Library Library
Search

Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!


Search Options





Advanced Search      Keyboard


Search
Advanced Search
Library
Kurdish names
Chronology of events
Sources
History
User Favorites
Activities
Search Help?
Publication
Video
Classifications
Random item!
Send
Send Article
Send Image
Survey
Your feedback
Contact
What kind of information do we need!
Standards
Terms of Use
Item Quality
Tools
About
Kurdipedia Archivists
Articles about us!
Add Kurdipedia to your website
Add / Delete Email
Visitors statistics
Item statistics
Fonts Converter
Calendars Converter
Spell Check
Languages and dialects of the pages
Keyboard
Handy links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Languages
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
My account
Sign In
Membership!
Forgot your password!
Search Send Tools Languages My account
Advanced Search
Library
Kurdish names
Chronology of events
Sources
History
User Favorites
Activities
Search Help?
Publication
Video
Classifications
Random item!
Send Article
Send Image
Survey
Your feedback
Contact
What kind of information do we need!
Standards
Terms of Use
Item Quality
About
Kurdipedia Archivists
Articles about us!
Add Kurdipedia to your website
Add / Delete Email
Visitors statistics
Item statistics
Fonts Converter
Calendars Converter
Spell Check
Languages and dialects of the pages
Keyboard
Handy links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Sign In
Membership!
Forgot your password!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 About
 Random item!
 Terms of Use
 Kurdipedia Archivists
 Your feedback
 User Favorites
 Chronology of events
 Activities - Kurdipedia
 Help
New Item
Library
Undemocratic Parties in a \'Democratic\' System: The Formation and Operation of Political Parties in Post-2003 Iraq
30-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Towards Hydro-Transparency on the Euphrates-Tigris Basin: Mapping Surface Water Changes in Iraq, 1984–2015
30-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Mapping the Unseen: Harnessing Indigenous Knowledge through Participatory Mapping to Address Displacement and Housing Challenges
30-10-2024
Hazhar Kamala
Library
The Sectarianism of the Islamic State: Ideological Roots and Political Context
22-10-2024
Hazhar Kamala
Library
SYRIA, Update on Military Service, Mandatory Self Defence Duty and Recruitment to the YPG
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Northern Iraq: Security situation and the situation for internally displaced persons (IDP) in the disputed areas, incl. possibil
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Kurdistan Region of Iraq (KRI): Women and men in honour-related conflicts
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Syria: Consequences of illegal exit, consequences of leaving a civil servant position without notice and the situation of Kurds
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Iran: Issues concerning persons of ethnic minorities, including Kurds and Ahwazi Arabs
18-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Iranian Kurds: Consequences of political activities in Iran and KRI
18-10-2024
Hazhar Kamala
Statistics
Articles
  530,176
Images
  110,960
Books
  20,352
Related files
  105,419
Video
  1,578
Language
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Group
English
Biography 
3,155
Articles 
1,995
Library 
1,937
Documents 
204
Image and Description 
77
Martyrs 
64
Publications 
49
Archaeological places 
44
Parties & Organizations 
36
Maps 
26
Genocide 
21
Clan - the tribe - the sect 
18
Artworks 
17
Places 
9
Statistics and Surveys 
5
Miscellaneous 
4
Video 
2
Offices 
2
Poem 
2
Womens Issues 
1
Environment of Kurdistan 
1
Dates & Events 
1
Quotes and Phrases 
1
Repository
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   Total 
238,080
Content search
Biography
Hasret Gültekin
Archaeological places
Hassoun Caves
Library
Mam Jalal In response to 74...
Biography
Lisa Calan
Library
38 Years of Armed Struggle ...
BİTLİS’İN KONUŞMA VE YAZI DİLİNDEKİ X, Q, Ê, W HARFLERİNİN KULLANILMASI
Kurdipedia guarantees the right to public information for every Kurdish individual!
