پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
شەهلا عەلی
13-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
چنور حەمە سەعید
13-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
قەیس عەبدولقادر
13-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
هەردی سەرکەوت ساڵح
13-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ئاواز ساڵح محەمەد
13-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ئەرکان عەبدوڵڵا مەحمود خەلیفە
13-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شۆخان تاریق بڵباس
12-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
قارەمان خۆشناو
12-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شیلان زرار ڕەحمانە شەل نانەکەلی
12-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شێخ عەلی کاریتانی
12-10-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  536,287
وێنە
  110,315
پەرتووک PDF
  20,295
فایلی پەیوەندیدار
  104,285
ڤیدیۆ
  1,566
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
303,300
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,295
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,074
عربي - Arabic 
31,071
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,534
فارسی - Farsi 
10,062
English - English 
7,598
Türkçe - Turkish 
3,669
Deutsch - German 
1,746
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
125,081
ژیاننامە 
25,960
پەرتووکخانە 
25,703
کورتەباس 
18,422
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,824
پەند و ئیدیۆم 
13,658
شوێنەکان 
12,000
شەهیدان 
11,906
کۆمەڵکوژی 
10,911
هۆنراوە 
10,395
بەڵگەنامەکان 
8,349
وێنە و پێناس 
7,365
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,387
ڤیدیۆ 
1,463
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,460
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
822
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
762
شوێنەوار و کۆنینە 
637
گیانلەبەرانی کوردستان 
277
فەرمانگەکان  
276
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
27
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
323
PDF 
31,452
MP4 
2,566
IMG 
201,950
∑   تێکڕا 
236,291
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
مەلای گەورەی کۆیە
ژیاننامە
سامی هادی
ژیاننامە
ئەسعەد عەلی نەبی ئەحمەد - ف...
ژیاننامە
عەلی ئاشق - عەلی عاشق
ژیاننامە
نەسرین فەخری
خوێندنەوەیەکی مێژوویی و زانستی بۆ نەورۆز
مێگا-داتای کوردیپێدیا، یارمەتیدەرێکی باشە بۆ بڕیارە کۆمەڵایەتی، سیاسی و نەتەوەییەکان.. داتا بڕیاردەرە!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

خوێندنەوەیەکی مێژوویی و زانستی بۆ نەورۆز

خوێندنەوەیەکی مێژوویی و زانستی بۆ نەورۆز
خوێندنەوەیەکی مێژوویی و زانستی بۆ نەورۆز
م. ی بەختیار قاسم ڕۆستایی/ فاکەڵتی پەروەردە - زانکۆی #سۆران#

نەورۆز بۆنەیەکی نەتەوەیی و هێمای ئازادی و سەربەستی گەلێکی ستەمدیدەیە، نەورۆز (خاکەلێوە) یەکەم مانگی ساڵنامەی کوردی و سەرەتای ساڵی نوێی کوردییە و مێژووەکەی بۆ سەرەتا و دەسپێکی دامەزراندنی (دەوڵەتی ماد 700- 550 پ.ز) لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان دەگەڕێتەوە، هەر لەکۆنەوە نەورۆز وەک ئەفسانە و داستانێکی قارەمانییەتی گەلێکی ستەمدیدە بە چەندین جۆری جیاواز بەشێوەی پشتاوپشت گێڕدراوەتەوە. لەم لێکۆلینەوەیەدا بەپشتبەستن بە کۆمەڵێک سەرچاوەی زانستی وەڵامی کۆمەڵێک پرسیار دەدرێنەوە وەک: ئایا ڕیشەی مێژوویی بۆنەی نەورۆز بۆ چ سەردەمێک دەگەڕێتەوە؟ ئایا نەورۆز وەک چەمک و ناو بەچ واتایەک هاتووە؟ و نەورۆز چ پەیوەندییەکی بە مێژووی سیاسی و کەلتوری گەلانی ناسراو بە (هیند- و ئارییەکان)ەوە هەیە؟ هەروەها بۆ وەڵامدانەوەی کۆمەلێک پرسیاری تر لە چوارچێوەی ئەم بابەتە و زانیارییەکان شرۆڤەیان بۆ کراوە و لەکۆتاییدا ئەنجامەکانی خراونەتەڕوو.

