پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
پەرتووکخانە
کەڵەشێر و ڕێوییە پیرەکە
09-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
ئیمپراتۆریەتی ساسانیەکان
09-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
پێواژۆ فۆنۆمۆرفۆلۆژییەکان لە زمانی کوردیی-شێوەزاری شارەزووردا
09-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
درکپێکردنی وێنەی میتافۆریی لە کۆدی شیعرییدا
09-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
کاریگەریی چیرۆک لە گەشەپێدانی بەها ئاکارییەکان لای منداڵانی باخچە
09-08-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
تینا سۆران
08-08-2024
سروشت بەکر
پەرتووکخانە
زمان و ئەزموونی موفتی پێنجوێنی(1881-1952)لەنێو ڕەهەندی ڕۆشنبیریدا
08-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
فرێزی فەرهەنگیی لە زمانی کوردیی و فارسییدا
08-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
وشەی بێگانە لەفەرهەنگی زمانی کوردیدا (کاریگەری زمانی فارسی وەک نموونە)
08-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
کەرەستە مۆڕفۆسینتاکسیەکان لەشێوەزاری ماچۆدا
08-08-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  529,883
وێنە
  107,292
پەرتووک PDF
  19,945
فایلی پەیوەندیدار
  100,750
ڤیدیۆ
  1,470
زمان
کوردیی ناوەڕاست 
302,621
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,875
هەورامی 
65,828
عربي 
29,191
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,920
فارسی 
8,920
English 
7,366
Türkçe 
3,590
Deutsch 
1,477
Pусский 
1,134
Française 
324
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
57
Հայերեն 
49
Italiano 
40
Español 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
21
日本人 
19
Norsk 
14
עברית 
14
Ελληνική 
13
中国的 
12
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,241
پەرتووکخانە 
25,330
ژیاننامە 
24,617
کورتەباس 
17,250
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,550
پەند و ئیدیۆم 
12,579
شوێنەکان 
11,579
شەهیدان 
11,568
کۆمەڵکوژی 
10,886
هۆنراوە 
10,232
بەڵگەنامەکان 
8,326
وێنە و پێناس 
7,316
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
2,005
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,450
ڤیدیۆ 
1,371
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
818
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
728
شوێنەوار و کۆنینە 
633
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
182
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
79
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
323
PDF 
30,367
MP4 
2,389
IMG 
196,114
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
سابیر کوردستانی
ژیاننامە
شوکریە ڕەسوڵ
ژیاننامە
ڕازی شاعیر
ژیاننامە
ئەحمەد سەعید
ژیاننامە
ئەبوبەکر حەسەن
Kürtlerin Tarihte Kurdukları Devletler
بە ڕێنووسێکی پوخت لە ماشێنی گەڕانەکەماندا بگەڕێ، بەدڵنیاییەوە ئەنجامێکی باش بەدەست دەهێنیت!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: Türkçe
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Kürtlerin Tarihte Kurdukları Devletler

Kürtlerin Tarihte Kurdukları Devletler
Yıllardır bazı sözde Türk tarihçiler tarafından uydurulan;”Kürt Tarihi yoktur,Kürtçe diye bir dil yoktur,Kürdistan diye bişey yoktur,” Hatta daha ileriye gidilerek “Kürt diye bir millet yoktur” denilmiş ve Kürtlere dair ne varsa hepsini red edip inkar etmişlerdir.Günümüzde bile bu saçma sapan kalıplaşmış kafatasçı sözleri söyleyen bazıları vardır.
$Ama gerçek şu ki Kürtler asırlardır,Tarihiyle Diliyle Kültürüyle var olmuştur ve ilelebet var olacaktır..$
İÇİNDEKİLER
Kürtlerin Kurduğu Devletler ve Kısa Özellikleri
Hasnaviler (Hasanveyh Devleti)(959-1121)
Şeddadiler (951-1174)
Revvadiler(955-1071)
Eyyûbîler
Eyyûbîler Kürt Mü?