Group: Articles | Articles language: Türkçe - Turkish
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Ranking item
Excellent
Very good
Average
Poor
Bad
Add to my favorites
Write your comment about this item!
Items history
Metadata
RSS
Search in Google for images related to the selected item!
Search in Google for selected item!
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish0
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

BİTLİS’İN KONUŞMA VE YAZI DİLİNDEKİ X, Q, Ê, W HARFLERİNİN KULLANILMASI

BİTLİS’İN KONUŞMA VE YAZI DİLİNDEKİ X, Q, Ê, W HARFLERİNİN KULLANILMASI
Dillerin, lehçelerin ve şivelerin kendilerine özgü vurguları ve kullanım şekilleri vardır. Kâh yazılı kâh sözlü olarak, belirli bir yapıya sahiptir her bir dil, lehçe, şive veyahut ağız.
#Bitlis# merkezindeki konuşma tarzı da aynen böyle bir özelliğe sahiptir.
Bitlis merkezde konuşulan ağız, kendisine has bir yapıya sahip olup içerisinde değişik kökenli dil ve lehçe barındırdığından, Türkçe alfabedeki 29 harf yetersiz kalır. Zira Bitlisliler konuşurken X, Q, Ê, W harflerini, hatta Arapçadaki ayın (ع) harfini dahi kullandıklarından, bu konuşma şeklini yazıya dökünce Türkçe alfabe yetersiz kalmaktadır. O nedenledir ki, klasik ve geleneksel bu Bitlis ağzını yazıya dökenler, o seslerin karşılığı olan X, Q, Ê, W harflerini gayri resmi yazışmalarda kullanırlar.
Mesela Bitlis’in sembolü olan kalesi için qele denir ve o ses ’q’ harfi ile yazılır. Aynı şekilde keşke anlamına gelen ve Kürdçe bir kelime olan ’xwezî’deki o ilk ses de ’x’ harfi ile yazılır ki, o da vurgulu bir ’hğ’ arası sestir. İspanyolcadaki Xavier gibi. Başka bir örnek olarak, öyledir kelimesinin karşılığı olan ’êledır’i verebiliriz. Buradaki üstü şapkalı ‘ê’ ile şapkasız ‘e’ farklı sesler ihtiva ederler.
Bir Bitlisli anne veya baba ‘Ali’ ismindeki çocuğuna, bilinen Ali telaffuzu ile değil ayın (ع) harfi olan boğazdan bir A sesi kullanarak seslenir.
Her ne kadar Bitlis merkeze has olan bu ağız, belirli bir kesim tarafından bilinçli olarak ‘Azericedir’ denilerek, yıllarca o şekilde yazılmış ve dillendirilmiş olsa da gerçekte bu ağzın yapısı, ‘Azerice’ denilen ancak aslında Türkmence olan bunun gibi birçok dil ve lehçe içermektedir. Onlar da Kürdçe (Zazakî Kurmancî), Ermenice, Farsça, Aramice ve Arapçadır.
Çok kadim bir geçmişe sahip olan Bitlis Kalesi’ne hakim olmuş toplumların dilleri olarak Hurri dili, Mittani dili, Asurca, Med dili, Latince, Fars/Pehlevice, Ermenice, antik Yunanca ve Rumca, Süryanice (Aramice), Kürdçe, Arapça, Tatarca, Moğolca, Türkmence ve Türkçe (Osmanlıca) dillerinin, tarihin değişik dönemlerinde konuşulmuş olduklarını rahatlıkla belirtebiliriz. Böylesine zengin bir tarihe sahip yerleşim yerinde hakimiyet kurmuş her bir toplum, ister istemez kendi kültürü ve dilinden bir şeyler Bitlis toplumunda geriye bırakmıştır.
Yukarıda isimleri zikr edilen toplumların ikisi dışında hepsi kısa süreli olarak Bitlis’te hüküm sürmüşlerdir. Bu iki millet de Kürdler ve Ermenilerdir ki, bu iki kadim halkın Bitlis’teki tarihçeleri en uzun ve süreklilikleri olanlardır. Ancak dillerin devamlılığı, etnisitenin fiziki varlığından ziyade, kullanıldığı ve yaşatıldığı alan itibariyle varlığını sürekli kılar.
