دیمانێ چەنی جەلیل عەباسی
بەشۍ: دوەمە
ڕۊشنگەری:
چن کەلیمێ سەروەڵای چنی مامۊسا جەلیل عەباسی و کوردە مەشرووتەکا!
بەرێز عەباسی، ئەوەڵەن پانەیە کە چەمکێو چیر مەجمووعەو چەمکێوتەریبۊ هیچ جە هیچی کەم نمەبۊوە. من مەزانوو ئی کوردە ناموسیە چېشا یەخێو برێو کەسیش هۆرامانەنە گېرتێنە، ئینە کە پاسە حەساسسیەت هەن سەرو (چیر مەجموعە) یا (سەر مەجمووعە) بېیەی, ئێنسان مەنۆرە چەنیش لەیەک دۆوە، ئی دیاردە ڕەنگا ڕېخێ سێکسچوالیستیێش کۊمەڵگاو ئېمەنە با. پاسە بۆ وەختێو ماچمۍ سۆرانیچ چیر مەجمووعەو کوردیا، گەرەکمانە سۆرانی سووک کەرمۍ! من پەیلواو وېم جەبارەو زوان بېیەی یا نەبېیەی هۆرامی وەڵتەر واتەن، ئینە یۆ.
دوەم ئا شێعرێ کە مەنسووب بە بابا هێندوویەنە (واتی ئەورامیم لەسەر زوانەن)، هیچ ئەستالەتێوش نېیا. هیچ نوسخێوی خەتی قەدیمیەنە نامەینە. دیارا چی چن دەهە دماینەنە نویسیەینۆ و زیهنیەتوو ئیسەیە دریان پاڵو بابا هێندووی جە سەدەی حەوتەمەنە. گەورەترین بەڵگەیچ بێجگە نەبېیەی نوسخەی خەتتی، ئانەنە هیچ یاگێوتەرۆ بە تایبەت چا نوسخانە کە جە ئەسالەتیشا دڵنیانمێ، چېوی پاسنە تیکرار نەبېیەنۆ. ئەهلوو فەڼی مزانا کە چېوی پاسنە پەی ئانەیە نمەشیۆ پەیجۊرەنە پەشتیش پنە بینیۆ.
شێعرەکێو خانایتا نەقڵ کەردێنە، دەی ڕەحمەتت ونە، چاگە خانا خۊ زوانو ئېمەش بە کوردی (بۍ پېشوەند و پەسوەند) ئەژناسە کەردەن. دەهها بەڵگێ تەرێچ هامشێوەو شێعرەکێو خانای هەنێ. چەمکوو (کوردی هۆرامی) هەوڵێوا پەی دەسنیشان کەردەو زوانو ئېمە بە جۊرێو کە هەم ئا نامە تاریخیێ کە خانایچ ئیشارە پنە کەردێنە و بەڵگا تەریچەنە بە تەواتۆر سەلەمیەینە (کوردی) و هەم عورفوو ئیسەو خەڵکی (هۆرامی)، چنەش وەرچەم گیریۆ. دیسان چەمەڕا کەردەی دێققەت و وردبینی تاریخی جە کەسېوی کە جە ڕاستاو زەردەشتیگەریێوی مەوهوومیەنە نامۍ (هۆرامان)یش فاڕەینە بە (ئاهورامان)، چەمەڕابێوی بۍ یاگەن!
عەرزم کەرد جە بیەو پارداوکسا جە ویر و ئەندێشە و فرەو خەڵکیەنە تەعجوب نمەکەروو، بەڵام نموونەو جەنابیت ئیتر عەلاحەڎەن. جەنابت بە قەوڵوو وېت جە (1360) ڕۆجیاریۆ خەریکوو چالاکیەنی. کەم کەسیچ پېسە جەنابیت هۆرامانەنە باسوو کوردایەتیش، تەنانەت بڕێ جارێ بە توندرەویچ کەردەن. کەچېش پانەیە هۆرامی چیر مەجمووعەو کوردی بۊ تووڕە بی!
ئا دۆسایچە هۆرامانی بە مڵکوو وېشا مزانا، هۆرامان موڵکوو ئېمەیچا، بەکەسی ئیجازە نمەڎەیمێ ئېمە جە هۆرامی بېیەی بێبەری کەرۊ. وەشبەختانە چی ساڵایچانە گوفتمانێوما بەردەن وەرۆ کە هیچ کەسیچ نمەتاۋۊ واچۆ پەرۆشیش پەی زوانی هۆرامی جە ئېمە فرەتەرا. هۆرامان وڵات و هۆرامی زوانوچ ئېمەن. کەس نمەتاۋۊ چی میراسیە بۍ بەشێما کەرۊ. هۆرامان هینوو ئېمەیچا، هەرکەس گەرەکشبۊ چی میراسیە بێبەشێما کەرۊ، هۆرامانش چنە مسانمېوە.
مۆدەڕرێس سەعیدی.[1]
_