زیاتر لەسەدەیەکە گەلی کورد لەنیشتمانێکدا، کە کوردستان، واتە سەرزەمینێک کە مرۆڤەکانی ئەو ناوەین پێ بەخشیوە، و هەڵگری زووبان و کولتورێکی هاوبەشن، تێدەکۆشن بۆ دامەزراندنی کیانێکی میللی لەچوارچێوەی ووڵاتێکی هاوبەش دا.
بەڵام چونکە مرۆڤەکانی نا کورد و باڵادەست لەو ناوچەیەدا، کە کورد بەڕێکەوت دراوسێتی و پێکەوەژیانی لەگەڵیاندا گرێداوە، بە سەربەخۆیی و خۆبەڕێوەبردن و ئازادی نەتەوایەتی و مرۆڤیان ڕازی نیەو ڕێگرە.
ئەم ڕێگریە بۆ تەهۆی لەیەک تێنەگەیشتن و ململانێی ناڕەواو، زۆرجاریش هەڵوێستی بەرەنگاری و بەریەککەوتن لەنێوان زۆرینەی باڵادەست و ئازادیخوازانی کورد دا.
هەر لەو بێ هەڵوێستی گەلانی باڵادەست و دەستەڵاتدارانیانەوە، داگیرکردن و قڕکردن و ژێردەستەکردن و وێرانکردن و ڕاودونان و سڕینەوەی مێژوو و ڕێگری لەگەشەی مرۆڤیی و بەشداری لەبڕیار و دەستەڵاتدا، بۆتەمۆرکێکی زاڵ بەسەر ئەو میللەتەدا.
ئازادیخوازانی کوردیش بۆ بەرەنگاری لەقڕبوونیان و لەپێناوی بەردەوامی لەبوونیان پەنایان بردوەبۆ ڕێگای جۆراو جۆر، بۆ پاراستن و بەدیهێنانی مافەکانی خۆیان. ئەم ململانێ و بەر یەککەوتنەی نێوانیان بەدیالۆگ و پڕۆسەی ئاشتیخوازانە، بەداخەوە کەمتر بەئامانج و دەر ئەنجامی هەمو لا پەسەند و گونجاو گەیشتوە.
هەربۆیەش زمانی ووتووێژ و بیرمەندی هەمەلایەنە، زۆرجار بەریەککەوتنی ناشایست و نا ئاشتیخوازانه ی لێکەو تۆتەوەو‌، هەموانی بەرەو ڕەش بینی و دەستەو یەخەبوون و یەکتر لەناوبردن بردوە.
شەڕ و کوشتن و یەکتر سڕینەوە، بۆتەبەشێک لەدیاردەی پێکەوەژیانی نا تێگەشتوانەلەیەکودی، کۆمەڵێک برین و ئاسەواری نا شایستی بەدرێژایی ئەم پڕوسەیە، بۆ کوردان و گەلانی دراوسێ و هاوداستانی ژیان بەجێ هێشتوە.
ئەوەنەبێت کەهیچ بیرمەندی و بیردۆزیک بۆ چارەسەری ئەم لەیەکتر تێنەگەیشتنە نەهاتبێتە کایەوە، بەڵکو زاڵ بوونی دیاردەی ناسیونالیستی و دەسته ڵاتی زلخوازی، ڕێگر بوەلەپڕۆسەی ئاشتیخوازانەو لەیەک تێگەیشتن و ڕێز لەئاست و وویست و ئاواتەگونجاوەکانی هاوتەراز و بەرامبەر.

ئایدۆلۆژیا و مێتۆلۆژیا جۆراوجۆرەکانی چەند دەهەی ڕابردووش نەتەنیا نەیان توانیوە، ڕەخسێنەری ڕەوتێک بن بۆ پێکەوەژیانی ئاشتیانەلەنێوان کوردان و گەلانی دراوسێ و هاو ئاست و هاو داستانیاندا، بەڵکو زۆر جار گرێکانیان بەرەو گرێ کوێرەبردوە، کەهەر لایەکی بەرەو سەنگەری بەرەنگاری و خۆ بەهێزکردن لەبەرامبەر خواستی مرۆڤانێک کەبەنزیکەی 30 ملیون سەرژمێردەکرێن، بردوە.

ئەمەش بەمانای پێکەوەژیانی ناتەندروست و نائازاد و نا خوازیار، کەتامی خۆ بەخاوەن ماڵ زانین و خۆ بەگەورەو تەنیا خۆبڕیاردان و بەڕێوەبردنی بەلایەکی باڵادەست بەخشێوه، بەلایەنی دیکەش هاووڵاتی پلەدوو وەیان هەندێ جار ناهاووڵاتی و خۆ بەبچوک زانین و بێ بەش لەبڕیاردان و بێ بەریبوون لەبەڕێوەبردن و بێ دەستەڵاتی بەخشیوە.
کەئەمەش پێچەوانەی هەموو یاساکانی مافی مرۆڤ ی ئازاد و سەربەستە.

