Library Library
Search

Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!


Search Options





Advanced Search      Keyboard


Search
Advanced Search
Library
Kurdish names
Chronology of events
Sources
History
User Favorites
Activities
Search Help?
Publication
Video
Classifications
Random item!
Send
Send Article
Send Image
Survey
Your feedback
Contact
What kind of information do we need!
Standards
Terms of Use
Item Quality
Tools
About
Kurdipedia Archivists
Articles about us!
Add Kurdipedia to your website
Add / Delete Email
Visitors statistics
Item statistics
Fonts Converter
Calendars Converter
Spell Check
Languages and dialects of the pages
Keyboard
Handy links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Languages
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
My account
Sign In
Membership!
Forgot your password!
Search Send Tools Languages My account
Advanced Search
Library
Kurdish names
Chronology of events
Sources
History
User Favorites
Activities
Search Help?
Publication
Video
Classifications
Random item!
Send Article
Send Image
Survey
Your feedback
Contact
What kind of information do we need!
Standards
Terms of Use
Item Quality
About
Kurdipedia Archivists
Articles about us!
Add Kurdipedia to your website
Add / Delete Email
Visitors statistics
Item statistics
Fonts Converter
Calendars Converter
Spell Check
Languages and dialects of the pages
Keyboard
Handy links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Sign In
Membership!
Forgot your password!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 About
 Random item!
 Terms of Use
 Kurdipedia Archivists
 Your feedback
 User Favorites
 Chronology of events
 Activities - Kurdipedia
 Help
New Item
Library
Constructing Kurdistan: Cross-Border Kurdish Relations and Ethnic IdentityEthnic Identit
11-09-2024
Hazhar Kamala
Library
“The Reality of Intra-Kurdish Rivalry Undermines the Notion of Pan- Kurdish Nationalism”
11-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Corruption and integrity challenges In the public sector of Iraq
08-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Kurds in China\'s Belt and Road Initiative
08-09-2024
Ziryan Serchinari
Library
Over-Stating the Unrecognised State? Reconsidering De Facto Independent Entities in the International System
07-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Cultural Crossroads in the Middle East
07-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Water Governance in Iraq
06-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Concrete, cables and civil works UNDP’s stabilization programme in and around Mosul, 2017–2022
06-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Our Strategic Allies are the AnTi-Systemic Forces of the world
05-09-2024
Hazhar Kamala
Library
How Corruption & Racism Aggravate the Consequences of the Earthquake
05-09-2024
Hazhar Kamala
Statistics
Articles
  535,917
Images
  109,290
Books
  20,189
Related files
  103,497
Video
  1,526
Language
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,123
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,680
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,964
عربي - Arabic 
30,101
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,810
فارسی - Farsi 
9,455
English - English 
7,523
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,638
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
347
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
70
Polski - Polish 
54
Español - Spanish 
53
Italiano - Italian 
51
Հայերեն - Armenian 
50
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
19
Norsk - Norwegian 
17
Ελληνική - Greek 
15
עברית - Hebrew 
15
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Тоҷикӣ - Tajik 
7
Esperanto - Esperanto 
5
Catalana - Catalana 
4
Čeština - Czech 
4
ქართველი - Georgian 
4
Srpski - Serbian 
3
Hrvatski - Croatian 
3
Kiswahili سَوَاحِلي -  
2
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Cebuano - Cebuano 
1
балгарская - Bulgarian 
1
हिन्दी - Hindi 
1
Lietuvių - Lithuanian 
1
Group
English
Biography 
3,151
Library 
1,908
Articles 
1,907
Documents 
177
Image and Description 
77
Martyrs 
64
Publications 
49
Archaeological places 
44
Parties & Organizations 
36
Maps 
26
Genocide 
21
Clan - the tribe - the sect 
18
Artworks 
17
Places 
9
Statistics and Surveys 
5
Miscellaneous 
4
Video 
2
Poem 
2
Offices 
2
Womens Issues 
1
Environment of Kurdistan 
1
Dates & Events 
1
Quotes and Phrases 
1
Repository
MP3 
323
PDF 
31,241
MP4 
2,511
IMG 
200,294
∑   Total 
234,369
Content search
Library
Report on sexual violence a...
Biography
Lisa Calan
Library
The Dialect Of Awroman; (HA...
Library
After all, they were only c...
Library
38 Years of Armed Struggle ...
شۆڕشی شێخ عوبەیدوڵڵای نەهری
Kurdipedia's collaborators record our national archive objectively, impartially, responsibly and professionally.
Group: Articles | Articles language: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp2
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link1
Ranking item
Excellent
Very good
Average
Poor
Bad
Add to my favorites
Write your comment about this item!
Items history
Metadata
RSS
Search in Google for images related to the selected item!
Search in Google for selected item!
Kurmancî7
English0
کرمانجی0
هەورامی0
لوڕی0
لەکی0
Zazakî0
عربي1
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Français0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Catalana0
Cebuano0
Čeština0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ترکمانی0
हिन्दी0
ქართველი0
中国的0
日本人0

