پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
پەرتووکخانە
دەسەڵاتی دادوەری لە شۆڕشی ئەیلوول
16-09-2024
زریان عەلی
پەرتووکخانە
ناوچە ئازادکراوەکانی باشووری کوردستان (1961-1970)
16-09-2024
زریان عەلی
پەرتووکخانە
کاریگەری گوتاری ئەدەبی لەسەر ڕای گشتی لە کۆمەڵگەی کوردیدا (بەنموونەی باشووری کوردستان 1992-2003)
16-09-2024
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
نێچیرڤان بارزانی لە زاخۆ بە بەلەم بە نێو ڕووباری خابوور دا دەڕوات
15-09-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
دوای ئەوەی گەنجێک بە لاهور شێخ جەنگی دەڵێت وەڵاهی هیچتان پێ ناکرێت، ژمارەیەک چەکدار پەلاماری گەنجەکە دەدەن
15-09-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
شوێنەکان
گردخەبەر
15-09-2024
سەریاس ئەحمەد
ژیاننامە
سەعید بارزانی
15-09-2024
زریان عەلی
پەرتووکخانە
ئاماری پەرتووکخانەی دەستەی ئینسکلۆپیدیای پارتی دیموکراتی کوردستان لە 2014 تاوەکو 2024
15-09-2024
زریان عەلی
پەرتووکخانە
ڕەهەندە جیۆپۆلیتیکییەکانی ڕیفراندۆمی سەربەخۆیی لە هەرێمی کوردستانی عێراق
15-09-2024
زریان عەلی
پەرتووکخانە
ڕابەری ئەفسانەیی نەتەوەی کورد و شۆڕشی ئەیلوول لە ڕۆژنامەکانی ڕووسیا -سۆڤیەت (1958-1979)
15-09-2024
زریان عەلی
ئامار
بابەت
  536,372
وێنە
  109,339
پەرتووک PDF
  20,205
فایلی پەیوەندیدار
  103,593
ڤیدیۆ
  1,528
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,255
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,717
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,967
عربي - Arabic 
30,281
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,853
فارسی - Farsi 
9,530
English - English 
7,529
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,644
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
347
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
71
Español - Spanish 
54
Polski - Polish 
54
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
51
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
15
עברית - Hebrew 
15
Fins - Finnish 
12
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Português - Portuguese 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
5
Catalana - Catalana 
5
Čeština - Czech 
4
ქართველი - Georgian 
4
Srpski - Serbian 
3
Hrvatski - Croatian 
3
Kiswahili سَوَاحِلي -  
2
हिन्दी - Hindi 
2
Cebuano - Cebuano 
1
балгарская - Bulgarian 
1
Lietuvių - Lithuanian 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,222
پەرتووکخانە 
25,567
ژیاننامە 
25,248
کورتەباس 
18,069
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,656
پەند و ئیدیۆم 
13,528
شوێنەکان 
11,997
شەهیدان 
11,575
کۆمەڵکوژی 
10,907
هۆنراوە 
10,260
بەڵگەنامەکان 
8,346
وێنە و پێناس 
7,352
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,267
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,458
ڤیدیۆ 
1,426
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
819
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
762
شوێنەوار و کۆنینە 
637
فەرمانگەکان  
276
گیانلەبەرانی کوردستان 
250
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
323
PDF 
31,259
MP4 
2,518
IMG 
200,449
∑   تێکڕا 
234,549
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
16-09-2022
شەهیدان
مینوو مەجیدی
شەهیدان
حەنانە عەلی کیا
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
شۆڕشی ژینا
GEOGRAPHIC DIVISION: AN IGNORED FACTOR AFFECTING KURDISH UNITY
بەهۆی کوردیپێدیاوە دەزانیت هەر ڕۆژێکی ڕۆژژمێرەکەمان چیی تیادا ڕوویداوە!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: English - English
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî0
کرمانجی0
هەورامی0
لوڕی0
لەکی0
Zazakî0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Français0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Catalana0
Cebuano0
Čeština0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ترکمانی0
हिन्दी0
ქართველი0
中国的0
日本人0

