Library Library
Search

Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!


Search Options





Advanced Search      Keyboard


Search
Advanced Search
Library
Kurdish names
Chronology of events
Sources
History
User Favorites
Activities
Search Help?
Publication
Video
Classifications
Random item!
Send
Send Article
Send Image
Survey
Your feedback
Contact
What kind of information do we need!
Standards
Terms of Use
Item Quality
Tools
About
Kurdipedia Archivists
Articles about us!
Add Kurdipedia to your website
Add / Delete Email
Visitors statistics
Item statistics
Fonts Converter
Calendars Converter
Spell Check
Languages and dialects of the pages
Keyboard
Handy links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Languages
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
My account
Sign In
Membership!
Forgot your password!
Search Send Tools Languages My account
Advanced Search
Library
Kurdish names
Chronology of events
Sources
History
User Favorites
Activities
Search Help?
Publication
Video
Classifications
Random item!
Send Article
Send Image
Survey
Your feedback
Contact
What kind of information do we need!
Standards
Terms of Use
Item Quality
About
Kurdipedia Archivists
Articles about us!
Add Kurdipedia to your website
Add / Delete Email
Visitors statistics
Item statistics
Fonts Converter
Calendars Converter
Spell Check
Languages and dialects of the pages
Keyboard
Handy links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Sign In
Membership!
Forgot your password!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 About
 Random item!
 Terms of Use
 Kurdipedia Archivists
 Your feedback
 User Favorites
 Chronology of events
 Activities - Kurdipedia
 Help
New Item
Library
Undemocratic Parties in a \'Democratic\' System: The Formation and Operation of Political Parties in Post-2003 Iraq
30-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Towards Hydro-Transparency on the Euphrates-Tigris Basin: Mapping Surface Water Changes in Iraq, 1984–2015
30-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Mapping the Unseen: Harnessing Indigenous Knowledge through Participatory Mapping to Address Displacement and Housing Challenges
30-10-2024
Hazhar Kamala
Library
The Sectarianism of the Islamic State: Ideological Roots and Political Context
22-10-2024
Hazhar Kamala
Library
SYRIA, Update on Military Service, Mandatory Self Defence Duty and Recruitment to the YPG
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Northern Iraq: Security situation and the situation for internally displaced persons (IDP) in the disputed areas, incl. possibil
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Kurdistan Region of Iraq (KRI): Women and men in honour-related conflicts
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Syria: Consequences of illegal exit, consequences of leaving a civil servant position without notice and the situation of Kurds
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Iran: Issues concerning persons of ethnic minorities, including Kurds and Ahwazi Arabs
18-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Iranian Kurds: Consequences of political activities in Iran and KRI
18-10-2024
Hazhar Kamala
Statistics
Articles
  530,176
Images
  110,960
Books
  20,352
Related files
  105,419
Video
  1,578
Language
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Group
English
Biography 
3,155
Articles 
1,995
Library 
1,937
Documents 
204
Image and Description 
77
Martyrs 
64
Publications 
49
Archaeological places 
44
Parties & Organizations 
36
Maps 
26
Genocide 
21
Clan - the tribe - the sect 
18
Artworks 
17
Places 
9
Statistics and Surveys 
5
Miscellaneous 
4
Video 
2
Offices 
2
Poem 
2
Womens Issues 
1
Environment of Kurdistan 
1
Dates & Events 
1
Quotes and Phrases 
1
Repository
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   Total 
238,080
Content search
Biography
Hasret Gültekin
Archaeological places
Hassoun Caves
Library
Mam Jalal In response to 74...
Biography
Lisa Calan
Library
38 Years of Armed Struggle ...
کوردی عێراق لەنێوان سەربەخۆیی و لەمپەرەکانیدا (کەرکووک، نەوت، ڕیفراندۆم)
Our information is from and for all times and places!
Group: Articles | Articles language: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Ranking item
Excellent
Very good
Average
Poor
Bad
Add to my favorites
Write your comment about this item!
Items history
Metadata
RSS
Search in Google for images related to the selected item!
