وشەی ئاسن لە پەندی پێشیناندا
ئاسن، مادەیەکی کیمیاییە و پێکهاتەیەکی گرنگە، کە لە زۆربەی پیشەسازییەکاندا، ڕۆڵێکی گرنگی هەیە، لە قورئانی پیرۆزیشدا ئاماژەی پێکراوە، لەناو کوردیشدا، لە کۆنەوە ڕۆڵێکی گرنگی بینیوە و پیشەی ئاسنگەری لە زۆربەی شار و شارۆچکەکانی کوردستان هەبووە و سەرچاوەیەکی باشی داهات و بژێوی بووە، ئه و کەسەش کە ئەم پیشەیەی هەبووە، پێی گوتراوە (ئاسنگەر)، ئاسن خوی مادەیەکی ڕەقە، بەڵام بەهۆی گڕو تینی ئاگرەوە شل و نەرم دەبێت و کەرەستەی جۆراوجۆری لێ دروست دەکرێت، مادەی ئاسن ئەگەر لە شوێنی شێدار و تەڕ دابنرێت، ڕەنگەکەی دەگۆڕێت و ژەنگ هەڵدەهێنێت، ئەم بارودۆخەش چۆتە ناو پەندی پێشینان، وەک دەوترێت:
ئاسن بە ژەنگی خۆی نەبێت، داناڕزێت.
واتە: هەر دەستە و کۆڕو کۆمەڵێک ئەگەر دوو بەرەکی و ئاژاوە لەنێوانیاندا نەبێت، کەس دەرەقەتی نایەت.
هەروەها لە ئیدیۆمیشدا، بەکار هاتووە، وەک: (سەر ئاسن)
(سەر ئاسن)، بۆ کەسێکی کەللە ڕەقی نەسەلمێن بەکاردێت. [1]
،