Rojin Mukriyan

Rojin Mukriyan
By #Rojin Mukriyan#

Since the revolt of Sheikh Ubeydullah of Nehri in 1880, the Kurdish people have been struggling to achieve a form of political liberty based explicitly on the notion of Kurdish national unity.[1] Despite this continuous struggle, the Kurds are still dominated. This leads to an important question: why have the Kurds failed to achieve political liberation based on national unity? Some scholars such as Umair Muhammad and Kardo Bokani claim that the Kurdish people follow an unsuitable path in terms of ideology that doesn’t fit the Kurdish question.[2] While their reasonings are valid and convincible, this essay argues that the internal Kurdish disunity have played an imperative role in impeding the Kurdish liberty. Engaging with this question, first, I explain how the geography of Kurdistan is the primary cause of the Kurdish disunity and ideological diversity. Then, I lay out some historical evidence of how Kurdish intra-disunity played a major role in impeding the Kurdish national and political liberation. The geographical issue is one that has been heavily ignored by academics on possible sources of Kurdish divisions.

There is much discussion in contemporary academic literature on the plight of the Kurdish people, who are the largest stateless people in the world.[3] The primary concern is with trying to properly articulate and answer the so-called ‘Kurdish question.’ This question asks, essentially, ‘what is to be done with the Kurds?’ Or, it is occasionally more actively put as, ‘what are the Kurds to do?’ Attempts to answer this question often fail to note what it presupposes. To understand the nature of the Kurdish question, it is important to note there are two different, yet interrelated, Kurdish sub-questions. There is an inter-Kurdish question and an intra-Kurdish question, a question concerning Kurd’s relations with other states and peoples and a question concerning Kurd’s relations with themselves. The inter-Kurdish question deals with mostly the Kurds’ relations with the four states that presently dominate them and divide Kurdistan: Iran, Iraq, Syria, and Turkey. Additionally the issue of the status of the Kurds in the international community is covered under the inter-Kurdish question.

The intra-Kurdish question, on the other hand, deals with the reality of the many feuds, tribalism, rivalries, and overall disunity that characterize the Kurds’ relations with themselves. The intra-Kurdish question is as important as the inter-Kurdish question. However, the intra-Kurdish question in a sense often answers the inter-Kurdish question, which almost always entails the external domination of the Kurds. This means that the domineering powers over the Kurds always played an important role to prevent the resolution of the Kurdish intra-question by dividing the Kurds politically and geography. I posit that any acceptable answer to the Kurdish questions is to first solve the Kurdish problem. What, then, is the Kurdish dilemma? The fundamental problem facing the Kurds is that they are a dominated people. The Kurds are a people who are surrounded by other peoples who are attempting to prevent the Kurds from existing as a distinct people in the first place and thus on their own terms. To be in a position to start answering Kurdish questions, there must first be solution to the Kurdish dilemma. The solution to the problem of political domination is always political liberation. What would assist in solving the problem of the Kurds’ domination? Could it be that Kurds suffer domination not merely from outside forces, but from internal disunity as well? Is a possible source of this disunity a lack of consensus they have over how to achieve Kurdish national and political liberty in order to overcome their domination?[4] Or is there a better explanation for Kurdish disunity and thus the Kurds’ lack of liberty?

