Library Library
Search

Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!


Search Options





Advanced Search      Keyboard


Search
Advanced Search
Library
Kurdish names
Chronology of events
Sources
History
User Favorites
Activities
Search Help?
Publication
Video
Classifications
Random item!
Send
Send Article
Send Image
Survey
Your feedback
Contact
What kind of information do we need!
Standards
Terms of Use
Item Quality
Tools
About
Kurdipedia Archivists
Articles about us!
Add Kurdipedia to your website
Add / Delete Email
Visitors statistics
Item statistics
Fonts Converter
Calendars Converter
Spell Check
Languages and dialects of the pages
Keyboard
Handy links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Languages
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
My account
Sign In
Membership!
Forgot your password!
Search Send Tools Languages My account
Advanced Search
Library
Kurdish names
Chronology of events
Sources
History
User Favorites
Activities
Search Help?
Publication
Video
Classifications
Random item!
Send Article
Send Image
Survey
Your feedback
Contact
What kind of information do we need!
Standards
Terms of Use
Item Quality
About
Kurdipedia Archivists
Articles about us!
Add Kurdipedia to your website
Add / Delete Email
Visitors statistics
Item statistics
Fonts Converter
Calendars Converter
Spell Check
Languages and dialects of the pages
Keyboard
Handy links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Sign In
Membership!
Forgot your password!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 About
 Random item!
 Terms of Use
 Kurdipedia Archivists
 Your feedback
 User Favorites
 Chronology of events
 Activities - Kurdipedia
 Help
New Item
Library
Learning from Sykes-Picot
25-06-2024
Hazhar Kamala
Library
The Collapse of Iraq and Syria: The End of the Colonial Construct in the Greater Levant
25-06-2024
Hazhar Kamala
Library
Iraq in Transition: Competing Actors and Complicated Politics
25-06-2024
Hazhar Kamala
Library
The British Administration of Iraq and Its Influence on the 1920 Revolution
24-06-2024
Rapar Osman Uzery
Library
Iraq Multiple Indiator Cluster Survery 2018
23-06-2024
Rapar Osman Uzery
Biography
Ismail Mohamad Hassaf
22-06-2024
Rapar Osman Uzery
Library
GENDER AND CONFLICT ANALYSIS IN ISIS AFFECTED COMMUNITIES OF IRAQ
22-06-2024
Hazhar Kamala
Library
After ISIS Perspectives of displaced communities from Ninewa on return to Iraq’s disputed territory
22-06-2024
Hazhar Kamala
Library
IRAQ’S DISPUTED INTERNAL BOUNDARIES AFTER ISIS HETEROGENEOUS ACTORS VYING FOR INFLUENCE
22-06-2024
Hazhar Kamala
Library
STABILIZATION AND DEMOCRATIZATION OF IRAQ A STRATEGIC ANALYSIS OF THE CONSTITUTION-BUILDING PROCESS
20-06-2024
Hazhar Kamala
Statistics
Articles 519,301
Images 105,002
Books 19,456
Related files 97,734
Video 1,402
Library
Political Communication the...
Articles
Kurdish fighters in Ukraine...
Library
Woman’s role in the Kurdish...
Library
Dialectics of struggle: cha...
Biography
Ismail Mohamad Hassaf
لە نێوان بەیت و قەسیدەدا
Kurdipedia's collaborators record our national archive objectively, impartially, responsibly and professionally.
Group: Articles | Articles language: کوردیی ناوەڕاست
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Ranking item
Excellent
Very good
Average
Poor
Bad
Add to my favorites
Write your comment about this item!
Items history
Metadata
RSS
Search in Google for images related to the selected item!
Search in Google for selected item!
