هەنگاوە نایاساییەکانی پەرلەمان بۆ دواخستنی هەڵبژاردن
#پەرلەمانی کوردستان# بەپێی بانگهێشتێک ئەمڕۆ دانیشتنی ژمارە (3)ی خۆی ئەنجامدەدات، کۆمەڵێک هەنگاوی نایاساییان گرتۆتەبەر کە لێرەدا تێبینیەکانمانی لەسەر دەخەینە ڕوو:
یەکەم: بەپێی بڕگەی دووەمی بەرنامەی بەرنامەی کار، سێ ئەندامی پەرلەمان جێگەی ئه و ئەندامانە دەگرنەوەکە دەستیان لەکار کێشاوەتەوە. ئەمەش لەکاتێکدایە کە هێشتا پەرلەمان هەڵبژاردنی دوانەخستووه و تەمەنی پەرلەمان تەنها دوو هەفتەی ماوه و لە 6/11/2017 کۆتایی دێت. لەئەگەری دەنگنەهێنانی درێژکردنەوەی تەمەنیدا چۆن دەکرێت بۆ تەنها دوو هەفتە ئەندامی تازەی پەرلەمان دابنرێت؟ بێگومان ئەم هەنگاوەش ئه و نیەتە دەردەخات کە (پارتی و یەکێتی و یەکگرتوو و حزبە هاوپەیمانەکانیان) و کۆمەڵی ئیسلامیش کە یەک له و سێ کاندیدە سەر بە کۆمەڵە، خوازیارن بۆ ماوەیەکی درێژ لەڕێگەی درێژکردنەوەی تەمەنی پەرلەمانەوە هەڵبژاردنەکان دوابخەن.
دووەم: لە بڕگەی سێیەمی بەرنامەی کاردا هاتووە کە گفتوگۆی ڕاپۆرتی لیژنەی یاسایی پەرلەمان دەکرێت کە لەگەڵ کۆمسیۆنی هەڵبژاردن کۆبوونەتەوە. ئەم ڕاپۆرتە لەلایەن ئەندامانی لیژنەی یاساییەوە نوسراوه و جگە لە هەریەک لە (د.بەهار مەحمود، ئەنوەر قادر لە بزوتنەوەی گۆڕان و گەشەدارا حەفید لە یەکێتی) ئیمزایان نەکردووە، کۆمەڵێک ناڕوونی تیادایه و دوای ئەم هەموو گۆڕانکاریانە نەشیاوە بخرێتە بەرنامەی کارەوە:
1- لەم ڕاپۆرتەدا قسەکانی کۆمسیۆن ئەوەندە دانراوە کە پەرلەمان پێویستی پێیەتی، بۆنمونە کۆمسیۆن وتویەتی لە 1/11 ناتوانین هەڵبژاردنێکی پاک و بێگەرد بکەین، بەلام کاتیان دەستنیشانکردووە کە لەماوەی (3) بۆ (6) مانگی تردا ئامادەن، بەلام ئەوە نەنوسراوە لە ڕاپۆرتەکەدا.
2- لەخاڵی یەکەمی ڕاپۆرتەکەدا باس لەدەنگدان و هەڵبژاردنی پەرلەمان لەناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی هەرێم کراوە، گوایە نزیکەی ملیۆنێک و سەدهەزار کەس بەشداری ڕیفراندۆمیان کردووه و ناکرێت بێ بەش بکرێن لەبەشداری کردن لە هەڵبژاردن. ئەمە لەکاتێکدایە کە بارودۆخەکە گۆڕاوە، ئێستا نزیکە 50%ی خاکی کوردستان لەلایەن سوپای عیراق و حەشدی شەعبیەوە دەستی بەسەرداگیراوە و پێشمەرگەی تیادا نەماوە، ئەوکاتەی ئەم ڕاپۆرتە نوسراوە بەرپرسی یەکە کارگێڕیەکان (پارێزگار و قایمقام و مدیر ناحیە) کورد بوون، کەچی ئێستا زۆرینەیان گۆڕاون. جگە لەهەموو ئەوانە ڕای زۆرینەی حزبە کوردستانیەکان ئەوەیە کە ئه و کارەساتانەی دروستبوون و لەدەستدانی ئەم ناوچانە باجی ئەنجامدانی ڕیفراندۆمێکی بێ بەرنامە بوو دەدرێت، کەوابێت چۆن دەکرێت هەڵبژاردنی پەرلەمان تیایاندا ئەنجامبدرێت و باسی لێوە بکرێت.