As some Kurdish scholars like Kardo Bokani and others such as Maria Theresa O’Shea have argued, the geographical location of Kurdistan is a key determinant of the of the Kurdish domination and therefore an important aspect of any explanation of Kurdish disunity. Topographically speaking, Kurdistan is landlocked and sandwiched between the Zagros and Taurus Mountain. These mountains have, as O’Shea demonstrates, contributed to the heterogeneity of ethnolinguistic makeup of the Kurds as it made communication and physical interaction difficult.[5] Following this, Karl Deutsch also argues that a national identity formation also necessitates a complex organism of social communication and physical interaction. From this perspective, one can argue that the harsh Kurdish mountainous terrain obstructed the passage of national circulation, (to borrow Eugen Weber’s words) preventing cultural integration and national unification.[6]

Moreover, Kurdistan has always been at the frontier and crossroads of empires, civilizations and continents. It has thus always been a battlefield for, and a buffer zone between these powerful forces. This is to say that the inability of the Kurds to answers their questions and, moreover, solve the problem of their domination stems from a geographical and historic fact about the exploitation of the Kurds than has thus far been studied or focused on. In other words, Kurds have always been penned into a territory by superior imperial forces that leaves them disconnected from each other and underdeveloped, both politically and economically.

There is a plethora of historical examples of imperial forces using Kurdistan in such a way. One can go back to the Battles of Issus in 333 BCE and of Gaugamela in 331 BCE, both between the Hellenic League led by Alexander the Great and the Achaemenid Empire led by Darius III. More devastating was the battle of Chaldiran in 1514 between the Safavid and Ottoman empires, which led to a partition of Kurdistan that remains in a way until today.[7] The Treaty of Zuhab made these divisions official in 1639. These divisions not only paved the way for more minute partitions of Kurdistan in 1923, but also divided the Kurds between two different antagonistic branches of Islam: Shia and Sunni. These historical phenomena show that the Kurds have long been rendered pawns in regional power struggles. We can also say that the geographic conditions of Kurdistan have long sunk Kurdish attempts at unification into the abyss of tribalism, clannishness, clientelism, nepotism, partisanship, and overall myopic corruption, all of which both resulted from and enhanced the effectiveness of imperial interference. If Kurds suffer any sort of ideological conflict, it is not causally determinative of their disunity.

There are more recent examples of this phenomenon as well. In the early 20th century, in the aftermath of World War I and the Wilsonian emphasis on national self-determination,[8] Kurds were robbed of thier chance to form a nation-state of their own, which was promised in the Treaty of Sèvres of 1920.[9] This was mostly again because of Kurdish disunity rooted ultimately in geographic separation and imperial interference. In the second half of the 20th century, Kurdish disunity primarily took the form of partisan differences, but these differences were still rooted in the exploitation of geographic differences by superior state powers. The dominant states of Kurdistan (Iran, Turkey, Syria, and Iraq) have played a key role in dividing the Kurdish people by applying the common method of ‘divide and rule.’ They did this in two main ways. First, these states divided the Kurdish people by lobbying their neighboring Kurdish political parties. For example, in the 1980s, Iran supported the Barzani Family and their Kurdistan Democratic Party (KDP) in Iraq, while the Iraqi government aided Komala and the Kurdistan Democratic Party of Iran (KDPI).[10] These ‘alliances’ contributed to further division among the Kurds. For instance, KDP engaged in several minor clashes with the KDPI after the Iranian revolution in 1979. Moreover, in 1982, KDP assisted the Iranian regime in expelling KDPI forces from Rojhilat (northwestern Iran).[11] Another more recent example of this ‘alliance’ would be the alliance of KDP with Turkey, and the Patriotic Union of Kurdistan (PUK) with Iran. Based on this cooperation, Turkey has only heightened its cross-border military oppression against the Kurds since the 1990s in Northern Iraq as a pretext to neutralize any possible threat from the Kurdistan Workers’ Party (PKK). Iran also began to increase its political influence in Iraq since 2003 after the US invasion. This not only exacerbated the Kurdish division, but also imposed an existential threat on the semi-sovereignty of Başûr.

