Library Library
Search

Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!


Search Options





Advanced Search      Keyboard


Search
Advanced Search
Library
Kurdish names
Chronology of events
Sources
History
User Favorites
Activities
Search Help?
Publication
Video
Classifications
Random item!
Send
Send Article
Send Image
Survey
Your feedback
Contact
What kind of information do we need!
Standards
Terms of Use
Item Quality
Tools
About
Kurdipedia Archivists
Articles about us!
Add Kurdipedia to your website
Add / Delete Email
Visitors statistics
Item statistics
Fonts Converter
Calendars Converter
Spell Check
Languages and dialects of the pages
Keyboard
Handy links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Languages
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
My account
Sign In
Membership!
Forgot your password!
Search Send Tools Languages My account
Advanced Search
Library
Kurdish names
Chronology of events
Sources
History
User Favorites
Activities
Search Help?
Publication
Video
Classifications
Random item!
Send Article
Send Image
Survey
Your feedback
Contact
What kind of information do we need!
Standards
Terms of Use
Item Quality
About
Kurdipedia Archivists
Articles about us!
Add Kurdipedia to your website
Add / Delete Email
Visitors statistics
Item statistics
Fonts Converter
Calendars Converter
Spell Check
Languages and dialects of the pages
Keyboard
Handy links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Sign In
Membership!
Forgot your password!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 About
 Random item!
 Terms of Use
 Kurdipedia Archivists
 Your feedback
 User Favorites
 Chronology of events
 Activities - Kurdipedia
 Help
New Item
Library
The British Administration of Iraq and Its Influence on the 1920 Revolution
24-06-2024
Rapar Osman Uzery
Library
Iraq Multiple Indiator Cluster Survery 2018
23-06-2024
Rapar Osman Uzery
Biography
Ismail Mohamad Hassaf
22-06-2024
Rapar Osman Uzery
Library
GENDER AND CONFLICT ANALYSIS IN ISIS AFFECTED COMMUNITIES OF IRAQ
22-06-2024
Hazhar Kamala
Library
After ISIS Perspectives of displaced communities from Ninewa on return to Iraq’s disputed territory
22-06-2024
Hazhar Kamala
Library
IRAQ’S DISPUTED INTERNAL BOUNDARIES AFTER ISIS HETEROGENEOUS ACTORS VYING FOR INFLUENCE
22-06-2024
Hazhar Kamala
Library
STABILIZATION AND DEMOCRATIZATION OF IRAQ A STRATEGIC ANALYSIS OF THE CONSTITUTION-BUILDING PROCESS
20-06-2024
Hazhar Kamala
Library
THE FUTURE OF IRAQI KURDISTAN: THE ”ISLAMIC STATE” AS A CATALYST FOR INDEPENDENCE?
20-06-2024
Hazhar Kamala
Library
Nation Building and Genocide As Civilising and De- civilising processes
20-06-2024
Hazhar Kamala
Library
The Future of Kirkuk: T HE REFERENDUM AND ITS POTENTIAL I MPACT ON D ISPLACEMENT
18-06-2024
Hazhar Kamala
Statistics
Articles 519,028
Images 104,909
Books 19,346
Related files 97,629
Video 1,401
Library
Political Communication the...
Articles
Kurdish fighters in Ukraine...
Library
Woman’s role in the Kurdish...
Library
Dialectics of struggle: cha...
Biography
Ismail Mohamad Hassaf
Şêx Evdirehmanê Axtepî
Kurdipedia's female colleges are contemporary archiving the suffering and successes of Kurdish women in their national database.
Group: Biography | Articles language: Kurmancî - Kurdîy Serû
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Ranking item
Excellent
Very good
Average
Poor
Bad
Add to my favorites
Write your comment about this item!
Items history
Metadata
RSS
Search in Google for images related to the selected item!
Search in Google for selected item!