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

لە نێوان بەیت و قەسیدەدا

لە نێوان بەیت و قەسیدەدا
لە نێوان بەیت و قەسیدەدا
#ڕەسوڵ بۆسکێنی#

بەیتی کوردی لە بەسەرهاتی چیرۆک ئامێز و تایبەتمەند پێکهاتووە، دارشتنی بەیتەکان بەشێوەیەکی شیعری جوان و ڕەوان، لەسەر کێشی خۆماڵی و تایبەتی، بۆ دەربڕینی مەبەستێک گوتراوە، شێوەی بەیتەکان جۆراوجۆرن، جاری واهەیە نیوە شیعرەکانی تەواوێک درێژن و جاری واش هەیە زۆر کورتن، بەڵام لەهەموو حاڵێکدا کێش و مۆسیقا پارێزراوە و شیعری بێ قافیەی تێدانییە، بەڵام لەسەر بنەمایەکی ڕێک وپێک دانەنراوە، جاری واهەیە زۆر لەسەر قافیەیەک ڕۆیوە و جاری واش هەیه هەر تاقە دوو نیوە شیعر لەسەر یەک قافیەن، وشەگەلی ڕەسەن و شیرینی کوردیان بەکارهێناوە، ناوەرۆکی زۆربەی بەیتەکان بەسەرهاتێک یان ڕووداوێکی مێژوویی و خۆشەویستی نێوان دڵداران دەگێڕتەوە.
لەهەمان کاتدا قەسیدە شێوەی تایبەتی خۆی هەیە، لەشیعری کلاسیکی دا هەموو غەزەلێک لەپێنج دێڕە شیعر پێکدێ، تا دەگاتە هەژدە دێڕە شیعر، ئەمە غەزەلی پێ دەڵێن، لەدوای ئەوە قەسیدەی پێ دەڵێن، ئەم بابەتە شیعرە وشە و ڕستەی عەرەبی زۆری تێدابەکاردێ، بێگومان هەر غەزەل و قەسیدەیەک لەسەر کێشی عەرووزی پێکدێ و دەبێ یەکێتی قافیەش پارێزراوبێ .
قەسیدە یەکێکە لە فۆرمەکانی شیعری کلاسیک، لە پێشدا لەنێو عەرەبەکاندا باو بووە، دوای ئەوەی خەڵکی ئێران دێنە سەر ڕێبازی ئیسلام، شاعیرە فارسەکان بە لاسایی کردنەوەی عەرەبان لەو جۆرە شێعرە دەهۆننەوە و شاعیرانی کوردیش هەروا، شیعری کوردی لەڕێگای شیعری فارسییەوه کێشی عەرووزی وەرگرتووە، خۆی قەسیدە واتە شێعری مەبەستدار، شێعرێک تایبەت بۆ مەبەستێک نووسرابێت، دوکتۆر سیرووس شەمیسا لە کتێبی جۆرەکانی ئەدەب دا دەڵێ: قەسیدە یەکەم جۆرێکی شیعرە، لە ئەدەبیاتی فارسی دوای هاتنی ئیسلام بە لاسایی کردنەوە لە شیعری عەرەب هاتووەتەدی.
دکتۆر مارف خەزنەدار لە مێژووی ئەدەبی کوردی بەرگی دووەم دەڵێت: ئەم هونەرە شیعریەی قەسیدە لەئەنجامی تێکەڵ بوونی مەدەنیەتی نەتەوە موسڵمانەکان (بەتایبەتی عەرەب و فارس و تورک و کورد) پەیدابووە، لەناو کورددا لەسەردەستی مەلای جزیری لە باکووری کوردستاندا گەیشتە پلەیەکی بەرز، کەلەڕووی هونەریەوە لەشاعیرانی فارسی هاوچەرخی خۆی کەمتر نیە.
