بلی چېرش بی بە کناچۍ

وەختۍ خواى وەشێنۍ مانگەو دوێ بۍ، مانگێش مەنە بۍ پەى فەسڵو وەهارى و چلێچ (10-15) ڕوېش مەنێ بۍ، کەشەکێچ وەروەشا پۆوە بۍ، عاسمانيچ پەڵە هۆرێش پۆنێ و گژوگيواو سەرەش بەرئاردەن و دەشت و دەر وەش بيەن، کەش وکۆ گرڎ ئاڵو واڵ بيەن، گۆراڵۍ دانشا پێوەرە حەريۆ جە تەعرێ، گۆراڵە زەردێ و حاجيانێ دەشتودەرشا ڕازنانۆ، هانێ و هانەکلەکۍ تەقێنۍ, وارانێ فرە واران، دەرۍ و دەرەکڵەکێ و جۆگێ و جۆگەلەکێ گرڎ ئاويشا مێ پۊرە و ئەڼە فرێنە گرڎ ئاژينەو ئا زەمينا بيێنە، قرمەو قەڵوەزاو و هاژەو ئاوۍ, ئا ناوبەناوشە گرد ڕازنانۆ، باڵدارەکێچ ئاڎيچێ وەشيشانە و زيێنێوە خەريکو ژيواى وېشانێ، دەنگو جڕڕێ و زەردەوەلی و چلەکېشا، سەمفۆنيێوەشا دروسکەردەن حەر حەزکەرى گۊشڎ چەنەشاوەبۊ، حەريۆ بە ئاوازێ و حەر یۊ جۊرە ئاوازێش هەن و حەر یۊ جۊرێ وانۆ، خۊ ئانە با دەنگو فشەکڵاونێچ پا عاسمانە بەرزۆ مردۆ، چ گاڵێوەش نيانۆ، وەختێ زانى پېسە کوتەپەڵاسى و پېسە تەوەنێ قورسێ وېش مڎۆرە پەى زەمينى پېسە ساروخى، وېش وەرمڎۊوە پەى سەرو زەمينە بورەکەى، خۊ ئانە کەس مەوينۊش، تاکو نەلى سەريچش مەپڕۆ عەينو زەمينەکەينە..
جا پېسە واتما خەريکا جە فەسڵو وەهارى نزيکێ گنمێوە، کەش و هەوا تاوتاوا، ساتێ وەشاو ساتێ تاوە وارانێ، چەنى گرمە گرمو هۆرى هەکە ئا دەشت و دەرى و کەشوکۆيە ئاوى مڎاو ڕەڎێ با، وېتا زاندێ ئېمەيچ (ئېمەى زارۆڵە)، خواخواو چېوۍ چانەيمانە هەکە کوچێ وەشکەرۋ بەيمۍ ساحەگولانەکە (تەختاييەکە) و سەرۆگاى و تەپۆڵکەکەو پەشتەو باخچەو هەواسى کوچێ گەمە کەرمۍ، تۆپتۆپانى و کەلايانى کەرمۍ، بەخوا ئەجۊم ئا ڕوە دمانيمەڕۆکەش بۍ، خەريکو گەمەو وېما بێنمۍ چەنى ڕەفێقام، حەر ئانڎەما زانا تاوێ ئاما تاوەو وارانى، جا تاوەو چېشى دنياش دا پێوەرە وەرەتاويچ جار جارە گنۍ بەر دلۍ پەڵە هۆرە سياوکارانە، کەرڎشەرە واران ئەمان چەنى، دڵۆپۍ زلەزلۍ، هۆرە بروسکۍ و هۆرە تريشقۍ مڎۆرەو هۊر گرمنۆ و واران بە خوڕ وارۆ، ئېمەيچ مەجبور دەسما هورگېرت جە گەمەکەيما (گەمەکەردەکەيما)، وېما لا دا جە تاوەکۍ لوايمۍ چېرو قولەپاسارو دوکانەکاو مامۋ وەهابى و لالۊ محموڎى تاتەو مەولوڎى و ئەرکانى، جا ڕوەو قەڵاتۍ و ڕوەو دەرە فێڵان تەماشەو تاوە وارانەکەى کەرېنمۍ، پەى ئا ديمەنە زەريف و جوانەيە ديێنمۍ، تاوەو وارانى، وارانی دڵۆپە زل زلۍ ودڵۆپە گەورێ و هۆرە تريشقێ و شريخناى هۆرى و گرمەگرمو هۆرى، ورڎە ورڎە