Search in Google for selected item!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

عەبدولحوسێن شەعبان

عەبدولحوسێن شەعبان
عەبدولحسێن شەعبان

لە عەرەبییەوە/ بەهادین جەلال

پێشەکی
کێشەی کورد لەوەتەی دامەزراندنی دەوڵەتی ئێراق لە ساڵی 1921 و تا بە ئێستاش دەگات ئەو دەوڵەتەی بەخۆیەوە خەریک کردووە، سەرەڕای گۆڕینی سیستەمە سیاسییەکان و بەدوایەکداهاتنی حکومەتە جیاوازەکان بەڵام هەر بوونی هەیە و توندە، مەسەلەکەش تەنیا بە ئێراقەوە پەیوەست نییە، کورد بەسەر چوار دەوڵەتدا (تورکیا و ئێران و سووریا و ئێراق) دا دابەش بوونە، جا لەبەر ئەوەی ناوچەکە لە ڕووی جیۆپۆلیتیکی و ستراتیژی و ئابوورییەوە گرنگە، بە تایبەتیش بوونی نەوت، بۆیە پێشتر و ئێستاش هەر بۆتە ناوەندێکی ململانێ و هەژموونی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی.
لەگەڵ ئەوەی ڕەوشی کورد لە ئێراق لە هەر سێ وڵاتەکی دیکە باشترەو مافی خۆیان بەدەستهێناوە کە ئەوانی دیکە تا ئێستاش خەونی پێوە دەبینن، بەڵام بەرکاربوونی ململانێ و دابڕانی نێوان خواست و واقیع، هەروەها نەبوونی متمانەی ئاڵوگۆڕی تایبەت بە ئاییندە، وای لە بیرکردنەوەی دامەزراندنی قەوارەیەکی سەربەخۆی کوردی کردووە کە ببێتە مژاری ململانێ و ناکۆکی کە ڕەهەندەکانی دیار نەبن.
ئەم بابەتەش لەم ماوەیەی دواییدا زیاتر بەدەرکەوت کاتێ نیازی سەربەخۆیی و ئەنجامدانی ڕیفراندۆمی کوردی ڕاگەیانرا، ئەمە بووە داخوازییەک هەر کاتێ ناکۆکییەکان لەگەڵ بەغدا تووندتر بن زیاتر دێتەوە گۆڕێ، ئەم داخوازییە خەریکە کۆدەنگیی کوردی لەسەر دەدرێ بە ڕیفراندۆم یان بێ ڕیفراندۆم، وێڕای ئەوەی کە هەر پابەندیش دەبن بە کەرکووک کە شوێنێکی پیرۆزە و ئەمەش وای کرد هەندێ کەس ئاڵای کوردستان لەسەر فەرمانگە فەڕمییەکان هەڵکەن، ئەم مەسەلەیە بخەنە بەردەم تەحەددییەکی تازەوە، بە تایبەتیش کە هەمووان سەرقاڵی شەڕی داعشن. ئەم ڕێکارەش ململانێی مێژوویی لەسەر کەرکووک و سەرچاوەکانی نەوت و گرێبەست و وەبەرهێنان و داهاتەکە جارێکی دیکە هێنایەوە ئاراوە، هەروەها ئاییندەی کێشەی کوردی بە تێکڕایی گەڕاندەوەو خستییەوە بەردەم قسەو باس، ئەم شتەش زیاتر توندو گرژ دەبێ بە تایبەتیش لە قۆناخی دوای داعش، کە یەکێکە لەو سیناریۆیانەی چاوەڕوانی دەوڵەتی ئێراق دەکات، بەراوردی مەسەلەی کوردی بە پرسی سەربەخۆیی و ئەو تەحەددیانەی ڕووبەڕوویان دەبێتەوە لە قەیرانێک تازە- کۆنەوە دەست پێدەکات، چوونە ژوورەوە وەک هاتنەدەرەوەیە کە کەرکووک و نەوتە، سەرچاوەی ململانێی مێژوویی و سەرەکییە لە ناوچەکە، کە لەگەڵ بەرژەوەندیی هێزە ئیقلیمی و نێودەوڵەتییەکان بەیەکدا دەچن، چیرۆکی بەرزرکردنەوەی ئاڵای کوردستان و ڕیفراندۆم تەنیا پاساوێکی دیکەی قەیرانە کۆنەکەیە.