Mervaniler(990-1085)
Malazgirt Savaşında Kürtlerin Varlığı ve Gerçeklerin İnkarı
MAHABAD KÜRT CUMHURİYETİ
Kürtlerin Yakın zamanda Kurduğu Kısa Ama Modern Cumhuriyet
Kürt-Azeri ilişkisi
Mahabad Cumuriyet’in Yıkılışı
#Mahabad Kürt Devleti# Neden Kısa Süreli Oldu ?
Kürt Tarihinin İnkar Edilmesi
#KÜRTLER# NEDEN TARİHİNE DÜŞMAN ?
Kürtlerin Kurduğu Devletler ve Kısa Özellikleri
İşte Kürt Devletleri
Hasnaviler (Hasanveyh Devleti)(959-1121)
Hasneviler ya da (Arapça: حسنويون Hasnawiyün)
Hasnaviler
حسنويون
Hasnawīyūn
959-1121
Başkent Sermaç
Dil(ler) Kürtçe
Din İslam
Yönetim Monarşi
Hasnaeviler, 959-1121 yılları arasında Şehrizor, Dinaver,Hamedan, Nihavend ve Ahvaz bölgelerinde 162 yıl hüküm sürmüş Kürt Devleti.Hasneviler ya da Hasanveyhiler‘i Barzikaniler tarafından kurulmuştur.Devletin kurucusu Barzikani’lerin lideri Hasanveyh bin Hüseyin‘dir.Devletin baskenti, Bisulun Dagi´nin güneyine düsen Sermac sehri idi. Hasanveyh´in 979 yilinda ölmesi üzerine, yerine oglu Bedir gecti. Devletin sinirlari Bedir döneminde Ahvaz, Huristan, Berucerd ve Esadabad´in katilmasi ile genisledi. Bedir´e Abbasi halifesi tarafindan “Nasruddin” unvani verildi. Bedir 1015 yilinda öldürülünce yerine oglu Hilal gecti.Son hükümdar olan Tahir´in ölümü üzerine Hasnaviler (Hasanveyh) gücünü yitirerek son buldu.
Şeddadiler (951-1174)
Şeddadi devleti
Şeddadileri Gösteren Harita
Şeddadiler (Arapça: شداديون Shaddādīyūn) 951 Yılında Muhammed bin Şeddad tarafından Divin’de kurulmuştur. Kurucusunun isminden dolayı Şeddadiler veya Şadiler olarak anılmıştır.
Muhammed bin Şeddad Kürt aşiretlerinden Selahaddin-i Eyyubi’nin de mensup olduğu Revadiye aşiretinden olan Şeddâd, zamanına göre oldukça ileri düzeyde bir devlet teşkilatı tesis etti.
Şeddailer, Nahçîwan, Gence, Berba, Dubeyl, Beylekan, Demirkapı, Karabağ, Ani ve Duvin bölgelerinde 215-220 yıl hüküm sürmüştür.Şeddadiler ordusu 1020den itibaren Pakraduni Hanedanlığına ve Hazarlara karşı başarılı seferler düzenlemiş,ayrıca Gürcü, Ermeni, Bizans ve Ruslara karşı da mücadele etmiştir. 1047 ile 1057 yılları arasında Bizans ordusuna karşı savaşmıştır. Bundan sonraki senelerde Şeddadiler’in bölgedeki etkisi giderek küçülmüş.1072′de Anî ve Gence olmak üzere ikiye ayrıldı1067’ten itibaren Şeddadiler,Selçukluların işgaline uğramış ve 1174 yılında Selçuklular tarafından yıkılmıştır.
$Şeddailerde Hükümdar İsimleri$
Muhammed bin Şeddâd (951-971)
Ali Leşkerî-I bin Muhammed (971-978)
Merzubân bin Muhammed (978-985)
Fazl-I bin Muhammed (985-1031)
Ebü’l Feth Mûsâ (1031-1034)
Ali Leşkerî-II (1034-1049)
Anûşirvân bin Leşkerî (1049)
Ebü’l-Ensâr Şâvur-I (1049-1067)
Fazl-II bin Şâvur (1067-1073)
Fazl-III bin Fazl (1073-1075)
Ani Şûbesi:
Menûçihr bin Şâvur(1072-1118)
Ebü’l-Esvar-II Şâvur(1118-1124)
Fazl-IV bin Şâvur-II(1125-?)
