پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
شیراز ئیبراهیم
23-11-2024
شادی ئاکۆیی
ژیاننامە
محەمەد ڕەشید
23-11-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
ڕێبەری یاسای تاوانی نێودەوڵەتی
23-11-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
ڕووپێوى دامەزراوەکانى زۆر بچووک بچووک مامناوەند بۆ کەرتى تايبەت لە هەرێمى کوردستان ساڵى 2022
23-11-2024
هەژار کامەلا
پەرتووکخانە
ڕووپێوى يەکە گەشتيارييەکان لەهەرێمى کوردستان 2019
23-11-2024
هەژار کامەلا
پەرتووکخانە
ڕووپێوى يەکە گەشتيارييەکان لەهەرێمى کوردستان 2020
23-11-2024
هەژار کامەلا
ژیاننامە
عەلی عەریف حەمید
23-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ژاڵە ساڵح
23-11-2024
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
شارۆچکەی تەق تەق لە ساڵی 1995
23-11-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
ڕووپێوى يەکە گەشتيارييەکان لەهەرێمى کوردستان 2021
23-11-2024
هەژار کامەلا
ئامار
بابەت
  527,105
وێنە
  112,069
پەرتووک PDF
  20,573
فایلی پەیوەندیدار
  106,815
ڤیدیۆ
  1,592
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
290,101
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,796
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,268
عربي - Arabic 
31,910
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,615
فارسی - Farsi 
11,134
English - English 
7,786
Türkçe - Turkish 
3,681
Deutsch - German 
1,807
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
109,159
ژیاننامە 
26,640
پەرتووکخانە 
25,972
کورتەباس 
18,898
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
15,004
پەند 
13,754
شوێنەکان 
12,018
شەهیدان 
11,928
کۆمەڵکوژی 
10,919
هۆنراوە 
10,491
بەڵگەنامەکان 
8,401
وێنە و پێناس 
7,417
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,491
ڤیدیۆ 
1,488
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,460
پۆلێننەکراو 
989
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
824
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
767
فەرمانگەکان  
763
شوێنەوار و کۆنینە 
636
گیانلەبەرانی کوردستان 
343
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
یارییە کوردەوارییەکان 
83
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
ئیدیۆم 
42
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
327
PDF 
32,137
MP4 
2,655
IMG 
205,701
∑   تێکڕا 
240,820
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
ئەمیر سوهەیلی
ژیاننامە
کەژاڵ ئەحمەد خدر
پەرتووکخانە
فەیلی-نامە (وەشانی 1)
کورتەباس
دامەزرێنەری کوردیپێدیا: ئێم...
کورتەباس
شوێنەواری کفری: دەستدرێژی ک...
Курдская мифология: Сказание - О споре Земли и Неба)
بە ڕێنووسێکی پوخت لە ماشێنی گەڕانەکەماندا بگەڕێ، بەدڵنیاییەوە ئەنجامێکی باش بەدەست دەهێنیت!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: Pусский - Russian
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish0
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

Курдская мифология: Сказание - О споре Земли и Неба)

Курдская мифология: Сказание - О споре Земли и Неба)
Курдская мифология: Сказание 0 О споре Земли и Неба
Джалиле Джалил, профессор, доктор исторических наук

В духовной культуре курдов–езидов особую ценность предста­вляют многочисленные поэтиче­ские произведения: гимны, леген­ды, мифы, сказания, бытующие в народе в устной форме и извест­ные под названием «кавлы и бей­ты» (qewl u beyt'). He утратив сво­его духовно–религиозного пред­назначения, эти произведения стали неотъемлемой частью тра­диционных народных праздников и ритуалов. Проповедники и хра­нители духовных ценностей — шейхи и пири — передавали их из уст в уста, из поколения в поколе­ние, оберегая как священные ре­ликвии от возможных искажений и переделок.
И все же на протяжении многих столетий поэмы подвергались не¬избежным редакциям и изменени¬ям, сохранив, однако, основные сю¬жетные линии и традиции средне¬векового стихосложения. До недав¬него времени езидские гимны и ле¬генды 'оставались недоступными для ученого мира, поскольку табу на них исключало их фиксацию и огла¬ску.
Исторические, социально-эко¬номические и другие обществен¬ные перемены, которые произош¬ли в езидской общине в новейшее время, создали условия и воз¬можности для научного изучения кавлов и бейтов.
Среди большой коллекции соб¬ранных нами езидских кавлов и бейтов есть сказание «О споре Зе¬мли и Неба». Мы имеем две версии этой поэмы. Одна из них записана в Ереване, из уст езида, шейха по происхождению, Худедае Кялаша, проживавшего на территории Ар¬мении, а другая — из уст езидского шейха Али Шамо, жителя Курд-дага, выходца из общины сирийских езидов. Несмотря на территори¬альную удаленность и вековую обо¬собленность этих общин, поэмы в целом очень схожи и, очевидно, имеют общую литературную осно¬ву. Различия в стихах являются ре¬зультатом либо незначительных ре¬дакций с целью упрощения архаи¬ческих, непонятных для слушателей слов и выражений, либо утраты от¬дельных строк или трехстиший, со временем забытых сказителями.
