=KTML_Bold=ڕۆژنامەی ژیان، سەرمایەیەکی مێژویی ڕۆژنامەگەریی کوردی=KTML_End=
بەڕوونی دیار نییە کە لە سەرەتای دەرچوونی ژیاندا کێ سەرنووسەر بووە. جەمیل سائیب سەروتار و چەند وتارێکی سیاسیی لە ژمارە سەرەتاکانیدا نووسیوە، خوێنەر وادەزانێت ئەو سەرنووسەری ڕۆژنامەکە بووە، بەڵام پاش چەند ژمارەیەک دەنگی نەماوە. بەشدارییەکەی لە نووسینەکانی ڕۆژنامەکەدا، وەکوو بەرچاو دەکەوێ هەر بە درێژەپێدانی چیرۆکی ”لە خەوما“ بووە. کە لە سەردەمی ژیانەوەدا دەستی پێ کردبوو.
ژیان ڕۆژنامەی شارەوانیی #سلێمانی# بووە، پێناچێت سەرنووسەر و دەستەی نووسەرانی دیاریکراو و هەمیشەیی هەبوو بێت. ئەوەی بووەتە بەڕێوەبەری چاپخانەکەی شارەوانی، لە هەمان کاتدا بووەتە سەرنووسەری ڕۆژنامەکەیش، ئەوانەی وتاریان بۆ نووسیوە خۆبەخش بوون.
نووسەرانی ڕۆژنامەی ژیان
=KTML_Bold=جەمیل سائیب=KTML_End=
لە ژمارەکانی سەرەتادا چەند وتارێک بە قەڵەمی جەمیل سائیب بڵاوکراوەتەوە. وەکوو خاوەنی ڕۆژنامەکە دەدوێ و دەنووسێ. بەڵام دوای چەند ژمارەیەک دەنگی نووسینی نەماوە و تەنیا (لە خەوما) کەی بە ئەڵقە بڵاو کردووەتەوە.
=KTML_Bold=ئەحمەد عەزیز ئاغا=KTML_End=
لە ژمارە سەرەتاییەکانیدا چەند وتارێکی سیاسی و پەروەردەییی نووسیوە و پاشان ئەویش دەنگی نەماوە.
=KTML_Bold=کوردی، مستەفا سائیب=KTML_End=
بە ئەڵقە لە ژمارە جیاجیاکانی ژیاندا وتاری سیاسیی نووسیوە، لەوانە: بۆ مەبعووسە موحتەرەمەکان، کورد بۆچی پێش ناکەوێ؟ و تەربیە لە ئەقوامی ئەنغلۆ ساکسۆندا.
=KTML_Bold=شێخ نووری شێخ ساڵح=KTML_End=
وتاری لەسەر ئەدەبیاتی کوردی و هۆنراوەی لێ بڵاوکراوەتەوە.
=KTML_Bold=ڕەشید نەجیب=KTML_End=
هۆنراوە و وتاری کۆمەڵایەتیی لێ بڵاوکراوەتەوە.
هەروەها عەزیز عەبدوڵڵا، واجید مەجید، میرزا مارف، حەسەن کوردستانی (پێدەچێ نازناو بووبێت)، مستەفا شەوقی و عەونی حاجی گورون، محەمەد ئەدیب عەزیز و پیرەمێرد وتاریان بۆ نووسیوە و فایەق بێکەس ، حەمدی ، عەلی کەماڵ باپیر و فایەق زێوەر ، هۆنراوەیان تێدا بڵاو کردووەتەوە.
ژیان لە سەردەمی عەلی عیرفاندا بە دەگمەن هۆنراوەی تێدایە و بە دەگمەن نووسینی نووسەرانی تری بڵاو کردووەتەوە، پێدەچێت هەموو بابەتەکانی ڕۆژنامەکە خۆیان نووسیبێتیان.
