Bibliothèque Bibliothèque
Rechercher

Kurdipedia est des plus importantes sources d'information kurde!


Search Options





Recherche avancée      Clavier


Rechercher
Recherche avancée
Bibliothèque
Noms Kurdes
Chronologie des événements
Sources
Histoire
Collections de l'utilisateur
Activités
Rechercher Aide?
Publication
Video
Classifications
Élément aléatoire!
Envoyer
Envoyer l'article
Envoyer l'image
Survey
Vos commentaires
Contactez
Quel type d'information devons-nous!
Normes
Conditions d'utilisation
Point qualité
Outils
À propos
Kurdipedia Archivists
Articles de nous!
Ajouter Kurdipedia à votre site Web
Ajouter / Supprimer Email
Statistiques des visiteurs
Les statistiques de l'article
Polices Converter
Calendriers Converter
Vérification orthographique
Langues et dialectes des pages
Clavier
Liens utiles
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Langues
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Mon compte
Connexion
L'adhésion!
Vous avez oublié votre mot de passe!
Rechercher Envoyer Outils Langues Mon compte
Recherche avancée
Bibliothèque
Noms Kurdes
Chronologie des événements
Sources
Histoire
Collections de l'utilisateur
Activités
Rechercher Aide?
Publication
Video
Classifications
Élément aléatoire!
Envoyer l'article
Envoyer l'image
Survey
Vos commentaires
Contactez
Quel type d'information devons-nous!
Normes
Conditions d'utilisation
Point qualité
À propos
Kurdipedia Archivists
Articles de nous!
Ajouter Kurdipedia à votre site Web
Ajouter / Supprimer Email
Statistiques des visiteurs
Les statistiques de l'article
Polices Converter
Calendriers Converter
Vérification orthographique
Langues et dialectes des pages
Clavier
Liens utiles
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Connexion
L'adhésion!
Vous avez oublié votre mot de passe!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 À propos
 Élément aléatoire!
 Conditions d'utilisation
 Kurdipedia Archivists
 Vos commentaires
 Collections de l'utilisateur
 Chronologie des événements
 Activités - Kurdipedia
 Aide
Nouvel élément
Bibliothèque
Kurdistan ou Arménie: tyrans ou martyrs
09-09-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Biographie
Auguste de Jaba
29-06-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Bibliothèque
Réception de la littérature européenne dans les romans d\'Orhan Pamuk
02-12-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Bibliothèque
Qui suis-je, kurde ou français(e)
02-12-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Bibliothèque
L\'AUGMENTATION DU TAUX DE SUICIDE CHEZ LES FEMMES KURDES
02-12-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Bibliothèque
Libérer la vie : la révolution de la femme
20-10-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Bibliothèque
Temps et espaces de la violence interne: revisiter les conflits kurdes en Turquie à l\'échelle locale
07-09-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Bibliothèque
La révolution kurde. Le PKK et la fabrique d\'une utopie
05-09-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Bibliothèque
Osman Sebrî (Apo): Analyse Bio-bibliographique
24-08-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Bibliothèque
Quelles Frontières Pour Le Moyen-Orient ? - II
24-08-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Statistiques
Articles 518,402
Images 105,530
Livres 19,423
Fichiers associés 97,453
Video 1,395
Bibliothèque
L'Arménie dans le folklore ...
Bibliothèque
Documents du VIème Congres ...
Bibliothèque
Les Kurdes d'Irak
Bibliothèque
L' Homme Debout
Bibliothèque
Documents du VIIème Congres...
Xiyaneta Enkîdû
Groupe: Articles | Articles langue: Kurmancî - Kurdîy Serû
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Classement point
Excellente
Très bon
Moyenne
Mauvais
Mauvais
Ajouter à mes collections
Donnez votre avis sur ce produit!
Histoire des Articles
Metadata
RSS
Recherche dans Google pour les images liées à l'élément sélectionné!
Recherche dans Google pour l'élément sélectionné!
کوردیی ناوەڕاست0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0
=KTML_Bold=Xiyaneta Enkîdû=KTML_End=
#Necat Zivingî#

Destana herî kevn ya cîhanê Gilgamiş e. Pênc hezar sal berê hatîye nivîsîn. Ji Îlyadaya Yûnanîyan û Mahabharataya Hindûyan hezar û pênsed sal kevintir e.
