بەهۆی قەیرانی دارایی و سیستمی پاشەکەوتکردنی مووچەوە، توانای کڕین لەلایەن هاووڵاتیان و حکومەتەوە زۆر سنووردار بووە. بەو هۆیەشەوە بەشێکی زۆر لە خاوەن پێشانگا و کۆمپانیاکان کەلوپەلەکانیان هەڵگرتووە و باڵەخانە بازرگانییەکانیان چۆڵ کردووە.
خاوەنی کۆمپانیایەکی کڕین و فرۆشتن و بەکرێدانی باڵەخانە دەڵێت قەیرانی دارایی و پاشەکشێی کۆمپانیا بیانییەکان لە هەرێمی کوردستان، وایکردووە خواست لەسەر بەکرێ گرتنی باڵەخانە و پێشانگە کەم ببێتەوە، بە جۆرێک ئێستا نزیکەی 40%ی باڵەخانە بازرگانییەکانی شاری هەولێر داخراون.
سەلام فەقێ کەریم، خاوەنی کۆمپانیای عقاراتی حاجی سەلام کە یەکێکە لەکۆمپانیا ناسراوەکانی بواری بەکرێدان و کڕین و فرۆشتنی باڵەخانە بازرگانییەکان لە هەولێر، دەڵێت "قەیرانی دارایی و دواکەوتنی مووچە کاریگەرییەکی زۆری لەسەر فرۆشی کاڵای کۆمپانیاکان هەبووە. ئەو بێ بازاڕییەش وایکردووە بەشێکی زۆری کۆمپانیاکان بەناچاری ئۆفیس و پێشانگەکانیان دابخەن، بەم هۆیەشەوە بەسەتان باڵەخانە و پێشانگە لە شوێنی زۆر ڕاقی و بازرگانیی شاری هەولێر چۆڵ بوونە".
تەنیا لەکۆمپانیاکەی حاجی سەلام، زیاتر لە 50 باڵەخانەی بازرگانی بۆ کرێ دانراون، بەڵام حاجی سەلام دەڵێت "کەس ئامادە نییە بەنیوەی نرخی پێشتر بە کرێیان بگرێت".
کەمبوونەوەی خواست لەسەر بەکرێگرتنی باڵەخانە بازرگانییەکان وای لە خاوەن موڵکەکان کردووە، پێش بڕیارە چاکسازییەکانی حکومەت بۆ کەمکردنەوەی نرخ بکەون، ئەوان تەنیا لەپێناو چۆڵ نەبوونی باڵەخانەکانیان، بە نیوەی کرێی پێشوو ڕازین.
سدیق میرخان، خاوەنی پێنج باڵەخانەی بازرگانییە لە شەقامی شەست مەتری شاری هەولێر، سێ لە باڵەخانەکانی چۆڵن، ئەو دەڵێت "ماوەی چەند مانگێکە تابلۆی بەکرێدانی باڵەخانەکانم هەڵواسیوە و نرخی کرێشم بەڕێژەی 60% دابەزاندووە، هێشتا کەس ئامادە نییە بەکرێیان بگرێت".
یەکێک لە باڵەخانەکانی سدیق پێشتر لەلایەن کۆمپانیایەکی کەلوپەلی نێوماڵ بەکرێ گیرابوو، بەڵام وەک سدیق دەڵێ، بەر لەمانگێک کۆمپانیاکە بەبێ‌ ئاگادارکردنەوەی ئەوان باڵەخانەکەی چۆڵ کردووە و کرێی چوار مانگیشی نەداوە و هەڵاتووە. سدیق دەڵێت "ئەم باڵەخانەیە سێ نهۆمە و ڕووبەری هەر نهۆمێکی 700 مەتر دووجایە، پێش قەیرانەکە تەنیا نهۆمی یەکەمم بە 15 هەزار دۆلار بەکرێ دابوو، ئێستا تابلۆی بەکرێدانم هەڵواسیوە و ئامادەم هەر سێ نهۆمەکە بەو نرخە بەکرێ بدەم، کەچی هێشتا کەس لێی ناپرسێ‌".