Армянский вариант состоит из тридцати четырех, а сирийский — из тридцати девяти трехстиший. Количество строк в отдельных стихах доходит до пяти или шести. Строки поэмы строго рифмованы. Там, где рифмована строка, видна позднейшая редакция, отклоне¬ние от первоначального текста.
При сравнении двух вариантов обнаруживается в одних случаях слияние некоторых трехстиший, в других, напротив, их разъедине¬ние. В сирийском варианте неко¬торые стихи состоят из двух строк, третьи строки утрачены.
В литературе, посвященной езидским верованиям, фиксация этого сказания не встречается. Более того, нигде нет даже упоми¬нания о его существовании.
Время создания этого произ¬ведения можно определить лишь приблизительно, учитывая тот факт, что вся система езидской духовной литературы «кавлы и бейты» создавалась в XII—XIII вв. Это подтверждает историко-лите¬ратурный анализ текстов. Следо¬вательно, к этому же периоду можно отнести и появление «Ска¬зания о Небе и Земле», выдержан¬ного в том же духе, что и другие аналогичные произведения.
По традиции в конце поэмы воздается хвала создателю сказа¬ния. Уточнение авторства поэмы осложняется тем, что в армянской версии указывается имя Дауди бын Дарман («Ser xitma vi qewli Dawude bin Dermani»), а в сирий¬ском варианте последний стих гласит: «В завершение сказания благословим Ангела Смерти, Га¬ване Зарзана и четверых братьев. Мы [суть творения] несовершен¬ные, а Творец — совершенен».
Из этого текста трудно сделать вывод об авторстве поэмы. В спи¬сках авторов курдских «кавлов и бейтов» упомянутые выше имена ни разу не встречаются.
«Сказание» представляет со¬бой диалог, спор между Небом и Землей. Небо, зазнавшись, стре¬мится доказать свое превосходст¬во над Землей, а Земля отстаива¬ет свое достоинство, утверждая свое равенство с Небом.
Сюжет «Сказания о Земле и Не¬бе» отражает религиозно-фило¬софские воззрения о борьбе двух начал при сотворении мира. Истоки этой концепции относятся ко вре¬мени возникновения у людей пред¬ставлений о мироздании, об отно¬шениях человека с природой, о духе и материи.
Для средневековых религиоз¬но-философских учений было ха¬рактерно толкование соотноше¬ний двух субстанций: духа и мате¬рии. Религиозно-клерикальные традиции устанавливали приори¬тет одной субстанции над другой, т. е. духа над материей, или Неба над Землей. Однако постепенное расширение знаний о природе и явлениях окружающего мира при¬вело людей к мысли, что все про¬исходящее вокруг надо восприни¬мать в тесной взаимосвязи и взаимообусловленности.
Несмотря на религиозно-фило¬софское содержание, сказание проникнуто духом народного миро¬понимания, его пронизывает мысль о равноправии спорящих между со¬бой начал: Земли и Неба. Это ясно выражено в финале курдской поэ¬мы, где по божьей воле архангелу Гавриилу, посланнику Всевышнего, удается примирить Небо с Землей. В варианте поэмы, записанной в Армении, прямо говорится:
Силой Милостивого Единого,
Ахи Джибраил спустился с Небес,
Примирил Землю с Небом.

Народное мышление отрази¬лось в езидской поэме и в матери¬алистическом восприятии наро¬дом природы, всех ее благ в целом, созданных для жизни челове¬ка на Земле (хлеб, фрукты и др.). Добрые и честные люди, которые живут и трудятся на Земле, при¬равниваются в поэме ко всем не¬бесным святыням, которыми гор¬дится Небо. Равноправие Земли и Неба соответствует и основным положениям догм езидской мифо¬логии о сотворении мира. В шес¬том стихе упомянутой выше езид¬ской поэмы Земля упрекает Небо в забвении того существенного фак¬та, что оба они произошли из одно¬го источника.
Небезынтересно привести де¬таль из езидского предания о том, что Земля и Небо были сотворены из одной жемчужины, которая распалась после того, как на нее снизошел Божий свет.
«Сказание о Небе и Земле» как литературно-философское про¬изведение представляет научный интерес еще и потому, что анало¬гичные сюжеты мы находим в пер¬сидской и армянской средневеко¬вой литературе. Таким образом, возникает новый аспект в изуче¬нии идейно-философских воззре¬ний народов Ближнего и Среднего Востока и появляется превосход¬ный сравнительный материал для прослеживания культурных конта¬ктов, взаимосвязей и литератур¬ных традиций этих народов.
В персидской литературе изу¬чаемое произведение называется «Спор Неба с Землей» и принадле¬жит перу поэта XI в. Абу Мансура Али ибн Ахмада Асади, известного в мире поэзии под именем Асади Туcи (род. Ок. 1010 г. в Тусе).