Şaristanîyê, li Mezopotamyayê berya mîladê di navbera 5000 û 4000 î de bi Sûmerîyan dest pê kir. Nayê zanîn bê Sûmerî ji Îndûsa Hindistanê bi rêya deryayê hatine yan ji bakur, derdora Qefqasê daketine. Zimanê wan yê yek kiteyî, ne ji koma Hînd-Ewrûpa, Fîn-Uygur yan jî Ural-Altay e. Li derdora çemên Dicle û Feratê bajarên Uruk, Kîş, Erîdû, Şuruppak, Lagaş û Nîppûr ava kirin.
Sûmerîyan ber bi 3000î ve nivîs dîtin. Nivîsa bi resm her ku çû veguherî nivîsa mîxî. Herîya ritam (balçik) ya ber çeman wek qetên nan hat ziwakirin (dupşar) û bi qamîşan li ser wan hat nivîsîn. Piştî nivîsê, ev tablet yan li ber tavê yan jî di tenûran de hatin hişkkirin. Di bin banê perestgehan de dibistanên nivîsê vebûn û zarokên giregiran, li van dibistanan xwendin. Nivîs bi destê Fenîkeyîyan ji Yûnanê li hemî rojavayê cîhanê belav bû.
Piştî Sûmerîyan berya mîladê di navbera 2334–2154ê de împeretorîya Akkadîyan li mezopotamya hukim kir. Piştî wê Gutîyan dewleta Akkadîyan ruxand û derdora sed salî li herêmê hukim kirin. Piştî Gutîyan, Asûrîyan berya mîladê di navbera 2025-612ê de bûn desthilatdar. Mezopotamyaya navîn li jor welatê Sûmerîyan bû û wek Sûbarû dihat zanîn. Piştre wek Asûr deng da. Asûrî ji Samîyan bûn û bi Akadî diaxivîn. Berya mîladê ber bi 2000î ve, Akadîya başûr wek Babîlî, ya bakur wek Asûrî dabeş bû.
Di sala 1839an de Henry Layardê Ingilîz li girikên nêzîkî Mûsilê dest bi kolanan kir. Ev der bajarê Nemrûd û paytextê Asûrîyan Nînewa bû. Di sala 1942yan de Paul Emîle Bottayê Frensî kolanên nû da destpêkirin. Nêzîkî Nînewa li girikê Horsabadê gelek peyker derketin û li Ewrûpa yekem mûzexaneya Asûrîyan li Louvreyê vebû. Layard jî di sala 1852yan de li perestgeheke Asûrbanîpal dabû çêkirin gelek tablet dîtin. 75 hezar tabletên Layard û Rassam dîtin, li British Museumê pirtûkxaneya Asûrbanîpal pêk anîn.
Berya jevderxistina van tabletan, lêkolînerên rojavayî ji nivîstekên Behîstûnê zimanên Zend-Avesta, Elamî û Akadî keşf kirin û xwendin. Piştî di sala 1857an de Akadî hat xwendin, di sala 1872yan de George Smîth ji tabletên Brîtîsh Museumê yên bajarê Nîppurê destana tofanê xwend. Destana Gilgamiş “vegotina Nînewa” bi vî awayî ji tabletan hat keşfkirin.
Gilgamiş, keyayê bajarê Urukê ye. Dayika wî xwedawenda bi navê Nînsûn, bavê wî şeytanê bi navê Lîlla ye. Lewma nîv-xweda, nîv-mirov e. Li gor tabletan, 1200 salî Lugalbanda, 100 salî Dumuzî, 126 salan Gilgamiş, 30 salî jî Ur-Nungal li Urukê hukim kiriye.
Destana Gilgamiş ya Sûmerîyan berya mîladê di 2000î de derbasî Akadî bû. Berya mîladê di sala 1200î de hozanekî Urukî yê bi navê Sîn-Lekke-Unnînnî, destan ji nû ve berhev kir, bi wezna erûzê behra recezê nivîsî. Destan bi vê risteyê dest pê dike:
“Ew ku her tişt dît, dixwazim wî bi welat bidim nasandin
ew ku her der nas kir, her tişt fêr bû
li her derê hemî veşarî eşkere kirin
ew zanayê zanayan, têgihîştîyê her tiştî.
