لەبەر ئەوەی #داعش#ەکان و هەموو ئه و کەسانەی فیکریان داعشییە، لە تاوانکاریی و هۆڤێنی و داشۆراویی ئەخلاقیدا لە یەک ئاستن مەگەر لە دڵڕەقیدا نەبێت، بۆیە چیرۆکی ئافرەتە کوردە ئێزیدییەکانی بندەستیشیان، مەگەر لە ڕووی ئەوەی یەکێکیان لە یەکێکی دیکەیان ئازار و دەردەسەریی زۆرتری چەشتبێت.
چیرۆکی دیلێتی و بندەستیی نێزیکەی نۆ مانگی خاتوو، زەینەب ئیبراهیم موراد هیچی وای لە چیرۆکی ئه و خوشکە دیلەکانی دیکەی دەستی تیرۆریستانی داعش جیاواز نییە، هێندە هەیە، ئەم خاتوونە، چونکە خوێندەوار و عەربیزانیش بووە، وردتر دیقەتی لە بێڕەحمیی داعشەکان و بێ ئەدەبییان داوە، هەروەها جیاواز لە زۆربەی خوشکەکانی دیکە، بەڕێکەوت چەند نموونەیەکی لە خەڵکانێکی غەیرە کورد و ئێزدیی بندەسەڵاتی داعش بینیوە کە بەنهێنی هاوکاریی خۆی یان دیل و ڕفێندراوە ئێزدییەکانیان کردووە. جیا لەوەی شانسی ئەوەی هەبووە، تا کۆتایی دیلێتییەکەی، هەر لەگەڵ مێرد و هەردوو منداڵەکەیدا بمێنێتەوە و بەر ئه و بازرگانییە هەرە نائینسانی و دواکەوتووانەیەی داعش و داعشییەکان نەکەوێت. ئەگەرچی تا ئەمڕۆش داخ و کەسەری هەموو دیمەن و ڕووخساری ئه و ئافرەت و منداڵە ئێزدییانەی لەبەرچاوە کە بە بەرچاوییەوە داعشەکان نەک هەر سووکایەتییان پێ کردن و برسی و تینوویان کردن، بگرە بردیانن و خوا نەبێت کەس سەروسۆراخیان نازانێت.
کاتێک ویستمان ئەم خاتوونە کە خەڵکی گوندی کۆچۆی شەهیدکراوە، چیرۆکی ژیانی نۆ مانگ دیلێتیی دەستی داعشمان بۆ باس بکات، هەنسکی گریان و حەسرەتی ئه و خەڵکانەی بەربەرچاوییەوە شەهید کران یان داعشەکان بردیانن و نەبینراوە، نەیدەتوانی هەر دەست بە قسان بکات. بۆیە لە تەک ڕەچاوکردنی باری دەروونی و ڕێزگرتنی ئازارەکانیدا، تکامان لێ کرد کە ئەگەر بتوانێت خۆی کۆ بکاتەوە و چیرۆکی خۆی و ئەو دیمەنانەش کە بە چاوی خۆی بینیونی وردە وردە بگێڕێتەوە تا بتوانین چیرۆکەکەی دێکۆمێنێت بکەین و ببێتە بەڵگەیەکی دیکە لەسەر تاوانکاری و دڕندەیی داعش و داعشییەکان و مەزڵوومییەتی کوردانی ئێزدی بەتایبەتی ئافرەت و منداڵانیان.
