Library Library
Search

Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!


Search Options





Advanced Search      Keyboard


Search
Advanced Search
Library
Kurdish names
Chronology of events
Sources
History
User Favorites
Activities
Search Help?
Publication
Video
Classifications
Random item!
Send
Send Article
Send Image
Survey
Your feedback
Contact
What kind of information do we need!
Standards
Terms of Use
Item Quality
Tools
About
Kurdipedia Archivists
Articles about us!
Add Kurdipedia to your website
Add / Delete Email
Visitors statistics
Item statistics
Fonts Converter
Calendars Converter
Spell Check
Languages and dialects of the pages
Keyboard
Handy links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Languages
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
My account
Sign In
Membership!
Forgot your password!
Search Send Tools Languages My account
Advanced Search
Library
Kurdish names
Chronology of events
Sources
History
User Favorites
Activities
Search Help?
Publication
Video
Classifications
Random item!
Send Article
Send Image
Survey
Your feedback
Contact
What kind of information do we need!
Standards
Terms of Use
Item Quality
About
Kurdipedia Archivists
Articles about us!
Add Kurdipedia to your website
Add / Delete Email
Visitors statistics
Item statistics
Fonts Converter
Calendars Converter
Spell Check
Languages and dialects of the pages
Keyboard
Handy links
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Sign In
Membership!
Forgot your password!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 About
 Random item!
 Terms of Use
 Kurdipedia Archivists
 Your feedback
 User Favorites
 Chronology of events
 Activities - Kurdipedia
 Help
New Item
Library
Social Ecology
27-06-2024
Hazhar Kamala
Library
MARDİN CITY GUIDE 2020
26-06-2024
Hazhar Kamala
Biography
Awni Yousef
26-06-2024
Hazhar Kamala
Library
Learning from Sykes-Picot
25-06-2024
Hazhar Kamala
Library
The Collapse of Iraq and Syria: The End of the Colonial Construct in the Greater Levant
25-06-2024
Hazhar Kamala
Library
The British Administration of Iraq and Its Influence on the 1920 Revolution
24-06-2024
Rapar Osman Uzery
Library
Iraq Multiple Indiator Cluster Survery 2018
23-06-2024
Rapar Osman Uzery
Biography
Ismail Mohamad Hassaf
22-06-2024
Rapar Osman Uzery
Library
GENDER AND CONFLICT ANALYSIS IN ISIS AFFECTED COMMUNITIES OF IRAQ
22-06-2024
Hazhar Kamala
Library
After ISIS Perspectives of displaced communities from Ninewa on return to Iraq’s disputed territory
22-06-2024
Hazhar Kamala
Statistics
Articles 519,581
Images 105,117
Books 19,519
Related files 97,787
Video 1,415
Library
The Future of Kirkuk: A Roa...
Library
Dialectics of struggle: cha...
Biography
Ismail Mohamad Hassaf
Biography
Awni Yousef
Library
Social Ecology
زمان ناسنامە و هەبوونى نەتەوەى کوردە
Due to Kurdipedia, you know; Who is who! Where is where! and what is what!
Group: Articles | Articles language: کوردیی ناوەڕاست
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp2
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Ranking item
Excellent
Very good
Average
Poor
Bad
Add to my favorites
Write your comment about this item!
Items history
Metadata
RSS
Search in Google for images related to the selected item!
Search in Google for selected item!
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