سێیەم: پێویست بوو هەڵبژاردن لەکاتی خۆیدا بکرێت، بەلام بەهۆی ئامادەنەبوونی کۆمسیۆنەوە بەسەرقاڵی بە پرۆسەی ڕیفراندۆم و پەلەپروزێ و ململانێ سیاسیەکان و نەبوونی تۆمارێکی پاک و شیاو کە ناتوانێت لە 1/11 هەڵبژاردنێکی پاک و بێگەرد ئەنجامبدات، وەک کۆمسیۆن لە کۆبوونەوەکەیدا لە (14/10/2017) لەگەڵ سەرۆکایەتی پەرلەمان و لیژنەی یاسایی ڕایانگەیاندبوو کە لەماوەی (3) بۆ (6) مانگ دەتوانن هەڵبژاردن ئەنجامبدەن و پێشتریش لە ڕۆژی (9/10/2017) لە کۆبوونەوەیاندا کۆمسیۆن لەگەڵ (18) ڕێکخراوی کۆمەڵی مەدەنی هەمان ڕایان دەربڕی، بەڵام ئەوەی تێبینی دەکرێت بەپێی ئه و پرۆژە یاسایەی کە لەکۆبوونەوەی ئەمڕۆدا خوێندنەوەی بۆ دەکرێت سەبارەت بە (بەردەوامبوونی خولی هەڵبژاردنی چوارەمی پەرلەمان) ماوەی چوار خولی گرێدانیان دیاری کردووە کە درێژبکرێتەوە.
کە (دوو ساڵ) دەخایەنێت، ئەمەش لەگەڵ یاساو پرەنسیپەکاندا ناگونجێت و هەروەک لەمادەی (51)ی یاسای ژمارە (1)ی ساڵی 1992 دا هاتووە دەڵێت: ماوەی پەرلەمان چوار ساڵە، لەیەکەم دانیشتنەوە دەستپێدەکات، لەدوادانیشتنی ساڵی چوارەمدا کۆتایی دێت. ئەمەش درێژکردنەوەی قەیرانەکان و بەردەوام بوونی گرفتەکان دەگەیەنێت و لێسەندنەوەی مافێکی سەرەتایی خەڵکە کە تەنها ئه و ڕۆژەیان هەیە ڕای خۆیان دەربڕن و بڕیاری خۆیان بدەن و دادگایی پارتە سیاسیەکان بکەن ئاخۆ تاچەند له و بەلێنانەی لەبانگەشەی هەڵبژاردندا پێیانداون جێبەجێیان کردووە.
چوارەم: پەرلەمان لە بری ئامادەکردنی ڕاپۆرتێک بەناوی کۆمسیۆنەوە کە خۆشحاڵە بە دواخستنی هەڵبژاردن، دەبوایە لێپێچینەوە لەکۆمسیۆن بکات کە لە (14/8/2017) ڕایگەیاند دەتوانن ڕۆژی (1/11/2017) هەڵبژاردنی پەرلەمان بکەن. نەک ڕاپۆرت بنوسن و (بەشێک) لە قسەکانیان وەک بنەمایەک وەربگرن بۆ دواخستنی هەڵبژاردن بۆ ماوەیەکی درێژ.