هەرچۆنێک بوو، خاتوو، زەینەب، چەندی لە توانایدا بوو، بەم شێوەیە دەستی بە گێڕانەوەی چیرۆکی ئەسارەتی خۆی و خێزانەکەی کرد:
سەرلەبەیانیی ڕۆژی کارەساتەکە 3/8/ 2014، کاتێک بیستمان و بینیمان تیرۆریستانی داعش وا خەریکە دەگەنە گوندەکەمان، بە هەر ترس و لەرز و چەرمەسەرییەک بوو، لەگەڵ مێردەکەم و هەردوو منداڵەکەمان لە کۆچۆ هەڵاتین و گەیشتینە نێو شاری #شنگال#، کاتێک گەیشتین چی گەیشتین، بینیمان هەر حەشاماتی خەڵکە و شار جێ دێڵن و ڕووە و چیا دەچن، ئەوەی بە پێ بە چیادا هەڵدەزنا، ئەوەی بە ترۆمبێل، بەڕاستی دیمەنێک بوو هەرگیز مرۆڤ ناکارێت وەک خۆی باسی بکات. ناچار ئێمەش لە تەک ئه و حەشاماتەدا، ڕوومان لە چیا کرد. بەڵام داخەکەم پێش ئەوەی بەسەرکەوین، لە لۆفەکانی سەرەتای چیای شنگال، دوو ترۆمبێلی داعش کە دوو پیکابی سپی بوون، گەیشتنە سەرمان و ڕایانگرتین. لەگەڵ ڕاگرتنمان دەمودەست، هەموو داعشەکان لە دوو پیکابەکە دابەزین و دەورەیان گرتین. چەکیان ڕاکێشا و دەستیان بە هاوارهاوارێکی تۆقێنەر کرد. هەر لەوێ، ئەمیرەکەیان هاواری کرد، هەرچی پارە و زێڕ و مۆبایلەکانتانە دەری بێنن. داعشەکان دەستیان بە پشکنینی یەک بەیەکەمان کرد کە زیاتر لە سەد خێزان دەبووین و هەرچی پارە و شتومەکی بەنرخ و کاغەز و بەڵگەنامە بوو لێیان ستاندین. تا پێیان کرا، له و بەرگەرمایە ڕایانگرتین و قسەی ساردوسووکیان پێ گوتین. دواتر پیاوەکانیان جیا کردەوە، ئێمەی ئافرەت و منداڵیش بەره و ناو شاری شنگال. لەوێ هەرهەموومانیان کردە دایەرەی نفووسی شنگالەوە. باوەڕ بکەن تەنیا باسی ئه و سێ چوار ڕۆژەی لەوێ هێشتیانینەوە، کتێبێکی دەوێت. بەهەرحاڵ، تا ئه و ڕۆژەی بۆردومانی فڕۆکەکان بۆ سەر شنگال دەستی پێکرد، ئه و سەدان خێزانە حاڵێکمان هەبوو له و بینایەیەدا، گەرمایەکی پڕووکێنەر، برسێتی، تینووێتی، ترس و تۆقینیش لەولاوە بوەستێت، لە هەمووشی خراپتر، هەر ڕۆژی یەکەم دەستیان کرد بە جیاکردنەوەی ئه و ژمارە کەمەی پیاوان کە لەگەڵمان مابوون، لە پاڵیشیدا بردنی پۆستە پۆستەی کچە گەنجەکان و منداڵان.