شۆڕشی شێخ عوبەیدوڵڵای نەهری

شۆڕشی شێخ عوبەیدوڵڵای نەهری
شۆڕشی شێخ عوبەیدوڵڵای نەهری

لە ناوبردنی دەسەڵاتی میرایەتییەکانی کورد جۆرێک لە نائارامی لە کوردستاندا بەدوای خۆیدا هێنا و عوسمانییەکان سووربوون لەسەر سیاسەتی دەسەڵات سەندنەوە لە میرە کورەکان و سەپاندنی دەسەڵاتی ناوەند بەسەریاندا.

لە کاتێکدا توانیان دەسەڵات لە کورد بستێننەوە، بەڵام لەسەپاندنی دەسەڵاتی ناوەند بەسەریاندا سەرکەوتوو نەبوون، چونکە دەسەڵاتی عوسمانی ئەو بۆشاییە سیاسییەی پێی پڕ نەکرایەوە کە بەهۆی لەناوبردنی میرنشینەکانی کوردەوە دروست ببوو، بۆیە لەجاران زیاتر ئاڵۆزی و پشێوی کەوتە نێو ژیانی سیاسی و کۆمەڵایەتی کوردەواری و هۆزەکانی کورد، دەوڵەتی داگیرکەریش بۆ چارەسەرکردنی بارودۆخەکە ڕێگای هێرش و پەلاماری سەربازی گرتەبەر، بەمەش بارودۆخەکەیان ئاڵۆزتر کرد.

کار بەدەستانی عوسمانی و قاجار بەسەپاندنی دەسەڵاتی ناوەند بەسەر کوردستاندا زوڵم و ستەمی زۆرتریان بۆ کورد هێنا، باج و سەرانەی زیاتر بەسەر خەڵکدا سەپێندرا، کاربەدەستی بێگانە جێگای کاربەدەستە ناوچەییەکانیان گرتەوە، گەنج و لاوی کورد بە زۆری ڕاپێچی سەربازی دەکران، ئەم بارودۆخە بوو بەکۆسپێکی گەورەی سەر ڕێگای پەرسەندنی ژیانی ئابووری و کۆمەڵایەتی و ڕامیاری (سیاسی) و کلتووری خەڵکی کوردستان، لە ژێر سایەی دەسەڵاتی قاجارەکاندا، وێڕای ئەمانە چەوساندنەوەی مەزهەبیش زیادیکرد.

جەنگەکانی نێوان داگیرکەرانی (عوسمانی و ڕووسیا)ش جگە لەوەی بارودۆخی سیاسی و ئابووری عوسمانییەکانی لاوازتر کرد، باری سەرشانی کوردەکانیشی قۆرستر کرد، لە ئەنجامی شکستی دەوڵەتی عوسمانی لە جەنگی (1877تاکوو ساڵی1878ی.ز) لەگەڵ ڕووسیادا خەزێنەی دەوڵەتی عوسمانی بەتەواوی نابووت بوو، بۆیە کاربەدەستان کەوتنە بەرزکردنەوەی ڕادەی باج و سەرانە و ڕووتاندنەوەی زیاتری خەڵک، تەنانەت لە کوردستان بارودۆخەکە بە ئاستێک گەیشت ژمارەیەک خەڵک لە برسان مردن، بۆیە تاقە ڕێگا لە بەردەم گەلی کورد لەو کاتەدا ڕزگاربوون بوو لە دەسەڵاتی عوسمانی لە ڕێگای ڕاپەڕینەوە، ڕاپەڕینی کوڕانی میر بەدرخان (حسێن کەنعان پاشا و عوسمان پاشا) لە ساڵانی بەر لە ڕاپەرینەکەی شێخ عوبەیدوڵڵا، وڵامدانەوەی کوردبوو بۆ ئەم دۆخە نالەبارەی کوردستان.

هەموو ئەم ڕووداوە ناوخۆیی و ناوچەیی و نێودەوڵەتییانە شێخ عوبەیدوڵڵای خستە بەردەم لێکدانەوە و هەڵسەنگاندنی بارودۆخەکە و سەرئەنجامیش نەخشەدانان بۆ ڕاپەڕین ڕزگارکردنی کوردستان.