پێکەوەژیان، کاتێک تەندروست و سەربەست و شیاوی مرۆڤیە، کەهەموو تاکەکانی کۆمەڵگەی مرۆڤایەتی، ئازاد بێت لەبڕیاردان و هەڵبژاردەی سەربەستانەی ژیان، هیچ ڕێگریەکی مرۆڤی نەبێت بۆ بەردەوامی و گەشەی تاک و کۆی پێکەوەژیان مسۆگەر بکات.
بوون ی ئەم ڕێچکەو پرنسیبانەی پێکەوەژیان، لەزۆر جێگا و لەناو زۆر لەتاک و کۆمەڵگەکانی ئەم گێتیەدا، بوەبەڕەوتی ئاسایی ژیان ی سەردەم.

کەواتە، ئەمەمۆدێلێکی نوێ نیەلەبیرکردنەوەی، بیردۆزی مرۆڤی. بەڵام بەدا خەوە، هەندێ جار خۆ لێ لادان و خۆ پاراستن لەهزرمەندی سەردەمیانە، وای کردوەکەئەقڵ و مەعریفەی مرۆڤی لەتوێی گیرۆدەیی پیرۆزدا، لەدەوری خولیای ڕابردوو بخولێتەوەو، نایەوێت، پرسیار بکاتەپڕۆسەیەکی نوێی هزرمەندی بۆ پیاچونەوەبەهەڵەکانی ڕابردوودا.
وه پلانەخەیاڵیەکانی داهاتویش لەسەر هەڵسەنگاندنی بناماکانی تێگەیشتن و پێگەیشتنی سەردەمیانە، بۆ گەیشتن بەئاسۆ یەک، کەجێگا، بۆ بوونی مرۆڤی لەڕێکەوتنێکی گشت مەندانەدا، لەسەر زەوی و لەژینگەی هەمواندا، نەوەک لەخەیاڵی دونیا و بەهەشتەکانی وەهمی،کەزۆرجار ژیانی مرۆڤەکان لەسەر زەوی ڕاستی تاڵ و ناشرین دەکات، بەگەڕ بخەین.

چەواشەکاری لەپێناوی خالق و خواوەندەکانی، باوەڕی میتۆلۆژیایی هزرمەندی مرۆڤی، زۆر جار هێندەڕەش و ناحەز و دوور لەئەقڵی تەندروستی مرۆڤیە، کەباوەڕی داخراوو پیرۆزکراوی مرۆڤەکان، وا داگیر دەکات کەنەتەنیا ژیان و ڕێزی مرۆڤی بونەوەرەکان، ئەخاتەبەرمەترسی لەناوبردن و قڕکردنی یەکو دی، بەڵکو ژیانی باوەڕمەندەکان خۆشیان ئەبێتەقوربانی، لەپێناوی ئەو خودایانەی کەخۆیان خاوەن دەستەڵات و باڵادەستین لەبەر هەم هێنانی مرۆڤەکان و کۆتایی هێنان بەژیانی مرۆڤەکان.
ئەم باوەڕەناڕێکە، پێویستی بەپرسیار و وەڵامی گونجاوە، کەئەویش ئەرکی هزرمەندی مرۆڤی سەردەمە، بۆ گەڕان بەدوای وەڵامدا. کەئایا، گونجاوەلەپێناوی مردندا ژیان، وەئایا ڕەوایەبۆ گەورەترین و باڵاترین دەستەڵات کەخوای خالقی نەتەنیا مرۆڤەکان، بەڵکو خالقی هەموو بونێکە، خۆت و مرۆڤەکانی دیکەی بۆ بکوژیت.
یان ئاسانتر بڵیم کە، ئایا ڕەوایە مرۆڤە کەم دەرامەد و هەژارەکانی کۆمەڵگەیەک، بکەوێتە خەبات و خۆبەخشی بۆ کۆکردنەوەی، خۆراک و کۆمەکی دراوی بۆ گەورەترین خاوەن سەرمایەی دونیا.
ئەمڕۆ مرۆڤایەتی بەگشتی وەکۆمەڵگەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەتایبەتی گیرۆدەی جۆرێک لەخۆکوژی و یەکودی کوژی بوە، کەدەرەنجامێکی نادیارو ناخۆشایەندی بۆ پێش بینی ئەکرێت.