نازانم ڕۆژی چەندەم بوو، کاتێکمان زانی وەک دنیامان بەسەردا بڕووخێ، دەنگی تەقینەوەی مەزن و گرمەگرمی فڕۆکە بەسەر شنگالدا دەستی پێ کرد. ڕاستتان دەوێت لەگەڵ سەرەتا زۆر زۆر ترساین، لەگەڵ دەنگی هەر تەقینەوەیەکدا، خەریک بوو ناوجەرگمان دەهاتە دەرێ، بەڵام کە زانیمان فڕۆکەکان بە دیقەتێکی زۆرەوە تەنیا بۆمبارانی بنکە و ئۆتۆمبێلەکانی داعش دەکات، نەک هەر ترسمان نەما، بگرە ورەمان بەرز بووەوە، هیوامان بۆ گەڕایەوە و وامان لێ هات، ئەگەر ساتێک گوێمان لە دەنگی فڕۆکەکان نەبووایە بێتاقەت دەبووین. پێش ئەوەی بۆ سبەی بێن و بمانگوازنەوە، ئه و ئێوارەیە شتێکی زۆر دڕندانەتان بۆ بگێڕمەوە. ئێمە هەموومان زۆر برسی و تینوو بووین، هەمووان خەمی منداڵەکانمان زۆر زیاتر بوو، بەرەبەری ڕۆژئاوا بوون، چاوم لێ بوو، داعشێک لە زەرفێکدا، کۆمەڵێک لەتە نان و پارچە سەموونی هێنایە حەوشەکە و فڕێی دایە تەنەکەیەکەوە. منیش وەک هەنگوینم لە داردا دۆزیبێتەوە، ڕامکرد زەرفەکەم دەرهێنا و ویستم بچم بیدەمە هەردوو منداڵەکەم. کاتێک لەناکاو داعشەکە ئاوڕی دایەوە زەرفەکەی بەدەستمەوە بینی، باوەڕ بکەن وەک هۆڤی پڕی دایە زەرفەکە و دەستی بە جنێودان و قسەی ناشیرین کرد. چەندی پاڕامەوە گوتم بۆ ئه و منداڵانەیە ئاخر لەبرسان دەمرن، نەخێر، ئه و نائینسانە بێ ویژدانە، نەک نەیدامەوە بگرە دەیان قسەی ناشیرینی بە ئێزدی و کوردستان دا.
بۆ ڕۆژی دواتر، هێزێکی گەورەی داعش هات و هەمووانیان سواری ترۆمبێل کرد و کەوتینە ڕێ، ئێمە نازانین بۆ کوێمان دەبەن، وەلێ هەر کە کۆیان دەکردینەوە ئەژنۆمان دەشکا و وامان دەزانی دەمانکوژن. کاتێک گەیشتینە شاری #تەلەعفەر#. لەوێ دابەشیان کردین، هەر دەیان خێزانە بۆ بینای قوتابخانەیەک، ئێمە بەر قوتابخانەی (ئەزاهیر) کەوتین. لەوێ هەشت ڕۆژ ماینەوە، زۆر گەرم و پیس، داعشەکانیش زۆر بێئەخلاق و دڵڕەق بوون، وەلێ چونکە ڕۆژی سەموونێک و قاپێک شلەی فاسۆلیا و کەمێک ئاویان دەداینێ، زۆر لە نفووسەکە چاکتر بوو. باوەڕ بکەن ڕۆژێک کاتێک داعشەکان بەشەخۆراکی ڕۆژانەیان بەسەردا دابەش دەکردین، هەر هێندەی خوشکێکمان دەمی سووتا گوتی ئه و بەشە خۆراکە ڕۆژانەیە کەمە و منداڵەکانمان برسییانە، ئه و داعشانە دەستیان بە لێدان و سووکایەتییەک کرد، خۆزگەمان بە مردن دەخوارد. ئەڵبەت مردنی ڕۆژانە ئەوە بوو، پۆستە پۆستە داعشەکان دەهاتن و بەبەرچاوی پیاو و باوک و براکانیانەوە، کچ و ئافرەتە گەنج و جوانەکانیان دەبرد، زۆریانمان نەبینییەوە، هەندێکیشیان شەوێک دووان دەیانبردن و دەیانهێنانەوە. بەیانییەک ڕیزە ترۆمبێلێکی گەورەیان