قەسیدە خۆی لە ڕاستیدا شیعرێکە بۆ پەسنبێژی و پێداهەڵگوتن دەوترێ. قەسیدە فارسییەکان پەسنی دەسەڵاتدار و ئەمیرەکانی سەردەمی ژیانی شاعیرانە، شاعیر لە پێناوی ئەو قەسیدانەدا شاباشی وەرگرتووە، قەسیدە لە چەند بەشێک پێک دێ. بەشی یەکەمی قەسیدە پێداهەڵگوتنە بە هەڕەتی لاوێتی و تایبەتمەندییەکانی ئەو قۆناغەی تەمەن و بە عەرەبی پێی دەڵێن: “تەشبیب”. بەو پێیە یەکێک لە تایبەتمەندییەکانی ئەو قۆناغە، ژیانی دڵداری و خۆشەویستییە، بۆیە ئەم بەشەی قەسیدە هەر باسی عەشق و دڵدارییە، لە بەشی دووەمیدا کە پێی دەگوترێ “تەخەلوس” شاعیر ئەو باسە دڵدارییە بە بەیتە شیعرێک وا لێ دەکا بەبێ ئەوەی هەست بە دابڕان و پچڕانێک بکرێت بای دەداتەوە سەر پەسن و پێداهەڵگوتن بەمیر یان پادشادا. بەشی سێهەمی هەمووی پێداهەڵگوتنە و بەشی کۆتایی یان چوارەمیشی هەر دوعاکردن و هیوای تەمەندرێژییە بۆ ئەو کەسەی پێیدا هەڵدەڵێ.
بەیتە کوردییەکان لەو ڕووەوە زۆر لە قەسیدە نزیکن، بەیتبێژ لە پێشدا کوڵ و کۆی دەروونی خۆی هەڵدەڕێژێ و بەخۆی هەڵدەڵێ و دوای ئەوە دێتە سەر باسە سەرەکییەکەی، کە پێداهەڵگوتنە بە قارەمانی بەیتەکە و لە هەندێ شوێندا بەیتبێژ یان گێڕەرەوە یان قارەمانی بەیتەکە لەناخی خۆیدا و لەگەڵ خۆی دەدوێ. لێکچوونی بەیت و قەسیدە، نەک لەم لایەنە نێوەرۆکییەدا، بەڵکو لە لایەنێکی فۆرمی و پێکهاتەیی دا زەق دەبێتەوە، بەیتە درێژەکان لە سەرەتاوە هەتا کۆتایی چەندین بەشی جۆراوجۆر لە خۆ دەگرن، کە مەنتیقی فۆرمیی و ناوەرۆکیی ئەم بەشە جۆراوجۆرانە تاڕادەیەک پێکەوە جوداوازییان هەیە. بەیت لە هەندێک بەشیدا بە وەسفی ناسک و ئەویندارانە شێوازێکی لیریک و غینایی بەخۆیەوە دەگرێ، لەم بەشانەدا زۆرتر پیاهەڵدان و نزایەکی ئەویندارانە و پاڕانەوەیەکی دڵسووتاوانە لە قاڵبی مۆنۆلۆگدا بەدی دەکرێن.
لە باری نێوەرۆکیشەوە لێکچوونێکی زۆر لە نێوان بەیت و قەسیدەی فارسیدا هەیە، دوکتۆر سیرووس شەمیسا لە کتێبی جۆرەکانی ئەدەبدا دەنووسێ: قەسیدە، فۆرم و قاڵبی واتا و ناوەرۆکی پاڵەوانێتی و حەماسییە و باسی پاڵەوانێک دەکا کە دەچێتە سەفەری پڕ مەترسی و هات و نەهات و بە تەنیا لەشکرێکی گەورە قەڵتوبڕ دەکات، شەڕەکانی ئەو پاڵەوانە لایەنی نەتەوەیی یان ئایینیان هەیە و پەلامار دەباتە سەر کافران یان دوژمنانی وڵاتەکەی.