کەرکووک: گرێی نەوت و جیۆپۆلەتیک لە پێکەوەژیان و پێکدادان
کەرکووک بۆتە بایۆمەترێک بۆ پێوانی پلەی گەرمیی کەشوهەوای سیاسی لە ئێراق، بە تایبەتیش لەنێوان حکومەت لەلایە ک و لەنێوان بزووتنەوەی کورد لەلایەکی دیکەوە، تا ئێستاش ئەو بۆمبە کە لە هەر ئان و ساتێکدا بێت دەتەقێتەوە، ئەوەش لەبەر چەند هۆیەک لەوانە ئاساییکردنەوە کە یەکلایی نەکراونەتەوە لەبەر ناسنامەکەیەوە یان لەبەر ئەو هەموو ستەم و پشتگوێخستنەی بە درێژایی سەردەمەکان دووچاریان بووەتەوە، سەرباری ئەوەی کە خاکی نەوتەو یەکەم کێڵگەش لە بابەگوڕگوڕ لە ساڵی 1927 نەوتی لێ دەرهات. مێژووی ئەم شارەش ململانێی زۆری بەخۆیەوە دیوە، هەندێ کۆمپانیای نەوت ڕۆڵی گەورەیان لە مێژووی هاوچەرخی ئێراقدا بینیوە، هەروەک چۆن بزووتنەوەی ڕۆشنبیری و کرێکاری سەرکردایەتیی مانگرتنێکی خوێناوی کرد بە ناوی گاورباغی لە ساڵی 1946، وێڕای پێکدادانی چەکداری دژی تورکمان لە 1959، لە حەفتاکانیش کەرکووک ڕووبەڕووی گۆڕینی دیموگرافی بووەوە کە کورد و تورکمانی گرتەوە و شەپۆلێکی کۆچ عەرەب بەرانبەر هەندێ دەستکەوت ڕووی لەو شارە کرد. ئەم ئاگرە هەر لەژێر لمدا مایەوە تا ساڵی 2003 کاتێ ئەمریکا ئێراقی داگیرکرد، کە پێکدادان و توندوتیژی و تیرۆر سەری هەڵداو شارەکە بە تایبەتی و پارێزگاش بە شێوەیەکی گشتی بە هەڵواسراوی مایەوە بەپێی یاسای بەڕێوەبردنی دەوڵەت بۆ قۆناغی گواستنەوە بە ماددەی58 کە لەسەردەمی پۆل برێمەری حاکمی مەدەنی ئەمریکی بۆ ئێراق دەرچوو لە 8ی ئاداری 2004، دواتر گۆڕا بۆ ماددەی 140ی دەستووری هەمیشەیی ئێراق و لە 15ی تشرینی یەکەمی 2005 ڕاپرسی بۆ کراو بە پێی ئەو دەستوورە لە 15ی کانونی یەکەمی هەمان ساڵ هەڵبژاردن ئەنجامدرا. کاتێکیش داعش لە 10ی حوزەیرانی 2014 موسڵی داگیرکرد بەرەو پارێزگای کەرکووک کشا و تا ئێستاش 40%ی خاکەکەی داگیرکردووەو چەندین کۆمەڵکوژی تێدا ئەنجامدرا لەلایەن تیرۆریستانەوە، ئەوەی لەم دواییەش هاتە ئاراوە ئەوە بوو کە هێزەکانی یەکێتيی نیشتمانیی کوردستان دەستیان گرت بەسەر بیرە نەوتەکانی حکومەت لە کۆمپانیای نەوتی باکوور، ئەمەش ئاگرەکەی خۆشترکرد، لەو کاتەوە تا ئێستاش ڕووداوەکان زۆر بە خێرایی تێدەپەڕن، هەر چەندە داعش زیانێکی زۆری بەرکەوتووە، بەڵام لە موسڵ چوار مانگە شەڕ هەر بەرکارە، ڕێگەگرتن لە هەناردەکردنی نەوت بۆ چەند هەفتەیەک لەلایەن یەکێتییەوە پەیامێکی ئاگادارکردنەوە و فشار بوو بۆ بەغدا تاکو داواکانی پارێزگاکە جێبەجێ بکات، ئەویش دامەزراندنی پاڵاوتگەیەکی نەوت و شایستەکانی بوو لە داهاتی نەوت، بەڵام ئەم داواکاریانە پەرەیان سەند وێڕای وەڵامەکانی وەزارەتی نەوتی ئێراق کە دەیویست پیشەییانە گفتوگۆبکات، کاتێ ئەنجومەنی پارێزگا ڕەزامەندی دا لەسەر بەرزکردنەوەی ئاڵای کوردستان لەسەر فەرمانگە حکومییەکان لەپاڵ ئاڵای ئێراق، هەرچەندە کەرکووک و ناوچەکانی دیکە بە ناوچەی جێناکۆک دادەنرێن بەپێی ماددەی 140ی دەستووری هەمیشەیی.