ڕاگرت، سواریان کردین و بەره و #موسڵ# کەوتینە ڕێ، پاش چەند سەعاتێک گەیشتینە سجنی بادووش. بادووش چ بادووش! دەتگوت هەموو خەڵکی شنگال لەوێن. ئه و خەڵگە هەر هەمووی لە گەرما و تینووان و برساندا ناڵەناڵی بوو. بۆ ئێوارەکەی پاش ئەوەی ئیدی خەڵکەکە خەریک بوو هەمووان پەکیان بکەوێت، هەریەکە و سەموونێکی کۆن و هێشووییەک ترێیان داینێ. بۆ سبەینێ هاتن و هەرچی منداڵەکان هەیە لێیان جیا کردینەوە و گوتیان دەیانبەین بۆ تەلەعفەر. باوەڕ بکەن، هاوار و حەسرەتی دایکوبابان دەگەیشتە ئاسمان، زیڕە و گریانی منداڵەکانیش بەردی دەکرد بە ئاو، کەچی ئه و داعشە تاوانبارانە هەر بە خەیاڵیشیاندا نەدەهات و منداڵەکانیان بردین. دیسان دەڵێم نازانم چۆن باسی حاڵی ئه و دایکوباوکانەتان بۆ بکەم له و چەند شەوەی منداڵەکانیان بردبووین. پاش چەند ڕۆژێک، هێندەمان زانی، بەیانییەک دیسان منداڵەکانیان هێنایەوە، سەرباری ئه و بارە ناهەموارە، ئه و بەیانییە، هەموومان وەک تازە لەدایکبووبینەوە وا بوو. نەخێر خۆشییەکەمان هێندەی نەخایاند، فڕۆکە دەوروبەری سجنی بادووشی بۆردوومان کرد، ئێمە لە دڵی خۆماندا زۆرمان پێخۆش بوو کە داعشییەکانی دەکوتا، وەلێ لەگەڵ هەموو گرمەیەکیشدا، ناوجەرگمان دەکەوتە خوارەوە و زیڕەی منداڵانمان دەگەیشتە کەشکەڵانی فەلەک. هەرچۆنێک بوو، یەک دوو ڕۆژ به و حاڵە بردمانە سەر، بەیانییەکی زوو، پاسی گەورەیان هێنا و هەرهەمووانیان سوارکردین بێ ئەوەی پێمان بڵێن بۆ کوێمان دەبەن. کاتێکمان زانی گەیشتینە تەلەعفەر. لەوێ هەر دەیان خێزان بۆ نێو قوتابخانەیەک. ئێمە لەگەڵ دەیان خێزانی تر، بەر قوتابخانەیەک کەوتین. هێشتا هێندە نەخایاند، لەول ئێمەوە بووە دەنگەدەنگ. دەبینین پاسەوانێکی داعش پەلی ئافرەتێکی گرتووە کە کۆرپەکەی بەباوەشەوە دەیویست بیبات و ئافرەتەش نەدەچوو و هاواری دەکرد. نەخێر کاتێکمان زانی ئەمیرە پیسەکەیان هات، هاواری کرد گوتی ئەوە چییە؟ ئافرەتەش بە گریانەوە گوتی: ئەوە دەیەوێت تەعەدام لێ بکات. کەچی ئەمیرە بێ ئەخلاقەکە بێ سێ و دوو گوتی: ئەوە جوندی خەلافەتە و تۆش کافر، دەیەوێت بتهێنێت، ئیدی چی تێدایە؟ یەڵا بڕۆ لەگەڵیدا. ئافرەتەیان بە کۆرپەکەوە برد، هێشتا لە قاعەکە نەڕۆیشتبوونە دەرێ، ئاقرەتە بوورایەوە و کۆرپەی لە دەست پەڕی. نەخێر ئاویان هێنا و ئافرەتەیان هێنایەوە هۆش و ئاخری هەر بردیان و تا ئەم ساتەوەختە نەمبینیوەتەوە. لەم ساتەوە دەرکمان کرد کە وەزعمان زۆر لە شنگال و بادووش خراپتر دەبێت. ئه و ماوەیەی لە تەلەعفەر بووین، زۆر وەزعمان خراپ بوو، داعشییەکانی ئەوێ لە هەمووان بێ ئەخلاقتر و