На тему спора известен ряд произведений. Только у Туей их пять: «Спор дня и ночи», «Спор ко¬пья и лука», «Спор Неба и Земли», «Спор гебра и мусульманина» и «Спор араба и аджама» . Известны произведения на эту тему и поэтов первой половины XV в.: «Спор Не¬ба и Земли» Арифи (ум. 1449 г.), «Спор мяча и човгана» Талиба Джаджарми (ум. 1450 г.) и др. 2
Как литературный жанр спор известен под термином муназара. «Термином муназара, — пишет Е. Э. Бертельс, — обозначают особый вид касыды, насиб который пред¬ставляет собой своего рода спор, диалог между двумя воображае¬мыми противниками. Спор, как и в обычной народной оде, заверша¬ется славословием в честь того ли¬ца, для которого касыда предна¬значена… В муназара каждый из двух противников старается утвердить свое превосходство путем ло¬гических доказательств, ссылок на различные авторитеты и т. п. В кон¬це концов спор завершается вме¬шательством какой-нибудь треть¬ей, беспристрастной, стороны» .
Как уже было отмечено выше, указание имен в конце курдской поэмы в качестве тахаллуса не вы¬ступает и потому не может про¬лить свет на вопрос об авторстве поэмы. Учитывая замечание Е. Э. Бертельса о том, что в конце му¬назара называется имя лица, кому он был посвящен, мы видим, что присутствующие в курдской поэ¬ме имена (в одном варианте Гава¬не Зарзан, а в другом — Дауди бын Дарман) являют собой сте¬реотип этой жанровой традиции. В данном случае это не конкрет¬ные исторические личности (пра¬вители), каковые обычно выступа¬ли в этом качестве в персидской литературе, а святые, легендар¬ные личности, покровители.
Можно ли говорить о муназарах, вернее, о теме спора как о яв¬лении, характерном только для средневекового образа мышления. Является ли эта тема лишь продук¬том идеологических процессов у народов Ближнего и Среднего Вос¬тока? В востоковедческой литера¬туре известны попытки исламоведа Г. Эте найти общие корни у муназар и провансальской канцоны. Отвер¬гая это мнение, Е. Э. Бертельс пи¬сал: «Если уж искать параллели к муназара в европейской литерату¬ре, то значительно ближе к ним та¬кие наполовину народные средне¬вековые произведения, как «Спор зимы и лета», и т.п.» .
Этот жанр имеет более древ¬ние корни. В доисламской пехле¬вийской литературе хорошо из¬вестна поэма «Драхти Асурик» («Ассирийское дерево»). В ней идет спор между финиковой пальмой и козой. В споре побе¬дителем выходит коза, превос¬ходство которой над пальмой оп¬ределяется той конкретной и бесспорной пользой, которую ко¬за приносит людям. В этом про¬изведении в большой мере со¬хранился отпечаток народного мышления .
По мере усиления и закрепле¬ния религиозного мышления в на¬родных массах, особенно в сред¬ние века, в период напряженных духовных исканий и формирова¬ния идеологических течений, тема спора, наряду с бытованием в фольклоре, используется и в религиозной философии, где реше¬ние спора дается в ином аспекте.
В армянской литературе песня о споре Неба с Землей была впер¬вые опубликована Г. Алишаном в 1847 г. , а затем была переиздана в начале XX в. Вртанесом Папазя-ном в антологии «История армян¬ской литературы» .
Научную публикацию ориги¬нала рукописи осуществил А. Мнацаканян уже в 50-х гг. XX в. Поскольку авторство ее припи¬сывалось Нерсесу Мокаци, ис¬следователи обращались к этому произведению в связи с изучени¬ем литературного наследия это¬го средневекового армянского поэта . Существует перевод на русский язык, сделанный Н. Гребневым.
А. Мнацаканян включил текст песни в сборник «Армянские сред¬невековые народные песни», под¬черкнув тем самым склонность счи¬тать «песню народным произведе¬нием, а не приписывать авторство Нерсесу Мокаци». В комментарии к тексту он поясняет, что это произ¬ведение «принадлежит к числу тех песен, которые, будучи народны¬ми, по недоразумению приписыва¬лись личности автора» .
Мнение А. Мнацаканяна о том, что песню следует считать одним из лучших средневековых армян¬ских народных произведений, подкрепляется и свидетельством знаменитого армяноведа Г. Овсе-пяна 1898 г. о том, что ее вариант был распространен среди армян района Мокса. Однако точка зре¬ния А. Мнацаканяна оспаривается Л. Г. Долуханян в работе, посвя¬щенной жизни и творчеству Нерсеса Мокаци. Она делает вывод, что «Сказание о споре Земли и Неба», имея фольклорную основу, было очень любимым, часто удо¬стаивалось внимания поэтов и ашугов, естественно подвергаясь при этом изменениям.
Вот одна из самых старых и из¬любленных стихотворных обрабо¬ток, которую связывают с именем Нерсеса Мокаци, того единствен¬ного автора, в пользу которого го¬ворят имеющиеся факты .
Наше внимание привлекает стих из армянского варианта текста:
Божия милость пусть будет Твоему [творцу] ашугу Талибу.