=KTML_Bold=بڵاوکردنەوەی ژیان=KTML_End=
لەو سەردەمەدا لە کوردستان دامەزراوەیەکی تایبەتیی بۆ بڵاوکردنەوەی چاپکراوەکان نەبوو. لە زۆربەی شارەکانی کوردستاندا پەرتووکفرۆشی و ناوەندگەلی تایبەت بە بڵاوکردنەوەی ڕۆژنامە نەبووە، ڕێگاوبان کەم و خراپ بوو، ئوتومبێڵ زۆر کەم و دەگەمەن و هەندێک لە شار و شارۆچکەکانیش ڕێگاوبانی ئوتومبێلیان بۆ ساز نەکرابوو و بە وڵاغ هاتوچوو دەکرا. بەهۆی شۆڕشەکەیشێخ مەحموود ەوە ڕێگاوبانەکان نائاسایی بوون و بە کاروان و لەگەڵ زرێلی جەنگی هاتوچۆ دەکرا. ئەمانە هەمووی کاری کردووەتە سەر ڕۆژنامەکە، بەوردی نازانرێ چەندی لێ چاپ کراوە و چەندی گەیشتووەتە دەست خوێنەران. بەپێی توانای داراییی ڕۆژنامەکە پێناچێت لە هەزار دانە تێپەڕیبێت کە بۆ ئەو کاتە ژمارەیەکی گونجاو بووە. لە ڕاپۆرتەکانیدا دەردەکەوێ کە بێجگە لە سلێمانی، ژیان هەتا #کەرکووک#، #هەولێر#، #چەمچەماڵ#، کۆیە ، شەقڵاوە ، #ڕواندز# و لە دەرەوەی کوردستانیش بۆ بەغدا ناردراوە.
=KTML_Bold=سەرچاوە داراییەکانی ژیان=KTML_End=
سەرچاوە داراییەکانی ژیان بریتین لە: ئابوونەکان و داهاتی ڕیکلام (ئیعلان)
لە لای چەپی ناوچاوانی ژمارەی یەکەمدا نووسراوە: (بەدەلی) ئابوونە بە سێ مانگ ڕووپیە و نیوێکە، شەش مانگ سێ ڕووپیەیە. لە سێ مانگ کەمتر ئابوونە (قەید) ناکرێ. بۆ دەرەوە (بەدەلی) ئابوونە حەوت ڕووپیە و نیوە. نووسخەی بە ئانەیەکە.
لە لای ڕاستی ناوچاوانیدا نووسراوە: بۆ هەموو شتێک (موخابەرات) بە ناوی (ئیدارەخانەوە) ئەکرێ. (ئیعلانات) بە دێڕێک شەش ئانەیه.
لەو سەردەمەدا هێشتا ئێراق لەژێر دەستی ئینگلیزدا بوو و دراوی تایبەت بە خۆی نەبووە، بۆیە بە دراوی هیندی مامەڵە دەکرا لەبەر ئەوە ئابوونە و (ئیعلانەکان) بە ڕووپیە بوو، لە دوای ئەوەی دراوی ئێراقی لە ڕووپیە و ئانەوە گۆڕاوە بۆ دینار و فلس ڕاگەیاندنەکەی ژیانیش گۆڕاوە.
=KTML_Bold=لایەنی ڕۆژنامەوانی=KTML_End=
ژیان ڕۆژنامەیەکی ناوچەیی بووە. بەڵام لە بواری ڕۆژنامەوانییەوە بە سەرکەوتوو دێتە ئەژمار. لە زۆربەی فۆرمەکاندا بابەتی تێدا بڵاو کراوتەوە، لەوانە: هەواڵ، ڕیپۆرتاژ، وتار، لێدوان و سەروتار.
=KTML_Bold=زمانی نووسین=KTML_End=
ژیان چەند جارێک باسی بژاری زمانی کوردیی کردووە، لە ژمارەی 45دا، هەوڵی پێکهێنانی کۆمەڵی بژاری زمانی کوردیی داوە و لە ژمارەی 49دا تکای لە نووسەرانی خۆی کردووە لە کاتی نووسینی وتارەکانیاندا لە وشەی کوردیی پەتی کەڵک وەربگرن. هەرچەندە خۆی ئەو مەبەستەی نەپێکاوە و دەقەکانی پڕن لە وشەی عەرەبی.
=KTML_Bold=ڕێنووس=KTML_End=
بەگشتی هەمان ڕێنووسی زمانی عەرەبی و فارسیی بەکار هێناوە. ساڵی 1930 تۆفیق وەهبی بووەتە موتەسەڕیفی سلێمانی، ماوەی چەند هەفتەیەک ڕێنووسێکی نوێی پێڕەو کردووە. ئەگەرچی لە بزوێنەکانیدا لە هیی ئەم سەردەمە نزیکە، بەڵام زیاد لە پێویست (موبالغە) لە بەکارهێنانیدا کراوە. وشە و ڕستە عەرەبییەکانیشی هەر بەو ڕێنووسە نووسیوە، بەڵام دواتر وازی لێ هێناوە.
=KTML_Bold=نرخی مێژوویی=KTML_End=
ژیان بۆ مێژووی نوێی کوردستان سەرچاوەیەکی دەوڵەمەندی جێی باوەڕە.
