ناو: یڤگێنیا
نازناو: یڤگێنیا ئیلینیچنا ڤاسیلیەڤا
ناوی باوک: ئیلینیچنا
ڕۆژی لەدایکبوون: #22-01-1935#
ڕۆژی کۆچی دوایی: #15-02-2023#
شوێنی لەدایکبوون: نۆڤگۆرۆد-ڕووسیا
شوێنی کۆچی دوایی: سانکت پیتربۆرگ
$ژیاننامە$
مێژوونووسی سۆڤیەت و ڕووسی، ڕۆژهەڵاتناس، کوردناس، وەرگێڕ، پسپۆڕ لە مێژووی کورد و کوردستان لە سەدەکانی ناوەڕاست و سەردەمی هاوچەرخ، دکتۆرا لە زانستە مێژووییەکان، ڕاوێژکاری پەیمانگای دەستنووسەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەکادیمیای زانستی ڕووسی.
لە گوندی کیڤێتس لە هەرێمی نۆڤگۆرۆد لەدایکبووە. لە ساڵی 1944 خێزانەکە ڕوویان لە شاری لینینگراد کردووە. لە ساڵی 1953 چووە ناو فاکەڵتی ڕۆژهەڵاتی زانکۆی لینینگراد. لە ساڵی 1958 دوای تەواوکردنی بەشی مێژووی وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی نزیک و ناوەڕاست لە فاکەڵتی ڕۆژهەڵات، لە پەیمانگای لێکۆڵینەوەی ڕۆژهەڵات لە ئەکادیمیای زانستی یەکێتی سۆڤیەت دەستی بە کارکردن کرد. لە ساڵی 1984ەوە -توێژەری باڵا لە پەیمانگای دەستنووسەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەکادیمیای زانستەکان (لە ساڵی 2007ەوە -لە پەیمانگای دەستنووسەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەکادیمیای زانستی ڕووسی) دەست بە کار بووە.
ساڵی 1977 داکۆکی لە تێزی دکتۆراکەی خۆی کرد بە ناوی (مێژووی خوسرەو ئیبن محەمەد) (تاریخی بەنی ئەردەڵان) وەک سەرچاوەیەک لەسەر مێژوو و ئێتنۆگرافیای کوردانی ئەردەڵان لە سەدەکانی 18-19دا.
لە ساڵی 1992 بەرگری لە تێزی دکتۆراکەی کرد کە لەسەر بنەمای مۆنۆگرافی (باشووری ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە سەدەی 17 -سەرەتای سەدەی 19: وتارەکان لەسەر مێژووی میرنشینەکانی ئەردەڵان و بابان) (1991) .
$چالاکییە زانستییەکانی$
ئاڕاستەی سەرەکی کارەکانی: مێژووی کورد و کوردستانە لە سەدەکانی ناوەڕاست و سەردەمی مۆدێرن.
. مۆنۆگرافی باشووری ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە سەدەی 17 -سەرەتای سەدەی 19. وتارەکان لەسەر مێژووی میرنشینەکانی ئەردەڵان و بابان” (1991) کە وەک دکتۆرا بەرگری لێ کرد، تەرخانکراوە بۆ مێژووی کۆمەڵایەتی-سیاسی میرنشینە کوردییەکانی ئەردەڵان و بابان. نووسەر پێگەی ئەوان لە پێکهاتەی کۆمەڵگەی کوردی و ئایدۆلۆژیا و پێگەی سیاسیدا تایبەتمەند دەکات. کورد یەکێتی سیاسی خۆی درووست نەکرد و بەشێک بوو لە دەوڵەتەکانی تر. توێژەرەکە پێی وایە تا ناوەڕاستی سەدەی نۆزدەیەم بەرزترین ئاستی ڕێکخستنی سیاسیان هەبووە. میرنشینەکان (بنەماکان) هەبوون، کە فۆرمێکی تایبەتیی حکومەت بوون لەگەڵ دامەزراوە سیاسییە پێشکەوتووەکان.