شێخ عوبەیدوڵڵا پیاوێکی خاوەن دەسەڵات بوو، ڕێبازی نەقشبەندیش لە ڕێکخستنێ ڕاپەڕینەکەی ڕۆڵی گرنگ و کاریگەری هەبوو، شێخ سوودی لە بارودۆخی خراپی ناوچە کوردنشیینەکان وەرگرت و بیروباوەڕی خۆی لەسەر بناغەی ئایینی-نەتەوەی داڕشت، بەمجۆرە لە دوای دەسەڵات سەندنەوە لە میرەکانی کورد شێخ عوبەیدوڵڵا دەبێتە یەکەمین ڕێبەر لە مێژووی نوێی کورد کە پێشەنگی بزاڤی ڕزگاریخوازی گەلی کورد بگرێتە دەست.

لە کۆتایی تەمووزی ساڵی 1880ی.ز شێخ عوبەیدوڵڵا بەمەبەستی یەکخستن و ڕێکخستنی ڕیزەکانی کورد کۆبوونەوەیەکی لە گوندی نەهری ناوچەی شەمزینان لە ویلایەتی هەکاری بەست کە نزیکەی (220) سەرکردەی خیڵ و عەشیرەتەکان و دەرەبەگ و ڕیش سپی تێدا ئامادەبوون، لەم کۆبوونەوەیەدا چەندین خاڵی گرنگ باسکرا، لەوانە:-

1- پێکهێنانی یەکەمین ڕێکخراوی کوردی بەناوی (یەکێتی کوردان).

2- شێخ عوبەیدوڵڵا نەهری لە کۆبوونەوەکەدا باس لە دامەزراندنی کوردستانێکی سەربەخۆ و یەکگرتوو دەکات، بۆیە داوا لە ئامادەبووان دەکات دژی داگیرکەرانی قاجار و عوسمانی تێبکۆشن.

3- کۆبوونەوەکە بڕیاری دا یەکەمجار ڕاپەڕین لە ناوچەکانی کوردستانی ژێر دەسەڵاتی قاجار دەست پێبکات، لەبەر ئەم هۆیانە:-

ئەلف- بێهێزی دەوڵەتی قاجار لەو کاتەدا، بە بەراورد لە گەڵ دەوڵەتی عوسمانی داگیرکەر، چونکە ئەو کاتە قاجارەکان خەریکی شەڕ کردن بوون لەگەڵ هۆزە تورکمانەکانی سنووری باکووری ئێران.

بە- ئەو بەشەی کوردستان لەڕووی کشتوکاڵییەوە دەوڵەمەندتر و بەپیت تر بوو لە باکووری کوردستان، ئەمەش بەپێی گوتارەکەی شێخ سەرچاویەکی دەوڵەمەند بۆ ڕاپەڕینەکە دابین دەکات بۆ بەگژداچوونەوەی دوژمنی دووەم کە بەهێزترە ئەویش عوسمانییەکانن.

جیم- ئەو ستەم و زۆردارییەی کە کوردەکانی ژێر دەسەڵاتی قاجار ڕووبەڕووی ببوونەوە، بەتایبەتی دوای کوشتارەکەی هۆزی و مەنگوڕ و بڵباس، بۆیە تەواوی خەڵکی موکریان لە ستەم و زۆرداری (لوتف عەلی میرزا)ی حاکمی سابلاخ-سابڵاغ بێزار ببوون.

بەڵام ئەوەی پەیوەندی بە کوردستانی بندەستی عوسمانییەوە هەبوو، شێخ عوبەیدوڵڵا لەبەر ئەم هۆکارانە بڕیاریدا ڕاپەڕین لەناوچەکانی ژێر دەستی عوسمانی بەرپا بکات:-

1- لە ئەنجامی دوا شەڕی عوسمانی-ڕووسی (1877تاکوو1878ی.ز) بەشێکی کوردستان ببوو بە گۆڕەپانی شەڕ و بەمەش ناوچە کوردییەکان بەتایبەت لە لایەن سوپای عوسمانییەوە دووچاری تاڵان و کاولکاری بوون، قورسایی ژیانی سەربازەکان کەوتبووە سەرشانی خەڵکی لادێیەکانی کوردستان، وێڕای ئەوەی کاربەدەستانی عوسمانی تا دەهات ڕادەی باجیان زیاتر و ماوەی کۆکردنەوەشیان کورتتر دەکردەوە.