=KTML_Bold=بۆ مێژووی سیاسی=KTML_End=
ڕووداوەکانی کوردستانی باشوور، هەواڵەکانی شۆڕشی شێخ مەحموود، پەیوەندیی لەگەڵ ئینگلیز و ئێراق، نوێنەرانی کورد و پەڕڵەمانی ئێراق، ڕووداوەکانی کوردستانی ڕۆژهەڵات و هەروەها کوردستانی باکوور و ... لە ژیاندا باس کراون.
=KTML_Bold=بۆ مێژووی ئەدەبی=KTML_End=
نوێکردنەوەی هۆنراوەی کوردی، بانگەواز بۆ زیندووکردنەوە و چاپکردنی بەرهەمی شاعیران.
=KTML_Bold=بۆ مێژووی کۆمەڵایەتی=KTML_End=
داکۆکی لە ژن، داکۆکی لە جووتیاران، داکۆکی بۆ چاککردنی ژیانی دانیشتووانی لادێکان.
ژمارەی 1ی ژیانەوە لە #18-08-1924# دا لە سلێمانی دەرچووە، لەژێر ناوەکەیدا بەمجۆرە خۆی ناساندووە: (ئەم غەزەتەیە غەزەتەیەکی حوکمەتییە، هەفتەی جارێک دەردەچێ.)
ژمارەی 1ی ژیان کە لە#21-01-1926# دا لە سلێمانی، ڕاستەوخۆ دوای ڕاگرتنی ژیانەوە، وەکوو درێژەکێشانی ئەو، دەرچووە، بە هەمان پێناسەی ژیانەوە خۆی ناساندووە: (ئەم غەزەتەیە غەزەتەیەکی سیاسی، ئەدەبی، ئیجتماعییە، هەفتەی جارێک دەردەچێ)
لە هەموو ژمارەکانیدا ڕۆژی بڵاوبوونەوەی یەکەم ژمارەی دووبارە کردووەتەوە: (تاریخی ئینتشار 21ی کانوونی سانیی 1926 سلێمانی).
=KTML_Bold=قۆناغەکانی دەرچوونی ڕۆژنامەک=KTML_End=ە
ژیان لە ژمارەی یەکەمی خۆیدا لە #21-01-1926# بەم سەروتارەوە دەستی بە دەرچوون کردووە: (مەعلوومە کە لیوای سلێمانی مەعرووزی ئەو ئینقلابە بوو کە دیمان و لە حەقیقەتدا مەحکوومی مەحو بوو. غەزەتە مەحبووبەکەشمان هەروەها تووشی ئەو تەئسیراتە هات، ڕووناکیی نەمابوو، تاریکی مابووەوە...) (هێنانی کۆی وتارەکە لەم دەقەدا ناگونجێت).
=KTML_Bold=سەردەمی محەمەد ئەدیب=KTML_End=
بەڕوونی دیار نییە کە لە سەرەتای دەرچوونی ژیاندا کێ سەرنووسەر بووە. جەمیل سائیب سەروتار و چەند وتارێکی سیاسیی لە ژمارە سەرەتاکانیدا نووسیوە، خوێنەر وادەزانێت ئەو سەرنووسەری ڕۆژنامەکە بووە، بەڵام پاش چەند ژمارەیەک دەنگی نەماوە. بەشدارییەکەی لە نووسینەکانی ڕۆژنامەکەدا، وەکوو بەرچاو دەکەوێ هەر بە درێژەپێدانی چیرۆکی (لە خەوما) بووە. کە لە سەردەمی ژیانەوەدا دەستی پێ کردبوو.
لە ژمارەی یەکەم ڕێکەوتی#21-01-1926# هەتا ژماری 81 لە ڕێکەوتی #08-09-1927# وا باوە کە محەمەد ئەدیب عەزیز سەرنووسەر بووە و بە بۆنەی تێپەڕینی ساڵێک بەسەر دەرچوونی ڕۆژنامەکەدا نووسیویەتی: (ژیان پێی نایە بەهاری دووەم ساڵی عومری، ئەم لاپەڕانە کە هەموو وەختێ مودافەعەی حەقی کردووە و لە حەقیقەت جیا نەبووەتەوە و ...)
=KTML_Bold=سەردەمی عەلی عیرفان=KTML_End=
لە ژمارەی 82ی ڕێکەوتی 20-09-1927دا عەلی عیرفان بە ناونیشانی (تەشەکورات و ڕجا) نووسیویەتی: (چونکە جەنابی ئەدیب ئەفەندی مودیری مەتبەعەی ژیان، تەعین کراوە بە کاتبی مالیەی سلێمانی، لەبەر مەشغووڵیەتی عەلاوەی نەیدەتوانێت ئەم وەزیفەیەش ئیفا بکات، ئیستیعفای کرد. لەسەر تەنسیب و ئەمری موتەسەڕیفی مەعالی هیمەم بەندە بۆ ئیفاکردنی ئەم وەزیفەیە تەنسیب و تەعین فەرموراوم...)