Ermenicenin Bitlis’teki varlığı kilise dili olduğundan dolayı kesintisiz devam etmiştir I. Dünya Savaşı’na kadar. Ancak Kürdçenin durumu farklı olmuştur ki, her ne kadar konuşma dili olarak Kürdçe kullanılmışsa da, inançsal aidat ve yazı dilinde kullanılan Arapça alfabe ve tarihsel içiçelik/hegemonya kaynaklı Farsçanın derin etkileri olmuştur.
11. yüzyılda başlayan Orta Asya kökenli Turki Tatar ve Türkmen boylarının ve ardından Moğolların Bitlis’e akınları ile ilk Turki dilleri Bitlis’e gelir. Ancak bu kavimlerin Bitlis merkezdeki varlıkları uzun sürmez. Zira Kürdler hakimiyeti her defasında tekrardan geriye almışlardır. Bu kavimlerden sonra Bitlis merkezde kalmaya devam etmiş Turki aile sayısı da bir kaç taneden fazla olmadığından, Türkçe/Türkmencenin etkisi söz konusu olmamıştır. Ta ki, Bitlis Rojkan Kürd Hükümeti liderleri ve ailelerinin, sığındıkları Safevi toprakları olan Nahçıvan’dan 1579 tarihinde ülkeleri olan Bitlis’e dönene kadar.
’Bitlislice’ veya ’Bitlis şivesi’ diye nitelendirilen, ancak sadece Bitlis merkezde konuşulan Türkçe’nin, daha doğrusu Azerice/Türkmence lisanının tarihsel geçmişi, Rojkan mirleri olan Şerefxanlar’ın Nahçıvan’dan Bitlis’e dönüşleri ile başlar.
Akkoyunlu Türkmenlerin 1400’lerin sonlarına doğru Bitlis ve kalesine saldırması sonucu, Bitlis Rojkanlı Kürd mirleri İran’a (Safeviler’e) sığınmak ve oraya onlarca aileleriyle birlikte göç etmek zorunda kalmışlardır. Türkmenlerin Bitlis’teki işgal ve hakimiyetleri 29 sene sürmüşse de, Bitlisli Kürdlerin İran ve Azerbeycan diyarlarında bulunmaları uzun bir süreyi almıştır. Bitlisli Rojkanları, Türkmenlerle diyaloğları ve hatta kız alıp vermeli daha önce de tek tük olmuşsa da, Safeviler diyarında kaldıkları süre içinde hem kendileri hem de çocuk ve torunları da Türkmen kadınları ile evlilikler yapmışlardır. Öyle ki Şerefname’nin yazarı Şerefxanê Bedlîs-î”nin annesi de Tokat Bayındırlı’nın kızı idi. Yapılan bu evlilikler sonucu doğan ve Farsça eğitim alınıp annelerinden dolayı da Türkmence/Azerice öğrenerek yetişen bu üç dilli (Kürdçe, Farsça, Azerice) kitle, yaklaşık 1000 kişi olarak hizmetçileri, lalaları, muhafız, cariye ve köleleri ile beraber 1579’da Bitlis’e dönerler. Bu dönüşleri onların İran Azerbeycanı ve Türkmence ile irtibatlarının koptuğu anlamına gelmez. Aksine Nahcıvan ve Tebriz’den her sene Bitlis’teki bağ ve bahçelerde çalıştırılmak üzere, binlerce ırgat ve bahçıvanı sezonluk işçi olarak getirtip götürtükleri gibi, o diyarlarla ticari ve siyasi olarak da sürekli diyalog halinde kalırlar.