. لێکۆڵینەوەیەکی ژیاننامەیی “شەرەف خان بەدلیسی. ئیپۆک. ژیان. نەمریی” (2003) باس لە مێژوونووس و بیرمەندی کورد شەرەفخانی کوڕی ئەمیر شەمسەدین بەدلیسی و بەرهەمە مێژووییەکەی “شەرەف-نامە” دەکات. ئەم بەرهەمە لە کۆتایی سەدەی 16دا بە زمانی فارسی نووسراوە و تاکە شوێنەوارە کە مێژووی کورد و کوردستان و دەوڵەتانی دراوسێی لە سەردەمی کۆتایی سەدەکانی ناوەڕاستدا دەگرێتەوە.
. بەرهەمی دابەشبوونی سیاسی کوردستان، 1514-1914: کارەساتی کورد (2017) درێژە بە لێکۆڵینەوە لە بەرهەمەکانی مێژوونووسانی کورد بە زمانی فارسی دەدات. مێژووی عەبدولقادر بابانی سیار الاکراد لە یەکێک لە قۆناغە ئینتقالییەکانی مێژووی کوردستاندا نووسراوە. لە ناوەڕاستی سەدەی XIX. پێکهاتەی میرنشینەکان وێران کرا، خانەدانی میرەکانی کورد کوورت کرایەوە، ئەمەش بە لەبەرچاوگرتنی ڕۆڵی پێکهاتەی خێڵەکی و میرنشینەکان وەک دامەزراوەی گرنگی ناسنامەی نەتەوەیی، کارەساتێک بوو بۆ ئەو نەتەوەیە.
$کارە سەرەکییەکان$
$ مۆنۆگرافییەکان$
. باشووری ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە سەدەی 17 -سەرەتای سەدەی 19. وتارەکان لەسەر مێژووی میرنشینەکانی ئەردەڵان و بابان. م.: ناوکا، 1991. 257، ل.
. شەرەف خان بیدلیسی. ئیپۆک. ژیان. نەمریی. سانت پترسبۆرگ: ناوکا، 2003. 103 ل.
. دابەشبوونی سیاسی کوردستان، 1514-1914: کارەساتی کورد. سانت پترسبۆرگ: نێستۆر-ئیستۆریا، 2017. 166 ل.
. باشووری ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە سەدەی 16-19. سەرچاوە لەسەر مێژووی میرنشینە کوردییەکانی ئەردەڵان و بابان. سانت پترسبۆرگ: نێستۆر-ئیستۆریا، 2016. 176 ل. ISBN 978-5-4469-0775-5.
$وتارەکان$
. میرنشینە فیۆداڵیەکانی کورد لە سەدەی 16دا. (بە پشتبەستن بە کەرەستەی ناوی شەرەف) // نووسراوی شوێنەوار و کێشەکانی مێژووی کولتووری گەلانی ڕۆژهەڵات (لەمەودوا -PPiPIKNV) . من دانیشتنی ساڵانەی زانستی LO IN. ل.، 1965. س. 33-35.
. ئەڵقەی خەباتی شا عەباسی یەکەم لەگەڵ عەشیرەتی کوردی موکری // PPiPIKNV. شەشەم دانیشتنی ساڵانەی زانستی لقی لینینگرادی ئەکادیمیای زانستەکانی یەکێتی سۆڤیەت. م.، 1970.
. دەربارەی یەک نەسەبی فەرمانڕەواکانی عەشیرەتی کورد دومبولی // PPiPIKNV. هەشتەم دانیشتنی ساڵانەی زانستی لقی لینینگرادی ئەکادیمیای زانستەکانی یەکێتی سۆڤیەت. م.، 1972.
. دۆخی ئابووری کۆمەڵایەتی میرنشینی ئەردەڵان لە نیوەی یەکەمی سەدەی نۆزدەیەمدا. // PPiPIKNV. دوازدەهەم دانیشتنی ساڵانەی زانستی لقی لینینگرادی ئەکادیمیای زانستەکانی یەکێتی سۆڤیەت. م.، 1977.
