Kadri Cemil Paşa an Kadri Cemîl Paşa (Burc), Cemilpaşazade Kadri, Zınar Silopi (Kurdish: قادر جەمیل پاشا Qedrî Cemîl Paşa an Zinar Sîlopî; 1891 Diyarbekir - mirin 26 Mijdar 1973 Şam), siyasetmedarê kurd.
Di sala 1891ê de wek kurê Cemîlpaşazade Fuad Bey, yek ji malbatên pêşeng ên Amedê hatiye dinyayê. Piştî qedandina Lîseya Leşkerî ya Diyarbekirê çû Stenbolê û Siltanisiya Stenbolê qedand.
Civaka Xwendekarên Kurd Hêvî:
Di sala 1911'an de li Ziraet Alî Mektebî (Dibistana Bilind a Çandiniyê ya Halkaliyê) xwe tomar kir. Di vê serdemê de bi apê xwe Omer Cemîlpaşa û du hevalên xwe re Cemiyeta Xwendekarên Kurd Hêvî ava kir. Paşê ji bo perwerdehiyê dişînin Lozanê û di sala 1913an de tevî mamê xwe Ekrem Cemîlpaşa û hevalên xwe şaxa Cemiyeta Hêvî vedike.
Lê, ji ber qutbûna xizmetên posteyê yên bi Swîsreyê re ji ber Şerê Cîhanê yê Yekem, pereyê malbatê jî negihîştibû. Loma jî neçar ma ku vegere Stenbolê. Ew bi serîlêdana Xizmeta Leşkerî di dibistana efserê rezerva siwaran de hate qebûl kirin. Piştî perwerdehiya çar mehan, ew radestî Artêşa Sêyemîn hat kirin û li Eniya Rojhilat şer kir. Li gundê Ardî ji aliyê serfermandarê Lîwaya Siwarî ya Duyem Mursel ve ew şandine Cemaeta Îmûniyetê ya ku ji eşîrên Hesenan û Gibran hatibû avakirin. Dema ku ew yekîne hat belavkirin, ew şandin 23. Alaya Siwarî ya Nîzamiye ya Ahla. Piştî ku li dijî çeteyên Pontî yên ku li Herêma Deryaya Reş tevdigerin şer kir, di Eniya Filistînê de hat wezîfedarkirin. Lê belê ew li Emmanê ji aliyê Îngilîzan ve hat girtin û sal û nîvekê li Misirê di zindana Seydbeşîr a Îskenderûnê de ma.
Sirgûnkirinî
Di sala 1925’an de di dema Serhildana Şêx Seîd de tevî Cemîlpaşazadiyên din tê girtin û li Dadgeha Îstîqlalê tê darizandin. Alî Saîp, kurdê Revanduzê, ku berê pê re nîqaş kiribû, bû hakimê dadgehê. Tevî ku di vê dadgehê de beraet bû jî, piştî demekê sirgûnî Burdurê hat kirin.[navnîşana pêwîst]
xwebûn:
Piştî ku di sala 1929an de vedigere Diyarbekirê, bi rêxistina Hoybunê re têkilî datîne û di heman salê de penaberî Sûriyê dibe. Dema ku çû Sûriyê, tevlî Hoybunê bû û ji bo rêveberiya navendî hat hilbijartin. Di vê heyamê de rêxistina Hoybunê plana “operasyona êrîşa li ser Bakurê Kurdistanê” kir û Kadrî Cemîlpaşa jî beşdarî eniya “Dêrik-Mêrdîn” bû, lê ji ber ku rêvebirên Hoybunê li Şamê kom kiribûn, rêveberiya Fransa nekarî beşdarî operasyonê bibe. ji herêmên kurdî yên Sûriyê.
Ew bû endamê Civata Arîkariyê Jibo Belengazên Kurd Li Cizîrê (Komeleya Alîkariya Cizîrê ji bo Kurdên Feqîr), ku di sala 1932 de li Sûriyê hate damezrandin. Di sala 1933an de hemwelatîbûna wî ya Tirkî jê hat standin. Di sala 1937’an de dema ku rêveberiya Fransayê xwest Xiristiyan û Kurdan li dijî Ereban bi kar bîne, nexwest vê yekê bike, lewma bi Cemîlpaşazadiyên din re sirgûnî Tûdmûrê tê kirin. Ji sala 1934 heta 1939 nûnerê siyasî yê Hoybunê bû. Di sala 1937an de dibe berpirsê rêxistina “Civata Azadî û Yekîtiya Kurdan” ku ji aliyê Hoybunê ve hatiye damezrandin.
Mahabad
Gotara bingehîn: Komara Mehabad
Bi damezrandina Komara Mehabadê, ew bi navê Numayendê Hîzbê DKS [Hîzba Demokrata Kurdî ya Suriyê] (nûnerê Partiya Demokrat a Kurdî ya Sûriyê) bo Mehabadê hat şandin. Kadrî Cemîlpaşa ji rêya Silêmaniyê derbasî Îranê dibe, li Bûkanê rastî efserekî artêşa Iraqê yê bi eslê xwe kurd Mistefa Hosnav hat û pê re çû Mehabadê.
Ew li Mehabadê tevlî Partiya Demokrat a Kurdistana Îranê (PDK-Î) bû û bi fermana Qazî Mihemed serdana Konsulxaneya Giştî ya Sovyetê li Tebrîzê kir û nivîsa ku ji bo agahdarkirina Stalîn ji daxwazên Komara Mehabadê hatibû nivîsandin, pêşkêş kir. Lê ji ber ku di Komara Mehabadê de tu erkek jê re nehat dayîn, di demeke kurt de ji Mehabadê derket.
Di 26'ê Mijdara 1973'an de li Şamê koça dawî kir û li goristana taxa Heyy'ul Ekrad (Rukneddîn) ya Şamê hate veşartin.
Bi Cavîde Hanima keça Cemîlpaşazade Kasim Bey re zewicî bû û zarokên wî tune bûn.
dixebite;
1.Zınar Silopi, Doza Kurdistan, Stewr, Beyrût, 1969.
2.Kadrî Cemîl Paşa (Hezîran: Mehmet Bayrak), Doza Kurdistan: Bîranînên Şerê Rizgariya Neteweya Kurd a 60 Salî ji koletiyê, Çapa Duyem, Weşanên Öz-Ge, Enqere, 1991.
[1]