[Он] воздал хвалу Небу и Земле В субботний день под утро воскресенья.
В фольклорных и литературных традициях народов Ближнего Вос¬тока (особенно это заметно в езид-ских кавлах и бейтах) общеприня¬тым было, как уже говорилось выше, в конце произведения упомянуть имя автора и воздать ему благосло¬вение. В приведенном выше стихе армянской поэмы мы как раз и на¬блюдаем этот прием. Факт свиде¬тельствует о том, что здесь приво¬дится имя или литературный псев¬доним создателя данного произве¬дения — ашуга, народного певца.
Уточнение авторства «Песни» — дело литературоведов. Нас инте¬ресует другой бесспорный факт: поэма имеет фольклорное проис¬хождение. Безусловно, народные поэты-сказители со временем вно¬сили в произведение изменения в соответствии со своими поэтиче¬скими вкусами. Авторское редакти¬рование мы обнаруживаем как в курдском, так и в армянском тексте «Сказания», и этот процесс, воз¬можно, начался гораздо раньше XVII в. — времени Нерсеса Мокаци.
Если в курдской литературе по¬эма вплоть до наших дней пись¬менно не была зафиксирована и существовала в устном народном творчестве, то в армянской — поэ¬ма уже в XVII в. существовала в ру¬кописях. Разница во времени меж¬ду записями армянского и курд¬ского вариантов около 300 лет. Это обстоятельство существенно не повлияло на общую основу сюжет¬ной линии. Поэтому нам кажется справедливой точка зрения А. Мнацаканяна, что поэма «О споре Земли с Небом» в армянской сре¬де была создана раньшеXVII в., ко¬гда жил и творил Нерсес Мокаци. «Несмотря на то, что в рукописях она (поэма. — Дж. Дж.) появляется в XVII в., — пишет А. Мнацаканян, — однако, по нашему мнению, ха-
рактер ее проникнут духом X—XVII вв., когда были особенно обостре¬ны социальные отношения» .
Хронологические рамки, ука¬занные А. Мнацаканяном, совпа¬дают со временем создания курд¬ских (езидских) кавлов и бейтов, к числу которых принадлежит курд¬ская версия поэмы «О споре Зем¬ли с Небом».
В пользу подобной хронологии говорит и другой факт. Как уже от¬мечалось выше, по свидетельству армянских фольклористов, народ¬ный вариант поэмы продолжал су¬ществовать в Моксе. Учитывая гео¬графическую близость Мокса к тем районах проживания курдов-ези-дов (северные районы современ¬ного Ирака), где в большинстве своем были созданы кавлы и бей¬ты, можно говорить об общем аре¬але распространения данного на¬родного религиозно-философско¬го произведения, что свидетельст¬вует о традиционных культурных связях двух соседних народов.
Сущность спора между Зем¬лей и Небом и в курдской, и в ар¬мянской версии поэмы восприни¬мается сквозь призму народного мышления. Реалии окружающей природы, положительные черты в характерах людей приравнивают¬ся в «Сказании» к априорным бо¬жественным атрибутам, а то и превалируют над ними.
Идейное расхождение между версиями наблюдается лишь в финалах. Армянский вариант в ав¬торской редакции народных ска¬зителей раскрепощен, свободен от духовной скованности, четче отражает народное мышление: победителем в споре выходит Зе¬мля, Небо вынуждено склонить перед ней голову:
И Небо в гордыне смирилось,
И Небо Земле поклонилось…
И вы, неразумные дети,
Скорее на этом свете
Воздайте Земле почет.
(Перевод Н. Гребнева)

Иную трактовку мы находим в финале езидской поэмы. Посколь¬ку сказание использовалось в религиозных проповедях, то акцент в нем делается на духовно-езидском истолковании диалога: спор реша¬ется божественным вмешательст¬вом, примирением двух начал.
Езидские версии о споре Неба с Землей впервые вводятся в научный оборот. Литературно-художествен¬ные достоинства этих произведений подлежат дальнейшему основатель¬ному изучению в общей системе ка-влов и бейтов — народно-философ¬ских творений духовно-религиозной литературы езидов. Сама поэма свидетельствует о высоком уровне литературных и философских тради¬ций, которые существовали в Сред¬невековье у курдов-езидов.
Широкое и глубокое изучение этих памятников поможет опреде¬лить духовно-идеологический климат общественной жизни кур¬дов того времени, расширить круг наших знаний об их контактах с соседними народами .

Сказание о Земле и Небе
1.Волей владыки далей , Подумайте, вы, люди,
[О том, что] Небо над Землей держится без опоры.
2.Силой Единого Справедливого
Мой владыка создал четырнадцать слоев [Небосвода],
Небо над Землей без опоры висит, не падая.
3.Силой Единого Милосердного,
Ангелы подали голос:
«Небо над Землей без опоры держится крышей».
4. Ангелы подали весть: «Свидетель сам Господь,
Опора, на которой держится Небо, — это молитва».
5.Это сказание, сказание — особое,
Небо с Землею заспорило,
Сказало: «Ты Велика, но я лучше, чем ты».