لەڕووی مێژووییەوە بەپێی ناوەڕۆکی بەشێک لە ئەفسانە و بۆنە و یادەکانی گەلانی ناوچەی (ڕۆژهەلاتی نزیکی کۆن) بەتایبەتی گەلانی (سۆمەری و بابلی/ لە باشوری ولاتی دوو ڕووبار) بۆنە وجەژنێکی ساڵانەی تایبەتیان هەبووە کە لەسەرەتای وەرزی بەهاردا بووە کە دانیشتووانی شار و ئاواییە سۆمەرییەکان تیایدا دەردەچوون بۆشوێنی تایبەت و خۆشی و مەراسیمی تایبەتیان ئەو بۆنە بەهارییە هەبووە کەوا لای سۆمەرییەکان بە (ئەکیتو A- ke- to/) و لە زمانی ئەکەدی بەشێوەی (زاگموککۆZa- g- mu- kk-u/ ناو هاتووە)
ئەمە زیاتر وەک نەریت و بەشێک لە کەلتوری هەردوو گەلی ناوبراو بووە، نەک بە هێمای شۆرش و بەرخودان و سەرکەوتن.

بەپێی بیروباوەڕی گەلانی کۆن سروشت و هێزی سروشت کاریگەریی زۆر بەسەر لایەنی ئایین و داب و نەریت و شێوازی هزر و تێڕوانینی تاکی کۆمەڵگادا هەبووە بۆیە مرۆڤی کۆن زیاتر ئاوێتەی سروشت بووە، و لەسەردەمانی دواتر بەپێی (ئایینی زەردەشت)ی بەتایبەتی لەسەردەمی ”مادەکان/ کە بەیەکێک لە نەژاد و ڕەچەڵەکی کورد دادەنرێن و بۆ گەلانی ناسراو بە هیند- و ئەوروپییەکان دەگەڕێنەوە، “ولە بنەماکانی ئاینی زەردەشتی چوار ڕەگەزی سروشت (ئاو، هەوا، خاک، ئاگر) بە گرنگ و پیرۆز لەقەڵەم دراون ئەمەش بۆ گرنگی ئەم ڕەگەزە سروشتیانە بۆ بەردەوامی ژیان بووە، نەک بە مەبەستی پەرستش، کە هەندێ کەس لە ئێستادا بەهەڵە لەم بنەمایە تێگەیشتووە، چونکە بەهیچ شێوەیەک (ئاگر) لە ڕیزی (کۆمەلەی خواوەندان/ ناشاساتیا، ڤارۆنا، ڤیندرا، ئاهورامزدا، میترا، ...) ی کۆمەلەی گەلانی (هیند و ئارییەکان) بەتایبەتی (مادەکان) ناوی نەهاتووە، کەواتە ئاگر نەپەرستراوە بەڵکو وەک ڕەگەزێکی گرنگ بۆ سەرچاوەی (ڕووناکی و وزە) لەقەڵەم دراوە, و لەکاتی ئەنجامدانی مەراسیمی ئاینی بەتایبەتی نوێژکردن ستایشی (ئاهورامزدا) وەک هێزی چاکە و (ئەهریمەن) وەک هێزی خراپە و شەرانگیز کراوە. دەکرێ بەهۆی ئەوەی کەوا لە پەرستگاکانیاندا بەردەوام ئاگری تیا هەڵکراوە و نەیانهێشتووە دابمڕکێتەوە و لەبەرامبەر ئاگردان سرووتە ئاینییەکانیان خوێندووە بۆیە ئەم بۆچوونە هەیە کەوا گوایە ئاگریان پەرستیووە، بەلام ئەمە تەنها بۆچوونێکە و وەک باسمان کرد بەهیچ شێوەیەک ناوی ئاگر لەنیو کۆمەلەی خواوەندانی گەلانی (هیند و ئاری) نەهاتووە.