. سەبارەت بە مێژووی مەح شەرەف-خانوم کوردستانی، شاعیر و مێژوونووسی کوردی نیوەی یەکەمی سەدەی نۆزدەیەم. // PPiPIKNV. سێزدەهەمین دانیشتنی ساڵانەی زانستی لقی لینینگرادی ئەکادیمیای زانستەکانی یەکێتی سۆڤیەت. م.، 1981. بەشی یەکەم (1) .
. لەسەر تایبەتمەندییەکانی ئەتەکێتی کوردی // ئەتەکێت لەنێو گەلانی ڕۆژاوای ئاسیا. م.، 1988. (هاوکار ڕ.س. ڕەشید)
. پەرتووکێک لەسەر مێژووی کوردستان کە تا ئێستاش بە نەدۆزراوی ماوەتەوە // PPiPIKNV. XXIV دانیشتنی ساڵانەی زانستی لقی لینینگرادی ئەکادیمیای زانستەکانی یەکێتی سۆڤیەت. 1989. بەشی 3. م.: ناوکا، جی ئاڕ ڤی ئێڵ، 1991. س. 33-59.
. یەکەم چاپی فارسی و فەرەنسی و ڕووسی شەرەف-ناما // Manuscripta Orientalia. بەرگی یەکەم. 5. ژمارە 1، ئازاری 1999. ل 27-31.
. کوردستان لە چاوی شەرەفخان بیدلیسی // وتارەکان لەسەر کوردناسی 2. ستۆکهۆڵم، 2001. (بە کوردی)
. عەشیرەتی کورد لە سەرچاوە و ئەدەب // شوێنەوارە نووسراوەکانی ڕۆژهەڵات. 2 (3) . 2005. س. 172-195.
. مێژوونووسانی کورد سەبارەت بە هۆزە کوردەکان (لە شەرەفخان بیدلیسی -سەدەی شازدە تا میرزا عەلی-ئەکبەر کوردستانی -سەدەی نۆزدەیەم) // شوێنەوارە نووسراوەکانی ڕۆژهەڵات. 2 (13) . 2010. س. 207-230.
$وەرگێڕانەکان$
. شەرەف خان کوڕی شەمسەدین بەدلیسی. ناوی شەرەف / وەرگێڕان، پێشەکی، تێبینی و پاشکۆکان لەلایەن E. I. Vasilyeva. ت.ئای.م.، 1967.
. شەرەف خان کوڕی شەمسەدین بەدلیسی. ناوی شەرەف / وەرگێڕان، پێشەکی، تێبینی و پاشکۆکان لەلایەن E. I. Vasilyeva. T. II. م.، 1976.
. خەسرەو کوڕی محەمەد بانی ئەردەڵان. کرۆنیکل. (مێژووی ماڵی میرنشینی بەنی ئەردەڵان) / فاکسیمیلی دەستنووسەکە، وەرگێڕان لە فارسییەوە، پێشەکی و تێبینییەکانی ئی. م.، 1984. 219 ل.
. مەە شەرەف خانم کوردستانی. مێژووی ماڵی ئەردەڵان (تەعریحی ئەردەڵان) / وەرگێڕان. لە فارسییەوە، پێشەکی و نزیکەی. ئی.ئای.ڤاسیلیێڤا. م.، 1990.
. باخچەی شانشینی نەسیر / عەلی ئەکبەر مێژوونووسی کوردستان / وەرگێڕان. لە فارسییەوە، پێشەکی، تێبینی. و فەرمان. ئی.ئای.ڤاسیلیێڤا. سانت پترسبۆرگ: نێستۆر-ئیستۆریا، 2012. 355، ل.
-و. لە ڕووسییەوە: #ڕاپەر عوسمان عوزێری#
سەرچاوە: کوردیپێدیا. 09-08-2023
[1]