The second way the four states that dominate Kurdistan have guaranteed Kurdish disunity is by themselves remaining split in their goal to crush any possible nascent Kurdish unity, even though they have remained geopolitical rivals. Such rivalry, and thus mutual skepticism, has consistently shaped the relationships between these states, especially Turkey and Iran, which would be expected as they are competing for regional influence. For instance, Iraq and Syria have become the main theatres of their regional influence,[12] as Ankara and Tehran support opposing proxies in Syria, Artsakh, Libya and so on.[13] Despite all this, they are constantly united against the Kurds and have had many agreements to enhance their ‘security’ since 1923. One can refer to the Saadabad Pact of 1937 between Iraq, Turkey, Iran, and Afghanistan,[14] the Baghdad Pact of 1955,[15] and the Adana agreement between Syria and Turkey in 1998.[16] Moreover, in 2017, Tehran joined Ankara to pressure the Iraqi central government to suppress the independence referendum held by the Kurdistan Regional Government (KRG).[17] This is without even mentioning the impact of the artificial borders imposed across Kurdistan through the establishment of the Eurocentric nation-state model that led to further entrenchment of geographical divisions for the Kurds.

Partisanship, which rooted in the exploitation of geographic differences by superior state powers, is the contemporary form of Kurdish-intra disunity. Mutual political distrust among the Kurdish political parties and their desire for expanding their own domain of influence do not only exacerbate the Kurdish disunity and divisions, but also hinder Kurdish political and national liberty. In some cases, it has even led to Kurdish civil wars. Two examples of how Kurdish national disunity impeded Kurdish national and political freedom can be provided here. The first example is dispute among the two major parties in Başûr (Southern Kurdistan/ northern Iraq). And the second example would be the disagreement of the Kurdish political parties in the current revolutionary movement in Iran and Rojhilat (Eastern Kurdistan/ northwestern Iran).

After the establishment of a de-facto semi-autonomous Kurdistan Region of Iraq (KRI) in 1992, the two major rival political parties, KDP and the PUK agreed on a power-sharing model and political settlement called “50-50 split.” Based on this model, power and resources were divided equally between these two parties. However, this arrangement did not guarantee peace. The competition over custom revenues increased the internal dispute between these two parties, exacerbated partisanship, and led to the civil war in 1994. As a result of this Kurdish-intra war, the KRI divided into two zones based on their party flag colors; the area of Erbil and Duhok (the KDP “Yellow Zone”) and the PUK zone of Sulaymaniyah and Kurdish-held parts of Kirkuk governorate (the “Green Zone”).[18] Again, geographical competition and divisions served to prevent Kurdish unity, and act as a tool used by various political parties to limit the influence of other rival Kurdish parties.

As Beston Ausen Arif and Tunku Mohar Mokhtar (2022) argue, this civil war had a significant longstanding impact on the KRI’s governing system. The internal dispute among these two major parties impeded the region from establishing effective governmental institutions. It hindered socio-economic development and prevented even the formation of a national defence system. The PUK-KDP rivalry also drove each party more into dependence and cooperation with the states such as Iran and Turkey.[19]As a result, Başûr is surrounded and entangled with the multi-faceted interests of Turkey and Iran. This rivalry fragmented the Başûri Kurds and prevented the greater national unity among the Kurds.[20]

Another example of this partisanship is the political stance of Rojhilati political parties in the faces of the ongoing revolutionary movement of ‘women, life, freedom’, in Iran and Rojhilat. There are four major Rojhilati political parties. Each party has its own para-military wing. KDPI, Komala, Kurdistan Free Life Party (PJAK), and Kurdistan Freedom Party (PAK). The political and military bases of KDPI, Komala, and PAK are in Başûr and PJAK are based in the Qandil mountains. These four political parties, despite their ideological conflict, believe that the Rojhilati Kurds could achieve their political and national liberty through the establishment of a Democratic Confederalalist Iran.[21] However, these parties failed to organize a unified platform to become the voice of Rojhilati Kurdish people after four months of this movement. Despite the unity of the Rojhilati people inside Iran, these parties are still heavily divided. While the realities of post-1979-revolution of Iran demonstrates that the Rojhilati Kurds need to form a national political organization.[22]