ئاڵای کوردستان و ناکۆکیی دەستووری
پارێزگاری کەرکووک کە سەر بە یەکێتیی نیشتمانییە نووسراوێکی فەڕمی بۆ هەموو فەرمانگە حکومییەکان ناردو داوای لێکردن ئاڵای کوردستان هەڵبکەن، هەرچەندە تەنیا ئەندامانی کوردی ئەنجومەن دەنگیان بۆ بڕیارەکە دا و ئەندامانی عەرەب و تورکمان ئامادە نەبوون، ئاڵاش کارێکە لە کارەکانی سەروەری و ئیشی پارێزگار یان ئەنجومەنی پارێزگا نییە کە بە لێکدانەوەیەکی دیکەی یاسایی وەڵامی لێکدانەوەیەکی دیکەی دایەوە ، بەوەی کە ئەنجومەنی پارێزگا مافی هەیە کە بڕیاربدات ئاڵای کوردستان لە شارەکە هەڵبکرێت، مادام تا ئێستا کێشەکەی یەکلایی نەبۆتەوەو ناوچەی جێناکۆکە، چۆن حکومەتی فیدڕاڵ مافی هەڵکردنی ئاڵاکەی هەیە، بە هەمان شێوەش هەرێمی کوردستان مافی بەرزکردنەوەی ئاڵاکەی خۆی هەیە.
لێکدانەوەیەکی دیکە لەدژی هاتە ئاراوە لە بڕیاری پەڕڵەمانی ئێراق کە ئەوانەی ناڕازی بوون لەسەر هەڵکردنی ئاڵاکە دەتوانن سکاڵا لای دادگای فیدڕاڵ تۆماربکەن بۆ ساغکردنەوەی بابەتەکە، کە نەدەبوو پەڕڵەمان ئەو بڕیارە دەربکات، لێکدانەوەی سێیەم دەڵێت: بڕیاری دەنگدان بە ڕەتکردنەوەی بەرزکردنەوەی ئاڵای کوردستان لەنێو پەڕڵەمانی ئێراق بەخێرایی تێپەڕێنرا و لیژنەی یاسایی بەر لەدەنگدان لەسەری، دیراسەی نەکردووە.
بەڵام لە پەڕڵەمانی ئێراق کە دژی بڕیارەکەی ئەنجومەنی پارێزگا بە هەڵکردنی ئاڵای کودستان دەنگ درا، فراکسیۆنەکانی کوردی بەشدارییان تێدا نەکرد هەتا ئەگەر زۆرینەشی بەدەست هێنابێت وەک چۆن بەرزکردنەوەکەشی نوێنەرانی تورکمان و عەرەب لە پارێزگا بەشدارییان تێدا نەکردبوو، پاساوەکەی پەڕڵەمانی ئێراق ئەوە بوو کە نادەستوورییە، نابێ پارێزگایەکی ئێراقی بە تەنیا هەڵسوکەوت بکات، بەڵام پارێزگای کەرکووک ڕەتی کردەوەو هەر بەرکار بوو لەسەر هەڵکردنی ئاڵایەکە.
لە پەرەسەندنێکی مەترسیداری دیکەدا کە پەیوەستە بە جوگرافیای سیاسی ( جیۆپۆلەتیک) ەوە، ئەویش ئەوەیە کە کۆبوونەوەیەکی هاوبەشی پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتمانی کوردستان بەڕێوەچوو، لە ئەنجامدا لیژنەیەکی هاوبەش بۆ باسکردنی مژاری ڕیفراندۆم دەربارەی ئاییندەی کوردستان پێکهات، ئەم بابەتەش لەوەتەی چەند ساڵێکە مەسعود بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان داوای دەکات و لەم دوو ساڵەی دوایشدا ئەم داوایەی سەرۆکی هەرێم زیاتر پەرەی سەندووە، کە ناکۆکیی هەیە لەگەڵ بەغدا لەلایەک و لەگەڵ نەیارەکەی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و بزووتنەوەی گۆڕان بە سەرۆکایەتی کۆچکردوو نەوشیروان مستەفا لەلایەکی دیکەوە. ئەگەر بارزانی نزیک بێت لە ئەنقەرە، ئەوا یەکێتی وگۆڕان لە تارانەوە نزیکن، دواتر ئەوان لە بارزانی زیاتر لە بەغداوە نزیکن.