Bitlis merkezin o tarihteki nüfus oranı göz önüne bulundurulunca, süığındıkları ve uzunca bir süre kaldıkları Nahcıvan’dan Bitlis’e hükümdar ve asilzade bir sınıf olarak dönen bu topluluğun, şehrin yapısını nasıl etkilediği tahmin edilinebilinir. Azerice’ye hakim oldukları gibi Kürdçeye de hakim olan bu saray ahalisinin, Kürdçenin diğer lehçelerini de bildikleri arşivlerde de geçer. Mesela Kürdçenin Bitlis’teki hakimiyetini, Şerefxanların Nahcıvan dönüşlerinden yaklaşık 80 sene sonra, yani 1650’lerde Bitlis’i ziyaret edip Kürd hükümdar Abdal Han’ın misafiri olan seyyah Evliya Çelebi şöyle anlatır:
’Bitlis şehri içinde 40 bin adam olur ki, onlara Rojîkî kavmi derler, yani ’roziki’ bir-gün demek olur ki bu da birgünlük dost demektir. Kürd kavmi olan bu Rojîkîler,diğer Kürdler gibi gözü kara değillerdir, ancak elleri ve sakalları kınalı, gözleri sürmeli, temiz, dürüst maarif erbabı hoş-sohbet adamlardır. Bu şehir halkının başka Rojiki lehçeleri de yerinde yazılır. Bitlis eyaletinde ayrıca 43 bin de Ermeni reayalar vardır. Yarısı Muş diyarındadır. Bu Bitlis’teki Rojîkî kavmi seçkin Kürdlerdendir ama bu kavmin aralarında bir çeşit fesahat ve belagat üzre nazikçe konuşulur. Kendilerine mahsus özel kelimeleri vardır ve onu başka diyar Kürdleri anlamazlar. Bu Rojikiler 12 Kürd lehçesini fasih ve beliğ bilirler’.
Bu açıklamalardan sonra Evliya Çelebi, ’Rojîkî Kürdü lehçesiyle şanlı hanın tahmisi, segah makamında semai usulde okunur’ başlığı ile sekiz bölümlük bir Divan Yazını (Beşleme) paylaşır. Bu yazın örneğinde Kürdçe ve Türkmencenin nasıl içice kullanıldığını kelime kelime çevirisini yaparak açıklar. Bu tahmisin sonunda ise Çelebi şu ibareyi de ekler:
’Bitlis halkının bu yazılan özel lehçelerinden başka binlerce kelimeleri vardır ama bu kadarı yeter’.
Bitlis ve civarından geçmiş seyyah anlatımlarında da şehrin dil yapısına dair detayları görmek mümkündür. Mesela 1838 yılında Muş ve Bitlis mıntıkaları da dahil olmak üzere çok büyük bir coğrafyayı gezerek notlar almış Amerikalı rahip Southgate, şehrin medreselerindeki öğrencilerin Farsça, Arapça, Türkçe ve Kürdçe eğitim aldıklarını aktarır. Southgate ayrıca, medreselerde Arap alfabesi ile yazılmış Kürdçe kitapların kullanıldığını da gördüğünü ve çok şaşırdığını aktarır.
Siyasi ve askeri bir hamle ile Bitlis’i 1849 yılında idari olarak ele geçiren Osmanlı, son Kürd Beyi olan Şerif Beyi İstanbul’a sürgüne gönderdikten sonra, yerine Arnavut bir vali atar. Bu tarihten sonra artık Bitlis Kürd Beyliği dönemi sona ermiş ve Bitlis bir İstanbul vilayeti konumunda yönetilme sürecine girmiştir. Haliyle atanan memurlar askerler ve resmi temsilcilerin şehir merkezinde bulunması ile Osmanlıca/Türkçe zamanla daha da oturmaya ve Bitlisli yerli aileler tarafından daha egemen bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Açılan Maarif ve Rüştiye mektepleri, çıkan gazetelerin dil odağı hep Osmanlıca/Türkçe cereyan etmiştir. Bir kaç yüzyıllık Azerice/Türkmence dil bilgisine sahip olan Bitlis ahalisinin bu yeni dil duruma adaptasyonu zor olmamıştır ki, 1915’teki Ermeni ve Süryani (Hristiyan) nüfusun Bitlis tarihinden silinmesi trajedisi sonrası, yeni Cumhuriyet’in Türkçesine geçiş de aynı şekilde çok kolay olmuştur. En azından Bitlis merkezdeki aileler açışından kolay olmuştur bu geçiş ve kabullenme süreci. Ancak kazalar ve köylerde herhangi bir Türkmence söz konusu olmadığından, ahalinin hakim olduğu dil olan Kürdçe hep devam etmiştir.