کوردیی ناوەڕاست0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Şêx Evdirehmanê Axtepî

Şêx Evdirehmanê Axtepî
Şêx Evdirehmanê Axtepî (b. 1850 Çinar - m. 1905 Amed) felsefevan, astronom û alimekî kurd yê sedsala 19'an e.
Li gor beyana di pêşgotina pirtûka wî ya Rewdneîmê de, sal 1850 li gundê Axtepe di şeva êvara înê de, roja 30ê meha Rebî'ulewelê ji diya xwe re çêbûye û di sal 1905, pêncê Sibatê, yan 29ê Adarê jî, li Amedê çûye ber dilovaniya Xwedê.
Pirtûkeke wî heye bi navê Rewdneîm ku ji aliyê Zeynelabidin Zinar ve hatiye tipguhaztin. Tê de qala wesfên Muhemmed pêxember û mîraca wî kiriye. Pirtûk mênzûm e, û 360 rûpel in. Pirtûk di sala 1302ê hicrî de hatiye nivîsandin. Evdirehman texlîdî Ehmedê Xanî kiriye û di şihirekê de qala kurmancî û kurmancan kiriye.
Kurdîzan Aleksandr Jaba jî di pirtûka xwe de qala wan dike û welê dixuye ko ev tişt jî jê re ewî melayê kurdmanc bi devkî gotine û Jaba ew bi zimanê fransî nivîsandine.
Jiyan
Şêx Evdirehman despêka xwendina xwe, pêşî di xwendegeha bavê xwe de li gundê Axtepe û li nik bavê xwe kiriye. Piştre çûye li Başûrê Kurdistanê di hin xwendegehan de xwendiye, heta ku xwendina xwe kuta kiriye. Piştî wefata bavê wî, ew bi şûnde hatiye Axtepeyê û li şûna li Xwendegeha bavê xwe dersdarî kiriye. Heta ku birayê wî Şêx Muhemmed Can li Şamê xwendina xwe kuta kiriye û bi şênde vegeriyaye hatiye Axtepeyê.
Îcar piştre Şêx Evdirihmên dersdanê spartiye birayê xwe û wî jî xwe daye ser nivîsandina pirtûkan, heta dawiya jiyana xwe, li wî karê pîroz domadiye.
Wefata wî jî Romî 16'ê Adarê 1326 e. Ev tarîxa bi Mîladî dibe 29'ê adarê 1910. Dema ku Şêxê bi navûdeng wefa kiriye, gelê Kurdê wefadar çardara wî li ser dest û milên xwe ji Amedê hilgirtiye û birine gundê Axtepeyê, wî li kêleka bavê wî Şêx Hesenê Nûranî veşartine.
Berhemên Evdirehmanê Axtepî
1) Rewdneîm
Ev pirtûka bi navê Rewdneîm ya herî mezin e û xwerû bi zaravayê kurmancî ye. Tev rîwayetên kevnare ne ku bi helbestkî li ser jiyana Muhemmed Pêxember gotiye. Xasma tê de rewşa çûn û hatina Mihemed Pêxember a Mî’racê beyan dike. Lê belê di nava wan helbestên olî de, Şêx hin car qelema xwe kiriye şûr û pê êrîş biriye ser Tirk û Ereb û Farisan. Ew nusxeya orîjînal a Rewdneîmê ku Şêx Evdirehmanê Axtepî bi destên xwe nivîsiye, kaxezên wê ji rengê kesk û sor û zer e. Nivîskarê vê pirtûkê, ew di 1965-66an de li ba Evdirehmanê nebiyê wî dîtiye.
Şêx Evdirehmanê Axtepî, çewa ku wî bi xwe di helbestekê de beyan kiriye, pirtûka xwe ya Rewdneîm di sala 1302yên (1884) Hicrî de nivîsîye. Tê de 4.531 malik hene.