The examples above show the long historical pattern of regional forces remaining unified in their attempt to keep Kurds disunified, and the success of these attempts being rooted not merely in their superior force, but in their exploitation of Kurdish regional differences, expressed today in terms of partisan differences, that are rooted in the reality of Kurdish geography. Of course, one could also argue that being sandwiched between the Zagros and Taurus Mountain ranges also played a crucial role in preserving a unique Kurdish identity and culture from forced assimilation. Though Isolation and separation can have that effect as well. However, it should be noted that while Kurds have remained perpetually unassimilated, they have also remained perpetually disunified given these same contributing geographic factors. We all know the cliché that Kurds have no friends but the mountains, but what I have tried to present here is that the mountains might not have always been friendly to the Kurds. While mountains can be friends, even better friends would be fellow Kurds, and perhaps the best way to strike that friendship would be for Kurds to not be so reliant on their mountains, but each other. As each mountain peak may have acted as a barrier to the formation of a united national Kurdish identity.[23] Perhaps today, now that we have technologically superseded the limits of geography with novel forms of instantaneous communication, Kurdish national unity can now become a genuine possibility.

References:

For more on the revolt of Sheikh Ubeydullah of Nehri, see: McDowall, D. (2004) A Modern History of the Kurds.New York: I.B.Tauris, pp.53-8. ↑
https://files.libcom.org/files/An%20unsuitable%20theorist%20Murray%20Bookchin%20and%20the%20PKK.pdf and https://www.kurdipedia.org/files/books/2019/66351.PDF?ver=131939615150000000 ↑
1-Gunes. C (2019) The Kurds in a New Middle East: The Challenging Geopolitics of a Regional Conflict. Switzerland: Palgrave, Macmillan. ↑
2-For example, some Kurds believe that the Kurds can overcome their domination only by establishing an independent Kurdish state. While some other think that national and political liberation of the Kurds can better achieve through the establishment of ‘Democratic nation’ based on the principles of ‘Democratic Confederalism.’ ↑
3-https://www.routledge.com/Trapped-Between-the-Map-and-Reality-Geography-and-Perceptions-of-Kurdistan/OShea/p/book/9780415652902 ↑
4-Weber, E. (1976) Peasonts into Frenchmen: The Modernisation of Rural France; 1870-1914. United States: Stanford University Press, p.218 ↑
5-Bokanî, K. (2016) Social Communication and Mobilization in Turkey. Moldova: Lambert Academic Publishing. p. 56. ↑
6-https://www.archives.gov/milestone-documents/president-woodrow-wilsons-14-points ↑
7-http://www.neweasternpolitics.com/an-untold-story-about-the-division-of-kurdistan-by-kardo-bokani/ ↑
8-https://www-jstor-org.ucc.idm.oclc.org/stable/3011925?pq-origsite=summonmetadata_info_tab_contents ↑
9-https://www-jstor-org.ucc.idm.oclc.org/stable/pdf/3011925.pdf?refreqid=excelsior%3Ab4ff6411edd285e200fa7fadaeeea1e3&ab_segments=&origin=&acceptTC=1 ↑
10-https://www.swp-berlin.org/en/publication/turkish-and-iranian-involvement-in-iraq-and-syria ↑
11-https://trendsresearch.org/insight/iran-and-turkey-competition-prevails-over-cooperation/ and https://ahvalnews.com/nagorno-karabakh/turkey-iran-fighting-their-proxy-wars-middle-east-militia-analyst ↑
12-https://encyclopedia2.thefreedictionary.com/Saadabad+Pact+of+1937 and https://archives.ungeneva.org/traite-de-non-agression-conclu-entre-lafghanistan-lirak-et-la-turquie-pacte-de-saad-abad-teheran-8-juillet-1937 ↑
13-https://2001-2009.state.gov/r/pa/ho/time/lw/98683.htm ↑
14-https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/turkish-syrian-rapprochement-causes-and-consequences ↑
15https://www.middleeastmonitor.com/20170921-iran-and-turkey-confronting-kurdish-independence-referendum/ ↑
16https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/03068374.2022.2074725?journalCode=raaf20 ↑
17-For more on this see: McDowall, D. (2004) A Modern History of the Kurds.New York: I.B.Tauris, pp.387-91. ↑
18-https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/03068374.2022.2074725?journalCode=raaf20 ↑
19-There is less agreement about the nature of ‘democracy’ itself. Some of these parties support liberal democracy, and some like PJAK argues for a form of direct democracy called ‘democratic confederalism.’ ↑
20-https://mojust.org/2022/12/29/bonjour-tout-le-monde/ ↑
21-Bokanî, K. (2016) Social Communication and Mobilization in Turkey. Moldova: Lambert Academic Publishing. ↑[1]