2- لە ئەنجامی هەردوو پەیمانی (سان ستیڤانۆ و کۆنگرەی بەرلین 1878ی.ز) ناوچەیەکی زۆری کوردەواری کەوتە ژێر دەستی ڕووسیای قەیسەری، بەتایبەت ویلایەتی (قارس) و دەورووبەری، ئەمەش خەڵکەکەی ڕووبەڕووی ئاوارەبوون و برسێتی و نەهامەتی کردەوە.

3- لە هەریەک لە پەیمانی (سان ستیڤانۆ و کۆنگرەی بەرلین)دا، مادەی تایبەت بەمافی گەلی ئەرمەن لە چوارچێوەی سنووری عوسمانیدا دیاری کرابوو، کەچی باسی گەلی کورد و مافەکانی کورد نەکرابوو.

هەرچەندە بابەتی مافی ئەرمەن بۆ دەست خستنە نێو کاروباری دەوڵەتی عوسمانی لە لایەن دەوڵەتە گەورەکانی وەک: ڕووسیا و بەریتانیا و فەڕەنسا بەکار دەهێنرا، بەڵام بۆ کوردیش مایەی هەڕەشە و مەترسی بوو بەتایبەتی ئەگەر ئەو مافانە لەسەر نیشتمانی کورد بەهاتباتە بەر باسکردن.

هەموو ئەو خاڵانە و ئەوانەش کە لە سەرەتای ئەم بەشەدا خستمانە ڕوو، پێویستی ڕزگارکردنی کوردستانی ژێر دەسەڵاتی عوسمانییان خستە نێو بەرنامەی سیاسی شێخ عوبەیدوڵڵاێ نەهرییەوە.

هێزەکانی شێخ عوبەیدوڵڵای نەهری بۆ ئازادکردنی کوردستانی بندەستی قاجاری بەسەر سێ قۆڵدا دابەش بوون:-

قوڵی یەکەم: ڕزگار کردنی ناوچەی موکریان، تا دەگاتە تەورێز/تەبرێز، ئەم قۆڵە لەژێر سەرکردایەتی هەمزە ئاغای مەنگوڕ و شێخ عەبدولقادری کوڕیدا بوو.

قۆڵی دووەم: کە ئەرکی ڕزگارکردنی ورمێ/ئورمیە بوو شێخ عوبەیدوڵڵا خۆی سەرکردایەتی دەکرد.

قۆڵی سێیەم: ڕزگارکردنی خوی و سەلماس بوو کە بە (خەلیفە محەممەد سدێق) سپێردرا.

لە قوڵی یەکەم کوردەکان سەرکەوتنی گەورەیان بەدەست هێنا و ناوچەی موکریان تا دروازەکانی تەورێز/تەبرێزیان ڕزگار کرد.

لە قۆڵی دووەمدا ئابڵۆقەی شاری ورمێ/ئورمیە درا و دەورووبەرەکەی ئازادکرا، بەڵام خودی شارەکە ڕزگار نەکرا لەبەر ئەم هۆیانە:-

1- شێخ عوبەیدوڵڵا ویستی بە بێ شەڕ بچێتە ناو شارەکەوە، بۆیە چەند نامەیەکی بۆ پیاو ماقوڵانی شارەکە نارد و داوای لێ کردن شارەکە بەدەستەوە بدەن، کار بەدەستانی ورمێ/ئورمیە داوای (3) ڕۆژ مۆڵەتیان کرد بۆ خۆ بەدەستەوەدان، لەو ماوەیەدا توانیان قەڵا و دەروازەکانی شار قایم بکەن و یارمەتی هێزەکانی دەوڵەتی قاجاریان ڵە قوڵی (تەورێز/تەبرێز-سەلماس)ەوە پێ گەیشت.

2- ئیقبال دەولەی حاکمی شاری ورمێ/ئورمیە وای لە خەڵکی شارەکە گەیاندبوو، کە لەشکری کوردان لە ناوچەی موکریان تاڵان و کوشتنێکی زۆریان لەخەڵک کردووە و ئەگەر بێنە ناو (ورمێ/ئورمیە)ەوە هەمان ستەم و زۆرداری دووبارە دەکەنەوە، بۆیە خەڵکەکە پشتیوانی ئیقبال دەولەیان کرد.

3- هێزی کورد هێزێکی ناڕێکوپێک بوون، لە ڕووی زانستی سەربازی و تەکنیکی جەنگیدا بە بەراورد لەگەڵ سوپای قاجاریدا، تەنانەت لە کاتی گەمارۆی شاری ورمێ/ئورمیەدا هێزەکانی شێخ پێداویستی و کەرەستەی جەنگیان لێبڕا، بە واتایەکی تر هێزەکانی شێخ هێندە لەسەر بنچینەی خێڵایەتی بوو، هێندە لەسەر بنچینەی زانستی سەربازی نوێ دانەمەزرابوو.