تاوەکۍ ڕوەو دەرەفێڵان بەردەش، وەرەتاو کوچێ بەرکەوت تەموو دەرەفێڵانيۆ، چەوڎەسو دەرەفێڵانيۆ، ئېمەيچ حەر تەماشە کەرمۍ، حەر لا شەخصەکەو دەرەفێڵانيۆ حەتا دەرەکەو دەرەفێڵانى ديمەنۍ جوانو زەريف دروس بى، نيمە بازنێوە ڕەنگۍ جوانۍ دروسێ بيۍ، (نيمە بازنێوە جوانش دروسکەردەبۍ)، واران وارۍ و وەرەتاويچ بۍ، مەنزەرێ جوانش دروس کەردەبۍ، ئاوەختە زاناما تومەس ئينە پەنەش واچا (پلورەوارانى)، جا چا سەردەمەنە هەکە سەرەتا ساڵەکاو (1970ز)ى بۍ، کەم چېوى چانە (چامنە)ما وينا بۍ (دییە بۍ)، پەوچى بە تاسێوە بێنمۍ هەکە پلورەوارانى وينمێ و تەماشەش کەرمۍ، تەنانەت بلمێ نزيکۆ پەيلايش و وينمێش، جا واچېنۍ حەر کەس بلۆ پەيلايش و بلۆ چېرش ئەر کوڕبۊ، بۊ بە کناچۍ، ئەر کناچۍچبۊ,بۊ بە کوڕ ، ئينە قسێوەبۍ ئەڵبەتە دريابۍ گۊشێمارە ئېمەيچ عاڎەتو زارۆڵەى حەزکەرېنمێ بزانمێ ئى قسۍ ڕاسەنە، ئانەبۍ من و دوێ يەرێ تەر لوايمێ جە تەپۆڵکەکەى نزيکۍ کەوتيمێوە (نزيکۍ بيەيمێوە)، ورڎە ورڎە سەرەچېرايەکەو دەرەفێڵانى لواى لوێنمۍ تەماشەما کەردە، هەم واران وارۍ و هەم وەرەتاويچ بۍ تەمام نزيکۍ کەوتيمێوە ئيتر ديارە نەمەنە، نەک حەر ئېمە ئى لواى شۆنەو درۆ ڕاسى ئى قسێرەما کەرڎەبۆ هەکە (حەرکەس بلۆ چېرش نېروماش) فارِيۆ، واتشا کناچۍ ئازێ حەر جە گەڕکەو وېمانە ، وەڵێ ئېمەنە ئى تەجروبەشە کەردەبۍ .
ئانە بۍ ئېمە بازێ زارۆڵێ لوايمێ بزانمێ (ئى قسۍ چېشەنە) چانەن هەکە خەڵک ماچۊش، پا وارانە لوايمێ تاکو دەرەفێڵان، جا حەر لوێنمێ ئاڎيچە حەر لوۍ، تاکو بلمێ چېرش و بزانمۍ ئی سیڕڕە چېشا، ئانەبۍ لوایمۍ ديارە نەمەنە، تومەس مەکەرە دماتەر زاناما هەکە مشۊم دورۆ وينيۆ، مشۊم وارانيچ وارۆ و وەرەتاويچ بڎۆش وەنە (وەرەتاو بڎۆ دڵۆپە وارانەکا) تۆيچ پەشتيت جە وەرەتاويۆ بۋ، ئيجا تۊ ئا پلورەوارانۍ وينى، يانى (واران يام دڵۆپە ئاوێ چەنى وەرەتاوى تۆيچ چەپەوانە و وەرەتاويۆ مرڎابى) (هەم واران هەم وەرەتاو) ئيجا پلورەوارانى وينى..ئينجا پلورەوانۍ دروسەبۆ، (ئەسڵەکەش ئينەن:/ مشۊم تۊ دورۆ وينيش، دڵۆپە واران يام پرژە ئاوێ، وەرەتاويچ بيەيشبۊ، پەشتيچت جە وەرەتاويۆبۊ، جا پلورەوانى دروسەبۊ، جا پلورە وارانى حەر پەى زانايى و زانيارى حەوت ڕەنگێنە ( سور و زەرد و سەوز و کەوەو پرتەقاڵى و نیللی و .وەنەوشەیی..).
ئانەيچ سەرئاماو پلورەوارانێ ..خاس بى حيچما نەوينا زوو گېڵايمێوە، ئەڼا چېوێ قۆميێ..
دکتۆر هیدایەت گوڵپی.[1]