سەبات حەمید لە کتێبی ڕۆڵی ئافرەت لە بەیتە فۆلکلۆریەکاندا، دەڵێ: بەیت گێڕانەوەی سەربردە و هەندێک جاران کارەسات یان پاڵەوانێتی کەسێک پیشان دەدەن، بەیتی لاس و خەزاڵ هەم پاڵەوانێتی و هەم دڵداری و بەکارەساتیش کۆتایی دێت ، لاس پاڵەوانێکی بێ وێنە و عاشقی خەزاڵی سەرۆک عەشیرەتی مەلا نەبییان دەبێت و دواجاریش بەتیری دوژمنان تێدادەچێت. لە بەیتی سوارۆشدا، سوارۆ دەچێتە سەفەری کاولە لەحسایە و نازدار حەیرانەکەی پێی دەڵێ: یاخوا خەبەری مەرگی تۆم بۆ بێ، بەڵام نەبیستمەوە تۆ سەری کەحێلەکەی خۆتت لە بەر هەزار و پێنسەد سواران وەرگێڕاوە و بە تێکشکاوی و بەزیوی گەڕاویتەوە و منت لە نێو ناسک و نازداراندا شەرمەزار کردبێ.
بەم پێیە بەیت و قەسیدە لە هەر دوو بواری فۆرم و نێوەرۆکدا لێکچووییان پێکەوە هەیە، لەگەڵ ئەوەشدا جیاوازییەکانیشیان زۆر لەوە زیاترن کە لێرەدا بە کورتی ئاماژە بە چەند خاڵێکی جیاوازییەکانیان دەکەین.
جیاوازییەکانی نێوان بەیت و قەسیدە
دەکرێ بنەما و گرنگترین جیاوازیی نێوان بەیتە فۆلکلۆرییەکان و قەسیدە لە کێش و سەروایاندا دەسنیشان بکەین، قەسیدە لەسەرەتاوە هەتا کۆتایی لە سەر یەک کێشی دیاریکراو دەڕوات، زۆر جار وشە و ڕستەی عەرەبی تێکەڵاوە، کەچی بەیتە فۆلکۆریەکان بەزمانێکی جوان و ڕەوان وتراوە و وشەگەلی ڕەسەن و شیرینی کوردیان بەکارهێناوە، میسرەعەکانی قەسیدە لەسەر کێشی عەرووزیە و لە دەستپێکەوە هەتا کۆتایی لەسەر یەک کێش دەڕۆن، بەڵام بەیت بەزۆری گێڕانەوەی تێدایە و کێشی بەیتەکان کێشی خۆماڵییە، کێشی بڕگەییە و میسرەعەکانی کورت و درێژن. بۆ وێنە:
“ئەوە کیژ دەرێ سوار ئەگە دەچیە وان سەفەرێ
ئەوەت وەسیەت بێ لە سەر دەستی من
پەڕەوە لە چۆمی عوودێ لە دەریای عومانێ
ئەسپێکەخۆت باژوێ لە کەناری دەسواران
بریا سوار ئەمن خەبەری تۆم بۆ هاتبا کوژرابایەی
ئەوە درابایە بەر وەودای شیر و خەنجەر و قەناران
نەوەک ئەتۆ هەڵاتبای و سەرێ کەحێلێ خۆت وەرگێڕابا
لە بەر هەزار و پێنج سەد سواران چونکە ئەمنت خەجاڵەت دەکرد
لە کن شەدەشل و شل ومل و چاوبەکل و ناسک و نازداران”
وەک دەبینین هەر دێڕەی بڕگەکانی لە چاو بڕگەی دێڕەکەی دیکە کورتتر یان درێژترە، ئەگەر قەسیدە پشت بە کێشی عەرووزی دەبەستێت، ئەوا بەیتە فۆلکلۆرییەکان پشت بە کێشی خۆماڵی و لە ڕاستیدا مۆسیقای ناوەوە دەبەستن و لەوەیاندا لەگەڵ شێعری نوێدا لێک دەچن.