4- ڕۆڵی دکتۆر کۆچران نێردراوی ئەمریکی لە ورمێ/ئورمیە کە پەیوەندی دۆستانەی لەگەڵ شێخ هەبوو، شێخ عوبەیدوڵڵای لە گرتنی شاری ورمێ سارد کردەوە.

سەرئەنجام هێزەکانی شێخ عوبەیدوڵڵا لە سەرجەم قۆڵەکانەوە پاشەکشەیان کرد و لە کوردستانی بندەستی قاجاریدا سەرکەوتنیان بەدەست نەهێنا.

تێکشاندنی ڕاپەڕینەکەی شێخ عوبەیدوڵڵای نەهری دەگەڕێتەوە بۆ زۆر هۆکار، لەوانە:-

1- دەوڵەتی ئێران لەسەرکوتکردن و دامرکاندنەوەی ڕاپەڕینەکەدا سەرجەمی هێزەکانی خۆی خستە کار، ئەم هێزانەش کە لە ناوچە جیاوزاەکانی ئێرانەوە هێنرابوون، خاوەن مەشقی سوپایی باش و چەک و جبەخانەی زۆر بوون، وێڕای کۆ کردنەوەی هێزە خێڵەکییە ئازەری و کوردەکانی ئازربایجان لەسەر هێزەکانی شێخ عوبەیدوڵڵا.

2- دەوڵەتە گەورەکانی وەک: بەریتانیا – ڕووسیا – فەڕەنسا – نەمسا – ڕۆڵی کاریگەریان هەبوو لە یارمەتیدان و پشتگیریکردنی دەوڵەتی ئێران دژی ڕاپەڕینەکە جگە لە بوونی ئەفسەرانی فەڕەنسی و نەمسایی لە ڕیزی سوپای ئێراندا، (ئابوت) کە کونسوڵی ئینگلیز بوو لە تەورێز/تەبرێز دوای گەمارۆی شاری ورمێ/ئورمیە دا بوو، سەردانی شێخ عووبەیدوڵڵای کرد، لە کاتی گەڕانەوەی بۆ تەورێز/تەبرێز، هەواڵ و نهێنی زۆری ڕاپەڕینەکەی دا بەسەرانی لەشکری ئێران، ڕووسیاش ئامادەیی خۆی نیشاندابوو بۆ هاوکاریکردنی ئێران لە ڕووی سوپاییەوە، ئەگەر پێویستی کرد.

3- تەنیننەوە ڕاپەڕین بۆ ناوچەکانی سنە – کرماشان – هەورامان – ئیلام و لوڕستان و بەختیاری کە بەشێکی فراوان و گەورەی کوردستان بوون.

4- هێزە جەنگییەکانی شێخ عوبەیدوڵڵا لەسەر بنچینەی عەشیرەتگەری دامەزرا بوون هەر لەسەر بنچینەی بەرژەوەندییە عەشیرەتەکانیش بەشدرایان لە شۆڕشدا دەکرد، بۆیە دەبینین کاتێک بەرژەوەندیان لەگەڵ شۆڕشدا نەدەما دەچوونە پاڵ دەوڵەتی ئێران.

دوای تێکشاندنی لە ئێران و لە گەڵ ئەوەش کە سنوورەکانی عوسمانی – ئێرانی بە لەشکرێکی زۆر تەنرابوو، شێخ و ژمارەیەکی زۆر لاینگرەکانی توانیان خۆیان بگەیننە گوندی نەهری.

شێخ بەنیاز بوو لە کوردستانی بندەستی عوسمانی دەست بە ڕاپەڕین بکاتەوە بۆ ئەم مەبەستەش نامەیەکی بۆ ژمارەیەک لە سەرۆک خێڵەکانی کورد نارد.

لەو کاتەشدا ئێران لە هەوڵی بەردەوام دابوو لەگەڵ دەوڵەتی عوسمانی تا شێخ بگرێت زیندانی بکات.

کاتێک هەوڵەکانی ئێران سوودێکی نەبوو، ئەمجارەیان داوای لە دەوڵەتە گەورەکانی وەک بەریتانیا و ڕووسیا کرد گوشار بخەنە سەر دەوڵەتی عوسمانی بۆ دەستگیرکردنی شێخ عوبەیدوڵڵا.