ئەو کۆبوونەوە هاوبەشەی کە لە هەولێر بە سەرۆکایەتیی مەسعود بارزانی ئەنجامدرا جەختی لەوە کردەوە کە ئاڵای کوردستان کە لە کەرکووک شەکاوەتەوە لەسەر فەرمانگە فەڕمییەکان ناهێنرێتە خوارەوە، هەروەها ڕیفراندۆم مافی چارەی خۆنووسین و سەربەخۆیی کوردستان بەجیا دەگرێتەوە، هەر دوو حزب ئەمەیان بە پرسێکی نیشتمانی و نەتەوەیی لەقەڵەم دا، بڕیاریشیان دا لیژنەیەکی هاوبەش پێکبهێنرێت بۆ پەیوەندیکردن بە هێزە سیاسییەکانی دیکەی کوردستان لەپێناو فراوانکردنی لیژنەکە و دیاریکردنی کات و میکانیزمێک بۆ ڕیفراندۆمەکە، هاوکات بەغدایان تۆمەتبارکرد بەوەی کە چەند ساڵێکە خۆی دەدزێتەوە لە جێبەجێکردنی مادەی 140ی تایبەت بە ناوچە جێناکۆکەکان لەنێوان هەرێم و حکومەتی فیدڕاڵ.
مينەکانی دەستوور
بە چاوخشاندنەوە بە دەستووری ئێراق دەردەکەوێت کە ماددەی 12 بە دەق دەڵێت مەسەلەی ئاڵا بە یاسای فیدڕاڵ دەردەچێت و پەڕڵەمانیش دەنگی بۆ دەدات، ماددەی 140ی دەستووریش دووپاتی کردۆتەوە کە دەسەڵاتی فیدڕاڵی گرنگی دەدات بە هەنگاونانی پێویست بۆ تەواوکردنی جێبەجێکردنی پێداوییستییەکانی ماددەی 58ی یاسای بەڕێوەبردنی دەوڵەت بۆ قۆناغی گواستنەوە پەیوەست بە ئاساییکردنەوەی بارودۆخی کەرکووک. بە گەڕانەوە بۆ ماددەی نابراو دەبینین کە پڕۆسەکە پێویستی بە سێ قۆناخ هەیە ( تەواوکاری یەکدی و پێکەوە) یەکەمیان ئاساییکردنەوە و گەڕاندنەوەی ئاوارەکان و قەرەبووووکردنەوەیان، دووەمیان سەرژمێریی دانیشتووان و یەکەم سەرژمێریش لە ساڵی 1957 ئەنجامدرا کە دەریخست تورکمان زۆرینەن لە شاری کەرکووک، بەڵام گۆڕانکاریی دیموگرافی ڕوویداو بووە هۆی زیادبوونی ڕێژەی عەرەب تا داگیرکاریی ئەمریکا بۆ ئێراق لە 2003، دواتر و لەو ساڵەوە و تا ئێستا ڕێژەی گەڕاوەکانی کورد بووە هۆی زیادبوونی ژمارەی کورد لە پارێزگاکە، سەرباری ئەو گۆڕانکارییە دیموگرافییانەی کە دژی عەرەب و تورکمان ڕوویاندا، بەڵام قۆناخی سێیەم بریتییە لە ڕاپرسی و ئەو سێ خاڵانە هیچیان تا ئێستا ئەنجام نەدراون.
من پێم وایە کە مینە بنەڕەتییەکان لە دەستوورەوە هاتوون کە هۆکاری سەرەکیی کێشەکەیە، دەستوور هەشت جار باسی لە پێکهاتەکانی ئێراق کردووە، ئەمەش بیرۆکەی هاووڵاتیبوون و دەوڵەتی مەدەنی بەلادا خست کە بریتییە لە یەکێتیی هاووڵاتیان نەک یەکێتیی پێکهاتەکانی ئیتنی یان ئایینی یان تایفی.
هەروەها پێم وایە کێشەکە بە سەپاندنی ئەمری واقیع لەم لایەنەوە یان لەو لایەنەوە چارەسەرنابێت، چونکە کەرکووک لە ڕابردوودا شاری پێکەوەژیانی ئاشتییانە بووە، کورد و تورکمان و عەرەب و ئاشووری تێدا ژیاوە، هەروەک چۆن موسڵمانی شیعەو سوننە و کریستیانی تێدا بووە، بۆیە پێویستە لەکاتی بیرکردنەوە لە هەر چارەسەرێک ئەو فرەڕەنگییەی نێوان پێکهاتەکان لەبەرچاو بگیرێت، لەوەش گرنگتر پێشبڕکێ بکرێت نەک بۆ دەست بەسەرداگرتنی ناوچەکانی دەسەڵات، بەڵکوو بۆ پێشکەشکردنی خزمەتگوزارییەکانی شارەوانی و تەندرووستی و پەروەردە بۆ خەڵکەکە، هەروەها دابینکردنی هەلی کار.