Mahmûd(?-1131)
Hûşçihr(1131-?)
Şeddâd(?-1115)
Fazl-V(1115-1161)
Şâhenşâh(1164-1174
eski tarihte kürt parası
Şeddadi sultanlarından Fadl Bin Muhammed dönemine (983-1031) ait bir gümüş dirhem
Siyasi başarılarının yanı sıra, Şeddâdiler imar ve kültür alanında da önemli eserler bıraktılar. Müslüman Kürt medeniyetine şahitlik eden bu eserler hala varlıklarını muhafaza ediyorlar.
Özellikle 18 yıl devletin başında kalan Ebu’l-Ensar Şavur, zamanında, birçok önemli tarihi yapıt tarihe mal oldu. Şavur döneminden günümüze kalan en önemli eserler, hala Gürcistan müzelerinde sergilenen Gence kapılarıdır. Ayrıca Aras nehri üzerinde bulanan Xudafer köprüsü yine Şeddadilerin hükümdarı Fazl zamanında inşa edilmiştir.
Revvadiler(955-1071)
Revvadi devleti
Revvadi Devletini Gösteren Harita
Revvadiler,Güney Azerbaycan’da hüküm sürmüş Kürt devletidir.İlk başkentleri Erdebil iken daha sonraları ise Tebriz‘e taşınmıştır.
Ebülhica bin er-Revvad 955 tarihinde Erdebil merkezli Revvadiler devletini kurmuştur.
1054 yılında Sultan Tuğrul Bey‘in öncülüğünde Güney Azerbaycan‘a akın eden Büyük Selçuklu Devleti ordusu,Tebriz‘e kadar ilerlemiştir. Selçuklular karşısında zayıf düşen Revvadi hükümdarı Ebu Mensur Vehsudan, Tuğrul Bey‘in hâkimiyetini kabul etmiş ve adına hutbe okunmasını emredip, sultana değerli hediyeler vermiştir. Revvadi‘lerin varlığına Moğollar son vermiştir.
Revvadi Hükümdarları
Ebülhica bin er-Revvad
I.Memlan (988-1000)
II.Hüseyin (1000-1019)
Vahsudan (1019-1054)
Ebu Nasr II.Memlan (1054-1071)
Eyyûbîler
Eyyubiler Kürd
Eyyubileri Gösteren Harita
Eyyûbîler Devleti veya Eyyûbîler (Arapça: أيوبيون ‘ayyūbīyūn; 1171-1250, Hama’nın yerel yönetimi olarak 1348’e kadar), Zengi Devleti’nin komutanı olan Kürd lider Selahaddin Eyyûbî’nin kurduğu Sunni İslam Hanedanı’nın egemen olduğu Mısır’daki devletin adıdır.En güçlü olduğu dönemde Mısır, Suriye, Irak, Hicaz ve Yemen‘i egemenliği altında tutmuştur.
Selahadiin Eyyubi kimdir
Kürd Lider Selahaddin Eyyubi Selahaddin Yusuf bin Eyyubi (Kürtçe: سەلاحەدینی ئەییووبی/Selahedînê Eyûbî; Arapça: صلاح الدين الأيوبي, tam adı: الملك الناصر ابو المظفّر صلاح الدين يوسف ابن ايّوب; el-Melik el-Nasır Ebu’l Muẓaffer Selahaddin Yusuf bin Necmeddin Eyyubi)
Fransız ve Bizans ordularının müşterek saldırılarına karsı büyük başarılar elde eden Selahaddin Eyyubi, İslam dünyasında kendisini büyük sempati duyulan, tam anlamı ile güçlü bir vezir ve önder durumuna geldi. 1171´de, varlığını 200 yıl sürdürmüş olan Mısır Fatımi halifeliğine son verdi. Hicaz, Yemen, Aden ve Mekke´yi aldı. Eyyubilerin buralardaki hâkimiyeti 50 yıldan fazla sürdü. Suriye Kralı Nureddin´in 13 Mayıs 1174´te ölmesi üzerine Selahaddin bir ordu ile Suriye´ye dönerek orayı da hâkimiyeti altına aldı. Bağdat´taki Abbasi halifesi, Mayıs 1174´te Selahaddin Eyyubi´nin krallığını kabul ederek fethettiği topraklardaki otoritesini tanıdı. Musul şehrini de alarak Musul Atabeklerine son veren Selahaddin, ülkesinin sınırlarını Fırat Nehri´ne kadar genişletti. Yukarı Mezopotamya´daki küçük beylikleri de hâkimiyeti altına alan Eyyubi İmparatorluğu´nun sınırları doğuda Dicle Nehri´ne, kuzeyde Ermenistan hudutlarına, güneyde Yemen´e, batıda ise Tunus´a dayanıyordu.