دڵڕەقتر بوون. ڕۆژانە به و هاوینە گەرمە، هەر کەسە و بتڵێکی بچووک ئاو و سەموونێک و چەند کەوچکە برنجێکیان پێ دەداین. وردە وردە دنیا بەره و پایز چوو، ئینجا سەرما دەستی پێکرد. پاش چوار مانگ، بردیانیم بۆ گۆڕەپانی ئۆڵۆمپی لە نێو شاری موسڵ. ئه و داعشانەی بەیانیان بە بیانووی هێنانی خواردنەوە دەهاتنە ناومان، ڕۆژانە چەند ئافرەتێکیان دەبرد، هەیانبوو پاش ڕۆژێک دووان دەیانهێنایەوە، هەیانبوو ڕۆیشت و نەمانبینییەوە. ڕۆژێک کاتی خواردن دابەشکردن، یەکێک لە داعشەکان پڕی دایە منداڵێکی سێ چوار ساڵەی بەستەزمانت کە پارچەیەک تەختەی کردبووە بووکۆکە و یاریی پێ دەکرد، کەوتە لێدانی منداڵەکە و جنێودان و هاواری دەکرد ئێوە کافرن و تەختە دەپەرستن و شەریک بۆ خوا پەیدا دەکەن! هەرچۆنێک بە هەزار پاڕانەوە و لاڵانەوە منداڵەمان لە بندەستی دەرهێنا. بەیانییەکی دیکە هاتن، یانزە پیاوی خەڵکی سنوونێیان برد کە چەند پیر و پەککەوتەکیان تێدابوو، کاتێک پرسیمان بۆچی دەیانبەن، گوتیان ئەمانە جاسووسی بۆ #پێشمەرگە# دەکەن. گوتمان جاسووسی چی و چۆن لەم سجنەدا؟ نەخێر نەیانبیست و بردیانن، ئیدی نەهاتنەوە.
دوای ماوەیەک، دیسان هێنایانینەوە بۆ تەلەعفەر و لە گەڕەکی خەزرا لە چەند هۆڵ و خانوویەکی گەورەدا سجنیان کردین. ئینجا کچی گەنج نەما بیبەن، دەستیان کرد بە بردنی منداڵە کوڕەکان و بە ئاشکرا دەیانگوت دەیانبەین بۆ مەعسکەری تەدریب لە سووریا و ئەمانە دەبنە جوندی خەلافەت. ئێمەشیان دەبرد بۆ کاری کشتوکاڵ و پیاوەکانیشیان دەبرد بۆ کرێکاری و کەناسیی شەقامەکان و ئێوارە دەیانهێنانەوە. وا ڕێک کەوت، بە حوکمی ئەوەی زمانی عەرەبیم دەزانی، لەتەک ئه و ئافرەتانەی نەخۆش دەکەوتن یان دووگیان بوون و دەکەوتنە ڕۆژی خۆیانەوە، دەیانناردم بۆ نەخۆشخانەی لەدایکبوون لە #مووسڵ#. لەوێ زۆربەی کارمەندەکانیش کە دەیانزانی ئێزدیین، دەیانبووغزاندین و هیچ هاوکارییان نەدەکردین، وەلێ خەڵکێکیش هەبوو، یارمەتیی دەداین. بۆ نموونە هەرگیز بیرم ناچێتەوە، لە نەخۆشخانە پزیشکێکی لێ بوو، زۆر یارمەتیی دەداین و زۆر هەوڵی دەدا هاوکاریی ئێزدییەکان بکات. دیسان جارێکیان کاتێک لەگەڵ ئافرەتێکی دووگیان چووم بۆ مووسڵ، پاسەوانێکیان لەگەڵ ناردین. هەستم کرد ئەم داعشە، لەوانی دیکە ناچێت و بڕێک ئینسانەتی تێدایە. لە گەڕانەوەدا، ویستم بزانم چۆنە کەمێک ئەخلاق و ئینسانەتی تێدایە. کاتێک چیرۆکی خۆی بۆ گێڕامەوە هۆکارەکەم زانی. دەرچوو ئەم پیاوە سەروەختی هاتنی داعش لە بادووش سجن بووە، داعش پێی گوتوون: (ئێوە هەموو تاوانبارن، یان دەبنە داعش یان دەتانکوژین).