بەهۆی ململانێی سیاسی و جێبەجێ نەکردنی ماددەی 140 کە هەموو لایەنەکان ناکۆکییانە لەسەر جێبەجێ نەکردنی لەوانەش نەتەوە ەیکگرتووەکان کە خۆی پەیوەندیی بەم بابەتەوە هەیە، دەڵێم بۆیە بەدە ڕ لە پارێزگاکانی ئێراق هەڵبژاردنەکانی پارێزگای کەرکووک ئەنجام نەدران، تەنانەت پێش ئەوەی داعش موسڵ و سێیەکی خاکی ئێراق کۆنتڕۆڵبکات.
گرێکوێرەی کەرکووک زۆر کۆنە، سەرکردەی مێژوویی کورد مەلا مستەفای بارزانی لە ساڵی 1970 لەکاتی ڕێکەوتننامەکەی لەگەڵ حکومەتی ئێراق یەکلایی کردنەوەی ئەم بابەتەی ڕەتکردەوە، لەبەر ئەوە بۆ دەرکردنی بڕیاری ئۆتۆنۆمی ساڵی 1974 دواخرا، بەڵام سازانی لەسەر نەکرا و سەرکردایەتیی کورد بەڕێوەبردنی هاوبەشی شارەکەی ڕەتکردەوە، هەروەها حکومەتی ئێراقیش ئۆتۆنۆمی دواخست دوای ئەوەی بڕیاردرا یاساکەی واژۆبکرێت بەپێی بەیاننامەی 11ی ئاداری ساڵی 1970 و هەوڵی دا دەسەڵاتی خۆی بەسەردا فراوان بکات.
کێشەکە زیاتر ئاڵۆزبوو، دوای ئەوەی لە ئەنجومەنی پارێزگا کە زۆرینەی کورده بانگەشەی ئەوە کرا کەرکووک بخرێتە سەر هەرێمی کوردستان و دواتر ڕیفراندۆم لەسەر ئەم بڕیارە بکرێت، ئەمەش وای لە دەوڵەتانی دراوسێ کرد بە تایبەتیش تورکیاو ئێران کە بێنە سەر خەت، ئەنکەرا ئەم هەنگاوەی بە هەڵەیەکی گەورە لێکدایەوە و عەلی یەلدرم سەرۆک وەزیرانی تورکیا بە تەلەفۆن پەیوەندیی بە حەیدەر عەبادی سەرۆک وەزیرانی ئێراقەوە کرد و ڕای خۆی پێ ڕاگەیاند کە بە هیچ شێوەیەک سەپاندنی ئەمری واقیع قبوڵ ناکەن و کوردیشیان بەوە ئاگادارکردۆتەوە، ئاماژەی بەوەش کردووە کە ئەگەر پێویست بوو نەتەوە یەکگرتووەکان بێتە ناوەوە.
بەڵام ئێران کە هاوپەیمانی بەغدا و هەندێ ناوەند و هێزی کوردییە دەڵێت: بەرزکردنەوەی ئاڵای کوردستان دەبێتە هۆی نانەوەی گرژیی زیاتر، لە کاتێکدا کۆمێنتی نەتەوە یەکگرتووەکان لەسەر زاری ئەنتۆنێۆ گۆتیریسی ئەمیندارەوە کە سەردانی بەغدای کرد جەختکردنەوە بوو لەسەر یەکێتیی ئێراق و پێکەوەژیانی پێکهاتەکان، بە تایبەتیش دوای داعش. بەڵام بڕیاری باڵای دەریای مردوو لە (عەممان) ئاماژەی بەوە کرد کە پێویستە پارێزگاریی لە یەکێتیی ئێراق و سەربەخۆیی بکرێت و ڕووبەڕووی تیرۆرو توندڕەویی ببنەوە.
ڕەنگە ئەوەی لە کەرکووک دەگوزەرێت پرۆڤەی یەکەم بێت بۆ دوای داعش، کە یەکێکە لەو سیناریۆیانەی وڵات بەرەو لێکهەڵوەشان و پەرتەوازەیی ببات، ئەگەر چاو نەخشێنرێتەوە بە دەستوورو سیستەمی سیاسیدا، لەسەر بنەمای بەرژەوەندیی ڕاستەقینەو سەرتاسەری و پشتبەستن بە پرەنسیپەکانی هاووڵاتیبوون و یەکسانی وەک بناغەیەک بۆ دەوڵەتی هاووڵاتی، نەک دەوڵەتی پێکهاتەکان کە دەبێتە هۆی سەپاندنی تایفیی سیاسی و دابەشبوونی ئیتنی.