Tiştên veşartî dîtin û veguhestin
Agahîyeke ji tofanê kevintir gihand me.”
Li gor tabletan, Gilgamişê kurê Lugalbanda û çêleka pîroz Nînsûn, keya û şivanê Urukê gelek karên serkeftî dike, di çîyayan de rêyan vedike, bîran çêdike. Ji sisêyan diduyê wî ji goştê xwedayan, yekê wî ji goştê mirovan e. Leheng û şervanekî navdar e. Lê her jinê ji xwe re dixwaze. Kuran ji bavê wan re nahêle. Her kes ji tirsa wî diricife û gilîyê wî li xwedawend Anû dikin. Anû, gazî xwedawenda mezin Arûrû dike û dibêje “te Gilgamiş çêkir, niha hemtayeke wî çêke ku tim bihevkevin, Uruk rihetîyê bibîne”. Arûrû, Enkîdû diafirîne. Gewdê wî bi pirç, porê wî wek yê jinan. Mirov nedîtibûn. Bi xezalan re diçêrîya. Bi kerîyê heywanan re dadiket ser kanîyan. Nêçîrvanek wî dibîne û gelek ditirse. Tê, Gilgamiş ji vê rewşê agahdar dike. Gilgamiş dibêje jê re jineke şox bibin, dema jinê bibîne tebat nake, kerî wê wî biterikîne. Jin diçe li ber kanîyekê lê rast tê. Şeş şev û heft rojan bi hev şad dibin. Piştî wê, kerîyê wî jê direve. Weke berê nikare baz bide. Hêza laşê wî qels dibe. Jin jê re wiha dibêje: “Tu çima bi heywanan re li van warên bêkes digerî? Were te bibim Urukê”. Enkîdû dibêje “Em herin. Bila alem bizane ka ez bihêz im an Gilgamiş. Dixwazim pê re şer bikim û wiha qîr bikim li meydana Urukê: Ez im yê herî hêzdar”. Bi vî awayî Enkîdû tê bajêr. Bi Gilgamiş re şer dike. Lê zora hev nabin. Dibin heval. Wî fêrî xwarina nan, vexwarina şerabê û serşûştinê dikin. Gewdê xwe yê bi pirç dişo û zeytê li xwe dike, xwe bi cilûbergan dixemilîne. Bi vî awayî serpêhatîyên Gilgamiş û Enkîdû dest pê dikin.
Di vê destanê de çîroka Gilgamiş û Humbaba (Huwawa) me bi xiyanetekê re rûbirû dike: Xiyaneta Enkîdû. Helbet di destanê de wek xiyanet nayê pênasekirin. Lê ji hûrgilîyên vegotinan dîyar e Enkîdû xayintî bi qewmê xwe re kirîye.
Li gor çîrokê, Gilgamiş ligel Enkîdû ji bo darên sedrê bîne diçe çîyayên Zagrosê. Daristana sedrê ji alîyê dêwekî “Arasteyê heft çirûskan” ve tê parastin. Huwawa ji nesla xwedayan e û kes nikare li ber çirûskên wî çavê xwe veke. Ew dêwekî nîv-mirov, nîv-xweda ye. Li gor tabletan, Gilgamiş wiha behsa Humbaba û daristana sedrê dike: “Dixwazim ew ê navdar bibînim / Ew ê navê wî li her welatî pir tê bîranîn”. Em ji tabletên Sûmerîyan bixwînin:
“Li daristanê Humbabayê dêw dijî
Were bi te re em biçin wî ji holê rakin
Welat ji xirabîya wî xilas kin
Biçin darên sedrê jêkin
Enkîdû devê xwe vekir, xeber da:
Ji Gilgamiş re got:
“Dizanim ez, bira, dema kovîtîyê
Fêr bûm wexta bi kerîyê xwe re digerîyam
Derdora daristanê du caran şêst qonax e
Kî dikare bikeve navê?