6 Земля Небу возразила:
«Не скроешь и не утаишь —
Ведь и я из чистой жемчужины».
7.Земля сказала: «О Небо, родом я оттуда, что и ты,
Нас создали из одной жемчужины,
Сияние сделало нас зримыми».
8.Земля сказала: «О Небо, сияние
дало нам совершенство,
Создало меня здесь,
И создало на Земле яства и блага.
9.Яства-блага, что вы видите,
Люди берут у меня,
Сколько твари [на свете], я им блага доставляю».
10.Земля сказала: «О Небо, ты мой брат наверху,
Ты единственный и не имеющий подобия,
Бог сотворил для меня яства и виноград».
11. Земля сердито сказала:
«О Небо, все яства и угощения на
Земле рождаются,
И вот животные этим кормятся».
12. Земля сказала: «О, Небо, персик, айва и оливки,
Розы, рейхан и ромашки —
Все это тоже растет на Земле».
13.Земля сказала: «О Небо, силой Единого Милосердного,
Четыре имени довлеют надо мной:
Евангелие, Тора, Псалмы и Коран.
14. Евангелие, Тора, Псалмы и Коран,
Вот четыре славных имени,
Которые ниспосланы Единым Милосердным».
15. Небо Земле возразило:
«Это сказание — особое сказание,
Приятно живется у меня мужам и ангелам».
16. Так отвечала Земля Небу:
«Ты — обитель ангелов,
Но они лишены души и обличья».
17. Земля сказала: «О Небо, силой Единого Милосердного,
Люди на Земле Богом сотворены,
Двояки они по сути своей
Они рабы божьи,
В двух образах представлены они,
Это те, которые сторонятся греха».
19. Небо сказало: «О Земля, я безупречно, а ты грешна,
У тебя рождаются убийство, клевета и злословие,
Поразительно, что на белом свете существует подобное».
20. Небо к угрозам прибегло:
«О Земля, если я не дам дождя и влаги,
Как белый свет будет существовать?»
21. Небо к угрозам прибегло:
«О Земля, если я не дам дождя и ветра,
Как белый свет будет существовать?»
22. Небо с бранью обратилось к Земле:
«О Земля, я краше золота и серебра,
Сверху я наблюдаю за твоими деяниями и пороками».
23. Земля ответила: «Небо, я праведная Земля,
По мне ходят общины и армии,
Никому возгордившемуся не будет удачи».
24. Земля ответила: «О Небо, я есть Земля великая,
По мне ходят общины, армии и бедняки,
На гордеца не снизойдет милость Владыки.
25. Служители у порога мечетей
И возлюбившие Бога отшельники,
Такие же посвященные в таинство, как и архангелы.
26. О великий Аллах,
Ученые встают,
О фараонах [только] и говорят.
27. По пятницам вечерами ученые молятся,
Восходят на трибуны и провозглашают
Имя и зикр Шихади , Малак Шихысн воистину славят.
28. А святыни, что имеются,
Во всех четырех сторонах киблы,
Имя и зикр Шихади, Малак Шихысн каждый раз превозносят».
29.Небо сказало: «О Земля, у меня обитают Азраил и
Джибраил, Дурдаил, Микаил, Хошрафил, Хошразил,
Азразил, Азраазиз ,
Они есть семь архангелов величавых,
Которые Единым, Нетленным ниспосланы».
30. Земля Сказала: «О Небо, волей Единого Великого,
Мекка, Медина, /Суде, Ибраим Халил, лучезарный Лалеш —
И те ведь на мне покоятся».
31. Земля так рассказала:
«Когда Пророк Мухаммед спустился с Небес,
Небо осталось в изумлении».
32.Небо сказало: «О Земля, я краше золота и серебра,
На мне держатся солнце и луна». Земля сказала:
«О, Небо, но ведь и на Земле есть люди нежные и изящные».
33.Земля сказала: «О Небо, я есть Земля совершенная,
По Земле ходят эмиры, правители справедливые,
Они тоже на Земле родились».
34. Силой Милостивого Единого,
Ахи Джибраил спустился с Небес,
Примирил Землю с Небом,
В конце этого сказания [упомянем имя]Дауди бын Дармана .

QEWLÊ E'SMÎN
1.Qudreta melk'êd bêrûne,
Xelqo, bifikirin hûne
E'rd û e'sman rawastane bê stûne.
2. Qudreta yekê heqe,
P’adşaê min nijyar kirine cardeh teveke,
E'rd fl e'sman bê stûn rawastane maliqe.
3. Qudreta yeki reh'manî,
Meleka we deng hilanî,
Go: E'rd û e'sman bê stûn rawastane ».
4. Meleka wa cav didaye:
«Şe'dê xwe p'adşave,
Stûna e'sman pe rawastaye — cw duaye».
5. Eva qewla qewlekî xase,
E'smên e'rdêra kirye be'se, Go:
«Taji, toje, gire, eze xase».
6. E'rdê li e'srmînra kire be'se,
Go: «Ne senge, ne li xange,
Ne ez jî cewareke xase?»