*جێگری سەرۆکی زانکۆی ناتوندوتیژی- بەیروت[1]

Kurdipedia is not responsible for the content of this item. We recorded it for archival purposes.
This item has been written in (کوردیی ناوەڕاست) language, click on icon to open the item in the original language!
ئەم بابەتە بەزمانی (کوردیی ناوەڕاست) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
This item has been viewed 551 times
Write your comment about this item!
HashTag
Sources
[1] Website | کوردیی ناوەڕاست | www.gulanmedia.com
Linked items: 5
Group: Articles
Publication date: 17-06-2017 (7 Year)
Content category: Politic
Content category: Political Criticism
Content category: Kurdish Issue
Country - Province: South Kurdistan
Document Type: Translation
Language - Dialect: Kurdish - Sorani
Original Language: Arabic
Party: ISIS
Publication Type: Printed
Technical Metadata
Item Quality: 99%
99%
Added by ( Hazhar Kamala ) on 10-01-2023
This article has been reviewed and released by ( Ziryan Serchinari ) on 22-01-2023
This item recently updated by ( Hawreh Bakhawan ) on: 24-10-2023
Title
This item according to Kurdipedia's Standards is not finalized yet!
This item has been viewed 551 times
Attached files - Version
Type Version Editor Name
Photo file 1.0.163 KB 10-01-2023 Hazhar KamalaH.K.
Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!
Articles
“War Is like a Blanket”: Feminist Convergences in Kurdish and Turkish Women’s Rights Activism for Peace
Biography
Shilan Fuad Hussain
Library
Mapping the Unseen: Harnessing Indigenous Knowledge through Participatory Mapping to Address Displacement and Housing Challenges
Biography
Jasmin Moghbeli
Image and Description
The Kurdish Quarter, which is located at the bottom of Mount Canaan in Safed, Palestine in 1946
Archaeological places
The tomb of the historian Marduk Kurdistani
Biography
Lisa Calan
Image and Description
AN EXAMPLE OF BAATHS SOCIALISM AND DEMOCRACY IN KURDISTAN OF IRAQ
Library
The Sectarianism of the Islamic State: Ideological Roots and Political Context
Library
Undemocratic Parties in a 'Democratic' System: The Formation and Operation of Political Parties in Post-2003 Iraq
Biography
Hardawan Mahmoud Kakashekh
Archaeological places
Hassoun Caves
Archaeological places
Mosque (Salah al-Din al-Ayyubi) in the city of Faraqin
Library
SYRIA, Update on Military Service, Mandatory Self Defence Duty and Recruitment to the YPG
Image and Description
Picture of Kurdish school children, Halabja in south Kurdistan 1965
Biography
Haval Hussein Saeed
Archaeological places
Shemzinan Bridge
Articles
The myth of the Ottoman millet system: Its treatment of Kurds and a discussion of territorial and non-territorial autonomy
Articles
Reconsidering nationalism and feminism: the Kurdish political movement in Turkey
Articles
Peace Making or State Breaking? The Turkish-Kurdish Peace Processes and the Role of Diasporas
Biography
Zeynep Kaya
Articles
Erdogan says far-right ally’s remarks on PKK leader should be evaluated
Biography
Raman Salah
Biography
Hafiz Akdemir
Image and Description
A Kurdish army in Istanbul to participate in the Battle of the Dardanelles in 1918
Image and Description
Kurdish Jews from Mahabad (Saujbulak), Kurdistan, 1910
Biography
Hanifi Baris
Archaeological places
Cendera Bridge
Library
Towards Hydro-Transparency on the Euphrates-Tigris Basin: Mapping Surface Water Changes in Iraq, 1984–2015
Biography
Rez Gardi

Actual
Biography
Hasret Gültekin
07-05-2022
Hazhar Kamala
Hasret Gültekin
Archaeological places
Hassoun Caves
14-06-2023
Vazhan Kshto
Hassoun Caves
Library
Mam Jalal In response to 74 questions far from politics
25-10-2023
Hazhar Kamala
Mam Jalal In response to 74 questions far from politics
Biography
Lisa Calan
04-08-2024
Hazhar Kamala
Lisa Calan
Library
38 Years of Armed Struggle of the PKK in Kurdistan
05-09-2024
Hazhar Kamala
38 Years of Armed Struggle of the PKK in Kurdistan
New Item
Library
Undemocratic Parties in a \'Democratic\' System: The Formation and Operation of Political Parties in Post-2003 Iraq
30-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Towards Hydro-Transparency on the Euphrates-Tigris Basin: Mapping Surface Water Changes in Iraq, 1984–2015
