چوارەمین ساڵیادی دامەزراندنی تەڤگەری ئازادیی کۆمەڵگەی کوردستان بکەینە چارەسەری دیموکراتیانەی قەیرانەکانی باشوری کوردستان و ئێراق
بەبۆنەی چوارەمین ساڵڕۆژی دامەزراندنی تەڤگەری ئازادی کۆمەڵگەی کوردستان کە لە کات و ساڵێکی قەیراناوی، شەڕێکی دژوار و بارودۆخێکی ناڵەبار لە بواری سیاسی، کۆمەڵایەتی، ئابوری و پاراستنیدا دامەزرا، بەتایبەتیش لە کاتێکدا کە قورسترین شەڕ، کە شەڕ و هێرشەکانی هێزی تیرۆریستی جیهانی #داعش# بوو وەک بەدیلێک خۆی ڕاگەیاند و تا ئەمڕۆ شان بەشانی بەرەی خەڵک و کەسانی خاوەن هەڵوێست لە ناو تێکۆشانێکی بێ وچانی دیموکراستی دایە. پیرۆزترین پیرۆزبایی لە خۆمان و تەواوی ئەندامان و لایەنگران و دۆستان دەکەین.
لە بەرواری 17 10 2014 کە خۆمان ڕاگەیاند وەک تەڤگەری ئازدی، لەگەڵ هەموو ئەو زەخت و فشار و ئاستەنگیانەی ڕووبەروومان بۆتەوەو دەبێتەوە، لە تێکۆشانی دیموکراتی و نەتەوەییانەی خۆمان بەردەوامین و بەردەوام دەبین، ئەو پرۆژەیەی کە بەم بۆنەیەوە بۆ ڕای گشتی ڕادەگەیەنین درێژە پێدەری ئەو تێکۆشانەمانەو دووپاتی دەکەینەوە لەسەر هێڵی تێکۆشانی دیموکراتیانەو نەتەوەیی بەردەوام دەبین.
لەگەڵ ئەوەی کە تەڤگەرەکەمان لە کاتێکی قەیراناوی و قۆناخی هێرش گەلێکی دژوار بۆ سەر گەلەکەمان دامەزراوەو ڕووبەرووی هەموو ئاستەنگیەکان بووینەتەوە، بەڵام وێرای هەموو ئەوانەیش بێ کەموکورتی نەبووین، بەم هۆیەشەوە لە بەرامبەر هەموو لاوازیەکانمان بەرامبەر بە گەلەکەمان ڕەخنەداینی خۆمان دەدەین و بەڵێن دەدەین لە داهاتوودا لاوازیەکانمان دەست لەناو دەستی ئێوە تێبپەرێنین.
رۆژ بە ڕۆژ قەیران و ململانێ و شەڕ لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەگشتی و کوردستان بەتایبەتی پەرەدەسێنێت، ئەم جەنگە کە سێهەمین جەنگی جیهانە لە ئەنجامی زهنیەتی هەژمونگەرایی زلهێزانی جیهانی و دەوڵەتە پەرژەوەندی پەرست و دەسەڵاتخوازەکانی ناوچەکە بەڕێوەدەچێت کە دەیانەوێ جارێکی تر ناوچەکە و جیهان بەگوێرەی بەرژەوەندیەکانی خۆیان دیزاین بکەنەوە، لە ئەنجامی ئەم جەنگە سەپێنراوەدا تا ئێستا سەدان هەزار خەڵکی بێتاوان بونەتە قوربانی، گەلی کوردیش وەک گەلێکی ژێردەستە زۆرترین قوربانی بەردەکەوێت و وڵاتەکەشی تا دێت زیاتر دەبێتە مەیدانی یەکلاکەرەوە بۆ ململانێی زلهێزەکان، هەموو داگیرکارانی ناوچەکە و هێزە هەژموونگەرا جیهانیەکانیش دەخوازن کورد لەم ئاڵوگۆرانەدا وەک سەدەکانی ڕابردوو تەنها یاریەکانی لەسەر بەرێوەبچێت و نەبێتە کاراکتەر.