1900’lerin başında Bitlis’e uğrayan İngiliz diplomat ve yazar Sykes, Bitlis’te konuşulan dil için ’Şehrin ahalisi ya bozuk Türkçe konuşan Kürdler ya da boncuk gözlü ve kaba (nazik olmayan yüz hatları) bir dış görünüşe sahip Ermenilerden oluşmakta’ şeklinde gözlemlediği durumu aktarır.
Günümüzde dahi Bitlis yerli kültürü ve tarihine ait çoğunluğu Kürdçe olan bir çok deyim, kelime, ağıt, şarkı, köken ve efsane mevcuttur. Bunların hepsinde de Ermenice, Azerice/Türkmence, Aramice, Arapça ve Farçanın etkilerini duymak mümkündür.
Bu zengin dilsel hazineye ait kelimelerdeki vurguları ve sesleri yazıya dökmek istenildiği vakit, ister istemez Ayın, X, Q, Ê, W harflerinin kullanılması gerekmektedir. Bu durumu yalın haliyle anlatmak için, yakın tarihte Bitlis Belediyesi tarafından yapılmış bir anonsu örnek olarak verebilirim.
“Diqat diqat*,
êlan var êlan,
Qeledeki kegrikler qeledan eşaği pangor klorlıyêler,
Qele altınde berojlenen tolazlerın özlerine muqayyet olmeleri tavsiye olır”
Qele: Kale
Kegrik: Keçi
Pangor: Taş
Tolaz: İşsiz güçsüz gezen
Beroj: Güneşlenmek
Bazı yerde tolaz yerine ’t/dığa’ ismi kullanılır ki, oradaki ilk harf da farklı bir ses olup Ermenice genç delikanlı demektir. Aynı harf/ses ’t/dınaz’ etmek kelimesinde de vardır.
Kısacası Bitlis’te kullanılan kelimelerin etimolojik ve fonetik karşılıklarını yazabilmek için, e, ê, x, w ve q harflerini kullanmak zaruridir. Aynı şekilde hem Azerice/Türkmence hem de Kürdçe alfabelerde bu harfler kullanılarak dildeki o seslerin yazıya dökülmesi sağlanmaktadır.
Somut örnekler vererek yazımızı sonlandıralım: Qerrese, Quzzulqurt, Qıjik, Qatlıx, Kambax, Avêx, Qet, Quşxane, Taxşut, Xarxuşte, Xelat, Xıyar, Xezal, Xerzane, Xort’ Xınami, Sêpe, Hêrkendas, Gilêz, Qale, Qırnapêt, Mêxeme, Ali (Ayın (ع)), Norşên, Xerzît, Tıqılban, xwezî, xweş/xwaş, Warê Zêydan gibi.[1]
Baran Zeydanlıoğlu

Kurdipedia is not responsible for the content of this item. We recorded it for archival purposes.
This item has been written in (Türkçe) language, click on icon to open the item in the original language!
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
This item has been viewed 1,222 times
Write your comment about this item!