سەبارەت بە چەمک و ناوی (نەورۆز) هەندێ کەس دەلێن گوایە ئەمە ناوێکی فارسییە، ئەم بۆچوونە زانستی نییە، بەپێی توێژەر محمدامین هەورامی، ووشەی نەورۆز لە دوو بڕگە پێکهاتووە یەکیان (نو Nu) بە واتای (ئێستا/ نوکە/ هەنوکە) و لە زمانی ئینگلیزیشدا ووشەی (ناو Now) و لە فارسیشدا ووشەی (أکنون) بەهەمان واتا هاتووە، سەبارەت بە بڕگەی دووەم (ڕۆژ) بەپێی بەشێک لە توێژەران، ووشەیەکی ئاڤێستاییە و بە واتای (ڕۆشنایی) و لە هیندی کۆندا بە (ڤرەج Vraj) ولە پەهلەویشدا بە(هڤەرخ شیت) و لە زمانی فارسی نوێشدا بە (خۆرشید) هاتووە.

سەبارەت بە ناوەکانی (کاوەی ئاسنگەر) و (زوحاکی ستەمکار) کە ناویان لە داستان و هەندێجاریش وەک ئەفسانە ڕووداوەکانیان گێڕدراونەتەوە، ئەو بۆچوونەی کە هەندێ کەس پێان وایە کەوا (زوحاک) ناوی کۆتا پاشای دەوڵەتی مادە، ئەمە هەڵەیە و هیچ بنەمایەکی زانستی نییە، چونکە کۆتا پاشای دەوڵەتی ماد هەروەک مێژوونووسە گریکییەکان (هیرۆدۆت و کتزیاس) لە سەدەی پێنجەمی پ.ز باسیان لەوە کردووە کەوا کۆتا پاشای مادەکان (ئەستیاگس) بوو و ئەم پاشایە لەگەڵ فەرمانڕەوا ناوچەییە یاخییەکان و ئەو سەرکردانەی هەوڵی پشت لێکردنیان هەبووە بەتووندی سزای دەدان نەک گەلەکەی، کەواتە ناوی ئەم پاشایە هیچ پەیوەندییەکی بە (زوحاک)ەوە نییە، جگە لەمەش لەڕووی چەمکەوە فەرهەنگی زمانی فارسی ناو و ووشەی (کاوە)ی تیا نییە، بەلام ئەم ناوە لەناو فەرهەنگی زمانی کوردیدا چەندین سەدەیە بوونی هەیە.

لەڕووی مێژووی سیاسییەوە لەنێو بۆچوونەکان ئێمە ئەو بۆچوونە بە پەسەند دەزانین کەوا مێژوو نووسان و پسپۆران ئاماژەیان پێکردووە، بەپێی زۆربەی سەرچاوەکان، ئاشورییەکان لە سەردەمی دەوڵەتی نوێ بەتایبەتی لە قۆناغی ئیمپراتۆریەت (725- 612 پ.ز) پاشا ئاشورییەکان هەوڵیاندا سنووری دەوڵەتەکەیان زۆر فراوان بکەن ئەمەش لەسەر حسابی وڵاتانی دراوسێ بەتایبەتی ئەو ناوچانەی کەوتبوونە باکور وباکوری ڕۆژهەلات، (ئۆڕارتۆ, ماننائی و مادەکان /لە کوردستان) بەپێ سەرچاوەکان پاشاکانی ئاشوری چەندین جار لەشکرکێشیان کردۆتە سەر ناوچەکە و دەیان هەزار کەسیان وەک دیل و کۆیلە بردووە بۆ ولاتی خۆیان بۆ نمونە لە تۆمارێکی ساڵنامەی پاشا (تیگلات بلازەری سێەم) دا هاتووە کەوا دەڵێت ”لەشکرکیشیم کردە ولاتی ماد کە گەلەکەی بە هێز و توانا ناسراون و دوای دەستبەسەرداگرتنی ناوچەکانیان توانیم (65000) کەس لە دانیشتوانی شار و ئاواییەکاندا بەدیل بگرم و بۆ پایتەخت (نەینەوا) ی ڕاپیچ کران، “ هەروەها (سەرجۆنی ئاشوری 725- 712 پ.ز) لە تۆمارێکی خۆیدا باسی لەوە کردووە کەوا”دوای لەشکرکێشی و ملکەچ پێکردنی دانیشتووان چیاکانی باکورم بە خوێنی دانیشتووانەکەی سوور کردووە.