کوردیپێدیا بەرپرس نییە لە ناوەڕۆکی ئەم تۆمارە و خاوەنەکەی لێی بەرپرسیارە. کوردیپێدیا بە مەبەستی ئەرشیڤکردن تۆماری کردووە.
ئەم بابەتە بەزمانی (English) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
This item has been written in (English) language, click on icon to open the item in the original language!
ئەم بابەتە 539 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | English | nlka.net 22-01-2023
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 2
1. ژیاننامە ROJIN MUKRIYAN
1. ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 22-01-2023
زمانی بابەت: English
ڕۆژی دەرچوون: 22-01-2023 (1 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: دۆزی کورد
پۆلێنی ناوەڕۆک: جوگرافیا
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: ئینگلیزی
وڵات - هەرێم: کوردستان
وەرگێڕدراو لە زمانی: ئینگلیزی
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هەژار کامەلا )ەوە لە: 08-04-2023 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 12-04-2023 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( زریان سەرچناری )ەوە لە: 11-04-2023 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 539 جار بینراوە
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
ژیاننامە
ڕەشید عەلی هەینی فەقێ
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
ژیاننامە
ئاڤان جەوهەر
کورتەباس
دراوی حکومەت و میرنشینە کوردییەکان لە سەردەمانی ئیسلامدا
ژیاننامە
زاهیر شکور
وێنە و پێناس
نەنە خاتووزین لە گەڕەکی کانێسکان
وێنە و پێناس
مام جەلال و حەسەن زیرەک لە شاری بەغدا ساڵی 1953
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
ژیاننامە
سەعید بارزانی
وێنە و پێناس
بەژداریکردنی هاووڵاتییان لە هەڵبژاردنی پەڕڵەمانی کوردستان 1992
ژیاننامە
مەجيد سەعيد ئەحمەد دزکوژ
پەرتووکخانە
ناوچە ئازادکراوەکانی باشووری کوردستان (1961-1970)
کورتەباس
دۆزینەوەیەکی نوێی شوێنەوارناسان لە گردی کاراهان نەخشاندنی گوێدرێژێکی تەمەن 11 هەزار ساڵە لە کاتی راکردندا
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
ژیاننامە
ڕۆنیا عوسمان
ژیاننامە
سنەوبەر محەمەد نەجیب
پەرتووکخانە
ڕەهەندە جیۆپۆلیتیکییەکانی ڕیفراندۆمی سەربەخۆیی لە هەرێمی کوردستانی عێراق
پەرتووکخانە
کاریگەری گوتاری ئەدەبی لەسەر ڕای گشتی لە کۆمەڵگەی کوردیدا (بەنموونەی باشووری کوردستان 1992-2003)
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
پەرتووکخانە
ئاماری پەرتووکخانەی دەستەی ئینسکلۆپیدیای پارتی دیموکراتی کوردستان لە 2014 تاوەکو 2024
کورتەباس
مۆزەخانەیەکی شوێنەواری و کەلەپووری لە ئیدارەی سۆران دروست دەکرێت
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
ژیاننامە
سنەوبەر عومەر ئەحمەد
وێنە و پێناس
مامە سەعەی شەربەتفرۆش ساڵی 1968
کورتەباس
کۆنترین ساڵنامەی جیهان لە کوردستان دەدۆزرێتەوە
ژیاننامە
ژینۆ هەستیار
وێنە و پێناس
حیلمی عەلی شەریف لە وڵاتی چین ساڵی 1960
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
کورتەباس
نامەی نازم حیکمەت بۆ گەلی کورد
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
ژیاننامە
فاروق عەباس عەلی
پەرتووکخانە
دەسەڵاتی دادوەری لە شۆڕشی ئەیلوول