2) Dîwana Rûhî
Ev pirtûka Şêx Evdirehmanê Axtepî, bi navê Dîwana Rûhî hatiye naskirin. Çewa ku li pêş jî hatiye gotin, Rûhî bernavkê yan nasnavê Şêxê nemir e ku wî di helbestan de ji bo xwe bi kar aniye. Dîwan di sala 1293ê Hicrî (1876) de hatiye nivîsandin. Bi tevayî 28 beş in û 471 malik in, tev bi kêş û qafiye ne û kiteyên wan bi jmar in. Her beşek li ser jmareke kifş bi kiteyan dikişe û hin malikên pêncok jî tê de hene.
Ev pirtûk jî, cara pêşî, di yazdehê Gulana 1980yî de bi destê Mele Zeynelabidînê Amedî, her dîsa bi elîfbêtina erebî hatiye çapkirin. Piştre, Zeynelabidin Zinar jî ew di sala 1988an de, ji tîpên Erebî veguhaztiye tîpên Latênî û di eyni salê de jî, weşanxaneya ”Jîna Nû” di meha Êlûnê de li Swêdê, bajarê Uppsalayê çap kiriye.
3) Kitabu Keşfîz’zelam
Ev pirtûk xwerûbi zimanê Erebî ye û li ser fikra baweriyên cuda yên di ola Îslamê de hatiye nivîsandin. Pirtûk 35 rûpel e. Lê heta niha jî çap nebûye
4) Kîtab ul-Ebrîz
Şêx Evdirehman Axtepî, vê pirtûkê jî bi zimanê Erebî nivîsîye. Li ser eyişandin û îsbata Quranê ye ku pirtûkeke asîmanî ye û ku ji aliyê Xwedê ve, ji Muhemmed pêxember re hatiye hinartin. Pirtûk 81 rûpel e û heta niha çap nebûye.
5) Mînhac-ul Usûl
Şêx Evdirehman Axtepî ev pitûk bi zimanê erebî li ser Fiqiha olî nivîsiye û 50 rûpel e.
6) Astronomî
Ev pirtûk li ser astronomiyê hatiye nivîsandin û tevgera stêrk, hîv, roj û ya exteran şirove dike, herweha Şêx Evdirehman Axtepî gutlek di rengê dinyayê de ji dara gûzê çêkiriye û li serê parzemînan jî daye nîşandan.
7) Teqwîma Romî
Ev salnameya ku Şêxê nemir nivîsiye, çaxê rojan xasma jî nivêjan bi roj, heftî, meh û sal daye xuyakirin. Pirtûk 18 rûpel e.
8) Serf û Nehw
Ev pirtûka ku 50 rûpel e li ser rêziman û kêşana zimanê erebî û bi zimanê erebî hatiye nivîsandin.
9) Pirtûka Tibbê
Ev pirtûk li ser nexweşiyan hatiye nivîsandin û Şêx Evdirehman Axtepî kîjan derman ji bo kîjan nexweşiyê ye diyar kiriye.
10) Rîsale
Şêx Evdirehman Axtepî vê berhemê di 1894an de wek rîsale ango name nivîsiye.
11) Mentiq
Şêxê nemir li ser mentiq û felsefê du cild nivîsîne û her yek 90 rûpel e.
12) Rabîtte
Şêx Evdirehman Axtepî li ser rabîteyê nivîsiye, delîl û rîwayet anîne ku li gor Mewlana Xalid çewa rêçik tê meşandin.
13) Edeb û Adab
Pirtûk li ser prensîb û fezîleta kirina emel li gor rêçika Nexşebendî nivîsiye. Pirtûk herwekî pirtûka destan e ku mirîdên rêçika Nexşebendî bixwînin. Têgotin ku Şêx Evdirehman Axtepî çend berhemên din jî nivîsîne, lê niha ew li holê nayên xûyakirin, dibe ku ji aliyê leşkerên dewletê ve hatine şewitandin.
This item has been written in (Kurmancî - Kurdîy Serû) language, click on icon to open the item in the original language!