هەروەها بەپێی زۆربەی توێژەران بۆ نمونە ساهز و باقر، 6 پاشاکانی دەوڵەتی ئاشوری نوێ بە دڕندەترین شێوە دیلەکانیان سزاداون بەشێوەیەک کەوا بەپێی ناوەڕۆکی بەشێک لە دیمەنی سەر تابلێت و نەقش و نیگاری سەر دیواری کۆشک و تەلاری سەردەمی ئاشورییەکان وێنەکان ئەوە پشت ڕاست دەکەنەوە کەوا سەربازانی سوپای ئاشوری دوای بەستنەوەی چوار پەلی دیلەکان ئەندامانی لەشیان بەتایبەتی (گوێ، لووت، و زمان) یان دەبڕن و ئەمەش لە نووسراوی بەشێک لە پاشاکانیاندا هاتووە و ئاماژەی بۆ کراوە، 7 چەندین شەر و پێکدادان لەنیو پاشا ئاشوریەکان ودانیشتووانی کۆنی ئەو سەردەمی کوردستان (ئۆرارتۆ، ماننائی، و ماد) ەکان ڕوویداوە چەندین جار دانیشتووان هەوڵی ڕزگاری و سەربەخۆییان داوە، تاوەکو دواجار کەسایەتیەک بەناوی (دیاکۆ/ کەیقوباد) توانیویەتی دانیشتوانی ولاتی ماد لە ساڵی (700 پ.ز) یەک بخات و لەژێر دەستەیی چەندین ساڵەی زەبر و زەنگی (دەوڵەتی ئاشوری) ڕزگاریان بکات و بەمەش مادەکان توانیویانە بناغەی دەوڵەتێکی بەهێز دروست بکەن کە سنووری دەسەڵاتیان تەواوی ناوچەکانی (بانی ئێران و باکوری ولاتی دوو ڕوبار) واتە (هەموو خاکی کوردستان و چەندین ناوچی تر)ی لەخۆ گرتبوو.

کەواتە پەسەندترین بۆچوون بۆ سەردەمی (کاوەی ئاسنگەر) و چیڕۆکی ڕزگارکردنی کۆمەلگا ستەمدیدەکەی سەردەمی (دیاکۆ/ کەیقوباد) دامەزرێنەری دەوڵەتی مادە، و سەبارەت بە گۆڕانی ناوەی (کاوە) بۆ (دیاکۆ/ کەیقوباد) دەکرێ بەهۆی ئەوەی کەوا ئەو ڕووداوە لە کۆندا نەنووسراوەتەوە و تەنها وەک چیڕۆک و بەشێوەی پشتاوپشت نەوە لەدوای نەوە گێڕدراوەتەوە، ئەوا دەکرێ ناوی کەسایەتیەکە لەکاتی گێڕانەوەکان گۆڕانکاری بەسەردا هاتبووبێت بەتایبەتی کە ماوەی زیاتر لە دوو هەزار و حەفت سەد ساڵی بەسەردا تێپەڕیوە.