30-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Mapping the Unseen: Harnessing Indigenous Knowledge through Participatory Mapping to Address Displacement and Housing Challenges
30-10-2024
Hazhar Kamala
Library
The Sectarianism of the Islamic State: Ideological Roots and Political Context
22-10-2024
Hazhar Kamala
Library
SYRIA, Update on Military Service, Mandatory Self Defence Duty and Recruitment to the YPG
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Northern Iraq: Security situation and the situation for internally displaced persons (IDP) in the disputed areas, incl. possibil
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Kurdistan Region of Iraq (KRI): Women and men in honour-related conflicts
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Syria: Consequences of illegal exit, consequences of leaving a civil servant position without notice and the situation of Kurds
20-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Iran: Issues concerning persons of ethnic minorities, including Kurds and Ahwazi Arabs
18-10-2024
Hazhar Kamala
Library
Iranian Kurds: Consequences of political activities in Iran and KRI
18-10-2024
Hazhar Kamala
Statistics
Articles
  530,176
Images
  110,960
Books
  20,352
Related files
  105,419
Video
  1,578
Language
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Group
English
Biography 
3,155
Articles 
1,995
Library 
1,937
Documents 
204
Image and Description 
77
Martyrs 
64
Publications 
49
Archaeological places 
44
Parties & Organizations 
36
Maps 
26
Genocide 
21
Clan - the tribe - the sect 
18
Artworks 
17
Places 
9
Statistics and Surveys 
5
Miscellaneous 
4
Video 
2
Offices 
2
Poem 
2
Womens Issues 
1
Environment of Kurdistan 
1
Dates & Events 
1
Quotes and Phrases 
1
Repository
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   Total 
238,080
Content search
Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!
Articles
“War Is like a Blanket”: Feminist Convergences in Kurdish and Turkish Women’s Rights Activism for Peace
Biography
Shilan Fuad Hussain
Library
Mapping the Unseen: Harnessing Indigenous Knowledge through Participatory Mapping to Address Displacement and Housing Challenges
Biography
Jasmin Moghbeli
Image and Description
The Kurdish Quarter, which is located at the bottom of Mount Canaan in Safed, Palestine in 1946
Archaeological places
The tomb of the historian Marduk Kurdistani
Biography
Lisa Calan
Image and Description
AN EXAMPLE OF BAATHS SOCIALISM AND DEMOCRACY IN KURDISTAN OF IRAQ
Library
The Sectarianism of the Islamic State: Ideological Roots and Political Context
Library
Undemocratic Parties in a 'Democratic' System: The Formation and Operation of Political Parties in Post-2003 Iraq
Biography
Hardawan Mahmoud Kakashekh
Archaeological places
Hassoun Caves
Archaeological places
Mosque (Salah al-Din al-Ayyubi) in the city of Faraqin
Library
SYRIA, Update on Military Service, Mandatory Self Defence Duty and Recruitment to the YPG
Image and Description
Picture of Kurdish school children, Halabja in south Kurdistan 1965
Biography
Haval Hussein Saeed
Archaeological places
Shemzinan Bridge
Articles
The myth of the Ottoman millet system: Its treatment of Kurds and a discussion of territorial and non-territorial autonomy
Articles
Reconsidering nationalism and feminism: the Kurdish political movement in Turkey
Articles
Peace Making or State Breaking? The Turkish-Kurdish Peace Processes and the Role of Diasporas
Biography
Zeynep Kaya
Articles
Erdogan says far-right ally’s remarks on PKK leader should be evaluated
Biography
Raman Salah
Biography
Hafiz Akdemir
Image and Description
A Kurdish army in Istanbul to participate in the Battle of the Dardanelles in 1918
Image and Description
Kurdish Jews from Mahabad (Saujbulak), Kurdistan, 1910
Biography
Hanifi Baris
Archaeological places
Cendera Bridge
Library
Towards Hydro-Transparency on the Euphrates-Tigris Basin: Mapping Surface Water Changes in Iraq, 1984–2015
Biography
Rez Gardi

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 16
| Contact | CSS3 | HTML5

| Page generation time: 1.532 second(s)!