ژیان لەم سەردەمەدا هەوڵی داوە زیاتر پێش بکەوێ، لە ژماری 134یدا نووسیویەتی: (بۆ زانینی هەموو قاریئینی کیرام مەعلوومی هەموو قاریئین و مشتەرییە کیرامەکانمانە کە لە کوردستانی جنووبیدا، سلێمانی کە نەریتەن وەکوو مەرکەزێکی عموومیەتی، تەنیا ئەم غەزەتەیەی تێدا ئینتیشار دەکات و چونکە ئەسباب و ئەدەواتی مەتبەعەکەمان نوقسان بوو لە هەفتەی دەفعەیەک زیاتر قابیل نەبوو غەزەتەکەمان ئینتیشار بکات، لەبەر ئەوە مومکین نەبوو هەموو حەوادیسێک و مەعلووماتێک لە وەقتی خۆیدا دەرج بکرێ... لە یەکی ئەم مانگەوە هەفتەی دوو کەڕەت: دووشەموان دەفعەیەک و پێنج‌شەموان دەفعەیەک غەزەتەکەمان ئینتیشار ئەکات...)
ئەمە دووەمین جار بوو لە سلێمانی ڕۆژنامەیەک بتوانێت هەفتەی دوو جار دەربچێ. جاری یەکەم (پێشکەوتن) و جاری دووەم (ژیان). لە ژمارەی 82 تا 259 واتە لە ساڵی 1927 تا 1930 کە عەلی عیرفان سەرنووسەر بووە، ژیان لەو ڕۆژانەدا دەورێکی کاریگەریی هەبووە لە داکۆکیی مافی نەتەوەیی کورد و نواندنەوەی جموجووڵی سیاسیی چالاکەکانی کورد و هاندانی خەڵک بۆ داوای مافی نەتەوەییان، لەبەر ئەوەی دوای ڕووداوەکانی ئەیلوولی 1930 کە لە سلێمانی زۆر شت گۆڕاوە، پێدەچێت عەلی عیرفانیش گیرابێت و لە ژیان دوور خرابێتەوە.
=KTML_Bold=سەردەمی حسێن نازم=KTML_End=
لە ژمارەی 260 تا ژمارەی 320 حسێن نازم سەرنووسەری ژیان بووە. وا دەردەکەوێت کە ژیان ئەو نەختە ئازادییەی پێشووی نەماوە. (پیرەمێرد) لە ژمارەی 313دا نووسیویەتی:
ژیانمان هەندێک لە ڕێ لای دابوو
لالووت بووین، لامان باوی نەمابوو
ئەم جارە هەموو بۆی تێدەکوشین
کەمی و لاسەنگی بۆ دادەپۆشین
=KTML_Bold=سەردەمی پیرەمێرد=KTML_End=
پیرەمێرد لە ژمارەی 321ی ڕێکەوتی 09-05-1932ەوە بووەتە بەڕێوەبەری ژیان. هەر لەم ژمارەیەدا بە بۆنەی مردنی حسێن نازمەوە، بە ناونیشانی (ڕازی برادەری) نووسیویەتی: (زۆر دڵشکستەم بە کۆچکردنی هامدەردێکی وەک حسێن نازم بەگ، گەرچی منیش ڕێبوارم و نزیک بە بوارم بەڵام هێشتا هیوادارم. (ڕۆژنامەی) ژیانمان نزیک بوو بە نەمان چونکو ئیتر بەلەدیە هیچی پێ خەرج نەدەکرا. ناچار لە گۆشەنشینی هاتمە دەرێ و ...)
لە ژمارەی 321 تا ژمارەی 405 ئیتر پیرەمێرد سەرپەرشتیی کردووە و بەڵام ڕۆژنامەکە هەر بە ناوی شارەوانیی سلێمانی بووە. لە ژمارەی 406ی 14-08-1934 تا ژمارەی 538ی 10-01-1937 پیرەمێرد چاپخانەکەی لە شارەوانیی سلێمانی بە کرێ گرتووە، دوایی (ئیجازەکەی) بۆ تازە نەکراوەتەوە، ئیتر خۆی چاپخانەیەکی گەورەتری کڕیوە. لە 16-01-1937دا ئیجازەی دامەزراندنی بۆ وەرگرتووە و ڕۆژنامەکەشی بە فەرمی بە ناوی خۆیەوە تۆمار کردووە.[1]