HashTag
Sources
[1] Website | کوردیی ناوەڕاست | bitlisname.com
Related files: 1
Linked items: 3
Group: Articles
Articles language: Türkçe
Publication date: 21-01-2022 (2 Year)
Cities: Badlees
Content category: History
Content category: Linguistic
Country - Province: North Kurdistan
Document Type: Original language
Language - Dialect: Turkish
Publication Type: Born-digital
Technical Metadata
Item Quality: 99%
99%
Added by ( Sara Kamela ) on 14-09-2022
This article has been reviewed and released by ( Rapar Osman Uzery ) on 14-09-2022
This item recently updated by ( Rapar Osman Uzery ) on: 14-09-2022
Title
This item according to Kurdipedia's Standards is not finalized yet!
This item has been viewed 1,222 times
Attached files - Version
Type Version Editor Name
Photo file 1.0.170 KB 14-09-2022 Sara KamelaS.K.
Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!
Biography
Haval Hussein Saeed
Image and Description
The Kurdish Quarter, which is located at the bottom of Mount Canaan in Safed, Palestine in 1946
Articles
Erdogan says far-right ally’s remarks on PKK leader should be evaluated
Library
Mapping the Unseen: Harnessing Indigenous Knowledge through Participatory Mapping to Address Displacement and Housing Challenges
Archaeological places
Mosque (Salah al-Din al-Ayyubi) in the city of Faraqin
Articles
Reconsidering nationalism and feminism: the Kurdish political movement in Turkey
Biography
Hafiz Akdemir
Image and Description
Picture of Kurdish school children, Halabja in south Kurdistan 1965
Library
SYRIA, Update on Military Service, Mandatory Self Defence Duty and Recruitment to the YPG
Biography
Hardawan Mahmoud Kakashekh
Biography
Hanifi Baris
Biography
Rez Gardi
Library
The Sectarianism of the Islamic State: Ideological Roots and Political Context
Biography
Raman Salah
Image and Description
Kurdish Jews from Mahabad (Saujbulak), Kurdistan, 1910
Biography
Lisa Calan
Biography
Jasmin Moghbeli
Articles
The myth of the Ottoman millet system: Its treatment of Kurds and a discussion of territorial and non-territorial autonomy
Articles
“War Is like a Blanket”: Feminist Convergences in Kurdish and Turkish Women’s Rights Activism for Peace
Archaeological places
Cendera Bridge
Image and Description
AN EXAMPLE OF BAATHS SOCIALISM AND DEMOCRACY IN KURDISTAN OF IRAQ
Archaeological places
Hassoun Caves
Library
Towards Hydro-Transparency on the Euphrates-Tigris Basin: Mapping Surface Water Changes in Iraq, 1984–2015
Library
Undemocratic Parties in a 'Democratic' System: The Formation and Operation of Political Parties in Post-2003 Iraq
Articles
Peace Making or State Breaking? The Turkish-Kurdish Peace Processes and the Role of Diasporas
Biography
Shilan Fuad Hussain
Archaeological places
The tomb of the historian Marduk Kurdistani
Biography
Zeynep Kaya
Archaeological places
Shemzinan Bridge
Image and Description
A Kurdish army in Istanbul to participate in the Battle of the Dardanelles in 1918

Actual
Biography
Hasret Gültekin
07-05-2022
Hazhar Kamala
Hasret Gültekin
Archaeological places
Hassoun Caves
14-06-2023
Vazhan Kshto
Hassoun Caves
Library
Mam Jalal In response to 74 questions far from politics
25-10-2023
Hazhar Kamala
Mam Jalal In response to 74 questions far from politics
Biography
Lisa Calan
04-08-2024
Hazhar Kamala
Lisa Calan
Library
38 Years of Armed Struggle of the PKK in Kurdistan
05-09-2024
Hazhar Kamala
38 Years of Armed Struggle of the PKK in Kurdistan
New Item
Library
Undemocratic Parties in a \'Democratic\' System: The Formation and Operation of Political Parties in Post-2003 Iraq
30-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Towards Hydro-Transparency on the Euphrates-Tigris Basin: Mapping Surface Water Changes in Iraq, 1984–2015
30-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Mapping the Unseen: Harnessing Indigenous Knowledge through Participatory Mapping to Address Displacement and Housing Challenges
30-10-2024
