبینرێت و بەپێی لێکدانەوە جیۆلۆجییەکان، توونەکە بۆ سەردەمی چواری لەجیۆلۆجیدا ‏دەگەڕێتەوە، واتە کەمتر لەملیۆنێک ساڵ تەمەنی دەبێت.
‏بکرێت بەناوچەیەکی گەشتیاری
دانیشتوانی سنوری گەرمیان و شارۆچکەی دەربەندیخان و ناوچەکە پێیانوایە کە توونەکە دەتوانرێت ‏بکرێت بەناوچەیەکی گەشتیاری، بەڵام بەتەواوی پشتگوێخراوەو ئەوەش وایکردووە کەمترین ‏هاووڵاتی سەردانی بکەن. ‏
ئارام ڕەحیم مامۆستا لەگوندی بزستاکان بۆ PUKmedia وتی: بەهۆی نەبوونی ڕێگەو دووری ‏شوێنەکە و گرنگی نەدان بە توونی بابە، کەس هێندە سەردانی نەکردووە، وتیشی: دەتوانرێت ئەم ‏شوێنە بکرێتە ناوچەیەکی گەشتیاری و حکومەت پڕۆژەی بۆ دابین بکات، تا خەڵک لەناوچە ‏جیاوازەکانەوە سەردانی بکەن، چ لەڕووی ناسنامەی ناوچەکەو چ لەڕووی هاتن و زۆربوونی ژمارەی ‏گەشتیارەوە، کاریگەری خۆی دەبێت بۆ کەرتی گەشیتیاری. ‏
لەبەرنامەدایە ‏
ئەنوەر حەمە عەلی بەڕێوەبەری گەشتوگوزاری دەربەندیخان بە PUKmedia ی ڕاگەیاند: شوێنە ‏گەشتیارییەکانی دەربەندیخان زۆرن، بۆیە بەپێی قۆناغ کاریان لەسەر دەکەین و بەرنامەمان هەیە ‏لەقۆناغەکانی داهاتوودا ئەو ناوچەیە بکەین بەناوچەیەکی گەورەی گەشتیاری و لەماستەرپلانی ‏شوێنە گەشتیارییەکانی سنوری دەربەندیخاندا داخڵکراوەو گرنگی تایبەتی پێدراوە.
وتیشی: ڕاستە ڕێگەکەی خۆڵە، بەڵام یەکێک لەچێژەکانی ئەو توونە ئەوەیە کە بەپێ پێیدا بڕۆیت و بیبینیت، ‏هەرکات بودجەی بۆ تەرخانکراو خرایە بەرنامەوە، ئەوە وردەکاری تەواوی لەو لایەنەوە بۆ دەک.
سەرچاوە : puk