ڕۆژەڤ
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
16-09-2022
03-08-2022
هاوڕێ باخەوان
16-09-2022
شەهیدان
مینوو مەجیدی
22-09-2022
سەریاس ئەحمەد
مینوو مەجیدی
شەهیدان
حەنانە عەلی کیا
24-09-2022
سروشت بەکر
حەنانە عەلی کیا
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
22-07-2023
هاوڕێ باخەوان
ژینانامە - وەشانی 2
پەرتووکخانە
شۆڕشی ژینا
13-10-2023
ڕۆژگار کەرکووکی
شۆڕشی ژینا
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
پەرتووکخانە
دەسەڵاتی دادوەری لە شۆڕشی ئەیلوول
16-09-2024
زریان عەلی
پەرتووکخانە
ناوچە ئازادکراوەکانی باشووری کوردستان (1961-1970)
16-09-2024
زریان عەلی
پەرتووکخانە
کاریگەری گوتاری ئەدەبی لەسەر ڕای گشتی لە کۆمەڵگەی کوردیدا (بەنموونەی باشووری کوردستان 1992-2003)
16-09-2024
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
نێچیرڤان بارزانی لە زاخۆ بە بەلەم بە نێو ڕووباری خابوور دا دەڕوات
15-09-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
ڤیدیۆ
دوای ئەوەی گەنجێک بە لاهور شێخ جەنگی دەڵێت وەڵاهی هیچتان پێ ناکرێت، ژمارەیەک چەکدار پەلاماری گەنجەکە دەدەن
15-09-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
شوێنەکان
گردخەبەر
15-09-2024
سەریاس ئەحمەد
ژیاننامە
سەعید بارزانی
15-09-2024
زریان عەلی
پەرتووکخانە
ئاماری پەرتووکخانەی دەستەی ئینسکلۆپیدیای پارتی دیموکراتی کوردستان لە 2014 تاوەکو 2024
15-09-2024
زریان عەلی
پەرتووکخانە
ڕەهەندە جیۆپۆلیتیکییەکانی ڕیفراندۆمی سەربەخۆیی لە هەرێمی کوردستانی عێراق
15-09-2024
زریان عەلی
پەرتووکخانە
ڕابەری ئەفسانەیی نەتەوەی کورد و شۆڕشی ئەیلوول لە ڕۆژنامەکانی ڕووسیا -سۆڤیەت (1958-1979)
15-09-2024
زریان عەلی
ئامار
بابەت
  536,372
وێنە
  109,339
پەرتووک PDF
  20,205
فایلی پەیوەندیدار
  103,593
ڤیدیۆ
  1,528
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,255
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,717
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,967
عربي - Arabic 
30,281
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,853
فارسی - Farsi 
9,530
English - English 
7,529
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,644
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
347
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
71
Español - Spanish 
54
Polski - Polish 
54
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
51
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
15
עברית - Hebrew 
15
Fins - Finnish 
12
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Português - Portuguese 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
5
Catalana - Catalana 
5
Čeština - Czech 
4
ქართველი - Georgian 
4
Srpski - Serbian 
3
Hrvatski - Croatian 
3
Kiswahili سَوَاحِلي -  
2
हिन्दी - Hindi 
2
Cebuano - Cebuano 
1
балгарская - Bulgarian 
1
Lietuvių - Lithuanian 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,222
پەرتووکخانە 
25,567
ژیاننامە 
25,248
کورتەباس 
18,069
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,656
پەند و ئیدیۆم 
13,528
شوێنەکان 
11,997
شەهیدان 
11,575
کۆمەڵکوژی 
10,907