غەفوور مەخمووری

غەفوور مەخمووری
#غەفوور مەخمووری#

زمانى کوردى کە ناسنامە و هەبوونى نەتەوەى کوردە، بەردەوام لەلایەن داگیرکەرانى کوردستان هەوڵى قەدەغەکردن و لەناوبردنى دراوە، زمان وەک تایبەتمەندییەکی نەتەوەیی، ئەویش کەوتۆتە بەر مەترسی شاڵاوی بەعەرەبکردن و بەتورککردن و بە فارسکردن، لێرەدا دەمەوێت باس لە دژایەتییەکانى زمانى کوردى لەلایەن دەسەڵاتە داگیرکەرەکانى کوردستان بکەم، هەر لەکۆنەوە شۆڤێنییەتی عەرەب و تورک و فارس ویستوویانە زمان و کلتوری کورد بسڕنەوەو زمان و کلتوری خۆیان بسەپێننە سەر کورد. بۆ نموونە ئەگەر باسى دەسەڵاتى عەرەبى بکەین دەبینین لەپاش جەنگی (القادسیە) ەوە لە 640ی زاینیدا، کە سەرەتای دەستبەسەرداگرتنی کوردستان بوو لەلایەن عەرەبەوەو، ئەو دەستبەسەرداگرتنە عەرەبییە بزووتنەوەیەکی بەعەرەبکردن بوو بۆ بچوککردنەوە و سڕینەوەی بەها نەتەوەییەکانی کورد و پشتگوێ‌ خستنی زمان و کلتوری کوردو، کارکردن بۆ بڵاوکردنەوە و سەپاندنی زمان و کلتوری عەرەبی، بەمەش ویستیان زمان و کلتوری کورد لەناو ببەن، بەڵام خۆشبەختانە زمان و کلتوری کورد لەسەر دەستی هۆزانڤان و ڕۆشنبیرانی کورد پارێزراو مایەوە. زمانی هەر نەتەوەیەک لەگەڵ لەدایکبوونی نەتەوەکە لەدایکدەبێت. بۆیە دەسەڵاتی عەرەبی بۆ لەناوبردن و سڕینەوەی نەتەوەی کورد هەوڵی سڕینەوەو نەهێشتنی زمانی کوردی داوە، ئەم هەوڵدانەش لەسەدەکانی ڕابردووەوە تائێستا درێژەی هەیە.

لەگەڵ درووستکردنی دەوڵەتی ئێراقیشدا کار بۆ پشتگوێ‌ خستن و سڕینەوەی زمانی کوردی کراوە، دوای درووستکردنی ئێراق کەسێکی شۆڤێنی عەرەب کە ناوی (ساطع الحصري) بوو، کرا بە بەڕێوەبەری گشتی زانیاری (المعارف) و لەماوەی نێوان (17ی کانوونی دووەمی 1923 تا 31ی تەمووزی 1927) لەکارەکەیدا مایەوە، (ساطع الحصري) کەسێکی شۆڤێنی بوو، لای ئەو زمان یەکەم پێوەر بوو بۆ خۆ بەستنەوە بەوڵاتی عەرەبی و هەر کەسێ‌ بەعەرەبی قسە بکات ئەوە عەرەبە جا ئایین یا ڕەگەز یا مێژووی هەر چییەک بێت، هەوڵی دەدا زمانی کوردی پشتگوێ‌ بخات و بیانووی زۆری دەدۆزییەوە بۆ ئەوەی کورد بە زمانی خۆی نەخوێنێت و بە زمانی عەرەبی بخوێنێت ئەوەشی بۆ ئەوە بوو وردەوردە زمان و کلتوری کوردی بسڕێتەوە، بێگومان هەر زمانێک کە پێی نەخوێنرێت و پێی نەنووسرێت پێشناکەوێت و گەشە ناکات.