Hazhar Kamala
Library
The Sectarianism of the Islamic State: Ideological Roots and Political Context
22-10-2024
Hazhar Kamala
Library
SYRIA, Update on Military Service, Mandatory Self Defence Duty and Recruitment to the YPG
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Northern Iraq: Security situation and the situation for internally displaced persons (IDP) in the disputed areas, incl. possibil
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Kurdistan Region of Iraq (KRI): Women and men in honour-related conflicts
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Syria: Consequences of illegal exit, consequences of leaving a civil servant position without notice and the situation of Kurds
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Iran: Issues concerning persons of ethnic minorities, including Kurds and Ahwazi Arabs
18-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Iranian Kurds: Consequences of political activities in Iran and KRI
18-10-2024
Hazhar Kamala
Statistics
Articles
  530,176
Images
  110,960
Books
  20,352
Related files
  105,419
Video
  1,578
Language
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Group
English
Biography 
3,155
Articles 
1,995
Library 
1,937
Documents 
204
Image and Description 
77
Martyrs 
64
Publications 
49
Archaeological places 
44
Parties & Organizations 
36
Maps 
26
Genocide 
21
Clan - the tribe - the sect 
18
Artworks 
17
Places 
9
Statistics and Surveys 
5
Miscellaneous 
4
Video 
2
Offices 
2
Poem 
2
Womens Issues 
1
Environment of Kurdistan 
1
Dates & Events 
1
Quotes and Phrases 
1
Repository
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   Total 
238,080
Content search
Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!
Biography
Haval Hussein Saeed
Image and Description
The Kurdish Quarter, which is located at the bottom of Mount Canaan in Safed, Palestine in 1946
Articles
Erdogan says far-right ally’s remarks on PKK leader should be evaluated
Library
Mapping the Unseen: Harnessing Indigenous Knowledge through Participatory Mapping to Address Displacement and Housing Challenges
Archaeological places
Mosque (Salah al-Din al-Ayyubi) in the city of Faraqin
Articles
Reconsidering nationalism and feminism: the Kurdish political movement in Turkey
Biography
Hafiz Akdemir
Image and Description
Picture of Kurdish school children, Halabja in south Kurdistan 1965
Library
SYRIA, Update on Military Service, Mandatory Self Defence Duty and Recruitment to the YPG
Biography
Hardawan Mahmoud Kakashekh
Biography
Hanifi Baris
Biography
Rez Gardi
Library
The Sectarianism of the Islamic State: Ideological Roots and Political Context
Biography
Raman Salah
Image and Description
Kurdish Jews from Mahabad (Saujbulak), Kurdistan, 1910
Biography
Lisa Calan
Biography
Jasmin Moghbeli
Articles
The myth of the Ottoman millet system: Its treatment of Kurds and a discussion of territorial and non-territorial autonomy
Articles
“War Is like a Blanket”: Feminist Convergences in Kurdish and Turkish Women’s Rights Activism for Peace
Archaeological places
Cendera Bridge
Image and Description
AN EXAMPLE OF BAATHS SOCIALISM AND DEMOCRACY IN KURDISTAN OF IRAQ
Archaeological places
Hassoun Caves
Library
Towards Hydro-Transparency on the Euphrates-Tigris Basin: Mapping Surface Water Changes in Iraq, 1984–2015
Library
Undemocratic Parties in a 'Democratic' System: The Formation and Operation of Political Parties in Post-2003 Iraq
Articles
Peace Making or State Breaking? The Turkish-Kurdish Peace Processes and the Role of Diasporas
Biography
Shilan Fuad Hussain
Archaeological places
The tomb of the historian Marduk Kurdistani
Biography
Zeynep Kaya
Archaeological places
Shemzinan Bridge
Image and Description
A Kurdish army in Istanbul to participate in the Battle of the Dardanelles in 1918

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 16
| Contact | CSS3 | HTML5

| Page generation time: 1.719 second(s)!