هۆنراوە 
10,260
بەڵگەنامەکان 
8,346
وێنە و پێناس 
7,352
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,267
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,458
ڤیدیۆ 
1,426
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
819
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
762
شوێنەوار و کۆنینە 
637
فەرمانگەکان  
276
گیانلەبەرانی کوردستان 
250
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
323
PDF 
31,259
MP4 
2,518
IMG 
200,449
∑   تێکڕا 
234,549
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
ژیاننامە
ڕەشید عەلی هەینی فەقێ
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
ژیاننامە
ئاڤان جەوهەر
کورتەباس
دراوی حکومەت و میرنشینە کوردییەکان لە سەردەمانی ئیسلامدا
ژیاننامە
زاهیر شکور
وێنە و پێناس
نەنە خاتووزین لە گەڕەکی کانێسکان
وێنە و پێناس
مام جەلال و حەسەن زیرەک لە شاری بەغدا ساڵی 1953
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
ژیاننامە
سەعید بارزانی
وێنە و پێناس
بەژداریکردنی هاووڵاتییان لە هەڵبژاردنی پەڕڵەمانی کوردستان 1992
ژیاننامە
مەجيد سەعيد ئەحمەد دزکوژ
پەرتووکخانە
ناوچە ئازادکراوەکانی باشووری کوردستان (1961-1970)
کورتەباس
دۆزینەوەیەکی نوێی شوێنەوارناسان لە گردی کاراهان نەخشاندنی گوێدرێژێکی تەمەن 11 هەزار ساڵە لە کاتی راکردندا
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
ژیاننامە
ڕۆنیا عوسمان
ژیاننامە
سنەوبەر محەمەد نەجیب
پەرتووکخانە
ڕەهەندە جیۆپۆلیتیکییەکانی ڕیفراندۆمی سەربەخۆیی لە هەرێمی کوردستانی عێراق
پەرتووکخانە
کاریگەری گوتاری ئەدەبی لەسەر ڕای گشتی لە کۆمەڵگەی کوردیدا (بەنموونەی باشووری کوردستان 1992-2003)
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
پەرتووکخانە
ئاماری پەرتووکخانەی دەستەی ئینسکلۆپیدیای پارتی دیموکراتی کوردستان لە 2014 تاوەکو 2024
کورتەباس
مۆزەخانەیەکی شوێنەواری و کەلەپووری لە ئیدارەی سۆران دروست دەکرێت
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
ژیاننامە
سنەوبەر عومەر ئەحمەد
وێنە و پێناس
مامە سەعەی شەربەتفرۆش ساڵی 1968
کورتەباس
کۆنترین ساڵنامەی جیهان لە کوردستان دەدۆزرێتەوە
ژیاننامە
ژینۆ هەستیار
وێنە و پێناس
حیلمی عەلی شەریف لە وڵاتی چین ساڵی 1960
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
کورتەباس
نامەی نازم حیکمەت بۆ گەلی کورد
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
ژیاننامە
فاروق عەباس عەلی
پەرتووکخانە
دەسەڵاتی دادوەری لە شۆڕشی ئەیلوول
فۆڵدەرەکان
وشە و دەستەواژە - وڵات - هەرێم - ڕۆژهەڵاتی کوردستان وشە و دەستەواژە - زمان - شێوەزار - کرمانجیی ناوەڕاست وشە و دەستەواژە - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان ناوی کوردی - زمان - شێوەزار - کرمانجیی ناوەڕاست ناوی کوردی - ڕەگەزی کەس - دوو ڕەگەز نەخشەکان - شار و شارۆچکەکان - هەولێر نەخشەکان - شار و شارۆچکەکان - کەرکووک نەخشەکان - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) - شار و شارۆچکەکان - عەفرین ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) - پارت / لایەن - پارتی دیموکراتی کوردستان

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.83
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 1.922 چرکە!