کەواتە نەورۆز بە پێوەری مێژوویی و بەڵگە زانستییەکان لە ئێستادا پەیوەستە بە نەتەوەی کورد و هێمای نوێبوونەوە و بەرخودان و هەوڵ و تێکۆشانە.

$سەرچاوەکان$
1/ النعیمی، ڕاجحە خضر عباس، اڵاعیاد فی حضارە بلاد الرافدین (دمشق، صفحات للدراسات والنشر) 47- 48.
2/ بۆ ناوی کۆمەلەی خواوەندانی گەلانی (هیند و ئاری) یەکان وهێما و دروشمەکانیان بڕوانە: بختیار قاسم عبداللە، شارستانییەتی سەردەمی میتانی (1500- 1265 پ.ز)
نامەی ماستەری بلاو نەکراوە (زانکۆی سۆران 2017) 62- 63.
3/ بۆ زانیاری زیاتر لەسەر مەراسیمە ئاینییەکانی زەردەشتیەکان بڕوانە: الشفیع الماحی احمد، زەردەشت و زەردەشتییەکان (و: محمد حسن، لە: زمانی عەرەبییەوە، #هەولێر#، نووسینگەی تەفسیر 2019) 120- 124.
4/ دیاکۆنۆف، م. ا، مێژووی ماد لە زنجیرەی میژووی کەمبریج (و: عەبێد سەرخابی، لە: زمانی فارسیەوە، دەزگای ڕۆشنبیری جەمال عیرفان 2013) 143.
5/ بڕوانە: ڕیبر جعفر احمد البرواری، الحملات العسکریە اڵاشوریە علی کردستان (911- 612 ق.م) (#دهۆک#، دار الموکریانی 2012) 133- 136.
تێبینی: ئەم سەرچاوەیەی سەرەوە (ریبر جعفر/ الحملات اڵاشوریە علی کردستان) لەبنەڕەتدا نامەی ماستەری ناوبراوە لە فاکەڵتی ئاداب/ زانکۆی دهۆک ئەنجام دراوە.
6/ طە باقر، مقدمە فی حضارات القدیمە- المجلد الثانی (بیروت دار الوراق 2011) 436- 437، و
هاری ساغز، عضمە ێ شور (و: خالد اسعد و احمد غسان، لە: ئینگلیزیەوە، دمشق دار ڕسلان 211) 125- 128.
7/ بۆ وێنەی شێوازی سزادانی دیلەکانی (ماد و ئۆڕارتۆ) یی لەلایەن ئاشوریەکان بڕوانە:
دیاکۆنۆف، م. ا، مێژووی ماد لە زنجیرەی میژووی کەمبریج (و: عەبێد سەرخابی، لە: زمانی فارسیەوە، دەزگای ڕۆشنبیری جەمال عیرفان 2013) 81 , و احمد محمود الخلیل، تاریخ اسلاف الکرد (اربیل، دار موکریانی 2013) 224.
8/ بۆ زانیاری زیاتر لەسەر مێژووی سیاسی دەوڵەتی ماد بڕوانە: دیاکۆنۆف، م. ا (پ7) 142- 147، و احمد محمود الخلیل (پ7) 266- 270.[1]
⚠️ تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!

کوردیپێدیا بەرپرس نییە لە ناوەڕۆکی ئەم تۆمارە و خاوەنەکەی لێی بەرپرسیارە. کوردیپێدیا بە مەبەستی ئەرشیڤکردن تۆماری کردووە.
ئەم بابەتە 468 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | ماڵپەری زانکۆی سۆران
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 4
زمانی بابەت: کوردیی ناوەڕاست
پۆلێنی ناوەڕۆک: وتار و دیمانە
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
زمان - شێوەزار: کرمانجیی ناوەڕاست
شار و شارۆچکەکان: سۆران
وڵات - هەرێم: باشووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان عەلی )ەوە لە: 28-03-2022 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هاوڕێ باخەوان )ەوە لە: 28-03-2022 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( هاوڕێ باخەوان )ەوە لە: 28-03-2022 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە 468 جار بینراوە
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.136 KB 28-03-2022 زریان عەلیز.ع.
