دەقی نامەکە:
بەڕێز سەرۆک بارزانی،
من بەنوێنەرایەتی ئەمریکا (ئەم نامەیە) دەنووسم تا ڕێزی بێپایانی خۆم بۆ تۆو بۆ گەلی هەرێمی کوردستانی عێراق دەرببڕم. پێکەوە، لەچەند دەیەیەکدا، پەیوەندییەکی مێژووییان سازکردووەو مەبەستمانەو پابەندین بەوەی ئەم پەیوەندییە بەردەوامبێت تا بەهێزتربێت لە چەند دەیەی داهاتوودا.
لەسێ ساڵی ڕابردوودا بەتایبەت، هاوبەشی بەهێزمان و بڕیاری ئازایانەت بۆ هاوکارییکردنی تەواو لەگەڵ هێزە ئەمنیەکانی عێراق وایکرد شەڕی دژی داعش پێچەوانە بکەوێتەوە. شەرەفمەندییەو هەرگیز قوربانییەکانی پێشمەرگە لەبیرناکەین لەکاتی خەباتی هاوبەشماندا دژی تیرۆریزم.
لەئێستاداو بۆ ئێمە بابەتی ڕیفراندۆم دەربارەی داهاتووی هەرێمی کوردستان هەیە، کە بڕیارە 25ی ئەیلول بکرێت. نیگەرانی خۆمان دەربڕیوە. ئەم نیگەرانیانە شەڕی بەردەوامی دژی داعش لەخۆدەگرێت، ئۆپەراسیۆنی داهاتووی حەویجە لەخۆدەگرێت، ژینگەی هەرێمیی ناجێگیرو پێویستی بەچڕی تەرکیزخستنە سەر سەقامگیرکردنی ناوچە ئازادکراوەکان لەخۆدەگرێت تا دڵنیابین لەوەی داعش هەرگیز نەتوانێت بگەڕێتەوە. بەوجۆرە، بەڕێزەوە داوای قبوڵکردنی بەدیلێک دەکەین، کە پێمانوایە باشتر یارمەتی بەدەستهێنانی ئامانجەکانت و دڵنیایی دەداتە سەقامگیریی و ئاشتی لەبەردەم ئەم شەڕە پێویستەی دژی داعشدا.
پرۆپۆزەڵە بەدیلەکە چوارچێوەیەکی نوێ و خێرا دادەڕێژێت بۆ دانوستان لەگەڵ حکومەتی ناوەندی عێراق بەسەرکردایەتی سەرۆک وەزیران عەبادی. ئەم چوارچێوە خێرایەی دانوستان ئەجێندایەکی کراوەی تێدایەو پێویستە زیاد لە ساڵێک بمێنێتەوە، بە ئەگەری نوێکردنەوەوە. ئامانجەکەی چارەسەرکردنی تەواوی کێشە مۆلەقەکانە لەنێوان بەغداو هەولێر و سروشتی پەیوەندی ئایندەیە لەنێوان ئەو دوو لایەنەدا. هەروەها تاوتوێی پێویستیە دارایی و ئەمنییە هەنوکەییەکانت دەکەین.
بەڕێز سەرۆک، لە نائومێدی ئەم دەیەیەی دواترت تێدەگەین، ڕاستە، لە 1921ەوە زوڵمی مێژوویی بەرامبەر گەلی کورد کراوە لە عێراق. دان بەبابەتی دۆزینەوەی پێویستیەکی بنەڕەتییدا دەنێین بۆ پێشکەوتن، کە بتوانێت چارەسەری پێویستی و داواکارییەکانی هەموو ڕەگەز، باوەڕو ئێتنیکەکانی ئەم خاکە کۆنە بکات. ئەمە زۆر پێویستە بۆ سەقامگیریی هەرێمەکەت، لەگەڵ پاراستنی بەرژەوەندییەکانی ئاسایشی نیشتیمانی ئێمە.
لەبەر هەموو ئەو هۆیانە، ئەوە سیاسەتی ئەمریکایە لەژێر ئەم ئیدارەیەی سەرۆک ترەمپدا کە هەر شتێک لە دەسەڵاتماندا هەبیًَت بیکەین تا یارمەتی ئێوەو حکومەتی ناوەندی بدەین کێشە هەنووکەییەکانتان چارەسەر بکەن و تا دڵنیایی بدەین لەوەی هەموو قورسایی و دەسەڵاتێکمان پابەندە بەم چوارچێوە نوێیەی دانوستانەوە.
جیا لەوەش، ئامادەین ئاسانکاریی بکەین بۆ پشتگیریی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان، تا زیاتر یارمەتی ئەم پرۆسەیە بدات لەگەڵ بەشدارییکردنی تەواوی نەتەوە یەکگرتوەکان و هاوبەشە گرنگەکانمان، وەک بەریتانیا و فەرەنسا. ئەمە دەرفەتێکی ناوازەیە کە بەڕێزەوە داوا لەئێوە دەکەین قبوڵی بکەن وەک بەدیلێک بۆ ڕیفراندۆمەکە، کە پێمانوایە کاردانەوەی جددی دەبێت – و تەنانەت، خراپتریش، پاشەکشە بە ئامانجەکانمان دەکات.
