ڕانانێک بۆ ڕۆمانی (#ئەوان چاوەڕێی کازیوەن#) ی پاشای ڕۆمانی کوردی ڕۆماننووسی ڕۆژاوای کوردستان (#جان دۆست#) و وەرگێڕانی #کوردۆ شابان#.
ئەم ڕۆمانە باسی ئەو ماوەیە ئەکات، کە لە شاری جەزیرەی بۆتانی سەر بە پارێزگای شیرناخ لەنێوان گەریلاکانی کورد و سوپای #تورکیا# شەڕ بەرپا بوو ، و لە ڕێگەی دوو کارەکتەرەوە بە ناوی ئامەد ئایدن (ئەحمەد ڕەزا) ی ڕۆماننووس و نیشتمان کە کچە شەڕڤانێکی بەرخودانی جەزیرەی بۆتانە، و لە دێگەی ئەوانە باسی ڕابردووی خۆیان و شەڕی نێوان کوردان و سوپای تورکیا ئەکات ، و نیشتمان لە ڕێگەی دەفتەرێکی یادەوەرییەوە باس لە ژیانی خۆی کە چۆن ژیاوە و قۆناغی منداڵی چۆن بووە و چۆن ڕووبەڕووی دەستدرێژی بووە و باوکی چۆن بووە و دایکی چۆن بەرگەی خیانەتەکانی باوکی گرتووە و چۆن چووتە ناو بزووتنەوەی ژنان و هەواڵدان بۆ سەلماندنی مافیان و دواتر بڕیار ئەدات ببێت بە گەریلا و بەشداری بەرخودانی شاری جەزیرە بکات و دواتر شەهید ئەکرێت. هەروەها مامی نیشتمان باس لە ژیانی خۆی و چۆن ژیاوە و ڕابردووی ناخۆشیان لە گوند و کۆچ کردنیان بۆ شار بەهۆی شەڕی نێوان گەریلای کورد و سوپای تورک کە هەر دوو لا ستەمیان لە خەڵکی کورد کردووە ، کە بەهۆی شەڕەکە خەڵکەکە بوونەتە دوو بەش کە بەشێکیان بوونەتە لایەنگیری ڕژێمی فاشیتی تورک و هەندێکیان بوونە لایەنگیری حیزبە کوردەکە، بەڵام خێزانەکەیان لایەنگیری لە هیچیان ناکەن و ئاوارەیی هەڵئەبژێرن و ژیانی لە شار چۆنە و چۆن زوڵمی لێ کراوە و دواتر ئەبێت بە سەرباز لەوێ کەسێک ئەناسێت و باسی ژیانی ناخۆشی خۆی ئەکات و دواتر ئەو کەسە ئەکۆژرێت لە شەڕێکدا لە چیاێکی هەکاری.
دواتر دێتە سەر باسی مێژووی تۆز ئەوەیش لە ڕێگەی ئامەد (ئەحمەد ڕەزا) ئایدنەوە باسی ئەکات کە زیاتر سی و نۆ ساڵە بەری ئاسمانی باکووری کوردستانی گرتووە ، و ئامەد باس لە سەربوودەی خۆی ئەکات کە چۆن خۆی لە مەزارگەی شاعیری ناوداری کورد مەلای جەزیری شاردۆتەوە و باس لە ژیانی ڕابردووی خۆی و بنەماڵەکەی ئەکات و خێزانەکەیان بەهۆی شۆڕشی #دێرسیم# ئاوارە بوون بەرەو ڕۆژاوای ئەنادۆڵۆ لەگەڵ هەزاران خێزانی تری کورد و لە ماڵەکانی جوولەکەکان نیشتەجێ ئەکرێن ، کە ئەوانیش بەهۆی کارەساتی: بورگووم تراکیای ساڵی (1934ز) کە تێیدا (15.000) هەزار جوولەکە دەربەدەر کران کە یەکێکە لە تاوانەکانی مستەفا کەمال ئەتا تورک (1923_1938ز) یەکەم سەرۆکی کۆماری تورکیا ، و هەروەها نازناوی ڕاستەقینەی ناوی هەزار کۆینین و دواتر چۆن باوکی بەرەو ئەیستانبوڵ و دواتر چۆن گەڕاتەوە بۆ کوردستان و لەوێ دەست ئەکات بە کاری ئەندازیاری و ئامەد چۆن ئەبێتە ئەندامی حیزب و خەبات بە دژی ڕژێمی تورکیا و دواتر چۆن بەهۆی زمان لێدان یان ئیخباری لە شیرناخ دەستگیر ئەکرێن لەگەڵ خاڵە حەمید و لە زیندانی #ئامەد# چۆن ئەشکەنجە ئەدرێن و چۆن دەستدرێژی سێکسی ئەکرێتە سەر و چۆن لە پیاوەیەتی ئەکەوێت و هەروەها باوکی لە بەردەم زیندان دا لە چاوەڕوانی کوڕەکەی گیان لە دەست ئەدات و باوکی چۆن ژیاوە هەروەها سوکایەتی پێ کردنی دایکی لەلایەن پاسەوانانی زیندان کە بە کوردی هەواڵی لە گوزەرانی ئەکات کە ئەڵێت: (تو چەوای بەرخا من؟) و دواتر ئازاد ئەکرێت و خۆی لە خەڵکی بە دوور ئەگرێت و دواتر بڕیاری خوێندن ئەدات و دواتر مووسا عەنتەر ئەبینیت