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
وێنە و پێناس
وێنەی خانووەکانی دەوروبەری قەڵای هەولێر
پەرتووکخانە
یاخیبوون لەشیعری کوردیدا (1970-1991) کرمانجی ناوەڕاست
ژیاننامە
قەیس عەبدولقادر
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
ژیاننامە
چنور حەمە سەعید
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
کورتەباس
بیرمەندێکی عێراقی: تاوەکو پرسی کورد و فەڵەستین چارەسەر نەکرێت ناوچەکە سەقامگیر نابێت
وێنە و پێناس
چەند کەسایەتییەکی کورد لە کۆلێژی یاسا لە بەغدا ساڵی 1973
ژیاننامە
شیلان زرار ڕەحمانە شەل نانەکەلی
ژیاننامە
ئەرکان عەبدوڵڵا مەحمود خەلیفە
ژیاننامە
شۆخان تاریق بڵباس
ژیاننامە
شێخ عەلی کاریتانی
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
ژیاننامە
ئاواز ساڵح محەمەد
پەرتووکخانە
ڕووناکیە زۆر ڕووناکەکە
وێنە و پێناس
خولی بەخێوکردنی هەنگ ساڵی 2001 ڕێنمایی کشتوکاڵی شارباژێڕ
کورتەباس
شێرەژن
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
وێنە و پێناس
دوو خوێندکاری شاری سلێمانی لە ڕۆمانیا ساڵانی حەفتاکانی سەدەی بیستەم
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
کورتەباس
چیرۆکی هەوڵی تیرۆرکردنی مەلا مستەفا بارزانی؛ '50 بۆمب نەیانتوانی سەرۆکی کوردان بکوژن'
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
کورتەباس
سوپای ئیسرائیل: ژنێکی ئێزدی لە غەززە ڕزگارکرا و نێردرایەوە ئێراق
پەرتووکخانە
سەنگ و بەهای بیر لە یەکگرتنی ناولێنراو بە ناولێنەرەوە لەزمانی کوردیدا
ژیاننامە
قارەمان خۆشناو
ژیاننامە
هەردی سەرکەوت ساڵح
کورتەباس
جەژنی جەمای کوردانی ئێزدی لە لالش ساڵی 2024
پەرتووکخانە
شیعری بۆنە لە ئەدەبی کوردیدا (کرمانجی ناوەڕاست ) (1914-1945ز)
وێنە و پێناس
چەند گەنجێکی گوندی باناڵێ ساڵی 1986
پەرتووکخانە
تەنز لەڕۆژنامەنووسیی باشووری کوردستاندا ( 1920-1950)
ژیاننامە
شەهلا عەلی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
مەلای گەورەی کۆیە
01-02-2010
هاوڕێ باخەوان
مەلای گەورەی کۆیە
ژیاننامە
سامی هادی
25-01-2013
بەناز جۆڵا
سامی هادی
ژیاننامە
ئەسعەد عەلی نەبی ئەحمەد - فەتحی تۆپچی
27-06-2013
هاوڕێ باخەوان
ئەسعەد عەلی نەبی ئەحمەد - فەتحی تۆپچی
ژیاننامە
عەلی ئاشق - عەلی عاشق
22-04-2020
هاوڕێ باخەوان
عەلی ئاشق - عەلی عاشق
ژیاننامە
نەسرین فەخری
26-08-2022
زریان سەرچناری
نەسرین فەخری
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
شەهلا عەلی
13-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
چنور حەمە سەعید
13-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
قەیس عەبدولقادر
13-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
هەردی سەرکەوت ساڵح
13-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ئاواز ساڵح محەمەد
13-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ئەرکان عەبدوڵڵا مەحمود خەلیفە
13-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شۆخان تاریق بڵباس
12-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
قارەمان خۆشناو
12-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شیلان زرار ڕەحمانە شەل نانەکەلی
12-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شێخ عەلی کاریتانی
12-10-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  536,287
وێنە
  110,315
پەرتووک PDF
  20,295
فایلی پەیوەندیدار