بەڕوانین لە مێژووی گەلی کورد، تێدەگەین لەوەی ئەم دیالۆگە پێشنیازکراوە بە دوا هەل دەزانیت. بەڵام پێمانوایە ئەمە هەلێکە شایستەی تاقیکردنەوەیە – بەتایبەت لەدەمی سەرکەوتنە مێژووییەکانتان دژی داعش، هاریکاریی بێوێنەی نێوان هێزە ئەمنیەکانی عێراق و پێشمەرگەی کورد و پشتگیریی بەهێزی نێودەوڵەتی. بەدڵنیاییەوە لە کۆتایی ئەم پرۆسەیەدا، گەر گفتوگۆکان نەگەیشتنە ئەنجامێکی قبوڵکراوی دوولایەنە یان شکستیان هێنا بەهۆی کەمی متمانی بەغداوە، بێگومان دان بە پێویستی ڕیفراندۆمدا دەنێین.
لە بەرامبەر پابەندیمان بۆ پشتگیرییکردنی ئەم چوارچێوە جدییەی دیالۆگدا – وەک بەدیلێک تا ڕیفراندۆمی بڕیارلێدراو دوابخرێت – داوات لێدەکەین پابەندبیت بەم خاڵانەی خوارەوە:
یەکەم، دانوستان لەگەڵ بەغدا وەک بنەمای گەیشتن بە لێکتێگەیشتن و گەیشتن بە ڕێککەوتنێکی هاوبەش دەربارەی داهاتوی پەیوەندی نێوان هەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراق دەمێنێتەوە. جا ئەمە مانای فیدراڵیزمێکی ڕاستەقینەی کارپێکراو بێت یان هەر هاوکێشەیەکی دیکەی کۆنفیدراڵی، یان سەربەخۆیی، هەر دەبێت لەڕێی دانوستانی ئاشتیانەوە بێت.
دووەم، هەرێمی کوردستان و پێشمەرگەی کورد بەردەوامدەبن و بە هاوبەشێکی سەرەکی دەمێننمەوە لەنێو هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بۆ شکستهێنان بە داعش، پاڵپشتی شیاوی هاوپەیمانێتیەکە دەکەن، تۆش بەردەوام دەبیت لە هەماهەنگیی مێژوویت لەگەڵ هێزە ئەمنیەکانی عێراقدا. ئەمریکا پلاندادەنێت بۆ خێراکردنی هەوڵەکانمان بۆ پشتگیرییکردنی میکانیزمی هاوبەشی ئەمنی، بەتایبەت لە ناوچەکانی وەک شەنگال، کە هێشتا ناسەقامگیرن دوای داعش. دەبێت پێکەوە بە هاوبەشی کاربکەین بۆ دڵنیابوون لە سەقامگیریی ئەم ناوچانە هەستیارانە.
سێیەم، سنوورەکانی هەرێمی کوردستانی عێراق بە دانوستان لەگەڵ بەغدا دەستنیشان دەکرێن، هاوتەریب بەو پرۆسەیەی لە ماددەی 140دا چێکراوە. ئەمریکا لەگەڵ نەتەوە یەکگرتوەکان و هاریکاریی لەگەڵ حکومەتی عێراق، پشتگیریی پرۆسەیەکی خێرای چارەسەرکردنی ئەم کێشانە دەدات لەو ماوەیەی لە سەرەوەدا باسی لێوەکراوە.
چوارەم، چاوەڕواندەکەین بەردەوامبیت لە هەوڵدان بۆ هاریکاریی لەگەڵ حکومەتی ئێستای عێراق، بە پێشەنگی سەرۆک وەزیران حەیدەر عەبادی، بە بەشداریکردن لە هەڵبژاردنی نیشتیمانی 2018 و کاریگەریی ئەرێنی لەسەر بەغدا کاتێک دێتە سەر بابەتی پێکهێنانی حکومەتی نوێ دوای ئەم هەڵبژاردنانە. دەوڵەتداریی و سەرکردایەتییت پێویست دەبێت لە قۆناغی دوای داعش بۆ هەموو ناوچەکە.
هاوتەریب بە چوارچێوەی دانوستانەکە، پشتگیریی و ئاسانکاریی چارەسەری ئەم کێشانەی خوارەوە دەدەین لەماوەی ساڵێکدا:
1. ڕێککەوتنی مانادار لەسەر دابەشکردنی دەسەڵات و داهات.
2. جێبەجێکردنی ماددەی 140.
3. چارەسەرکردنی کێشەکانی دیکەی وەک پێشمەرگە، فڕۆکەوانی مەدەنی، نوێنەرایەتی دبلۆماسی، ، هتد.
پێمانوایە ئەم نامەیەو بڕیاری بوێرانەت بۆ قوبڵکردنی ئەم بەدیلە دەبێتە بەردی بناغەی دەرفەتێکی مێژوویی لەنێوان ئەمریکا و هەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراق لە دەمی قوربانیدانی هاوبەش و سەرکەوتنمان لەدژی داعش. بە نوێنەرایەتی ئەمریکا، سەرۆک دۆناڵد ترەمپ و تەواوی تیمی ئاسایشی نیشتیمانیمان، شەرەفمەندبووین بە کارکردن لەگەڵتان.
لەگەڵ ڕێزماندا.
رێکس تێلەرسەن[1]