و باسی لە خوێندنەوەی شانۆیی برینا ڕەشی نووسەر ئەکات کە باوکی پێی داوە و چۆن شەهید ئەکرێت و هەروەها واز هێنانی خۆی لە حیزب باس ئەکات و خۆی بۆ ئەدەبیات و ڕۆماننووس سەرقاڵ ئەکات و چۆن شەبەنگی مەلای جەزیری دێتە لای و قسەی لەگەڵ ئەکات و هەروەها باس لە ناساندنی خۆی لەگەڵ نیشتمان ئەکات و هەواڵ ئەدات واز لە بیرۆکەی بەشداری لە شەڕ بهێنێت، و ئەڵێت ئەبێت ئێمەی کورد بە ڕێگەی ئاشتی و ناتوندوتیژی مافەکانمان بە دەست بهێنن و هەروەها باس لە کوژرانی جەمیلەی قوتابی خۆی ئەکات و هەروەها باس لە حەلیمی ئەکات کە هەواڵی دەرەوەی بۆ ئەهێنێت و دواتر باس لەوە دەکات کە چۆن بڕیاری داوە ببێت بە شەڕڤان و دواتر باس لە ڕۆمانەکەی ئەکات کە بە ناوی (مەجنوونی سەلما) کە باس لە ژیانی ئەڤینداری نێوان مەلای جەزیری و شازادە خاتوون سەلمای خۆشکی میری میرنشینی بۆتان ئەکات و هەروەها باس لە فاشیزمی حیزبە کوردییەکان کە چۆن باس لە فاشیزمی دەوڵەتی تورکیایە ئەکات و ڕێبەربی حیزب لە ساڵی (1991ز) ئەڵێت: (لە خوێنڕشتن ناترسین ، و ئەوەندەی لە وەستانی ئەترسین) .
هەروەها باس لە جەنگی ملازگەرد ئەکات ، کە ئەوە باسەکەی منە لە سەری: لە ڕێکەوتی (-23-08-1071ز) بەرپا بوو جەنگی ملازگەرد، لە شارۆچکەی ملازگەرد لە پارێزگای #مووش#ی باکووری کوردستان ، لەنێوان هێزەکانی سوپای ئیمپراتۆریای بێزەنتییەکان و هێزەکانی سوپای دەوڵەتی سەلجوقییەکانی ڕۆم بەرپابوو ، کە هێزەکانی سوپای ئیمپراتۆریای بێزەنتییەکان پێکهاتبوو لە (150) هەزار بۆ (200) هەزاری بێزەنتی و سەربازە بەکرێگراوەکانی ئەنگلۆساکسۆن و ڤاکینگ و تورکە خەزەرییەکان و ڕووس و ئەرمەن و کەرەج (گورجی) و فڕانک (فەرەنسی) و بولگار بە سەرکردایەتی ئیمپراتۆر ڕۆمانۆسی چوارەم (دیۆگینیس) (1068_1071ز) ئیمپراتۆری ئیمپراتۆریای بێزەنتییەکان و هەر یەکە لە ژەنەڕاڵە بێزەنتییەکان بە ناوەکانی ژەنەڕاڵ نیکڤۆرس پرینووس و ژەنەڕاڵ سیودۆر ئالیاتس و ژەنەڕاڵ ئەندرۆنیکۆس دۆکاس، و هێزەکانی سوپای دەوڵەتی سەلجوقییەکانی ڕۆم لە (20) هەزار بۆ (30) هەزاری سەلجوقییەکان و جاشە کوردەکان بە سەرکردایەتی سوڵتان ئەڵپ ئەرسەڵان (1063_1072ز) سوڵتانی دەوڵەتی سەلجوقییەکانی تورک و سوڵتان سولێمان کوڕی قولتولمیش (1077_1086ز) سوڵتانی دەوڵەتی سەلجوقییەکانی ڕۆم و ژەنەڕاڵ ئەفشین بەگ و ژەنەڕاڵ ئارتوق کوڕی ئاکسپی تورکمانی، کە لەنێوان ساڵانی (1086_1091ز) والی ئورشەلیمی دەوڵەتی سەلجوقییەکانی تورک بووە، و ئەو جەنگە سەرکەوتنی سوپای دەوڵەتی تیرۆریستی سەلجوقییەکانی ڕۆم کۆتایهات، و نزیکەیی (2) هەزار بۆ (8) هەزار سەربازی سوپای ئیمپراتۆریای بێزەنتییەکان کۆژران، و نزیکەیی (2) هەزاریان بە دیل گیران بە خودی ئیمپراتۆر ڕۆمانۆسی چوارەم (دیۆگینیس) (1068_1071ز) ەوە، ئەو جەنگە بووە هۆکاری بە تورک کردنی بەشێکی گەورەی ئاناتۆلیا (باکووری کوردستان) لە زۆرینەی کوردەوە بۆ زۆرینە تورک.
تێبینی: من تەواوی ڕۆمانەکانی جان دۆستم بە ناوەکانی (میرنامە ، عەشقی وەرگێڕ، زەنگەڵەکانی ڕۆما، مژاباد، سێ هەنگاو و سێدارەیەک، مارتینی بەختەوەر، خوێنێک بە سەر منارەوە، کۆبانی، عەفرین (ڕێڕەوی ئارام) ، پاسە سەوزەکەی حەڵەب، دەستنووسی پیترسبۆرگ (ژیانی ژابایەزیدی) ، سەربوردەی خەبات، ئەوان چاوەڕێی کازیوەن) م خوێندۆتەوە. [1]