1187´de Kudüs şehrini Hristiyanların elinden aldı ve bu, İslam dünyasında ona büyük bir saygınlık kazandırdı. İslam´in Sünni öğretisiyle yetişen Selahhadin, kurduğu devletin resmi mezhebinin de Sünni olduğunu ilan etti. Dinde yaptığı reformlardan dolayı, adi Yusuf iken, dini ıslah eden anlamında “Selahhadin ” olarak değiştirildi. Eyyubiler döneminde pek çok Kürt yazar, sair, bilim adamı ve aydın yetişti. Izzeddin Ali, Mecdeddin Ebu Saadet, Ibnul Esir el Cezeri (Nasrullah ) bunlardan birkaçıdır.
Güney Kurdistan(Irak Kurdistanı veya Kuzey Irak) Yönetiminin bastırdığı Para Bir tarafı Selahattin Eyyubi öbür tarafındaysa Kurdistanı temsil eden dört dağ bulunmaktadır.
Eyyûbîler Kürt Mü?
Eyyûbîlere Kürt, Türk Arap devleti denilmiştir. Ama yaygın görüş Eyyubilerin Kürt kökenli olduklarıdır. Öyle ki, El-Hazrecî’nin Eyyubileri anlatan eserinin ismi Târihu Devleti’l-Ekrâd (Kürd Devletinin Tarihi) ismini taşımaktadır.
Diyarbakır(Amed) Selahaddin Eyyubi Üniversitesi
Mervaniler(990-1085)
Mervânîler
مروانيون
Marwānīyūn
— Nasıruddevle —
← 990-1085
Başkent Meyyafarkin
Dil(ler) Kürtçe
Arapça
Din İslam
Yönetim Monarşi
Nasıruddevle
– 984-990 Baz (Badh, Ebu Abdullah el-Hüseyin bin Dustak el-Harbukti)
– 990-997 Ebu Ali el-Hüseyin Mevran
– 1010-1061 Ebu Nasır Ehmed
Mervânîler (Arapça: مروانيون Marwānīyūn Kürtçe MERWÂNÎLER ) Ebû Abdullah el-Hüseyn bin Düstek el-Bâz tarafından Meyyafarikin‘de (Silvan) kurulmuştur
Leblebi Kıran Burcu Mardin kapısı ile yeni kapı arasında yer almaktadır. Mervaniler Dönemine ait olan burç 1034 yılında Mervanoğlu Ahmet tarafından yaptırılmıştır.