ئەوەبوو دواجار دەوڵەتی عوسمانی شێخیان ڕازی کرد بچێت بۆ (ئیستانبووڵ-ئەستەنبۆڵ-ئیستانبوڵ)، بەڵام دوای ئەوەی شێخ بۆی ڕوون بووەوە دەست بەسەرە نەک میوان، بە نهێنی ڕای کرد و گەڕایەوە بۆ نەهری، بەڵام ئەمجارەیان بەدیل گیرا و بەدەست بەسەری ڕەوانەی حیجاز کرا ساڵی 1883ی.ز لەشاری (تائیف) کۆچی دوایی کرد و لە مەککە بەخاک سپێردرا.

دامەزراندنی سوارەی حەمیدییە:-

دوای شکستی ڕاپەڕینەکەی شێخ عووبەیدوڵڵای نەهری، سوڵتان عەبدولحەمیدی دووەم (1876تاکوو1909ی.ز) هەوڵیدا سیاسەتی خۆ نزیک کردنەوە لە سەرانی کورد بگرێتە بەر.

ئەوەبوو دەستی کرد بە دامەرزاندنی فەوجەکانی سوارەی حەمیدییە کە یەکێکە لە دیارترین ڕووداوەکانی پاش شکستی ڕاپەڕینەکەی شێخ عوبەیدوڵڵا.

دامەرزاندنی حەمیدییە تەنها بەمەبەستی بەکارهێنانی کورد لە دژی ئەرمەنەکان نەبوو، بەڵکوو پەیوەندی بە ئامانجە ستراتیژیەکانی سوڵتان عەبدولحەمیدەوە هەبوو، کە گرنگترینیان بریتی بوو لە جێگیرکردنی دەسەڵاتی ناوەند، هێنانە کایەی هاوسەنگییەکی نوێی سیاسی – کۆمەڵایەتی، سوود وەرگرتن لەو هێزانە دژی ئەرمەنەکان، بەرگریکردن لە پەلاماری ڕووسیا و ڕێگرتن لە دەسەڵاتی بەریتانیا لە ئەنادۆڵی خۆرهەڵات، هەروەها سەرکوتکردنی جووڵانەوە ڕزگاریخوازەکانی گەلانی ناتورک ئامانجێکی تری حەمیدییە بوو، هەموو ئەو ئامانجەش لەگەڵ سیاسەتی بنچینەی عوسمانی بۆ یەکبوونی ڕیزی موسڵمانان بوو تا توانی لە ساڵی 1891ی.ز بڕیاری دامەزراندنی سوارەی حەمیدییە بدات.

سوارەی حەمدییە لە کوشتاری بەکۆمەڵی گەلی ئەرمەن دا ڕۆڵێکی خراپی بینی، ئەو کوشتارەی لە ساڵی (1894ی.ز)ەوە دەستی پێکرد و بە سەدان هەزار ئەرمەنی تێدا کوژرا.

ئەوەی پەیوەندی بە کوردەوە هەیە ڕاستە بەشێک لە دەرەبەگ و سەرۆک خێڵ و پیاوە ئاینییەکان لە ڕیزی فەوجەکانی سوارەی حەمیدییەدا کۆ ببوونەوە و لە کوشتاری بە کۆمەڵی ئەرمەندا بەشێک بوون لە دام و دەزگا سوپایی و ئیدراییەکانی سوڵتان عەبدولحەمید و بە فەرمانی دەوڵەتیش دەجووڵانەوە ئەمە لە لایەک، لە لایەکی ترەوە کەم نەبوونی ژمارەی ئەو کوردانەی سەرەڕای هەموو مەترسییەکان گیانی ژمارەیەکی زۆر لە خەڵکی ئەرمەنیان ڕزگار کرد کاتێک لە گوند و ماڵەکانی خۆیاندا بەنهێنی ژیانیان دەپاراستن.

بۆیە هەرگیز ڕاست نییە کە کورد وەک نەتەوەییەک بە کوشتاری ئەرمەن تاوانبار بکرێت، بەڵکوو ئەوەی تاوانی ئەم کوشتارەی دەکەوێتە ئەستۆی سوڵتان عەبدولحەمید و دام و دەزگاکانی دەوڵەتی عوسمانییە نەک کورد کە لە زۆربەی کاتدا هاو خەبات و هاوچارەنووسی گەلی ئەرمەن بووە.[1]