پاشتر ڕژێمی کۆماری ئێراق لە ساڵی 1960دا دەستیکرد بەراگواستنی مامۆستایانی کورد لە کەرکووک (فەرمانێکی وەزاری دەرکرد و ڕەوانەیکرد بۆ بەڕێوەبەرایەتی زانیاری لیوای کەرکووک بۆ ئەوی هەرچی دەرچووانی دار المعلمین و معلمات هەیە لە کوردەکان لە سلێمانی دابنرێت نەک لە کەرکووک) ، ئەوەش هەوڵێک بووە بۆ نەهێشتنی خوێندنی کوردی لە کەرکووکدا، خوێندنی کوردی و بزاڤی کلتوری کورد بەردەوام لەلایەن دەسەڵاتی عەرەبییەوە چ لە ئێراق و چ لە سووریادا دژایەتی کراوە، هەر چەندە لەبڕگەی (ب) ی ماددەی حەوتەمی دەستووری کاتی ئێراقدا هاتووە کە (زمانی کوردی زمانی ڕەسمی دەبێت شان بەشانی زمانی عەرەبی لەناوچەی کوردیدا) ، بەڵام زۆر کەم کار بەو دەقە کراوە، ڕژێمی ئێراق بەتایبەت بەعس بۆ ئەوە سوودی لەزمانی کوردی وەرگرتووە بیروبۆچوونە بۆگەنەکانی خۆی لەرێی زمانی کوردییەوە بگەیەنێتە کورد، ئەگەرنا بەردەوام دژایەتی زمان و کلتوری کوردی کردووە و بڕیاری تایبەتی لەم بارەیەوە داوە، بڕیاری 632 لە 7/10/1989ی بەناو (ئەنجوومەنی سەرکردایەتی شۆڕشی ئێراق) زۆر ڕاشکاوانە دژایەتی زمانی کوردی دەکات و بەشتێکی بێ‌ بایەخی دادەنێ‌، لەبڕگەی یەکەمی ئەو بڕیارەدا هاتووە کە قوتایی بەدەرنەچوو (راسب) دانانرێ‌ ئەگەر هاتوو لەوانەی زمانی کوردیدا دەرنەچوو، ئەو بڕیارەش هەموو ئەو قوتابخانانە دەگرێتەوە کە زمانی کوردییان تێدا دەخوێنرێت، لەبڕگەی دووەمیشدا بڕیارەکە کراوە بەبڕیارێکی یەکلاییکەرەوەو تێیدا هاتووە (کار بەهیچ دەقێکی تری پێچەوانەی ئەو دەقە ناکرێت) . ئەگەر لەئێراقدا خوێندنیش بە زمانی کوردی بووبێ‌ ئەوا بەشتێکی کەم بایەخ سەیر کراوە و، پرۆگرامی خوێندن هەمان پرۆگرامە عەرەبییەکە بووەو وەرگێڕاوەتە سەر زمانی کوردی، پرۆگرامەکەش بەهیچ شێوەیەک گوزارشتی لەکۆمەڵی کوردەواری نەکردووە، بۆ نموونە لەبابەتی مێژوودا مێژووی نیشتمانی عەرەب و، لە بابەتی جوگرافیادا جوگرافیای نیشتمانی عەرەب و لەبابەتەکانی تریشدا هەر هەمووی هی عەرەب دەخوێنرێت، ئەوەش بۆ ئەوە بووە کە خوێندەڤانی کورد هەمیشە ئێراق بەوڵاتی خۆی بزانێ ‌ و لەرێی ئێراقیشەوە (نیشتمانی عەرەبی) بەنیشتمانی خۆی بزانێ ‌ و مێژوو و جوگرافیا و شارستانییەتی ئەوانیش بەهی خۆی بزانێت و، هەست نەکات کە کوردستان نیشتمانی ئەوەو بەشێکی بەزۆر بەئێراقەوە لکێنراوەو داگیرکراوە.

ڕژێمی بەعس بە بەردەوامی هەوڵی سڕینەوەی زمان و کلتوری کوردی داوەو، قوتابخانە کوردییەکانی داخستووەو، لە ساڵی خوێندنی (2000-2001) ەوە لەسەرتاسەری ئێراقدا لەهیچ قوتابخانەیەکدا خوێندنی بە زمانی کوردی نەهێشتووە و هەمووی کردووە بەعەرەبی، لە (کەرکووک، مەخموور، شنگاڵ، زەممار، قەراج، خانەقین، . . .و شوێنانی دیکەیش) و خوێندنی عەرەبی سەپاندۆتە سەر کورد.

لەو ڕێیەوە ڕژێمی ئێراق ویستوویەتى زمان و کلتوری خۆی بسەپێنێتە سەر کورد و زمان و کلتوری کوردیش کەم بایەخ بکات، ئەگەر سەیر بکەین دەبینین ئێستاش کاریگەرییەکی زۆری کلتورو زمان و هزرو سیاسەتی عەرەبی بەسەر ڕۆشنبیرانی کورد لە باشووری کوردستاندا دیارە، ئەمە بۆ ڕۆژاوای کوردستانیش ڕاستە، لەبەر ئەوەی نەتەوەی سەردەست هەوڵیداوەو هەوڵدەدات هەموو شتێکی خۆی بسەپێنێتە سەر نەتەوەی بندەست، لە باکوور وردا کاریگەریی زمان و کلتوری تورک و لەرۆژهەڵاتیشدا کاریگەریی زمان و کلتوری فارس بەسەر زمان و کلتوری کورددا هەیە. ئەم سیاسەتەی داگیرکەرانی کوردستان سێ‌ واقیعی کلتوری جیا لەیەکی درووستکردووە. لەهەریەک لە تورکیاو ئێراندا خوێندن بە زمانی کوردی قەدەغەیە و ڕێی پێنادرێ ‌ و کوردیان ناچارکردووە بە زمانی ئەوان بخوێنی و بنووسێ‌، دەسەڵاتە داگیرکەرەکانی کوردستان لە کۆنەوە تائێستا زمانی خۆیان سەپاندۆتە سەر کورد، کورد بەناچاری زمانی دەستەڵاتدارانیان لەکاروباری ڕەسمییدا بەکارهێناوە، وەک لەپێشەوە باسمانکرد ئێراق بە بەردەوامی هەوڵی سڕینەوەی زمان و کلتوری کوردی داوەو کەنارگیری کردووە.