10 ve 11. asırda Diyarbakır’da hüküm süren Mervânîler kurucusu Ebû Abdullah el-Hüseyn bin Düstek el-Bâz, onuncu asrın ortasından îtibâren Doğu Anadolu’da fetihlere girişti. İlk önce Erciş’i ve çevresindeki şehirleri aldı. Bâz, nüfuzunu kuvvetlendirerek, Büveyhîlerin hakimiyetindeki Diyarbakır ve Silvan ve Nusaybin’i ele geçirdi. Büveyhî nüfuzunun azalmasından istifâde ederek, 984 senesinde Şiî-Büveyhî sultânı Samsamüddevle Merzubanî’yi mağlûb edip Musul’u ele geçirdi. Bağdâd’ı almak istediyse de başaramadı ve Musul’u boşaltmak zorunda kaldı. 991 senesinde tekrar Musul’u ele geçirmek için harekete geçen Bâz, şehrin hâkimi olan Hamdânîler karşısında mağlûb oldu ve bu muharebede öldü.Bunun üzerine tahta çıkan Hasen bin Mervân,Hamdânîler ile mücâdeleye devam ederek onları iki defa mağlûb etti. Hasen bin Mervân, 997 senesinde Diyarbakır’da öldürülünce, yerine kardeşi Mumehhüdüddevle Sa’îd bin Mervân geçti. Sa’îd ile Ebû Nasr bin Mervân arasında mücâdele başladı. Ebû Nasr, 1011 senesinde Sa’îd’i zehirleterek ortadan kaldırdı ve Mervânî tahtına geçti.
1011’de hükümdar olan Ebû Nasr, elli seneden fazla hüküm sürdü. Mervânîlerin bölgedeki hâkimiyetini kuvvetlendirip refahını yükseltti. Abbasî halifeliğinin yüksek hâkimiyetini tanıdı. Devrin kuvvetli komşu devletlerinden Bizanslılar ve Fâtımîlere karşı istiklâlini korumak için maharetle iyi münâsebette bulundu. Ebû Nasr bin Mervân devrinde Diyarbakır, Silvan ve çevresindeki şehirlerin hayât seviyesi yükseldi. Kültür ve san’at eserleri meydana getirildi, İbn-i Mervân’ın elli senelik saltanatı sırasında hâkim olduğu topraklarda bir sulh ve asayiş devri yaşandı. Âlimler ve şâirler himaye gördüler. Mervânîlerin hâkim olduğu bölgede Şafiî mezhebi yayıldı.Ebû Nasr bin Mervân’ın ölümünden sonra ülke toprakları Nasır ve Sa’îd adlı oğulları arasında bölüşüldü. Böylece Mervânîlerin gücü zayıflamaya başladı. 1085 senesinde Selçuklu ordusu şiddetli bir çarpışmadan sonra bölgeyi ele geçirdi. Son Mervânî hükümdarı Mensur, 1096 senesinde ölünceye kadar Cezîret-i İbni Ömer’de (Cizre) yaşadı.
Diyarbakır on gözlü köprü
#MERVÂNÎLER# döneminde Diyarbakır ‘da(Amed) yapılan On Gözlü Köprü
Malazgirt Savaşında Kürtlerin Varlığı ve Gerçeklerin İnkarı
Okullarda öğretilen kafatasçı Eğitim Sisteminde Kürtler göz ardı edilmiş Kürtlere yer verilmemiş veya Kürtlerin başarılarını başka milletlere atfedilmiştir.
1071 yılında Bizans İle Selçuklular arasında gerçekleşen Malazgirt savaşında Mervaniler 4 ile10 bin arası askerini Alparslan komutasına vermiş ve böylece Anadolu kapılarının Türklere açılmasında Kürtlerin rolü olmuştur.
Sıbt İbnu’l-Cevzî‘nin “Mir’atu’z-Zamân” kaynağında 10 bin, İbnu’d-Devâdârî‘nin “Kenzü’l-Durer” kaynağında ise Kürtlerden 4 bin kadar insanın katıldığını açıklamaktadır.
MAHABAD KÜRT CUMHURİYETİ
Mahabad Cumhuriyeti
كوماری مهاباد
Komarî Mehabad
← 1946-1947 →
Bayrak Arma
Ulusal marş
Ey Reqîb
Başkent Mahabad
Dil(ler) Kürtçe (resmi)
Azerice (bölgesel)
Din İslam
Yönetim cumhuriyet
Cumhurbaşkanı
Başbakan
Yüzölçümü
– 1946 37437 km2
Kürtlerin Yakın zamanda Kurduğu Kısa Ama Modern Cumhuriyet
Mahabad Cumhuriyeti (Kürtçe: كوماری مهاباد; Komarî Mehabad veya كومار کوردستانه مهاباد; Komara Kurdistana Mehabadê, Farsça:جمهوری مهاباد Jomhuri-e Mahābād) Ocak 1946 Qazî Mihemmed(Kadı Muhammed) tarafından Mahabad başkentli kurulmuş Kürt Devleti.Devletin sınırları Senendec, Uşnu,Miyandoab, Serdest, Bane, Sagiz şehirleri olmak üzere uzun bir coğrafyaya yayılmaktadır.