لەم 27 ساڵەی حوکمڕانیدا لە دوای ڕاپەرینە مەزنەکەوە تا دەگاتە ڕوخاندنی ڕژێمی بەعس لە ساڵی 2003 و دواتریش لە شەڕی دژ بە چەتەکانی داعشدا کە #پێشمەرگە# و گەریلا توانیان ڕۆڵَیکی سەرەکی بگێڕن لە ڕوبەڕوبونەوەیاندا، ئەم دەرفەتانە و چەندین دەرفەتی تر کە بە تێکۆشانێکی بێوچانی گەلەکەمان و قوربانیدانی مەزن و خوێنی هەزاران شەهید بەرهەمهات لەدەستدران. تەنها شتێک کە دەسەڵاتدارانی باشوور بۆیان گرنگ بوو پاوانخوازی هێزە دەسەڵاتدارەکان و بەردەوام پشتکردنە گەلەکەمان و سەرکوتکاری لەبەرامبەریاندا بووە، لەلایەکی تریش دەست تێکەڵکردنی بەردەوامیان لەگەڵ دوژمن و تەسلیمکردنی خاک و سەروەت و سامانی وڵات بە داگیرکاران و کەوتنە دوای پلانەکانیان بووە.
وێرای 27 ساڵ تێپەرین و لەدەستدانی بەشێکی زۆر لە دەستکەوتەکان، لەوەیش گرنگتر لەدەستدانی گەلێک دەرفەت کە هاتونەتە پێش، لەپاڵ ئەمانەیشدا بونی هێزێکی گەل، کە لە هەر کات و ساتێک لە بەرامبەر هەموو ئەو سیاسەتانەی لە سەری بەڕێوە براوە، بەڵام گرێدراوە بە خاک و هێشتاش کۆڵنادات و لەسەر پێیە، لە گەڵ ئەنجامدانی چەندین خوڵی هەڵبژاردنی بێ ئەنجام بۆ دیموکراتیزەکردنی سیستەم، هێشتاش بە ئومێدەو دەچێتە سەر سندوقەکانی دەنگدان، بەڵام دواجاریش و دوا خولی هەڵبژاردنەکان پەرلەمانی هەرێمی کوردستان بوو لە 30 9 2018 ئەنجامدران دیسانەوە بەهۆی نەبونی زیهنیەت و سیستەمێکی دیموکراتیانە نەبوون بە چارەسەری و قەیران و کێشەو ململانێکان تەنیا لە پێناو بەرژەوەندی و دەسەڵات بەردەوامن.
بنەمای هەموو کێشەکانی باشووری کوردستان دیموکراتی نەبوونە. بۆیە هەموو کێشەکان تەنیا بە زیهنییەت، سیاسەت و سیستەمێکی دیموکراتی چارەسەر دەبێت. لەم سۆنگەیەوە هەروەک لە سەرەتای دامەزراندنمانەوە لە بەرامبەر قەیران و ئالۆزیەکان وەک بەدیلێک خۆمان ڕاگەیاند، لە ئێستایشدا بەم پرۆژەیە جارێکی تر جەخت لەسەر هێڵی تێکۆشانمان بۆچارەسەریەکان بە پرۆژە دەکەینەوەو ئەم پرۆژەیە پێشکەش بە ڕای گشتی دەکەین.
تەوەری یەکەم: پرسی سیاسی:
1 هەرچی زووە کۆمیتەیەک پێکبهێنرێت لە خەڵکی شارەزا، بێ لایەن، ڕێکخراوەکانی کۆمەڵی مەدەنی و نوێنەری لایەنە سیاسیەکان، بۆ نوسینەوەی ڕەشنوسێکی دەستور بۆ هەرێمی کوردستان کە یەکانگیر بێت لەگەڵ یاسا و پرەنسیپە دیموکراتیەکان بۆ تێپەڕاندنی هەموو کێشەو قەیرانەکان.