Weke heytehola tofanê ye
Qêrîna Humbaba
Li cem devê wî agir ne tu tişt e
Henaseya Humbaba ji mirinê xirabtir e
Tu çima xwe tevlî karekî wisa dikî
Çima radibî dînîtîyeke wisa
Yê berê xwe bide vî şerî
Xwe li hemberî Humbaba dibîne.”
Li gor agahîyên Enkîdû dide, bi pêşnîyaza xwedayê hêzên sirûştê Adad, xwedayê bablîsokê Vêr daristana sedrê diparêzê ku nobedarê wê Humbaba ye. Enlîl bi heft birûskan ew arastîye.
Di tabletên çîroka Gilgamiş û Huwawa de, dema Gilgamiş dixwaze biçe ser çîyê, Enkîdû wiha jê re dibêje: “Keyayê min, heger tu îro derkevî çîyê, divê tu pêşkêşî xwedawendê rojê Ûtû bikî… Çîya di îradeya xwedawendê rojê Ûtû de ye”.
Di tableta pêncan de Gilgamiş û Enkîdû tên ber çîyayê sedrê û perestgeha Îştar (Îrnînî) dibînin. Dema Gilgamiş û Huwawa têne hemberî hev em fêr dibin ku Enkîdû yek ji qewmê Huwawa ye û Huwawa wî bi xayîntîyê sûcdar dike. Di tabletan de wiha derbas dibe:
“Hey Enkîdû, dola masîyan ku bavê xwe nizane!
Yê weke kûsîyan şîrê dayikê nemêtîye!
Di nûciwanîya tê de çavê min li ser te bû
Bi taybet nêzîkî te nedibûm
Niha te bigrim û bikujim wê dilê min rihet be
Lewra te Gilgamiş anî vêderê
Ew dijmin e, bîyanîyekî çavsor e.”
Li gor tabletên çîroka Gilgamiş û Huwawa, Gilgamiş ji Huwawa re dibêje min xwişka xwe anî ku em bibin xizmên hev. Û gelek tiştên din. Mebesta xwe ya şer eşkere nake. Huwawa jî hêzên xwe pê re parvedike. Lê Gilgamiş bi dek û hîleyan wî dixe xefikê. Dema Huwawa girêdidin wiha dibêje “Te derew kir, ez xapandim. Te soz dabû!”.
Di encamê de Gilgamiş û artêşa wî heft daran jê dikin, lîstikekê li serê Humbaba digerînin û serê wî jêdikin. Xwedawend Enlîl ji vê yekê aciz dibe. Enlîl “Heft çirûskan” li heft hebûnên wek “çem, çîya, şêr…” belav dike.
Çîyayên Zagrosê, xwedawendê rojê û heft çirûsk Kurdan bibîr tînin. Mirov dikare vî qismê destanê bi Kurdan ve girêde. Û xiyaneta Enkîdû! Ji bo rê li ber zordestîya Gilgamiş bigre hatibû şandin. Lê xwe jibîr kir. Ji rê derket. Pêşî bi jina şox xapîya. Piştre bû hevalê Gilgamiş. Rêya çîyê nîşanî wî da, derîyên çîyê jê re vekirin. Welatê rojê têk çû. Hey Enkîdû! Dola masîyan!
[1]
Cet article a été écrit en (Kurmancî - Kurdîy Serû) langue, cliquez sur l'icône pour ouvrir l'élément dans la langue originale!
Ev babet bi zimana (Kurmancî - Kurdîy Serû) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
Cet article a été lu fois 353
HashTag
Sources
[1] | Kurmancî - Kurdîy Serû | http://thehallkurdi.com/ - 10-09-2023
Les éléments liés: 2
Groupe: Articles
Articles langue: Kurmancî - Kurdîy Serû
Publication date: 11-04-2023 (1 Année)
Livre: Histoire
Province: Kurdistan
Publication Type: Born-digital
Type de document: Langue originale
Technical Metadata
Point qualité: 84%
84%
Ajouté par ( ئاراس حسۆ ) sur 10-09-2023
Cet article a été examiné et publié par ( سارا ک ) sur 13-09-2023
Cet article a récemment mis à jour par ( سارا ک ) sur: 13-09-2023
URL
Cet article selon Kurdipedia de Normes n'est pas encore finalisé!
Cet article a été lu fois 353
Kurdipedia est des plus importantes sources d'information kurde!