گرفتی سدیق تەنیا چۆڵبوونی باڵەخانە و پێشانگەکانی نییە، بەڵکو ئەو باڵەخانە و پێشانگانەی بەکرێش چوون کرێچییەکانی لەکاتی خۆی کرێ نادەدن. سدیق میرخان گوتی "چوار پێشانگەم بەکرێ بەکۆمپانیاکانی ئۆتۆمبێل داوە، کۆمپانیای وا هەیە بەبیانووی نەبوونی کار ساڵ و نیوێکە کرێی نەداوە، هەر کاتێکیش داوای کرێیان لێدەکەم هەڕەشەی چۆڵکردنم لێدەکەن، منیش بۆ ئەوەی هاوشێوەی باڵەخانەکانی دیکە، ئەوانیش چۆڵ نەبن چاوپۆشییان لێدەکەم".
عەرەب فریادڕەسن
محەممەد فەوزی، خاوەنی نووسینگەی باوکی ئەحمەد، بۆ بەکرێدانی خانوو و باڵەخانە و پێشانگە کە زیاتر لە 20 باڵەخانەی بازرگانی لە نووسینگەکەی بۆ بەکرێدان نمایشکراون، دەڵێت "بەهۆی قەیرانی دارایی و بێ مووچەیی و بێکاری خەڵک وەک پێویست توانای کڕینی کاڵای نەماوە، ئەمەش وایکردووە کۆمپانیاکان نەتوانن وەک پێشتر کرێی باڵەخانەکان بدەن، هەندێ لە خاوەن موڵکەکانیش کرێ دانابەزێنن، بۆیە بەناچاری کۆمپانیاکان باڵەخانەکان چۆڵ دەکەن".
بەگوتەی محەممەد فەوزی، پێشتر خاوەن کۆمپانیاکان هەزار واستەیان دەکرد و پێشەکی شەش مانگ یان ساڵێکیان دەدا تاوەکو خاوەن موڵکیان ڕازی دەکرد، بەڵام ئێستا بارودۆخەکە پێچەوانەیە و هەندێ خاوەن موڵک بەبێ پێشەکی و بەنرخی کەمتر لە پێشتر ئامادەن باڵەخانە بەکرێ بدەن، کەچی هێشتا کۆمپانیاکان ئامادە نین بەکرێی بگرن. گوتیشی "ئەگەر ئاوارە عەرەبە دەوڵەمەندەکان نەبوونایە، ئێستا سێ بەشی باڵەخانە بازرگانییەکانی هەولێر چۆڵ دەبوون".
رێباز گەردی، خاوەنی باڵەخانەیەکە لە شەقامی شۆڕش، ماوەی ساڵێکە چوار نهۆمی باڵەخانەکەی چۆڵن. ئەو دەڵێت "تابلۆی بەکرێدانمان هەڵواسیوە و کرێشمان 65% دابەزاندووە، بەڵام هێشتا کەس ئامادە نییە بە کرێی بگرێت".
بەگوتەی ئەو خاوەن موڵکە، پێشتر بەهێزی پارە و ناسیاوی نەبووایە یەک دوکان لەم شەقامە دەست نەدەکەوت، بەڵام ئێستا بەشێکی زۆری خاوەن باڵەخانەکان بە ڕێژەیەکی بەرچاو کرێی باڵەخانەکانیان بۆ کرێچییەکانیان دابەزاندووە، تەنیا لەپێناوی ئەوەی باڵەخانەکانیان چۆڵ نەبێت. ڕێباز گەردی گوتی "هەر باڵەخانەیەک چۆڵ بێت، زۆر بەزەحمەت بەکرێ دەچێتەوە، تەنانەت ئەگەر نرخەکەشی کەم بێت، چونکە فرۆشی کۆمپانیا و پێشانگەکان بەهۆی ئەو قەیرانەوە زۆر کەم بووە".
"40%ی باڵەخانە بازرگانییەکان بەتاڵن"
حاجی سەلام دەڵێت هەر کەسێک بەشەقامی شەست مەتری شاری هەولێردا پیاسەیەک بکات، وا هەست دەکات ئەم شارە بەتەواوی لە جووڵەی بازرگانی کەوتووە، چونکە "40%ی باڵەخانە بازرگانییەکانی ئەم شارە بەهۆی بێ بازاڕی و پاشەکشێی کۆمپانیا بیانییەکانەوە بەتاڵن".
بەبڕوای حاجی سەلام، هەرگیز جارێکی دیکە کرێی باڵەخانە بازرگانییەکانی شاری هەولێر ناگەڕێتەوە بۆ ساڵانی پێش قەیرانی دارایی، تەنانەت ئەگەر قەیرانەکەش نەمێنێ‌، چونکە وەک ئەو دەڵێت "کرێی باڵەخانە بازرگانییەکان لە ساڵی 2013دا گەیشتە لووتکە".
- 01-03-2016