2 لە پێناو سەرەڕاستکردنەوەی ئەرکی هەر سێ دەسەڵاتەکەی جێبەجێکار، یاسادانان و دادگا، کە بەهۆی بەجێنەهێنانی ئەرکی ڕاستەقینەیان بوون بە دەسەڵاتی حزبی و ئەمەش بۆتە هۆکارێکی هەرە سەرەکی بۆ تێکدانی سیستەمی هەرێمی کوردستان، بە ئەرکی ڕاستەقینەی خۆیان هەڵسن.
3 پەیوەندیەکانی نێوان هەرێم عێراق ئاسایی بکرێنەوە، نوێنەرانی کورد لە بەغدا دوور لە بەرژەوەندی حزبی بە ئەرکی نەتەوەیی و نیشتمانی هەڵسن بۆ بونیادنانی ئێراقێکی دیموکراتی و فیدراڵی و چەسپاندنی مافە دیموکراتیەکانی گەلی کورد.
4 پەیوەندیەکانی هەرێمی کوردستان لەسەر ئاستی هەرێمی و نێودەوڵەتی سەرەڕاست بکرێنەوەو لە پێناو بەرژەوەندی هەرێمی کوردستان و دۆزی گەلی کورد بێت.
5 ناوچە کێشە لەسەرەکان کە لە ڕابردوو نە حکومەتی عێراق و نە حکومەتی هەرێم نەیانتوانی کێشەکانیان چارەسەر بکەن، بۆیە دەبێت لە ڕووی ئیداری، ئابوری و ئەمنیەوە خۆیان خاوەن ڕۆڵ بن و ئیدارەی خۆیان بکەن، بەتایبەتیش بەزووترین کات هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگا لە #کەرکووک# ئەنجام بدرێت.
6 سەرچاوەی سیاسەتی نادیموکراتیانە بە بنەمانەگرتن و بەشدارینەکردنی ژنە بە شێوەیەکی هاوسەنگ و پێشەنگ، ئێمە لەو باوەڕەداین بە پێچەوانەی ئەو سیستەمەی ئێستا هەیە کە ژنی پەراوێز خستوەو هیچ پلان و بەرنامەیەک بۆ تێپەڕاندنی ئەم ڕەوشە نابینرێت، بۆ ئەمەش پێویستە ئیرادەی ژن لە کایەی سیاسی و تەواوی کایەکانی تر بە بنەما بگیردرێت و ئەمەش لە دەستوردا بەجێ بکرێت و لە کرداردا جێبەجێ بکرێت.
تەوەری دووەم: پرسی ئیداری:
1 پێویستە سیستەمی هەرێم سیستەمێکی پەرلەمانی دیموکراتی بێت.
2 سیستەمی پارێزگاکان سیستەمێکی لامەرکەزی بێت و دەسەڵاتی زیاتر بدرێت بە ئەنجومەن و شارەوانیەکان، بۆ ئەوەی بتوانن خزمەتی زیاتر بە هاوڵاتیان بکەن. هەروەها بۆ نەهێشتنی ڕۆتینیات و بیرۆکراتی ئەم سیستەمە شۆڕبکرێتەوە بۆ قەزا و ناعیەکان.
3 بۆ نەهێشتن و بنبڕکردنی گەندەڵی، دەستەی دەستپاکی لە خەڵکانی پسپۆر و شارەزا و بێ لایەن و دیموکرات بن، دادگاش ئەو دۆسیانە یەکلا بکاتەوە.
4 ڕێکخستنەوەی هێزە ئەمنیەکان (پێشمەرگە، پۆلیس، ئاسایش و دەزگا هەواڵگریەکان) و دەرخستنیان لە ژێر هەژمونی حزبی و شەخسی و کردنیان بە دامەزراوەی نیشتمانی. بە مەرجێک لە لایەن خەڵکانی سەربەخۆ و شارەزاوە سەرپەرشتی بکرێن.