Kurdipedia is not responsible for the content of this item. We recorded it for archival purposes.
This item has been written in (کوردیی ناوەڕاست) language, click on icon to open the item in the original language!
ئەم بابەتە بەزمانی (کوردیی ناوەڕاست) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
This item has been viewed 2,949 times
Write your comment about this item!
HashTag
Sources
[1] Website | کوردیی ناوەڕاست | کورد زانست
Linked items: 4
Group: Articles
Content category: History
Country - Province: Turkey
Country - Province: United Kingdom
Document Type: Original language
Language - Dialect: Kurdish - Sorani
Technical Metadata
The copyright of this item has been issued to Kurdipedia by the item's owner!
Item Quality: 99%
99%
Added by ( Zryan Ali ) on 12-12-2021
This article has been reviewed and released by ( Ziryan Serchinari ) on 12-12-2021
Title
This item has been viewed 2,949 times
Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!
Articles
Radical Democracy and Self-Governance in Kurdistan
Library
Constructing Kurdistan: Cross-Border Kurdish Relations and Ethnic IdentityEthnic Identit
Library
Corruption and integrity challenges In the public sector of Iraq
Library
Over-Stating the Unrecognised State? Reconsidering De Facto Independent Entities in the International System
Archaeological places
Hassoun Caves
Biography
Zeynep Kaya
Biography
Hafiz Akdemir
Biography
Issam Aziz Sharif
Archaeological places
Cendera Bridge
Image and Description
AN EXAMPLE OF BAATHS SOCIALISM AND DEMOCRACY IN KURDISTAN OF IRAQ
Image and Description
The Kurdish Quarter, which is located at the bottom of Mount Canaan in Safed, Palestine in 1946
Articles
BORDERS AS ETHNICALLY CHARGED SITES: IRAQI KURDISTAN BORDER CROSSINGS, 1995-2006
Library
Kurds in China's Belt and Road Initiative
Articles
THEORETICAL AND PHILOSOPHICAL APPROACHES TO THE KURDISH SEPARATIST MOVEMENT AFTER 2000
Archaeological places
Shemzinan Bridge
Image and Description
Picture of Kurdish school children, Halabja in south Kurdistan 1965
Biography
Raman Salah
Articles
Dengbêjs on borderlands: Borders and the state as seen through the eyes of Kurdish singer-poets
Library
“The Reality of Intra-Kurdish Rivalry Undermines the Notion of Pan- Kurdish Nationalism”
Biography
Hanifi Baris
Biography
Huseyin Deniz
Biography
Shilan Fuad Hussain
Biography
Lisa Calan
Articles
Kurdish Space: Between Unity and Diversity
Image and Description
A Kurdish army in Istanbul to participate in the Battle of the Dardanelles in 1918
Biography
Rez Gardi
Biography
Jasmin Moghbeli
Archaeological places
Mosque (Salah al-Din al-Ayyubi) in the city of Faraqin
Archaeological places
The tomb of the historian Marduk Kurdistani
Image and Description
Kurdish Jews from Mahabad (Saujbulak), Kurdistan, 1910