  104,285
ڤیدیۆ
  1,566
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
303,300
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,295
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,074
عربي - Arabic 
31,071
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,534
فارسی - Farsi 
10,062
English - English 
7,598
Türkçe - Turkish 
3,669
Deutsch - German 
1,746
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
125,081
ژیاننامە 
25,960
پەرتووکخانە 
25,703
کورتەباس 
18,422
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,824
پەند و ئیدیۆم 
13,658
شوێنەکان 
12,000
شەهیدان 
11,906
کۆمەڵکوژی 
10,911
هۆنراوە 
10,395
بەڵگەنامەکان 
8,349
وێنە و پێناس 
7,365
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,387
ڤیدیۆ 
1,463
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,460
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
822
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
762
شوێنەوار و کۆنینە 
637
گیانلەبەرانی کوردستان 
277
فەرمانگەکان  
276
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
27
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
323
PDF 
31,452
MP4 
2,566
IMG 
201,950
∑   تێکڕا 
236,291
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
وێنە و پێناس
وێنەی خانووەکانی دەوروبەری قەڵای هەولێر
پەرتووکخانە
یاخیبوون لەشیعری کوردیدا (1970-1991) کرمانجی ناوەڕاست
ژیاننامە
قەیس عەبدولقادر
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
ژیاننامە
چنور حەمە سەعید
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
کورتەباس
بیرمەندێکی عێراقی: تاوەکو پرسی کورد و فەڵەستین چارەسەر نەکرێت ناوچەکە سەقامگیر نابێت
وێنە و پێناس
چەند کەسایەتییەکی کورد لە کۆلێژی یاسا لە بەغدا ساڵی 1973
ژیاننامە
شیلان زرار ڕەحمانە شەل نانەکەلی
ژیاننامە
ئەرکان عەبدوڵڵا مەحمود خەلیفە
ژیاننامە
شۆخان تاریق بڵباس
ژیاننامە
شێخ عەلی کاریتانی
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
ژیاننامە
ئاواز ساڵح محەمەد
پەرتووکخانە
ڕووناکیە زۆر ڕووناکەکە
وێنە و پێناس
خولی بەخێوکردنی هەنگ ساڵی 2001 ڕێنمایی کشتوکاڵی شارباژێڕ
کورتەباس
شێرەژن
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
وێنە و پێناس
دوو خوێندکاری شاری سلێمانی لە ڕۆمانیا ساڵانی حەفتاکانی سەدەی بیستەم
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
کورتەباس
چیرۆکی هەوڵی تیرۆرکردنی مەلا مستەفا بارزانی؛ '50 بۆمب نەیانتوانی سەرۆکی کوردان بکوژن'
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
کورتەباس
سوپای ئیسرائیل: ژنێکی ئێزدی لە غەززە ڕزگارکرا و نێردرایەوە ئێراق
پەرتووکخانە
سەنگ و بەهای بیر لە یەکگرتنی ناولێنراو بە ناولێنەرەوە لەزمانی کوردیدا
ژیاننامە
قارەمان خۆشناو
ژیاننامە
هەردی سەرکەوت ساڵح
کورتەباس
جەژنی جەمای کوردانی ئێزدی لە لالش ساڵی 2024
پەرتووکخانە
شیعری بۆنە لە ئەدەبی کوردیدا (کرمانجی ناوەڕاست ) (1914-1945ز)
وێنە و پێناس
چەند گەنجێکی گوندی باناڵێ ساڵی 1986
پەرتووکخانە
تەنز لەڕۆژنامەنووسیی باشووری کوردستاندا ( 1920-1950)
ژیاننامە
شەهلا عەلی
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.92
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 1.031 چرکە!