کێ سالە شێتی کوشت
نووسینی: د. عەلی کەریم
بەرگی یەکەم
سەرەتای رۆمانەکە بەهەواڵی کوشتنی سالە شێت دەستپێدەکات، لەگەڵ بڵاوبونەوەی ئەم هەواڵەدا بەناو شاری سلێمانیدا، شار دەشڵەقێت، لەهەمو لایەکەوە دەوترێت کەتنی وا هەر لەسلێمانی رەوایە.
کە نەنە داروجان ئەم هەواڵە دڵتەزێنە دەگەیەنێت بەفەیلەسوفی گەڕەکی حاجی حان خاڵە بلەی جاو، ئەو بەسەرسامیەوە دەڵێت نەنە داروجان لەئاسمانی سلێمانی تەور ئەبارێ، خۆم بمردمایە بۆ خۆم نەئەگریام، بەڵام بۆ سالە ئەگریم، تاوانی وا چۆن ئەبێ روبدات؟ دیارە ئەوەی لەهیچ شارێ رونادات لەم شارە کاولە رو ئەدات.
نەنە داروجانیش پێیدەڵێت چل ساڵە دراوسێی تۆم یەکەمجارە فرمێسک لەچاوتا ببینم.
خاڵە بلەی جاو لەوەڵامدا پێیدەڵێت پیرێژن لەسەری مەڕۆ، منیش خۆتان ئاسایی شێتم، بەڵام سالە شێتێکی پەتەڕی بو، فڕی بەدنیاوە نەبو!
هەر لەیەکەم لاپەڕەوە زمان پاراویی و جوانیی داڕشتن و تەکنیکی گێڕانەوەو دیالۆگی سەیرو سەرنجڕاکێشی کاراکتەرەکان و ریتمی روداوەکان لەگەڵ خۆیدا خوێنەر دەبات بۆ نێو کۆڵان و مزگەوت و چایخانەو چیغەکانی گەڕەکی حاجی حان.
هەرچەندە کێ سالە شێتی کوشت؟ رۆمانێکی 550 لاپەڕەیی قەبارە گەورەیە، بەڵام کە دەستت بەخوێندنەوەی کرد ناتوانیت تا کۆتایی لەگەڵی نەڕۆییت و نەیخوێنیتەوە و پەرۆشی ئەوە نەبیت کە بزانیت چارەنوسی کارەکتەرو پاڵەوانەکانی بەکوێ دەگات.
لەپاڵ گەڕان بەشوێن چۆنیەتی کوشتنی سالەو بکوژەکەیدا، د.عەلی کەریم وێنەی رۆژگارێکی بێ ریاکاریی و تژی لەئارامیی و میهرەبانیی و سادەو ساکاریی و ژیانی کۆمەڵایەتی و رۆشنبیریی و سیاسی و مێژویی سلێمانی لەدەیەی 1950دا بۆ خوێنەر دەکێشێت، گۆڕەپانی رۆمانەکە بەشێوەیەکی سەرەکی گەڕەکی حاجی حانە، کە لەمنداڵەکانیەوە بگرە تا دەگات بەهەرزەکارو ژن و پیاوو پیرەمێردو پیرەژنەکانی، هەر هەمویان بەرەو چارەنوسێکی خەمهێنەرو پڕ لەتراژیدیا و بێهودەیی دەڕۆن، تەنانەت سەگەکانیشی لەو چارەنوسە بەدەر نین و هەمیشە دڵتەنگ و نیگەرانن.
کاتی روداوەکان هاوکاتە لەگەڵ پەڕینەوەی کوردستان لەسونەتەوە بۆ مۆدێرنەو هەڵکشانی ململانێی سیاسی نێوان شیوعییەکان و پارتیەکان و پەرەگرتنی دەسەڵاتی پۆلیسیی رژێمی پاشایەتی، رۆمانەکە شیتەڵکاری ئەو روداوە کۆمەڵایەتیە بچوکانە دەکات کە چارەنوسی مرۆڤەکان لەو مێژوەدا دیاریدەکەن.
ململانێی توندی شیوعییەکان و پارتیەکانی ئەو رۆژگارە بەئەندازەیەک سەردەکێشێت بۆ ئەودنیاش، کە خاڵە بلەی جاو لەخەویدا دەبرێت بۆ بەهەشت و سالە شێت دەبینێت، سالە پێیدەڵێت بەهەشت کوردی زۆر کەم تیایە، ئەڵێن لەکۆشکێک لەولاوە کە 600 ملیۆن کەسی تیایە دو کورد هەن، یەکێکیان شیوعیەو ئەویتریشیان پارتییە، بەردەوام دەمەقاڵەو شەڕیانە لەسەر ئەوەی کورد ئومەیە یان ئومەت نییە.
لەم رۆمانەدا وێنەی هەمو جۆرە مرۆڤەکانی نیشتەجێی شار دەبینیت، کە زۆربەیان بەئەندازەیەک پەراوێزخراون کە شوێنێکیان دەستناکەوێت بۆ حەوانەوە و هەریەکەو لەدنیایەکی تایبەت بەخۆیاندا ژیان بەسەردەبەن، شێرەی شاعیر هەمو خەونی هۆنینەوەی شیعرێکە کە فریشتەی شیعر پێی ببەخشێت، مەلا گونسوتاوی وتاربێژی مزگەوتی حاجی حان کە بەردەوام خەریکی ئامۆژگاری کردنی خەڵکییە بۆ ئەوەی ساڵح بن، مفەوەز شەوکەت شێت و شەیدای نازەنینی کچە خاڵیەتی و ئەویش حسابی بۆ ناکات، پێڕی حەکە کە خەریکی دەمڕاستی و گەڕەکچێتین، کەریم پاڵەوان کە فس فس پاڵەوانێکی تەواوە و بەکێلانەوە خەنجەر ئەوەشێنێت، بەئاسکۆڵ کە قەیرەیی هەمو هیوایەکی لەژیانیدا کوشتوە، دایە مارکۆ کە ئەرمەنییەکی میهرەبانە و سالە شێت و سەگەکەشی دەلاوێنێت، تا دەگات بەعوسمانی مام قادر کە ئارەزوی پەسەندکراوی ئەوەیە ریش سپییەتی خەڵک بکات، لەم رۆمانەدا جاسوس، خزمەتکار، سۆزانی، هەتیوباز و ئەو پیاوە ئێرانیی و کەرکوکی و خانەقینی و قەرەتەپەییانە دەبینی کە هەریەکەو مەسەلەیەکی نادیار سەری پێهەڵگرتون و هاتون بۆ ئەوەی لەسلێمانی و گەڕەکی حاجی حان بەبێدەنگی بژین، بەڵام دڵتەنگی و مەراق و نیگەرانیان کۆتایی نایە.
بەشێکی بەرچاوی روداوەکانی ئەم رۆمانە، ئاماژەدانە بەو چەپاندنە سێکسیەی کە هەمو مرۆڤەکان بەدەستیەوە گیرۆدەن، بەکچ و کوڕ و بەژن و پیاویانەوە، زۆربەی ئەم روداوو دیالۆگانەش بەزمانێکی سیحرئامێز و گاڵتەئامێز رازێنراونەتەوە.
رەنگە هۆکاری سەرەکی نەناسراویی ئەم رۆمانە، کێ سالە شێتی کوشت؟ ئەوە بێت کە لە لەندەنی پایتەختی بەریتانیا چاپکراوە،
🗄 سەرچاوەکان
[1] ⚫ دیارینەکراو | 🏳️ کوردیی ناوەڕاست |
ئاوێنە