Actual
Library
Report on sexual violence against women and girls committed by ISIL in Iraq
06-12-2023
Hazhar Kamala
Report on sexual violence against women and girls committed by ISIL in Iraq
Biography
Lisa Calan
04-08-2024
Hazhar Kamala
Lisa Calan
Library
The Dialect Of Awroman; (HAWRĀMĀN-Ī LUHON), Grammatical Sketch, Texts, And Vocabulary
05-08-2024
Rapar Osman Uzery
The Dialect Of Awroman; (HAWRĀMĀN-Ī LUHON), Grammatical Sketch, Texts, And Vocabulary
Library
After all, they were only children
13-08-2024
Hazhar Kamala
After all, they were only children
Library
38 Years of Armed Struggle of the PKK in Kurdistan
05-09-2024
Hazhar Kamala
38 Years of Armed Struggle of the PKK in Kurdistan
New Item
Library
Constructing Kurdistan: Cross-Border Kurdish Relations and Ethnic IdentityEthnic Identit
11-09-2024
Hazhar Kamala
Library
“The Reality of Intra-Kurdish Rivalry Undermines the Notion of Pan- Kurdish Nationalism”
11-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Corruption and integrity challenges In the public sector of Iraq
08-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Kurds in China\'s Belt and Road Initiative
08-09-2024
Ziryan Serchinari
Library
Over-Stating the Unrecognised State? Reconsidering De Facto Independent Entities in the International System
07-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Cultural Crossroads in the Middle East
07-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Water Governance in Iraq
06-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Concrete, cables and civil works UNDP’s stabilization programme in and around Mosul, 2017–2022
06-09-2024
Hazhar Kamala
Library
Our Strategic Allies are the AnTi-Systemic Forces of the world
05-09-2024
Hazhar Kamala
Library
How Corruption & Racism Aggravate the Consequences of the Earthquake
05-09-2024
Hazhar Kamala
Statistics
Articles
  535,917
Images
  109,290
Books
  20,189
Related files
  103,497
Video
  1,526
Language
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,123
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,680
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,964
عربي - Arabic 
30,101
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,810
فارسی - Farsi 
9,455
English - English 
7,523
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,638
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
347
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
70
Polski - Polish 
54
Español - Spanish 
53
Italiano - Italian 
51
Հայերեն - Armenian 
50
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
19
Norsk - Norwegian 
17
Ελληνική - Greek 
15
עברית - Hebrew 
15
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Тоҷикӣ - Tajik 
7
Esperanto - Esperanto 
5
Catalana - Catalana 
4
Čeština - Czech 
4
ქართველი - Georgian 
4
Srpski - Serbian 
3
Hrvatski - Croatian 
3
Kiswahili سَوَاحِلي -  
2
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Cebuano - Cebuano 
1
балгарская - Bulgarian 
1
हिन्दी - Hindi 
1
Lietuvių - Lithuanian 
1
Group
English
Biography 
3,151
Library 
1,908
Articles 
1,907
Documents 
177
Image and Description 
77
Martyrs 
64
Publications 
49
Archaeological places 
44
Parties & Organizations 
36
Maps 
26
Genocide 
21
Clan - the tribe - the sect 
18
Artworks 
17
Places 
9
Statistics and Surveys 
5
Miscellaneous 
4
Video 
2
Poem 
2
Offices 
2
Womens Issues 
1
Environment of Kurdistan 
1
Dates & Events 
1
Quotes and Phrases 
1
Repository
MP3 
323
PDF 
31,241
MP4 
2,511
IMG 
200,294
∑   Total 
234,369
Content search
Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!
Articles
Radical Democracy and Self-Governance in Kurdistan
Library
Constructing Kurdistan: Cross-Border Kurdish Relations and Ethnic IdentityEthnic Identit
Library
Corruption and integrity challenges In the public sector of Iraq
Library
Over-Stating the Unrecognised State? Reconsidering De Facto Independent Entities in the International System
Archaeological places
Hassoun Caves
Biography
Zeynep Kaya
Biography
Hafiz Akdemir
Biography
Issam Aziz Sharif
Archaeological places
Cendera Bridge
Image and Description
AN EXAMPLE OF BAATHS SOCIALISM AND DEMOCRACY IN KURDISTAN OF IRAQ
Image and Description
The Kurdish Quarter, which is located at the bottom of Mount Canaan in Safed, Palestine in 1946
Articles
BORDERS AS ETHNICALLY CHARGED SITES: IRAQI KURDISTAN BORDER CROSSINGS, 1995-2006
Library
Kurds in China's Belt and Road Initiative
Articles
THEORETICAL AND PHILOSOPHICAL APPROACHES TO THE KURDISH SEPARATIST MOVEMENT AFTER 2000
Archaeological places
Shemzinan Bridge
Image and Description
Picture of Kurdish school children, Halabja in south Kurdistan 1965
Biography
Raman Salah
Articles
Dengbêjs on borderlands: Borders and the state as seen through the eyes of Kurdish singer-poets
Library
“The Reality of Intra-Kurdish Rivalry Undermines the Notion of Pan- Kurdish Nationalism”
Biography
Hanifi Baris
Biography
Huseyin Deniz
Biography
Shilan Fuad Hussain
Biography
Lisa Calan
Articles
Kurdish Space: Between Unity and Diversity
Image and Description
A Kurdish army in Istanbul to participate in the Battle of the Dardanelles in 1918
Biography
Rez Gardi
Biography
Jasmin Moghbeli
Archaeological places
Mosque (Salah al-Din al-Ayyubi) in the city of Faraqin
Archaeological places
The tomb of the historian Marduk Kurdistani
Image and Description
Kurdish Jews from Mahabad (Saujbulak), Kurdistan, 1910
Folders
Biography - People type - Known Biography - Gender - Male Biography - Language - Dialect - Kurdish - Sorani Biography - Place of birth - Sulaimaniyah Biography - Nation - Kurd Biography - Country of birth - South Kurdistan Articles - Content category - Articles & Interviews Articles - Content category - History and Archeology of Religious Communities in Kurdistan Articles - Language - Dialect - English Articles - Publication Type - Born-digital

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.83
| Contact | CSS3 | HTML5

| Page generation time: 1.421 second(s)!