7. E'rde go: «E'smano, e'slê min tê ji derekê,
Em t'iviqandine ji cewarekê,
Şivqa em anîne pêşş nezerekê».
8. E'rdê go: E'smano, şivqa me kir cebêre,
Ez t'lviqandim lihêre,
Ser min cêkirye naz û ne'met û xêre.
9. Naz û ne'metê hûn dibînin,
Bende ser me hiltînin,
Ciqas xulyeqete — ez xêrê pe dighînim».
10. E'rdê go: E'smano, tu birê minî serî,
Tuî bê tikî, bê berî,
Xwedêo ser min cêkirye naz û ne'met û tirî».
11. E'rdê we kir hedêde,
Go: E'smano, naz û ne'metê ser min tête,
Ew jl h'eywanete pê dic’êrête».
12. E'rdê go: E'smano, xox, û bî, û zeytûn,
Gul û reh'ane û beybûn, ' '•' '
E'rdê go, e'smano, ew jî ser min hasil dibûn».
13. E'rdê go: E'smano, qudreta yekî reh'manî,
Ĉar navê hatine ser min giranî
Êncîle, T'ewrate, Zebûne, Firqanî
14. Êncîle, Qurane, T'ewrate, Zebûn,
Evin herĉar navêd meşûr,
Nazil bûne ji cem yekt xefûr.
15. E'srnan e'rdêra kire be'se,
Go: «Ewa gewla gewlakî xase».
Mêr û meleka ser min xaş h'ewase».
16. E'rdê wê digote e'smîne:
«Ser te melek û firêştîne,
Ewana nevs û şe'bet t'unîne».
17. E'rdê go: «E'smano, qudreta yekî reh'manî,
Xwedêyo bende ser min danî,
Vêra hene du neevsê giranî.
18. Ewin bendê xwedêne,
Du nevsê giran jê dibêne,
Ewin xwe'ji-ya xirab dipêne».
19. E'smên go: «E'rdo, eze ĉak, ta bi e'yb,
Ser te dibe qet'il, buxdan û xeyb,
E'ĉêv miclîsa vê dinyayê digerin e'cêv.
20. E'smên we gef didave,
Go: «E'rdo, weki cem min neyê baran û ave,
Miclisa vê dinyayê wê pê ĉi avave?»
21. E'smên we gef dixare,
Go: «E'rdo, wekî cem min neyê baran û baye,
Miclisa vê dinyayê wê pê ĉi bive avaye?»
22. E'smên we deyn dikir bi ĉ'êre,
Go: «E'rdo, ez ĉêtirim zîv û zêre,
Jorda ser kêl û e'melê teda dinherê».
23. E'rdê go: «E'smano, ezirn e'rdê dewrês.,
Ser min digerê cimlet û cêş».
E'rdê go: «E'smano, kes k'ubaryê naĉe pêş».
24. E'rdê go: «E'smano, ezim e'rdê k'ibîr,
Ser min digerê cimlet û cêş û feqîr».
E'rdS go: «E'smano, kes k'ubaryê naĉe ber dindara mir».
25. Zebinê dev mizgefta,
Yarêd rûniştine xewleta,
H'ewsur fêrizêd milyak'eta.
26.Ya Allah û ekber,
Alimed radibine ser,
Ji fira'nê didine xeber.
27. Şeved înya a'lim dixûnin,
Radivine ser membera deng hiltînin,
Nav dik'rê Şixadi, Melek' Şixsin heq tînin.
28. Ziyaretê cem we dibin xwe dibin
Herĉar teref berbi qulbe,
Nav dik'rê Şixadi, Melek' Şixsin serê xitma.
29. E'sman go: «E'rdo, ser min heye Ezrahîl û Cibrahîl, Durdahîl.
Mik'ayîl, Xuşrafîl, Xuşrazîl, Ezrazîl, Ezra Eziz,
Ewin her h'eft melek'ê k'ibîr,
Nazil bûne cem yekê qedim.
30. E'rdê go: «E'smano, qudreta yekê sebîr,
Mekke, Medîn, Quts, Ibrahîm Xelîi, Lalişa Nûran'i,
E'rdê go, e'smano, ew ji ser rni dibûne sedîb».
31. E'rdê wa kir h'ikyate,
Go: «Wexta Nevî Meh'med banava dihate,
Hingê e'sman mabû me'te».
32. E'smên go: «E'rdo, ĉêtirim ji zêre û zîv,
Ser mi heye roje u hîv».
E'rdê go: «E'smano, ne ser mi ji hene xelqê nazikî letîf».
33. E'rdê go: «E'smano, ezim e'rdê k'amil,
Ser min diqerin mir, h’akimed adil.
Ewan ji ser min dibûne hasil».
34. Qudreta Yekê Reh'manî,
Axi Cibrahîl nazil bûye banî,
E'rd û e'sman hev anî,
Ser xitma vî qewlî Dawudê bin’ Dermanî.
[1]

کوردیپێدیا بەرپرس نییە لە ناوەڕۆکی ئەم تۆمارە و خاوەنەکەی لێی بەرپرسیارە. کوردیپێدیا بە مەبەستی ئەرشیڤکردن تۆماری کردووە.