Articles
Insurrection urbaine dans l’espace kurde et Écologie sociale
Biographie
Hamit Bozarslan
Articles
La Question kurde au Moyen-Orient: entre dynamiques régionales et reprises en main nationales
Articles
Province de Bitlis (1908-1915)
Bibliothèque
Réception de la littérature européenne dans les romans d'Orhan Pamuk
Bibliothèque
Qui suis-je, kurde ou français(e)
Bibliothèque
L'AUGMENTATION DU TAUX DE SUICIDE CHEZ LES FEMMES KURDES
Articles
Les Kurdes et la construction d’une contre-mémoire du génocide arménien
Articles
Les Kurdes en Irak : une communauté linguistique qui protège son identité nationale
Bibliothèque
Kurdistan ou Arménie: tyrans ou martyrs
Bibliothèque
Libérer la vie : la révolution de la femme

Actual
Bibliothèque
L\'Arménie dans le folklore Kurde
17-02-2014
هاوڕێ باخەوان
L\'Arménie dans le folklore Kurde
Bibliothèque
Documents du VIème Congres du PDK-I
28-01-2014
هاوڕێ باخەوان
Documents du VIème Congres du PDK-I
Bibliothèque
Les Kurdes d\'Irak
11-04-2014
هاوڕێ باخەوان
Les Kurdes d\'Irak
Bibliothèque
L\' Homme Debout
14-10-2016
هاوڕێ باخەوان
L\' Homme Debout
Bibliothèque
Documents du VIIème Congres du PDK-I
31-08-2017
هاوڕێ باخەوان
Documents du VIIème Congres du PDK-I
Nouvel élément
Bibliothèque
Kurdistan ou Arménie: tyrans ou martyrs
09-09-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Biographie
Auguste de Jaba
29-06-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Bibliothèque
Réception de la littérature européenne dans les romans d\'Orhan Pamuk
02-12-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Bibliothèque
Qui suis-je, kurde ou français(e)
02-12-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Bibliothèque
L\'AUGMENTATION DU TAUX DE SUICIDE CHEZ LES FEMMES KURDES
02-12-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Bibliothèque
Libérer la vie : la révolution de la femme
20-10-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Bibliothèque
Temps et espaces de la violence interne: revisiter les conflits kurdes en Turquie à l\'échelle locale
07-09-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Bibliothèque
La révolution kurde. Le PKK et la fabrique d\'une utopie
05-09-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Bibliothèque
Osman Sebrî (Apo): Analyse Bio-bibliographique
24-08-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Bibliothèque
Quelles Frontières Pour Le Moyen-Orient ? - II
24-08-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Statistiques
Articles 518,402
Images 105,530
Livres 19,423
Fichiers associés 97,453
Video 1,395
Kurdipedia est des plus importantes sources d'information kurde!
Articles
Insurrection urbaine dans l’espace kurde et Écologie sociale
Biographie
Hamit Bozarslan
Articles
La Question kurde au Moyen-Orient: entre dynamiques régionales et reprises en main nationales
Articles
Province de Bitlis (1908-1915)
Bibliothèque
Réception de la littérature européenne dans les romans d'Orhan Pamuk
Bibliothèque
Qui suis-je, kurde ou français(e)
Bibliothèque
L'AUGMENTATION DU TAUX DE SUICIDE CHEZ LES FEMMES KURDES
Articles
Les Kurdes et la construction d’une contre-mémoire du génocide arménien
Articles
Les Kurdes en Irak : une communauté linguistique qui protège son identité nationale
Bibliothèque
Kurdistan ou Arménie: tyrans ou martyrs
Bibliothèque
Libérer la vie : la révolution de la femme
Folders
Bibliothèque - Province - À l'extérieur Bibliothèque - Livre - Kurde émission Bibliothèque - Dialect - Française Bibliothèque - PDF - Oui Articles - Livre - Artistique Articles - Dialect - Française Articles - Province - À l'extérieur Bibliothèque - Party - Kurdistan Workers Party PKK Bibliothèque - Type de document - Traduction Bibliothèque - Publication Type - Born-digital

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| Contactez | CSS3 | HTML5

| Page temps de génération: 1.859 seconde(s)!