Ev babet bi zimana (Kurmancî - Kurdîy Serû) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
This item has been viewed 4,855 times
HashTag
Sources
Linked items: 3
Group: Biography
Articles language: Kurmancî - Kurdîy Serû
Gender: Male
Language - Dialect: Kurdish - Badini
Nation: Kurd
People type: Poet
Technical Metadata
Item Quality: 99%
99%
Added by ( Hawreh Bakhawan ) on 16-09-2014
This item recently updated by () on: 31-01-2020
URL
This item according to Kurdipedia's Standards is not finalized yet!
This item has been viewed 4,855 times
Attached files - Version
Type Version Editor Name
Photo file 1.0.119 KB 16-09-2014 Hawreh BakhawanH.B.
Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!
Biography
Havin Al-Sindy
Archaeological places
Mosque (Salah al-Din al-Ayyubi) in the city of Faraqin
Articles
An Illusory Unity Understanding the Construction of Kurdish Political Identity
Biography
Shilan Fuad Hussain
Image and Description
AN EXAMPLE OF BAATHS SOCIALISM AND DEMOCRACY IN KURDISTAN OF IRAQ
Biography
KHAIRY ADAM
Library
The British Administration of Iraq and Its Influence on the 1920 Revolution
Biography
Antonio Negri
Image and Description
The Kurdish Quarter, which is located at the bottom of Mount Canaan in Safed, Palestine in 1946
Biography
Jasmin Moghbeli
Image and Description
Picture of Kurdish school children, Halabja in south Kurdistan 1965
Articles
Feminism, gender and power in Kurdish Studies: An interview with Prof. Shahrzad Mojab
Biography
Bibi Maryam Bakhtiari
Image and Description
Kurdish Jews from Mahabad (Saujbulak), Kurdistan, 1910
Biography
HIWA SALAM KHLID
Archaeological places
The tomb of the historian Marduk Kurdistani
Library
Iraq Multiple Indiator Cluster Survery 2018
Biography
Abdullah Zeydan
Articles
Shahmaran tale to resonate through Mardin streets with the art of sculpture
Biography
Ayub Nuri
Library
After ISIS Perspectives of displaced communities from Ninewa on return to Iraq’s disputed territory
Articles
After the Earthquake – Perpetual Victims
Articles
A STUDY ON THE HUMAN RIGHTS SITUATION IN KIRKUK
Archaeological places
Hassoun Caves
Library
IRAQ’S DISPUTED INTERNAL BOUNDARIES AFTER ISIS HETEROGENEOUS ACTORS VYING FOR INFLUENCE
Biography
Nurcan Baysal
Image and Description
A Kurdish army in Istanbul to participate in the Battle of the Dardanelles in 1918
Library
GENDER AND CONFLICT ANALYSIS IN ISIS AFFECTED COMMUNITIES OF IRAQ
Archaeological places
Shemzinan Bridge
Archaeological places
Cendera Bridge

Actual
Library
Political Communication the Kurdish Parties Patriotic Union Of Kurdistan as a sample
08-05-2022
Rapar Osman Uzery
Political Communication the Kurdish Parties Patriotic Union Of Kurdistan as a sample
Articles
Kurdish fighters in Ukraine? SDF denounced Fake news from Russland
25-07-2023
Hazhar Kamala
Kurdish fighters in Ukraine? SDF denounced Fake news from Russland
Library
Woman’s role in the Kurdish political movement in Syria
25-04-2024
Hazhar Kamala
Woman’s role in the Kurdish political movement in Syria
Library
Dialectics of struggle: challenges to the Kurdish women\'s movement
26-05-2024
Hazhar Kamala
Dialectics of struggle: challenges to the Kurdish women\'s movement
Biography
Ismail Mohamad Hassaf
22-06-2024
Rapar Osman Uzery
Ismail Mohamad Hassaf
New Item
Library
The British Administration of Iraq and Its Influence on the 1920 Revolution
24-06-2024
Rapar Osman Uzery
Library
Iraq Multiple Indiator Cluster Survery 2018
23-06-2024
Rapar Osman Uzery
Biography
Ismail Mohamad Hassaf
22-06-2024
Rapar Osman Uzery
Library
GENDER AND CONFLICT ANALYSIS IN ISIS AFFECTED COMMUNITIES OF IRAQ
22-06-2024
Hazhar Kamala
Library
After ISIS Perspectives of displaced communities from Ninewa on return to Iraq’s disputed territory
22-06-2024
Hazhar Kamala
Library
IRAQ’S DISPUTED INTERNAL BOUNDARIES AFTER ISIS HETEROGENEOUS ACTORS VYING FOR INFLUENCE
22-06-2024
Hazhar Kamala
Library
STABILIZATION AND DEMOCRATIZATION OF IRAQ A STRATEGIC ANALYSIS OF THE CONSTITUTION-BUILDING PROCESS
20-06-2024
Hazhar Kamala
Library
THE FUTURE OF IRAQI KURDISTAN: THE ”ISLAMIC STATE” AS A CATALYST FOR INDEPENDENCE?