بە هەرحاڵ، هەرچەندە ڕۆژانە و بگرە هەموو سەعاتێک بیرمان دەکردەوە خۆمان ڕزگار کەین، وەلێ ڕۆژی 26نیسانی 2015، لەگەڵ مێردەکەم بڕیارمان دا، شه و ڕادەکەین، یان ڕزگارمان دەبێت، یان دەمرین و لە هەردوو حاڵەتدا له و بندەستی و چەرمەسەرییە قوتار دەبین. پاش ئەوەی تاریکی داهات یەکی منداڵێکمان کردە کۆڵ و دەرچووین. بە سەلامەتی لە تەلەعفەر دوور کەوتینەوە. سێ سەعات بوو دەڕۆیشتین، لە گوندەکانی ئەوبەر تەلەعفەر کە بەرەو شنگال دەڕوات، لەناکاو پیاوێکمان بینی. زۆر ترساین ئاشکرامان بکات. ناچار ڕاستییەکەمان پێ گوت. پیاوەکە زۆر مەرد دەرچوو. پێشمان کەوت و گوتی دوام کەون و خەمتان نەبێت. به و کێوکەولەیەی نێوان تەلەعفەر و شنگالدا دوای پیاوە کەوتین. بووە سەعات سێی بەرەبەیان. ئێمە زۆر ماندوو، منداڵیش لە ئێمە خراپتر. پیاوەکە ئاوڕی لێ داینەوە گوتی: یەک سەعاتمان ماوە لە مەترسیی داعش ڕزگار بن، تکایە هەرچۆنێک بێت خۆ ماندووکەن تا پێش ڕۆهەڵاتن بگەینە جێ. بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا ئێمە ئیدی پەکمان کەوتبوو. ناچار پیاوە مەردەکە، گوتی ئێرە ئەگەر نەجووڵێن، شوێنێکی ئەمینە. لێرە بمێننەوە و ئیسراحەت بکەن تا شه و دێمەوە بۆ لاتان. پیاوە ڕۆیشت. هەرچەند پیاوەکە زۆر مەردانە بوو، بەڵام ئه و ڕۆژە تا ئێوارێ به و کێوەوە دڵمان هەزار غایلەی کرد. نەخێر شه و داهات و پیاوە نەهات ئینجا زۆر ترساین، خودایە خۆشمان ناوێرین بە تەنێ بڕۆین. ناچار دانیشتین. کاتێک سەعات هەشت، پیاوە مەردەکە، ترۆمبێلێکی هێنا و سواری کردین و بەره و خوار هاتین. بیست دەقەیەک ڕۆیشتین، ئیدی پیاوەکە وەستا و گوتی ئه و ڕووناکییانە، هی گوندی حەردان و سەنگەری پێشمەرگەن، من ئیدی دەگەڕێمەوە، ئێوەش بڕۆن بەوریایی دەگەنە پێشمەرگە. ئێمە زۆر سوپاسی ئه و پیاوە مەردەمان کرد و خواحافیزمان لێ کرد و بەره و ڕووناکیی گڵۆپەکان هاتین. کاتێک نێزیک بووینەوە، سەعات یازدەی شه و بوو، سەگوەڕ دەستی پێ کرد، ترساین، وەلێ دیار بوو پێشمەرگە بە دووربینی شه و تەماشامان دەکەن و دەزانن ئێمە ڕفێندراوی ئێزدیین و هەڵاتووین، بۆیە هێشتا زۆر نێزیک نەبووبووینەوە، کە پێشمەرگە هاواریان کرد وەرنە پێشێ و مەترسن، ئێمە پێشمەرگەین.[1]
#09-06-2017#