Mahabad Cumhuriyeti arma
Mahabad Cumhuriyeti Bayrağı
Qazî Mihemmed(Kadı Muhammed) 22 Ocak 1946’da Mahabad’da Çarçıra Meydanın’nda Mehabad Cumhuriyeti’nin kuruluşu ilan etti.
Aynı Gün Kürdistan Millet Meclisi(KMM) Kürtçe dili devletin resmi dili olarak kabul etti, aynı zamanda “Ey Raqib” ;Kürdistan Marşı ve bayrağı seçildi, bayrağın şekli de böyle idi: üstte kıırmızı, ortada beyaz, altta yeşil, onların üstünde de yirmibir köşeli, sarı bir güneş vardı.
Kürt Cumhuriyetinin Resmi dili Kürtçedir. Okullarda eğitim Kürtçe ders kitaplarıyla ve Kürtçe verilir.
Mahabad devleti
Cumhuriyet ilan edildikten kısa bir süre sonra anayasa ve hükümet çalışmaları tamamlanarak 11 5ubat 1946’da 30 üyeli ulusal parlamento’nun ilk toplantısında Qazî Muhammed Cumhurbaşkanı seçilir.On üç üyeli Bakanlar Kurulu oluşturulur: Başbakan ve Bakanlar Kurulu Başkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Savaş Bakanı, Eğitim, Sağlık Bakanı, Dış işleri Bakanı, Ulaştırma Bakanı, Ekonomi Bakanı, Tarım Bakanı, Ticaret Bakanı, İç işleri Bakanı, Adalet Bakanı, Çalışma Bakanı, Haberleşme Bakanı gibi bakanlıklar oluşturulmuştur.
Genelkurmay Başkanlığına Mele Mustafa Barzani(Mesut Barzani’nin Babası) seçilir.
Qazî Mihemmed(Kadı Muhammed)
Qazî Mihemmed’in Parlemontuda yaptığı konuşma;
“Bugün Güney Kürdistan’da dalgalanan- Kürdistan bayrağıyla süslenmiş kürsüde yeminini eder: “Allah’ın büyüklüğü, Kuran-ı Kerim’in kutsallığı, ülkem ve bayrağım üzerine ant içiyorum ki, kanımın son damlasına ve son nefesime kadar, canımla ve malımla, özgürlük yolunda bayrağımızın göklerde dalgalanması için çalışacağıma söz veriyorum.”
Yapılan Yenilikler
Mahabad Cumhuriyeti kısa ömürlü olmasına karşın Modern Devlet esasına dayanarak birçok yenilik ve hizmetler gerçekleştirilmiştir.İşte onlardan Bazıları;
10 Ocak 1946′da yayın hayatına başlamış olan Kurdistan dergisinin yayına devamına ve Kurdistan adlı resmî bir gazetenin çıkarılmasına karar verildi.
Kürdistan Milli Meclisi, aldığı kararlar ile eğitim alanında iyileştirme kararı aldı ve genel ve zorunlu ilk öğretimi tesis eden yasalar çıkardı.
Fakir ailelerin çocuklarına para yardımı, giyecek ve ders kitapları verildi.Kültürel çalışmaların önemini vurgulayan meclis, ilk olarak iki Kürt şairin, Hejar ile Hêmen’in şiir kitaplarını devlet matbaasında bastırdı. Kısa bir süre içerisinde Kürt okulları kuruldu ve Kürtçe eğitime başlandı.
Hawar ve Hilale adıyla iki yeni dergi yayınlandı.10 Mart’ta ise Sovyetlerin göndermiş olduğu bir verici istasyonu ile Mehabad Radyosu yayın yapmaya başladı.