20-06-2024
Hazhar Kamala
Library
Nation Building and Genocide As Civilising and De- civilising processes
20-06-2024
Hazhar Kamala
Library
The Future of Kirkuk: T HE REFERENDUM AND ITS POTENTIAL I MPACT ON D ISPLACEMENT
18-06-2024
Hazhar Kamala
Statistics
Articles 519,028
Images 104,909
Books 19,346
Related files 97,629
Video 1,401
Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!
Biography
Havin Al-Sindy
Archaeological places
Mosque (Salah al-Din al-Ayyubi) in the city of Faraqin
Articles
An Illusory Unity Understanding the Construction of Kurdish Political Identity
Biography
Shilan Fuad Hussain
Image and Description
AN EXAMPLE OF BAATHS SOCIALISM AND DEMOCRACY IN KURDISTAN OF IRAQ
Biography
KHAIRY ADAM
Library
The British Administration of Iraq and Its Influence on the 1920 Revolution
Biography
Antonio Negri
Image and Description
The Kurdish Quarter, which is located at the bottom of Mount Canaan in Safed, Palestine in 1946
Biography
Jasmin Moghbeli
Image and Description
Picture of Kurdish school children, Halabja in south Kurdistan 1965
Articles
Feminism, gender and power in Kurdish Studies: An interview with Prof. Shahrzad Mojab
Biography
Bibi Maryam Bakhtiari
Image and Description
Kurdish Jews from Mahabad (Saujbulak), Kurdistan, 1910
Biography
HIWA SALAM KHLID
Archaeological places
The tomb of the historian Marduk Kurdistani
Library
Iraq Multiple Indiator Cluster Survery 2018
Biography
Abdullah Zeydan
Articles
Shahmaran tale to resonate through Mardin streets with the art of sculpture
Biography
Ayub Nuri
Library
After ISIS Perspectives of displaced communities from Ninewa on return to Iraq’s disputed territory
Articles
After the Earthquake – Perpetual Victims
Articles
A STUDY ON THE HUMAN RIGHTS SITUATION IN KIRKUK
Archaeological places
Hassoun Caves
Library
IRAQ’S DISPUTED INTERNAL BOUNDARIES AFTER ISIS HETEROGENEOUS ACTORS VYING FOR INFLUENCE
Biography
Nurcan Baysal
Image and Description
A Kurdish army in Istanbul to participate in the Battle of the Dardanelles in 1918
Library
GENDER AND CONFLICT ANALYSIS IN ISIS AFFECTED COMMUNITIES OF IRAQ
Archaeological places
Shemzinan Bridge
Archaeological places
Cendera Bridge
Folders
Biography - Gender - Male Biography - Gender - Female Biography - Nation - Kurd Biography - Nation - Foreigner Library - Country - Province - South Kurdistan Articles - Country - Province - West Kurdistan Articles - Country - Province - Outside Biography - People type - Poet Biography - People type - Writer Biography - People type - Journalist

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| Contact | CSS3 | HTML5

| Page generation time: 0.218 second(s)!