ئەم بابەتە بەزمانی (Pусский) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
Этот пункт был написан в (Pусский) языке, нажмите на значок , чтобы открыть элемент на языке оригинала!
ئەم بابەتە 1,273 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | Pусский | kurdist.ru
فایلی پەیوەندیدار: 1
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 2
زمانی بابەت: Pусский
پۆلێنی ناوەڕۆک: کلتوور / فۆلکلۆر
جۆری دۆکومێنت: وەرگێڕدراو
زمان - شێوەزار: ڕووسی
وڵات - هەرێم: کوردستان
وەرگێڕدراو لە زمانی: کرمانجیی سەروو - تیپی لاتینی
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕاپەر عوسمان عوزێری )ەوە لە: 10-04-2022 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ئاراس ئیلنجاغی )ەوە لە: 11-04-2022 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( ئاراس ئیلنجاغی )ەوە لە: 10-04-2022 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 1,273 جار بینراوە
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
ژیاننامە
محەمەد ڕەشید
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
وێنە و پێناس
ناو بازاڕی شاری هەولێر ساڵی 1963
کورتەباس
زەویی پیرۆز، کەنیسەی نەنە مەریەم لە باوەش دەگرێت
کورتەباس
مەزاری نەوەکانی میرنشینی سۆران لە گۆڕستانی گەڕەکی خانزاد
پەرتووکخانە
ڕووپێوى يەکە گەشتيارييەکان لەهەرێمى کوردستان 2020
کورتەباس
شوێنەواری کفری: دەستدرێژی کراوەتە سەر شوێنەوارێکی مێژوویی، کە تەمەنی زیاتر لە 2 هەزار ساڵە و ڕووبەرێکی زۆری زەوییەکەیان کێڵاوە
وێنە و پێناس
شەهید یونس دوتازایی لەگەڵ مەسعود بارزانی ساڵی 1989
ژیاننامە
عەلی عەریف حەمید
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
پەرتووکخانە
ڕێبەری یاسای تاوانی نێودەوڵەتی
وێنە و پێناس
سەرۆک کەرتەکانی تایبەت بە سەرژمێری گشتى دانیشتووانی ئێراق لە شارى هەولێر ساڵی 1965
ژیاننامە
ڕوخسار عەباس شێخانی
ژیاننامە
گەلاوێژ ساڵح خزر بندیان
ژیاننامە
شێرکۆ حاجی عەلی عەوێنەیی
ژیاننامە
دکتۆر میران
پەرتووکخانە
ڕووپێوى يەکە گەشتيارييەکان لەهەرێمى کوردستان 2021
ژیاننامە
شەیدا مەنتک
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
ژیاننامە
شیراز ئیبراهیم
وێنە و پێناس
چەند خانمێکی گەڕەکی کانێسکان لە سلێمانی ساڵی 1976
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
کورتەباس
بەڵگەفیلمی خازر نمایش دەکرێت
پەرتووکخانە
ڕووپێوى يەکە گەشتيارييەکان لەهەرێمى کوردستان 2019
ژیاننامە
ژاڵە ساڵح
پەرتووکخانە
ڕووپێوى دامەزراوەکانى زۆر بچووک بچووک مامناوەند بۆ کەرتى تايبەت لە هەرێمى کوردستان ساڵى 2022
ژیاننامە
شلێر غەفور ژاژڵەیی
وێنە و پێناس
چەند نەوەیەکی شاعیری کورد پیرەمێرد
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
کورتەباس
شوێنەواری (سایتی سووتاو) لە گوندێکی دەڤەری برادۆست
پەرتووکخانە
فەیلی-نامە (وەشانی 1)

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
ئەمیر سوهەیلی
24-11-2018
هاوڕێ باخەوان
ئەمیر سوهەیلی
ژیاننامە
کەژاڵ ئەحمەد خدر
26-12-2021
سەریاس ئەحمەد
کەژاڵ ئەحمەد خدر
پەرتووکخانە
فەیلی-نامە (وەشانی 1)
08-11-2024
هاوڕێ باخەوان
فەیلی-نامە (وەشانی 1)
کورتەباس
دامەزرێنەری کوردیپێدیا: ئێمە زانیاری نافرۆشین
21-11-2024
کشمیر کەریم
دامەزرێنەری کوردیپێدیا: ئێمە زانیاری نافرۆشین
کورتەباس
شوێنەواری کفری: دەستدرێژی کراوەتە سەر شوێنەوارێکی مێژوویی، کە تەمەنی زیاتر لە 2 هەزار ساڵە و ڕووبەرێکی زۆری زەوییەکەیان کێڵاوە
23-11-2024
سارا سەردار
شوێنەواری کفری: دەستدرێژی کراوەتە سەر شوێنەوارێکی مێژوویی، کە تەمەنی زیاتر لە 2 هەزار ساڵە و ڕووبەرێکی زۆری زەوییەکەیان کێڵاوە
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
شیراز ئیبراهیم
23-11-2024
شادی ئاکۆیی
ژیاننامە
محەمەد ڕەشید
23-11-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
ڕێبەری یاسای تاوانی نێودەوڵەتی
23-11-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
ڕووپێوى دامەزراوەکانى زۆر بچووک بچووک مامناوەند بۆ کەرتى تايبەت لە هەرێمى کوردستان ساڵى 2022
23-11-2024
هەژار کامەلا