ئەویش بێ شک بەرهەمی ناڕێکی و ناڕەوای لەدەسەڵاتی سەرمایەو بەشدارنەبوونی هزرمەندی و تواناکانی تاکەکانی ناو هەموو کۆمەڵگەی مرۆڤایەتیەلەبڕیار و دەستەڵاتی بەڕێوەربردندا.
دابەشکردنی هزرمەندی و پابەندی مرۆڤەکان بەسەر ئۆردی مەسیحی و موسوڵمان و یەهودی و هندۆ ۆ بودایی و.... دەیان دین و باوەڕی دیکەی مێتۆلۆژیایی وەیان ئایدۆلۆژیایی، بۆتەهۆکاری دانانی سنوری سەر بەمن و بێ بەری لەمن یان ببڕا دژ بەمن. جۆرێک لەدورەپارێزی لەنێوانیاندا دروست بوە بەبۆ نەی هێما پیرۆزەکان و هێڵەسورەوه کانیانەوە.

کارنەکردن بۆ ڕێکخستنی هێڵەهاو بەشەکان، پیانەچونەوەبەمیتۆدەقێزەون و نا پڕاگماتیزەکان، نا تەندروست و نا ئەقڵانیەکانی هەموو میتۆلۆژیا باوەکانی ناو کۆمەڵگەی مرۆڤایەتی، مرۆڤەکانی دوچاری سەرگەردانی، بەرەو پڕۆسەیەکی پاش گەزبونەوەو پەنابردنەبەر قەدەر بردوە.
ئاسەوارەکانی دوای ڕمانی ئاوات و ئاڕمانەکانی ئۆردوی سۆسیالیزم، بۆ بەدیهێنانی کۆمەڵگەیەکی بێ چین و هاو ماف و ئاسودە، بونەهۆی نا ئومێدی، ڕێخۆشکه ڕ بۆ گەڕان بەدوای کێشەوونکراوەکان و چارەنەکراوەکاندا.
ئەویش خۆ بەستنەوەبەچەمکەپیرۆزەکانی دین و گەڕان بەدوای ناسیۆنالیزم دا بو.
هەرچەندەگەشەی تەکنۆلۆژیا و بەستنەوەی بازاڕەکان، جیهانیان بچکۆلەکردۆتەوە، بەڵام خولیای دەستەڵاتی نەتەوایەتی و نیشتمانی و ئایینی، بۆ تەمیتۆلۆژیایەکی نوێ، لەکێ بەر کێ یەکی تازەدا.

ئەوەی کەجێگای سەرسوڕمانە، پاڕادۆکسیەتی دۆگماتیزمیە، کەکەمتر قسەی لەسەرئەکرێت، ئەویش ئەوەی کەزۆرینه ‌ی هەڵگری ئەم مێتۆلۆژیا جیاوازانە، هاو هێمان بۆ خۆ بەخت کردن لەپێناوی خواوەند خالقەکەیاندا و گەڕانەوەیا ن بۆ بەهەشتێک، کەوادەی گەیشتن بەئارامی و خۆش گوزەرانی هەتا هەتاییە!
کێ بەرکێی، وەفاداری بۆ خالق و پەیام هێنەرەکانیان، هێندەهاو شێوەن کەئەگەر بێتو بخرێنەناو چوارچێوەیەک، بەدەگمەن لەیەکتر جیا ئەکرێنەوە!
ئەمەش ئەتوانێ لەئاسانکاری یەکخستنەوەی پارچەلەیەک ترازاوەکان هاریکار بێت.

ئەزموونی شەڕانگێزی مرۆڤی بۆ داگیرکردن و دەستەڵات فراوانی، له م‌ هەزارەنوێ یەشدا، بەشێوازی جۆراوجۆری خۆی، بەردەوامەو، ترسناک بۆ کۆی کۆمەڵگەی مرۆڤایەتی بەژینگەکەشیەوە.

گەر کورد و گەلانی ناوچەکەو مرۆڤایەتی پێیان وابێ ڕەواندنەوەی توندڕەوی و شەڕانگێزی بەئۆپەڕاسیۆنی سوپایی و چەکی بەهێز، بن بڕ دەبێت، ئەوا وەڵامەکەی لەئەزموونی سەدەی ڕابردوو دا بەئاشکرا دراوەتەوەو دەرەنجامەکانیشی لێکەوتنەوەی، فراوان بوونی شەڕی دەرونی و شەڕی ئابوری و فراوانخوازی ناڕاستەوخۆی دەستەڵاتداران بوە.