لەسووریاشدا خوێندن و نووسین بە زمانی کوردی قەدەغەیە و تەنیا دەبێت بە زمانی عەرەبی بێت و ئەمەش لەماددەی (4) ی دەستووری سووریادا جێگیرکراوە، کە دەڵێت (زمانی عەرەبی زمانی ڕەسمییە) . شۆڤێنییەتی عەرەبی هەستی بەوەکردووە، کە ئەگەر زمانی کوردی ڕێی پێبدرێت ئەوا گەشە دەکات و تایبەتمەندییەکانی خۆی دەپارێزێت، بۆیە کەوتۆتە دژایەتیکردنی زمانەکەمان. بێگومان زمانیش هۆکاری لەیەکتر گەیشتن و خوێندن و نووسین و بیرکردنەوەیەو یەکێکە لەتایبەتمەندییە بنچینەییەکانی هەر نەتەوەک. لەگەڵ ئەو هەموو دژایەتی و قەدەغەکردنەشدا زمانی کوردی لەرێی ڕۆشنبیرانی کورد بەردەوام بەرەنگاری داگیرکەرانی کوردستان بۆتەوەو خۆی پاراستووەو لە گەشەکردنیشدایە. بەعەرەبکردن و بە تورککردن و بە فارسکردن مەترسییەکی زۆری بۆ سەر مانەوەو گەشەکردنی زمانەکەمان هەبووەو هەیە و بۆتە هەڕەشە لەسەر نەهێشتن و سڕینەوەی زمانەکەمان، بۆیە پیویستە هەموو لایەکمان وەک ئەرکێکى نەتەوەیى و نیشتمانى کاربکەین بۆ بایەخدان بە زمانى کوردى و پێشخستنى.[1]
This item has been written in (کوردیی ناوەڕاست) language, click on icon to open the item in the original language!
ئەم بابەتە بەزمانی (کوردیی ناوەڕاست) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
This item has been viewed 871 times
HashTag
Sources
[1] Website | کوردیی ناوەڕاست | www.gulanmedia.com-21-02-2023
Linked items: 2
Biography
Dates & Events
Group: Articles
Publication date: 21-02-2023 (1 Year)
Content category: Articles & Interviews
Country - Province: Kurdistan
Document Type: Original language
Language - Dialect: Kurdish - Sorani
Publication Type: Printed
Technical Metadata
The copyright of this item has been issued to Kurdipedia by the item's owner!
Item Quality: 99%
99%
Added by ( Hazhar Kamala ) on 22-02-2023
This article has been reviewed and released by ( Hawreh Bakhawan ) on 22-02-2023
This item recently updated by ( Hawreh Bakhawan ) on: 22-02-2023
URL
This item according to Kurdipedia's Standards is not finalized yet!
This item has been viewed 871 times
Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!
Image and Description
Kurdish Jews from Mahabad (Saujbulak), Kurdistan, 1910
Archaeological places
Mosque (Salah al-Din al-Ayyubi) in the city of Faraqin
Archaeological places
The tomb of the historian Marduk Kurdistani
Articles
After the Earthquake – Perpetual Victims
Image and Description
The Kurdish Quarter, which is located at the bottom of Mount Canaan in Safed, Palestine in 1946
Articles
A STUDY ON THE HUMAN RIGHTS SITUATION IN KIRKUK
Archaeological places
Cendera Bridge
Biography
Shilan Fuad Hussain
Library
Learning from Sykes-Picot
Image and Description
AN EXAMPLE OF BAATHS SOCIALISM AND DEMOCRACY IN KURDISTAN OF IRAQ
Image and Description
A Kurdish army in Istanbul to participate in the Battle of the Dardanelles in 1918
Biography
Abdullah Zeydan
Articles
Feminism, gender and power in Kurdish Studies: An interview with Prof. Shahrzad Mojab
Library
MARDİN CITY GUIDE 2020
Library
The British Administration of Iraq and Its Influence on the 1920 Revolution
Articles
An Illusory Unity Understanding the Construction of Kurdish Political Identity
Image and Description
Picture of Kurdish school children, Halabja in south Kurdistan 1965
Biography
HIWA SALAM KHLID
Biography
Bibi Maryam Bakhtiari
Biography
Ayub Nuri
Biography
KHAIRY ADAM
Archaeological places
Shemzinan Bridge
Biography
Jasmin Moghbeli
Biography
Antonio Negri
Library
Social Ecology
Archaeological places
Hassoun Caves
Library
The Collapse of Iraq and Syria: The End of the Colonial Construct in the Greater Levant
Articles
Shahmaran tale to resonate through Mardin streets with the art of sculpture
Biography
Havin Al-Sindy
Biography
Nurcan Baysal