پێنجەم: پەرلەمانی کوردستان ماوەی دوو ساڵ داخراو ئیرادەی شکێنرا لەسەر ئەوەی بە مۆدێلی درێژکردنەوە ڕازی نەبوو و دژی درێژکردنەوەی ویلایەتی سەرۆکی هەرێم بوو، ئێستا ناکرێت دەست بۆ مەلەفێک ببات کە دووسال تەمەنی خۆی درێژ بکاتەوه و لەپاڵیا دووساڵیش سەرۆکی هەرێم درێژە بە ویلایەتەکەی بدات، لەم حاڵەتەدا ئه و فراکسیۆن و پەرلەمانتارانەی ئەوکاتە ڕازی نەبوون ئێستا وەلامیان چیە بۆ دووساڵ داخستنی پەرلەمان!؟.
شەشەم: بەرنامەی کار لەلایەن جێگری سەرۆک (جەعفەر ئیمینکی) و سکرتێری پەرلەمان (بێگەرد دلشاد)ەوە ئیمزا کراوە، ئەمەش کارێکی نایاساییە، چونکە بێگەرد دلشاد سکرتێری کاتی بوو و تا ئه و کاتەی سکرتێری فەرمی (فەخرەدین قادر) دەستی لەکار نەکێشابوویەوە ئاسایی بوو ئیمزا بکات، بەلام له و ڕۆژەوە کە (فەخرەدین قادر) دەستی لەکار کێشایەوە هیچ بنەمایەکی یاسایی بۆ سکرتێربوونی (بێگەرد دلشاد) نەماوە. بۆیە بەپێی پەیڕه و هەروەک لە بڕگەی (2) لە ماددەی (16)ی دا هاتووە: لەکاتی بەتاڵبوونی پێگەی سەرۆکی پەرلەمان یان جێگرەکەی یان سکرتێر لەبەر هەر هۆیەک بێت ئەوا پەرلەمان لە یەکەم دانیشتنی گرێدراوی دوای بەتاڵبوونەکەوە بەهەمان ڕێگەی دەقکراو لەم پەیرەوەدا جێگرەوەیەکیان بۆ هەڵدەبژێرێت.
حەوتەم: دەبوایە وەک کۆبوونەوەی ڕۆژی 15/9/2017 ئیمزای ئەندامان کۆبکرایەتەوه و ئاراستەی سەرۆکایەتی پەرلەمان بکرایە بەمەبەستی ئەنجامدانی کۆبوونەوە، نەک بەم شێوەیەی ئێستا کە نایاساییە.
هەشتەم: مەسەلەی کۆبوونەوەی ئەمرۆ کە دواخستنی هەڵبژاردنەکان تیایدا بڕیاری لێدەدرێت، پێویستە سەرجەم فراکسیۆنەکان بەشداری تیادا بکەن و لەهۆڵی پەرلەمانەوە ڕای خۆیان دەربڕن و داکۆکی لە داواکارییەکانیان بکەن، بەپێچەوانەوە ئەگەر ئامادەنەبن دواتر قسەکردنیان لە موزایەدەیەکی ڕاگەیاندنەکان زیاتر هیچی تر ناگەیەنێت.
لەکۆتاییدا داوا لە فراکسیۆنەکانی پەرلەمان و ئەندامانی بەڕێز دەکەین کە بەهیچ شێوەیەک ڕەزامەند نەبن لەسەر درێژکردنەوەی تەمەنی پەرلەمان بۆ دوو ساڵ و پێویستە گوێ لە کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکان بگیرێت بەوەی کە لەماوەی (3) بۆ (6) مانگی تر دووای ئامادەکاری هەڵبژاردنێکی پاک و بێگەرد ئەنجام بدرێت کە تاکە ڕێگەچارەیە بۆ تێپەڕاندنی ئەم دۆخە قەیراناوییە.
لەگەل ڕێزدا
ئینستتیۆتی پەی بۆ پەروەرده و گەشەپێدان
19-10-2017