کۆنسێپتی نوێ بۆ پێکەوەهەڵکردن و پێکەوەڕێکەوتن، گەڕانەبەدوای خاڵە هاوبەشەکانی مرۆڤایەتی و ژینگە هاوبەشەکەیەتی، کەبەڕەچاوکردن و بەرجەستەکردنی بەها، ڕەوا، جیاوازەکانی هەموو کولتورەکان، میتۆلۆژیاکان و ئایدۆلۆژیاکان لەچوارچێوەی ڕێکەوتیێکی جیهانی فراواندایە.
تەنیا لەجۆرەکۆنسێپتێکی ئاوادا، کەبەهای مرۆڤی بەیەکسانی و بەئازادی و بەبێ هەڕەشەو گوڕەشەی هیچ دین و خوایەک و پەیامهێنەرێک نەکەوێتەژێر مەترسی قڕکردن.
هەر باوەڕێکی میتۆلۆژیایی مرۆڤیش سەربەستانەو بەبێ زەبر و زەنگ و مەترسی بۆ ئەوانی دیکەئازادانەتاقیبکرێتەوەو هیچ ئایدۆلۆژیا و مێتۆلۆژیایەک خۆی نەکات بەخاوەنی مرۆڤایەتی و خەتی سور بۆ نا هاو بیرانی خۆی دانەڕێژێ.

گەر بمانەوێت ڕاشکاوانەقسەلەسەر تەنگێژەکانی ناڕەوایی و قیزەونی شەڕی خوێناوی لەنێوان مرۆڤەڕەش بینەدیندارەکاندا بکەین، ئەوا ئەزانین کەکێشەی سەرەکی داخراوی دەرگاکانی دیالۆگ و هۆشمەندیەلەژێر سێبەری پیرۆزی خواکان و پەیامهێنەرەکانیان و کتێبەپیرۆز و ئاشتی خوازەکانیاندایە.
پەیامی خواپەرستان، بۆ ئاشتیخوازی و دادگەری و یەکسانی و ڕێز و خۆشەویستی لەنێوان گەلان و مرۆڤەکاندا بەگشتی، ئەتوانرێ، بکرێت بەووزەیەکی باوەڕ بەخۆبونێکی ڕاستگۆیانەو بەکرداری کردنی ئەو پڕۆسەیە.
ئێستا، کوردستان و دراوسێ کانی و ڕۆژهەڵاتی ناوین و ببڕا جیهانیش بەگشتی کەوتۆتەبەر مەترسیەکی توندڕەوی تازەوە، کەشەڕێکی درێژ خایانی لەگەڵ خۆیدا هێناوە. گه ڕ بەشەڕی نێونەتەوەیی سێیەم ناوزەد نەکراوە، جێگای سەرسوڕمانە، چونکەهەم بەشداری و هەم مەودای شەڕ و هەم ئامانجەکانی، بەئەرکێکی جیهانی ئەژمێردرێت.
ئایا کورد ئازادئەندێشان، دوای ئەزموونی ململانێکانی ناوچەکەلەسەدەی ڕابردودا، دوای تاقیکردنەوەی ئادیۆلۆژیا جیا جیاکانی جیهان گەڕایانە، دوای هەمو فەراز و نشێوەکانی خۆکوژی و ڕاکردن لەدەست قڕبوون و لەناوچون.
ئەتوانن ئەرکێکی مرۆڤی و جیهانی بۆ خۆیان و کۆمەڵگەی مرۆڤایەتی بگرنەئەستۆ و کارێکی بیرمەندی ڕێنسانس ئاسا، بەگەڕبخەن و پلاتفۆڕمێک بۆ هەموو بەها، دینی و نەتەوەیی و کولتوری و ژینگەیی و ئایدیی و ڕەوتی بنیات بنێن، کەڕێزی هەموان تیادا ڕەچاوکرابێت.

لێرەوەدەرئەکەوێت کەئایا، بیرمەندی و ئازاد ئەندێشی و ڕێزگەرایی لەماف و ئەرکەکانی مرۆڤ، بەشانسی بەشداریکردن و بەشداری پێدان بەکۆی بەها مرۆڤی و پەیوەستەمێتۆلۆژیا دینی و ئایدۆلۆژیای ئەدندێشەیی وە، سەرکەوتو و پایەدار ئەبێت، نەوەکو بێ ڕێزی و نەخوێندنەوەی بەها گرنگەکانی مرۆڤ و باوەڕەکانیان و ژێر پێخستنی گەشەو سەرفەرازیان.

بەو هیوایەی ئەم پەیام و ئەرکەی من لەسەرچاوەی بیرمەندی گەشەی مرۆڤایەتی و ژینگەکەیەوە، ببێت بەکەرەستەیەک بۆ تێگەیشتن و هاندانێکی ڕەوا بەرەو ئەو ئاڕاستەیەی کەمرۆڤایەتی سەردەم شایانیەتی.

شه ماڵ باخچەیی
22-02-2015
shamall1@gmx.de