لەبارەی وەرگێڕانی شیعرەوە
بەبۆنەی بڵاوبوونەوەی کتێبی هەموو شەوێک وەرە بۆ لام
ئارام سدیق
دەمێکە قسەیەکی باو و سواو هەیە، کە گوایە شیعر وەرناگێڕدرێت، یان وەرگێڕانی شیعر مەحاڵە، بێگومان ئەم قسانە تەنها قسەی مرۆڤە ترسنۆکەکان، یان مرۆڤە کارنەکەر و پاسیڤەکانە. لای مرۆڤی چالاک و خاوەن پڕۆژە و داهێنان، هیچ شتێک مەحاڵ نییە، ئەو شتانەشی ئەستەمن ڕووبەڕووی ئەستەمییەکەی دەبێتەوە و تێکیدەشکێنێت. بەڵام مرۆڤی ناچالاک و ترسنۆک، هەزار بەهانەی هەیە بۆ ئەوەی دەست بە ناچالاکی خۆیەوە بگرێت و کار نەکات. بەڵام مرۆڤی چالاک، ئەوەی وزەیەکی داهێنەرانەی تێدایە هەموو ئەو بەهانانە ڕەتدەکاتەوە و کاری خۆی دەکات و لەوەش سڵ ناکاتەوە، کە هەڵە بکات، ئەوە تەنها مرۆڤە پاسیڤ و ترسنۆکەکانن کە بەهۆی ئەوەی هیچ کارێک ناکەن بۆیە هەڵەش ناکەن، بەڵام مرۆڤە چالاکەکان لە کاتی کاردا ڕووبەڕووی هەڵە و کەموکوڕیش دەبنەوە، کە بەلای منەوە ئەمە تاڕادەیەک و تا شوێنێک ئاساییە. ئاساییە بەو پێیەی دەبێت ئیرادە هەبێت بۆ تێپەڕاندن و هەوڵدان بۆ دووبارە نەکردنەوە.
هەفتەی پێشوو نووسەر و وەرگێڕ ئازاد بەرزنجی کتێبێکی نوێی بڵاوکردەوە بەناوی هەموو شەوێک وەرە بۆ لام، کە کۆمەڵێک دەقی بیانی وەرگێڕدراوە، یان دەتوانم بڵێم هەڵبژاردەیەکە لە شیعریی چەند شاعیرێکی بیانی و کتێبەکە شیعری هەریەک لە واڵت وتمان، ئانا ئاخماتۆڤا، مایا ئەنجیلۆ، شاملۆ، بێژەن جەلالی، لۆرکا، مارگۆت بێکڵ، ژاک پریڤێر، بەدەر شاکر سەیاب، محەمەد ماغوت، فەریدون موشیری، مەهدی ئخوان سالیس، حەمید موسەدەق، نادر نادرپوور، پۆڵ ئیلوار، کاڤاڤیس و ئەدگار ئالان پۆ لە خۆگرتووە و لە دوتوێی 308 لاپەڕەدا دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم چاپ و بڵاویکردۆتەوە.
وەرگێڕ لە پێشەکی کتێبەکەدا باسی لە سەختی و گرانی وەرگێڕانی شیعر کردووە و ئاماژەی بۆ ئەوە کردووە کە وەرگێڕی شیعر دەبێت ئاگاداری هەموو ئاستەکانی دەقە شیعرییەکە بێت. هەڵبەتە هەر دەقێکی شیعریی بگرین لەسەر ئاستی واتایی، نامەیەکی هەڵگرتووە، کە دەبێت وەرگێڕ پەی بە کرۆکی ئەو نامەیە ببات و بزانێت چۆن لە وەرگێڕانەکەیدا ئەو نامەیە دەگەیەنێت بە خوێنەر. لە دواتریشدا پێداگریی لەسەر ئەوەش دەکات کە دەقی شیعریی بەتان گوێزانەوەی مانا نییە، بەڵکو گوێزانەوەی فۆڕمیشە، کە فۆڕمیش لەسەر کۆمەڵێک بنەما دامەزراوە: مەجاز، خوازە، وێنەی شیعریی، مۆسیقای وشە، ڕیتم...هیتر.
بێگومان کۆی ئەمانەی ئازاد بەرزنجی لە پێشەکییەکەیدا ئاماژەی بۆ کردوون نیشانەی سەختی و قورسی وەرگێڕانی شیعر دەگەیەنن، بەڵام نیشانەی ئەوە نییە، کە وەرگێڕانی شیعر مەحاڵ بێت و نابێت دەستی بۆ بەرین. هەر بۆیە دەستی بە کارەکەی کردووە و گوڵبژێرێکی لە شیعریی ئەو شاعیرانەی ناومان بردن وەرگێڕاوە. وەرگێڕانێک کە شایستەی خوێندنەوەیە و خوێنەر دەخوازێت کە وەرگێڕانی لەم شێوەیە بەردەوامی هەبێت، چونکە هیچ شتێک بەدیلی وەرگێڕان نییە.
هەموو شەوێک وەرە بۆ لام، دەتوانێت وێنەنمای کۆمەڵێک دەق و شیعریی جیهانی گرنگ بێت، کە بەشێک لەم شاعیرانە پێشووتر دەقیان کراوە بە کوردی، بەڵام ئەوەی لەم کتێبەدا خوێنەر بەری دەکەوێت گوڵبژێرێکە لەنێو کۆی دیوانەکانی شاعیرەکاندا. هەر بۆیە شاعیری تێدایە تەنها یەک دەقی کورتی لەم کتێبەدا جێگەی بۆتەوە، وەکو مایا ئەنجیلۆ و پۆڵ ئیلوار. تێشیدایە چەندین دەقی هەڵبژێردراوە و وەرگێڕداوە. واتە وەرگێڕ کاری لەسەر گوڵبژێرکردنی باشترین دەقەکانی ئەو شاعیرانە کردووە و لە خۆوە و هەرچی دەقی ئەو شاعیرانەی بەردەست کەوتبێت نەیکردۆتە کوردی، کە ئەمەش دیسانە یەکێکی دیکەیە لە خاڵە گرنگەکانی وەرگێڕان بە گشتی و وەرگێڕانی شیعر بە تایبەتی.
بەر لەوەی دوا خاڵێک بۆ ئەم نووسینە دابنێم دەمەوێت باس لەوە بکەم کە لە دوو مانگی ڕابردوودا هەمان وەرگێڕ دوو کتێبی دیکەی شیعریی وەرگێڕدراوەی بڵاوکردەوە کە یەکەمیان گوڵبژێرێک بوو لە شیعری مەحمود دەروێش و ئەوی دیکەیان لە شیعریی نزار قەببانی، کە دیسانە ئەو هەوڵانەش جێگەی دەستخۆشییە. بۆیە لێردا پێداگری لەسەر ئەوە دەکەمەوە وەرگێڕانی شیعر سەختە و کارکردن تێیدا بەرپرسیاریی و وردبینی زۆری دەوێت، بەڵام مەحاڵ نییە.