Actual
Library
The Future of Kirkuk: A Roadmap for Resolving the Status of the Governorate
01-09-2015
Hawreh Bakhawan
The Future of Kirkuk: A Roadmap for Resolving the Status of the Governorate
Library
Dialectics of struggle: challenges to the Kurdish women\'s movement
26-05-2024
Hazhar Kamala
Dialectics of struggle: challenges to the Kurdish women\'s movement
Biography
Ismail Mohamad Hassaf
22-06-2024
Rapar Osman Uzery
Ismail Mohamad Hassaf
Biography
Awni Yousef
26-06-2024
Hazhar Kamala
Awni Yousef
Library
Social Ecology
27-06-2024
Hazhar Kamala
Social Ecology
New Item
Library
Social Ecology
27-06-2024
Hazhar Kamala
Library
MARDİN CITY GUIDE 2020
26-06-2024
Hazhar Kamala
Biography
Awni Yousef
26-06-2024
Hazhar Kamala
Library
Learning from Sykes-Picot
25-06-2024
Hazhar Kamala
Library
The Collapse of Iraq and Syria: The End of the Colonial Construct in the Greater Levant
25-06-2024
Hazhar Kamala
Library
The British Administration of Iraq and Its Influence on the 1920 Revolution
24-06-2024
Rapar Osman Uzery
Library
Iraq Multiple Indiator Cluster Survery 2018
23-06-2024
Rapar Osman Uzery
Biography
Ismail Mohamad Hassaf
22-06-2024
Rapar Osman Uzery
Library
GENDER AND CONFLICT ANALYSIS IN ISIS AFFECTED COMMUNITIES OF IRAQ
22-06-2024
Hazhar Kamala
Library
After ISIS Perspectives of displaced communities from Ninewa on return to Iraq’s disputed territory
22-06-2024
Hazhar Kamala
Statistics
Articles 519,581
Images 105,117
Books 19,519
Related files 97,787
Video 1,415
Kurdipedia is the largest multilingual sources for Kurdish information!
Image and Description
Kurdish Jews from Mahabad (Saujbulak), Kurdistan, 1910
Archaeological places
Mosque (Salah al-Din al-Ayyubi) in the city of Faraqin
Archaeological places
The tomb of the historian Marduk Kurdistani
Articles
After the Earthquake – Perpetual Victims
Image and Description
The Kurdish Quarter, which is located at the bottom of Mount Canaan in Safed, Palestine in 1946
Articles
A STUDY ON THE HUMAN RIGHTS SITUATION IN KIRKUK
Archaeological places
Cendera Bridge
Biography
Shilan Fuad Hussain
Library
Learning from Sykes-Picot
Image and Description
AN EXAMPLE OF BAATHS SOCIALISM AND DEMOCRACY IN KURDISTAN OF IRAQ
Image and Description
A Kurdish army in Istanbul to participate in the Battle of the Dardanelles in 1918
Biography
Abdullah Zeydan
Articles
Feminism, gender and power in Kurdish Studies: An interview with Prof. Shahrzad Mojab
Library
MARDİN CITY GUIDE 2020
Library
The British Administration of Iraq and Its Influence on the 1920 Revolution
Articles
An Illusory Unity Understanding the Construction of Kurdish Political Identity
Image and Description
Picture of Kurdish school children, Halabja in south Kurdistan 1965
Biography
HIWA SALAM KHLID
Biography
Bibi Maryam Bakhtiari
Biography
Ayub Nuri
Biography
KHAIRY ADAM
Archaeological places
Shemzinan Bridge
Biography
Jasmin Moghbeli
Biography
Antonio Negri
Library
Social Ecology
Archaeological places
Hassoun Caves
Library
The Collapse of Iraq and Syria: The End of the Colonial Construct in the Greater Levant
Articles
Shahmaran tale to resonate through Mardin streets with the art of sculpture
Biography
Havin Al-Sindy
Biography
Nurcan Baysal
Folders
Biography - Gender - Male Biography - Nation - Kurd Library - Country - Province - Outside Library - Country - Province - Belgium Publications - Country - Province - United States Biography - People type - Writer Biography - People type - Journalist Biography - People type - Academic Biography - People type - Minister Biography - People type - Political activist

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| Contact | CSS3 | HTML5

| Page generation time: 0.219 second(s)!