ناونیشان: پشکی ئێراق لە ڕێکخراوی ئۆپک
نووسەر: #فەرهاد حەمزە محەمەد#
ڕێکخراوی ئوپک یان بڵێین ڕێکخراوی وڵاتانی هەناردەکەری نەوت لە ساڵی 1960 لە شاری بەغدا لە لایەن پێنج وڵاتەوە (ئێراق، ئێران، سعودیە، کوێت، فەنزویلا) دامەزراوە بۆ پاراستنی سامانی وڵاتەکانیان لە بە هەرزان کڕینی لە لایەن کۆمپانیا گەورەکانی جیهانەوە، دواتر چەند وڵاتێکی تر هاتنە ناوەوەو ئێستا ژمارەیان گەیشتۆتە 14 وڵات.
وڵاتانی بەشداربوو لە ئۆپک خاوەنی 40ی نەوتی بەرهەم هاتووی جیهانن هەروەها 80 ی یەدەکی چەسپاو پێکدەهێنن، ئەم وڵاتانە بە هەموویانەوە نزیکەی 32 ملیۆن بەرمیل نەوت لە ڕۆژێکدا هەناردەی بازاڕەکانی جیهان دەکەن هەر یەکەیان پشکیان جیاوازە لەوانی تر. بۆ دیاری کردنی پشکی هەر وڵاتێک کۆمەڵێک فاکتەر دەچێتە هاوکێشەکەوە کە ئەمانەی لای خوارەوەن:-
1- یەدەکی نەوتی چەسپاو
2- بەرهەمی ڕۆژانە
3- تێکڕای بەرهەمی ڕۆژانە
4- تێچووی هەر بەرمیلێک نەوت
5- ژمارەی دانیشتووان
$لەم خشتەیەی خوارەوەدا چۆنییەتی دیاری کردنی پشکی ئێراق ڕێکخراوی ئۆپک دا ڕوون دەکەینەوە:-$
فاکتەرەکان - ئۆپک - ئێراق - ڕێژەی سەدی
1- یەدەکی چەسپاو - 1.211تریلیۆن بەرمیل - 142ملیار بەرمیل - 11.7%
2- توانای بەرهەمی ڕۆژانە - 38ملیۆن بەرمیل - 4ملیۆن بەرمیل - 10.5%
3- تێکڕای بەرهەمی ڕۆژانە - 32ملیۆن بەرمیل - 3.5ملیۆن بەرمیل - 10.8%
4- تێچووی بەرهەم بۆ هەر بەرمیلێک - 15دۆلار - 10دۆلار - 67%
5- - ڕێژەی دانیشتووان - 720ملیۆن - 37ملیۆن - 5.2%
$پشکی ئێراق تێکرای ڕێژە سەدییەکان کۆی بەرهەمی ئۆپک$
11.7+10.5+10.8+67+5.2\532 ملیۆن
6.7 ملیۆن بەرمیل
کەواتە ئێراق مافی ئەوەی هەیە ڕۆژانە 6.7 ملیۆن بەرمیل نەوت لە ڕۆژێکدا هەناردە بکات بەڵام هێشتا وزەی بەرهەم هێنانی نەگەیشتۆتە ئەو ڕادەیە. لە دوای ساڵی 2003 هەر کاتێک ئۆپک بەرهەمی خۆی داگرتبێت ئێراقی نەئەگرتەوە لەبەر ئەوەی ئێراق چەندین ساڵ لە ژێر ئابڵۆقەی ئابووریدا بووە و نەوتی هەناردە نەکردووە بەڵام لە ساڵی 2011 بە دواوە ئەم بڕیارە هەڵگیرا.
دوای دابەزینی نرخی نەوت وڵاتانی ئۆپک و چەند وڵاتێکی جیهانی بریاری کەمکردنەوەی بەرهەمی نەوتیان بە ڕێژەی 23 یان داوە کە ئێراقیش زیاترلە ملیۆنێک بەرمیل دەیگرێتەوە بەڵام وا پێدەچێت ئەم کەمکردنەوەیەش نەتوانێت نرخی نەوت لە شکان ڕزگار بکات هەتا ئەو کاتەی تەمی قایرۆسی کۆرۆنا بەری ئاسمانی گرتبێت. [1]