5 دامەزراندنی هەر چەشنە سیستەمێکی دیموکراتی، مەرجی سەرەکی و تەواوکەر گرنگیدان بە ڕۆڵی ژن، باوەڕی دان بە ژن، کراوە هێشتنەوەی دەستی ژن بۆ سیستەمی بەڕێوەبەرێتیە. بۆیە ئێمە لەو باوەڕەداین کە لە هەموو دام و دەزگا، یاسا و بەڕێوەبردن و بونیادنانی هەرجۆرە گۆڕەنگاریەک پێویستە پێگەی تایبەت بۆ ژن دابنرێت و بە شێوازێکی هاوسەنگ ژن لە ئیدارەکردنی سیستەمدا خاوەن ڕۆڵ بێت.
تەوەری سێهەم: پرسی ئابوری:
1 پێک هێنانی دەستەیەکی شارەزا بۆ سەرپەرشتنی کردنی سامانە سروشتیەکان بۆ دەرهێنان، فرۆشتن و ئاشکراکردنی داهاتەکەی بە شێوەیەکی شەفاف.
2 هەڵوەشانەوەی یاسای پاشەکەوتی موچە، ڕێکخستنەوەی دابەشکردنی موچە لە هەموو ئاست و شوێنەکاندا بە گوێرەی ماف و ئەرکەکان. بە پێوانی ڕەنج و پێویستیەکان نەک بە پێوانی پۆست و دەسەڵات.
3 بەرامبەر بە هاورەدەکردنی بەرهەمی دەرەکی، بونیادنانەوەو بوژاندنەوەی بەرهەمی خۆماڵی لە کشتوکاڵ، ئاژەڵداری و پشەسازی، دابنیکردنی پێداویستیەکان و هاوکاریکردنی خاوەن بەهرەکان لەم بوارانەدا.
تەوەرەی چوارەم: پرسی کۆمەڵایەتی:
1 لەبەرامبەر ئەو پرسە کۆمەڵایەتیانەی کۆمەڵگە پێوەی دەناڵێنێت (ژن کوشتن، بڵاوبونەوەی ماددەی هۆشبەر، خراپ کردنی کەلتور فەرهەنگ، کۆچکردنی گەنجان و هاوڵاتیان بۆ دەرەوەی وڵات، ئێمە چارەسەری لە هۆشیار کردنەوەی کۆمەڵگەدا دەبینین ئەویش لە ڕێگەی دامەزراندنی کۆمەڵێک ئەکادیمیای هۆشیاری فکری، سیاسی، کەلتوری و ژینگەیی و پێگەیاندنی تاکی هۆشیار لە تەواوی چینەکانی کۆمەڵگە، پێشخستنی بیری مرۆڤدۆستی و دیموکراتی و خزاندنیە نێو فەرهەنگی خوێندنگاکان و ڕاگەیاندن و دامودەزگا پەیوەندیدارەکان.
2 لەڕێگەی تێکۆشانی دیموکراتی جەماوەری زەخت و فشاری زیاتر دروستبکەین لەسەر دەسەڵات و لایەنە پەیوەندیدارەکان بۆ ڕێگەگرتن لەو باروودۆخەی کۆمەڵگەی تێدایە.
بۆتێپەڕاندنی ئەوبارودۆخەی باشووری کوردستانی تێیدایە، لەو قەیرانانەی کەلە هەموو ڕویەکەوە ڕووبەڕومان بوەتەوە، داوادەکەین لەسەرجەم لایەنە سیاسیەکان و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی و کەسایەتی و سەرجەم چین و توێژەکانی کۆمەڵگە، پێکەوە بەرەیەکی دیموکراتی دروستبکەین بۆ چارەسەری و تێپەراندنی ئەم قۆناخە.
#17-10-2018#