لە بارەی بەندەکان (میسرەعەکان)ی بەیت چەند دێڕی هاوسەروان و بە گشتی دوو جۆرن. جۆری یەکەم ئەو بەندانەن کە دێڕەکانیان کورتن و هەر دێڕەی لە دە بڕگە تێناپەڕێنێ. جۆری دووهەم ئەو بەندانەن، دێڕەکانیان درێژن و لەوانەیە دێڕێک، هەتا بیست و دوو بڕگەش درێژ بێتەوە.[1]
This item has been written in (کوردیی ناوەڕاست) language, click on icon to open the item in the original language!
ئەم بابەتە بەزمانی (کوردیی ناوەڕاست) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
This item has been viewed 443 times
HashTag
Linked items: 2
Group: Articles
Cities: Rania
Content category: Artistic
Content category: Articles & Interviews
Country - Province: South Kurdistan
Document Type: Original language
Language - Dialect: Kurdish - Sorani
Publication Type: Born-digital
Technical Metadata
The copyright of this item has been issued to Kurdipedia by the item's owner!
Item Quality: 99%
99%
Added by ( Zryan Ali ) on 08-08-2022
This article has been reviewed and released by ( Aras Eilnjaghi ) on 08-08-2022
URL
This item has been viewed 443 times
Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!
Library
Iraq in Transition: Competing Actors and Complicated Politics
Library
Learning from Sykes-Picot
Biography
Shilan Fuad Hussain
Articles
An Illusory Unity Understanding the Construction of Kurdish Political Identity
Biography
KHAIRY ADAM
Image and Description
AN EXAMPLE OF BAATHS SOCIALISM AND DEMOCRACY IN KURDISTAN OF IRAQ
Library
Iraq Multiple Indiator Cluster Survery 2018
Biography
Abdullah Zeydan
Image and Description
Picture of Kurdish school children, Halabja in south Kurdistan 1965
Biography
Bibi Maryam Bakhtiari
Biography
Nurcan Baysal
Image and Description
A Kurdish army in Istanbul to participate in the Battle of the Dardanelles in 1918
Articles
A STUDY ON THE HUMAN RIGHTS SITUATION IN KIRKUK
Library
The British Administration of Iraq and Its Influence on the 1920 Revolution
Biography
Havin Al-Sindy
Archaeological places
Shemzinan Bridge
Library
The Collapse of Iraq and Syria: The End of the Colonial Construct in the Greater Levant
Image and Description
The Kurdish Quarter, which is located at the bottom of Mount Canaan in Safed, Palestine in 1946
Biography
Jasmin Moghbeli
Articles
After the Earthquake – Perpetual Victims
Archaeological places
The tomb of the historian Marduk Kurdistani
Archaeological places
Cendera Bridge
Articles
Feminism, gender and power in Kurdish Studies: An interview with Prof. Shahrzad Mojab
Biography
Antonio Negri
Archaeological places
Mosque (Salah al-Din al-Ayyubi) in the city of Faraqin
Archaeological places
Hassoun Caves
Biography
HIWA SALAM KHLID
Articles
Shahmaran tale to resonate through Mardin streets with the art of sculpture
Biography
Ayub Nuri
Image and Description
Kurdish Jews from Mahabad (Saujbulak), Kurdistan, 1910

Actual
Library
Political Communication the Kurdish Parties Patriotic Union Of Kurdistan as a sample
08-05-2022
Rapar Osman Uzery
Political Communication the Kurdish Parties Patriotic Union Of Kurdistan as a sample
Articles
Kurdish fighters in Ukraine? SDF denounced Fake news from Russland
25-07-2023
Hazhar Kamala
Kurdish fighters in Ukraine? SDF denounced Fake news from Russland
Library
Woman’s role in the Kurdish political movement in Syria
25-04-2024
Hazhar Kamala
Woman’s role in the Kurdish political movement in Syria
Library
Dialectics of struggle: challenges to the Kurdish women\'s movement
26-05-2024
Hazhar Kamala
