نامۍ: بابا تاھېری عوریانی ھەمەڎانی
نازنامۍ: بابا تاھېری ھەمەڎانی
نامۊ تاتەی: فەرەیدۇن
یاگۊ پېڎابېیەی:ھەمەڎان
یاگۊ مەرڎەی:ھەمەڎان
بابا تاھېری عوریانی ھەمەڎانی، وېش نامېش تاھېر بېیەن و بە بابا نامېشا بەرڎەن، چۇنکە یۊ بېیەن چە فریشتە و پېیاخاسەکا کۊنیشتو (کۆمەڵۊ) مافو یارسانی.
بەکاربەرڎەی ۋاچۊ بابای پېسە ۋەڵگرو نامۍ پەی ڕابەرا ئایینو یارسانی و ڕېبازۊ سۆفیگەریی ئیسلامی چە کورڎەۋارینە ھامتاو ۋاچۊ پیری بەکاربریۊ.
ھەرپاسە بە عوریان نامۍ بریان، یان وېش ئا نامېشە پەی وېش ھۊرۋچنێنە، ۋاتا ڕۇت؛ ڕۇتەڵە، چۇنکە بە فەلسەفەو سۆفیگەریی (سۆفیزم)ی باۋەڕش بېیەن، پېسەو تیئۆریېۋۍ و بە کرڎەۋە چە شېۋەو سۊفیگەرییەنە بەیانشکەرڎەن.
بېژگە ئانەیە بە ھەمەڎانی نامۍ بریان، چۇنکە چە ھەمەڎان ژیۋان و چاگەیچ کۊچی دمایینش کەرڎەن و ئەسپەرڎەکریان. چە ھۊنیانۋیسینە نامۍ بنەڕەتییۊ وېش تاھېر بېیېنە، کە پېسەو نازنامۍ بەکاربریێنە.
کۊنتەرین سەرچەمېۋ کە چە بارەو ژیۋای بابا تاھېری ئاماژەشدابۊ، پەڕچنەکەو (ڕاوەندی) بېیەن. چا پەڕچنەنە بە دیڎارو مېیانو سوڵتان (توغرول بەگی سەلجۇقی) و (بابا تاھېری) ئاماژەمڎریۊ، چاگەنە نۋیسەر گەرەکشا ئانەیە بەیانکەرۊ، کە پلە و پایەو دەرۋېشا و سۊفییا چا سەردەمەنە بەرز بېیەن، ڕۇداۋۊ دیڎارەکەی پېسە گېڵنۊۋە: ئەژنەۋیم چا کاتەنە کە سوڵتان توغرول بەگ پەی شارو ھەمەڎانی ئاما،نەۋۍ سۊفییا یەرۍ پیری بېیېنۍ؛ بابا تاھېر و بابا جەعفەر و شېخ حەمشا. لاو کەشېۋیەنە کە نامېش (خدر) بۍ، چە دەربازەو شارو ھەمەڎانېنە مڎرێبېنېرە. کاتېۋ سوڵتان چەمەش بە ئاڎېشا کۆت، پېیێکۍ وېش مڎرنێ و وېچش سەرو ئەسپەیەشۆ ۋەستەرە و چنی (شالیاری ئەبونەسری کەندەری) ڕوەو ئاڎېشا لۋا و گەرەکش بۍ دەسو ئاڎېشا ماچکەرۊ.
بابا تاھېر چا کاتەنە بارو پاڵکۆتەیەنە بۍ و ڕوەش کەرڎە سوڵتانی و بە ئاڎېش ۋات ئەی تورک، تۊ گەرەکتا چنی خەڵکو خوڎای چېش کەری؟ سوڵتان وەڵامش داۋە ئانە تۊ فەرمان کەری، من ئانەی کەرۇ. بابا تاھېر ۋاتش ئانەی کەرە، کە خوڎای گەرەک ھەن؛ خوڎا فەرماۋۊ (إن اللە یأمر بلعدل والإحسان). سوڵتان گرەۋا و ۋاتش پاسە کەرۇ. بابا تاھېر دەسو ئاڎیش گېرت و بە سوڵتانیش ۋات ئی دېیاریەیە چە من ھۊرگېری؟ سوڵتان ۋاتش بەڵۍ. ئیتر بابا تاھېر ملو مەسینە مەڕیێکېش چە پەنجۊ وېشەنە بەرئاۋرڎ، کە ماۋېۋی فرە وېش پەی دەسودیم گېرتەی بەکارشبەرڎەبۍ، کەرڎشەنە پەنجۊ سوڵتانی بە ئاڎیش ۋات من گرڎو سامانو سەرزەمینیم ۋستەنەنە دلۍ دەساو تۊ، چا کاتۆ کە ئی پەنجەۋانەیە ئۆ پەنجۊ تۊ کەرۇ، داڎپەرۋەر بە سوڵتان دېیارییەکەو بابا تاھېریش پارېزنا و پەی ھەر جەنگېۋی لۋێ، ئۆ دەسو وېش کەرۍ.
چە ڕاسییەنە بە تەمامیی ساڵۊ پېڎابېیەو بابا تاھېری ئاشکرێ نېیەنە. چە سەرچەمېۋەنە ئامان، کە بابا تاھېر کوڕو فەرەیدۇنی بېیەن، ساڵۊ (1019 مەسېحیی) چە ژیۋایەنە بېیەن، چە بەڵگەنامېۋی ڕاسۋاچیۆ ئەژنەۋیان، کە ھەر چا ساڵېچەنە کۊچی دمایینش کەرڎەن.
بڕېۋ باۋەڕشا پاسەن، کە بابا تاھېر مېیانو ساڵا (937 - 1019 مەسېحیی) ژیۋان، بڕېۋی تەر ماچا چە مېیانو ساڵا (999 - م1058 مەسېحیی) ژیۋان، بڕېۋی تەریچ بە ھامچەرخو ئیبن سینا (1063 مەسېحیی) منیارە، کەسانېۋیچ ھەنۍ، کە بە ھامچەرخو خواجە نەسرەدینی تۇسی (1273 مەسېحیی) منیارە.
ناسنامە نۋیسەکۍ سەردەمۍ جېیاۋازۍ پەی ژیۋای بابا تاھېری دەسنیشانۍ کەرا، کەسانېۋ بە ھامچەرخو عەینولقوزاتی ھەمەڎانی منیارە، کە (1130 مەسېحیی) مەرڎەن، ئاڎۍ چە ڕاسی دۇرۍ کۆتېنېۋە، کەسانېۋ کە بە ھامچەرخو (خواجە نەسرەدینی تۇسی)یش منیارە، ئاڎېچۍ زېیاتەر چە ڕاسییۆ دۇرۍ کۆتېنېۋە.
ڕەزا قولی خانی ھیدایەت ماچۊ عوریانی ھەمەڎانی نامۍ پیرۊزۊ بابا تاھېری بېیېنە، ئاڎ چە زانایا و دانایا سەردەمو وېش بېیەن، خاۋەنو شکۊداریی و پایەگای بەرزی بېیەن، بڕېۋ بە ھامچەرخو (سوڵتانەکا سەلجۇقی)یش منیارە، ئانە ڕاس نېیا، بابا تاھېر چە شېخە کۊنەکان، ھامچەرخو (دێلەمییەکا) بېیەن، ساڵۊ (410 کۊچیی) ۋەڵۍ عونسۇری و فیردەوسی و ھامچەرخەکا ئاڎیشا کۊچی دمایینش کەرڎەن.
[1]