پەرتووکخانە
ڕووپێوى يەکە گەشتيارييەکان لەهەرێمى کوردستان 2019
23-11-2024
هەژار کامەلا
پەرتووکخانە
ڕووپێوى يەکە گەشتيارييەکان لەهەرێمى کوردستان 2020
23-11-2024
هەژار کامەلا
ژیاننامە
عەلی عەریف حەمید
23-11-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ژاڵە ساڵح
23-11-2024
کشمیر کەریم
ڤیدیۆ
شارۆچکەی تەق تەق لە ساڵی 1995
23-11-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
ڕووپێوى يەکە گەشتيارييەکان لەهەرێمى کوردستان 2021
23-11-2024
هەژار کامەلا
ئامار
بابەت
  527,105
وێنە
  112,069
پەرتووک PDF
  20,573
فایلی پەیوەندیدار
  106,815
ڤیدیۆ
  1,592
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
290,101
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,796
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,268
عربي - Arabic 
31,910
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,615
فارسی - Farsi 
11,134
English - English 
7,786
Türkçe - Turkish 
3,681
Deutsch - German 
1,807
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
109,159
ژیاننامە 
26,640
پەرتووکخانە 
25,972
کورتەباس 
18,898
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
15,004
پەند 
13,754
شوێنەکان 
12,018
شەهیدان 
11,928
کۆمەڵکوژی 
10,919
هۆنراوە 
10,491
بەڵگەنامەکان 
8,401
وێنە و پێناس 
7,417
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,491
ڤیدیۆ 
1,488
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,460
پۆلێننەکراو 
989
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
824
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
767
فەرمانگەکان  
763
شوێنەوار و کۆنینە 
636
گیانلەبەرانی کوردستان 
343
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
یارییە کوردەوارییەکان 
83
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
ئیدیۆم 
42
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
327
PDF 
32,137
MP4 
2,655
IMG 
205,701
∑   تێکڕا 
240,820
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
ژیاننامە
محەمەد ڕەشید
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
وێنە و پێناس
ناو بازاڕی شاری هەولێر ساڵی 1963
کورتەباس
زەویی پیرۆز، کەنیسەی نەنە مەریەم لە باوەش دەگرێت
کورتەباس
مەزاری نەوەکانی میرنشینی سۆران لە گۆڕستانی گەڕەکی خانزاد
پەرتووکخانە
ڕووپێوى يەکە گەشتيارييەکان لەهەرێمى کوردستان 2020
کورتەباس
شوێنەواری کفری: دەستدرێژی کراوەتە سەر شوێنەوارێکی مێژوویی، کە تەمەنی زیاتر لە 2 هەزار ساڵە و ڕووبەرێکی زۆری زەوییەکەیان کێڵاوە
وێنە و پێناس
شەهید یونس دوتازایی لەگەڵ مەسعود بارزانی ساڵی 1989
ژیاننامە
عەلی عەریف حەمید
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
پەرتووکخانە
ڕێبەری یاسای تاوانی نێودەوڵەتی
وێنە و پێناس
سەرۆک کەرتەکانی تایبەت بە سەرژمێری گشتى دانیشتووانی ئێراق لە شارى هەولێر ساڵی 1965
ژیاننامە
ڕوخسار عەباس شێخانی
ژیاننامە
گەلاوێژ ساڵح خزر بندیان
ژیاننامە
شێرکۆ حاجی عەلی عەوێنەیی
ژیاننامە
دکتۆر میران
پەرتووکخانە
ڕووپێوى يەکە گەشتيارييەکان لەهەرێمى کوردستان 2021
ژیاننامە
شەیدا مەنتک
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
ژیاننامە
شیراز ئیبراهیم
وێنە و پێناس
چەند خانمێکی گەڕەکی کانێسکان لە سلێمانی ساڵی 1976
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
کورتەباس
بەڵگەفیلمی خازر نمایش دەکرێت
پەرتووکخانە
ڕووپێوى يەکە گەشتيارييەکان لەهەرێمى کوردستان 2019
ژیاننامە
ژاڵە ساڵح
پەرتووکخانە
ڕووپێوى دامەزراوەکانى زۆر بچووک بچووک مامناوەند بۆ کەرتى تايبەت لە هەرێمى کوردستان ساڵى 2022
ژیاننامە
شلێر غەفور ژاژڵەیی
وێنە و پێناس
چەند نەوەیەکی شاعیری کورد پیرەمێرد
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
کورتەباس
شوێنەواری (سایتی سووتاو) لە گوندێکی دەڤەری برادۆست
پەرتووکخانە
فەیلی-نامە (وەشانی 1)

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 16
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 1.703 چرکە!