Dialectics of struggle: challenges to the Kurdish women\'s movement
Biography
Ismail Mohamad Hassaf
22-06-2024
Rapar Osman Uzery
Ismail Mohamad Hassaf
New Item
Library
Learning from Sykes-Picot
25-06-2024
Hazhar Kamala
Library
The Collapse of Iraq and Syria: The End of the Colonial Construct in the Greater Levant
25-06-2024
Hazhar Kamala
Library
Iraq in Transition: Competing Actors and Complicated Politics
25-06-2024
Hazhar Kamala
Library
The British Administration of Iraq and Its Influence on the 1920 Revolution
24-06-2024
Rapar Osman Uzery
Library
Iraq Multiple Indiator Cluster Survery 2018
23-06-2024
Rapar Osman Uzery
Biography
Ismail Mohamad Hassaf
22-06-2024
Rapar Osman Uzery
Library
GENDER AND CONFLICT ANALYSIS IN ISIS AFFECTED COMMUNITIES OF IRAQ
22-06-2024
Hazhar Kamala
Library
After ISIS Perspectives of displaced communities from Ninewa on return to Iraq’s disputed territory
22-06-2024
Hazhar Kamala
Library
IRAQ’S DISPUTED INTERNAL BOUNDARIES AFTER ISIS HETEROGENEOUS ACTORS VYING FOR INFLUENCE
22-06-2024
Hazhar Kamala
Library
STABILIZATION AND DEMOCRATIZATION OF IRAQ A STRATEGIC ANALYSIS OF THE CONSTITUTION-BUILDING PROCESS
20-06-2024
Hazhar Kamala
Statistics
Articles 519,301
Images 105,002
Books 19,456
Related files 97,734
Video 1,402
Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!
Library
Iraq in Transition: Competing Actors and Complicated Politics
Library
Learning from Sykes-Picot
Biography
Shilan Fuad Hussain
Articles
An Illusory Unity Understanding the Construction of Kurdish Political Identity
Biography
KHAIRY ADAM
Image and Description
AN EXAMPLE OF BAATHS SOCIALISM AND DEMOCRACY IN KURDISTAN OF IRAQ
Library
Iraq Multiple Indiator Cluster Survery 2018
Biography
Abdullah Zeydan
Image and Description
Picture of Kurdish school children, Halabja in south Kurdistan 1965
Biography
Bibi Maryam Bakhtiari
Biography
Nurcan Baysal
Image and Description
A Kurdish army in Istanbul to participate in the Battle of the Dardanelles in 1918
Articles
A STUDY ON THE HUMAN RIGHTS SITUATION IN KIRKUK
Library
The British Administration of Iraq and Its Influence on the 1920 Revolution
Biography
Havin Al-Sindy
Archaeological places
Shemzinan Bridge
Library
The Collapse of Iraq and Syria: The End of the Colonial Construct in the Greater Levant
Image and Description
The Kurdish Quarter, which is located at the bottom of Mount Canaan in Safed, Palestine in 1946
Biography
Jasmin Moghbeli
Articles
After the Earthquake – Perpetual Victims
Archaeological places
The tomb of the historian Marduk Kurdistani
Archaeological places
Cendera Bridge
Articles
Feminism, gender and power in Kurdish Studies: An interview with Prof. Shahrzad Mojab
Biography
Antonio Negri
Archaeological places
Mosque (Salah al-Din al-Ayyubi) in the city of Faraqin
Archaeological places
Hassoun Caves
Biography
HIWA SALAM KHLID
Articles
Shahmaran tale to resonate through Mardin streets with the art of sculpture
Biography
Ayub Nuri
Image and Description
Kurdish Jews from Mahabad (Saujbulak), Kurdistan, 1910
Folders
Biography - Gender - Male Biography - Gender - Female Biography - Nation - Kurd Library - Country - Province - Outside Library - Country - Province - United States Biography - People type - Poet Biography - People type - Writer Biography - People type - Actor Biography - People type - Story-writer Biography - People type - Artist

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| Contact | CSS3 | HTML5

| Page generation time: 0.468 second(s)!