Aram Tîgran

Kürt müziğinin Ermeni bestekârı Aram Tîgran ve Erivan Radyosu Kürt Müziği Korosu’nun coşkun söyleyişi ile iki şarkı: Dîyarbekir ve Ax Lê Eman. 6 Ağustos 2009’da Yunanistan’ın başkenti Atina’da yaşama gözlerini yuman Tîgran, sesiyle olduğu kadar Kürt müziğinin gelişimi için yaptığı çalışmalarla da Kürt toplumunun yüreğinde büyük yer edinmişti.

1934 yılında Güneybatı Kürdistan’ın Qamişlo şehrinde dünyaya gelen Ermeni müzisyen Aram Tîgran’ın babası Sasonlu Ardeşîr Beg annesi ise Pasurlu Hîlda Xanim’dır. 1915 Ermeni soykırımı sırasında bir Kürt aile tarafından korunmaya alınan ebeveynlerinden dolayı Tîgran, Kürt kültürü içerisinde, sadece Kürtçe’nin konuşulduğu evlerinde büyüdü. Kendisini her seferinde Kürtlere borçlu sayan, bir bilurvan ve neyzen olan babasının nasihati üzerine Tîgran da kendisini Kürt müziğine adadı. Henüz 6 yaşındayken ud çalmaya başladı ve ilk derslerini babasından aldı. Qamişlo’da bitirdiği liseden sonra üç yıl da yüksek öğrenim gördü. Kimi udîlerden aldığı derslerle Kürt makamları konusunda uzmanlaştı fakat sanatını icra etmek ve geçimini bu yolla sağlamak için henüz yirmili yaşlarına girmeden özel gece ve düğünlerde şarkı söylemeye başladı. İlk konserini 1953 newroz gecesinde verdi. Kısa bir süre sonra ud çalmayı bırakarak yine Kürt müziğinde çokça kullanılan bir enstrüman olan cümbüşü sesi daha yüksek çıktığı için tercih etti ve daha çok Kürt Halk Müziği formatında eserler söylemeye başladı. 1966’da ailesiyle birlikte Ermenistan’a göç etti. Burada 1955 yılında kurulan Erivan Radyosu’nun Kürtçe bölümünde çalışmaya başladı ve ciddi manada ilk müzik eğitimleri de bu döneme denk geldi. Klasik ve modern Kürt şiirine yaptığı besteler ve düzenlemelerle Kürt müziğinde Aramî adı verilen ve Ermeni müziğindeki koro tarzına benzeyen yeni bir stil geliştirdi. 1984 yılına kadar radyoda çalışmalarına devam etti ve 1995 yılında ülkesinden ayrılarak Avrupa’ya gitti. Kısa bir süre sonra Atina’ya yerleşti. 2006 yılında ilk kez bir festival için Diyarbakır’a geldi ve babasının doğduğu köyü secdeye kapanarak ziyaret etti. 14. albüm çalışmasını 74 yaşında yayımladı ve 6 Ağustos 2009’da Atina'da aniden rahatsızlanarak kaldırıldığı hastanede, beyin ölümü gerçekleşti.

Zadina Şekir, Eslika Qadir, Şivan Perwer, Ciwan Haco, Mahsun Kırmızıgül ve daha onlarca Kürt müzisyen onun şarkılarını okudu ve hem müziğini yaptığı hem de sözlerini yazdığı çoğu şarkısı TRT repertuarına anonim imzasıyla Türkçeleştirilerek aktarıldı. Kemal Sunal, Şener Şen ve İlyas Salman’ın rol aldığı birçok sinema filminde müzikleri kullanıldı. Aram Tîgran’ın Bilbilo, Dîlberê, Te Ez Kalkirim bi Ciwanî, Dîlber, Şev Çû, Dîyarbekir, Zimanê Kurdî, Ax Lê Eman gibi şarkıları Kürt coğrafyasının tümünde büyük bir beğeni ile halka mal oldu ve halen de Kürt müziğinin en önemli şarkıları arasında yer almaktadır.[1]

75 yaşındaki müzisyen iyi derecede Kürtçe'nin yanısıra Arapça, Ermenice, Rusça, Yunanca ve İngilizce biliyordu.[1]