Kadı Muhammed
Kürt-Azeri ilişkisi
3 Mayıs 1946’da Mahabad Cumhuriyeti ile Bölgedeki diğer Cumhuriyet olan Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Milli Hükümeti arasında imzalanan anlaşmaya göre;
1. İki tarafın topraklarından her birine, tarafların her birinin temsilcileri gönderilecek,
2. Kürtlerin çoğunlukta olduğu Azerbaycan topraklarında Kürt yönetimi temsilcileri, Azerilerin çoğunlukta olduğu Kürt topraklarında ise Azeriler arasında temsilciler bulunduracak,
3. İki hükûmet, ekonomik sorunlarla uğraşacak olan bir Birleşik Ekonomi Komitesi oluşturacak.
4. Gerekli olduğu zaman karşıklı askerî yardım yapılacak.
5. İran hükûmetiyle her türlü görüşmeler, iki hükûmetin onayı alındıktan sonra yürütülecek.
6. Azerbaycan hükûmeti, kendi topraklarında yaşayan Kürtler için eğitim alanında girişimler örgütlemek amacıyla gerekli olan önlemleri almayı üstlendi. Kürt hükûmeti de kendi tarafından, İran Kürdistan topraklarında yaşayan Azerbaycanlılar için aynı girişimleri gerçekleştirme vaadinde bulundu.
7. İki halk arasında tarih içinde yerleşmiş olan dostluk ve işbirliği ilişkilerini bozma denemesinde bulunan ya da onların ulusal birliğine el uzatan, kim olursa olsun, iki halk tarafından cezalandırılacaktır.
Mahabad Cumuriyet’in Yıkılışı
17 Aralık’ta İran Şah yönetimi orduyu Kürt kentlerine göndererek işgal etti ve Mahabad Cumhuriyeti’ne son verdi. Kürt liderler gözaltına alındı ve 31 Mart 1947 tarihinde Cumhurbaşkanı #Qazi Muhammed#, Başbakan Hacı Baba Şeyh ve Savunma Bakanı Muhammed Hüseyin Han Seyfi Kadı, Qazi Muhammed’in kardeşi Sadri Qazi, amcasının oğlu Seyfi Qazi Çarçıra Meydanı’nda gizlice asıldı.
kadı muhammed idam
Qazi Muhammed’in İdamı
kürtler iran idam
Mahabad Kürt Devleti Neden Kısa Süreli Oldu ?
Koohi-Kamali Devletin Çöküş Nedenini Şöyle anlatmaktadır;
”Öncelikle Kürt toplumunun ana özelliği olan kabile bölünmüşlüğü, merkezi hükümete karşı direnişin sonucunda Kürt Cumhuriyetinin kurulmasında rol oynadığı gibi bu cumhuriyetin yıkılmasına da sebebiyet vermiştir. Değişik kabileler, daha doğrusu bu kabilelerin liderleri arasındaki çatışma ve çekişmeler ulusal hareketin önünde önemli bir engel olmuştur. Bir veya birden çok kabilenin kendi çıkarları uğruna dış güçlerle iş birliği yapması Kürt tarihinde olağan bir haldir. İkinci iç sebep cumhuriyetin iyi örgütlenmiş ve politik deneyimine sahip güçlü yönetimden yoksun olması olgusudur.”
Yani kısacası Kürtler’in birlik olamaması ve Kürtlerin içinden hainlik yapıp düşmanlarla işbirliği yapmalarıdır. Bugün olduğu gibi Yine Kürtler birlik değiller ve düşmanlar Kürtleri Egemenlik altına kolayca alıyorlar..
Kürt Tarihinin İnkar Edilmesi
Günümüzde bazı Türk tarihçiler bu gerçeği her zamanki gibi inkar edip red etmektedir.Bize dayatılan okullarda öğretilen pohpohlanmış egosu yüksek Atatürkçülük Kemalist Eğitim sisteminde Kürtler yoksayılıp Türk Kürt kardeşliğine darbe vurmuştur.Türk Tarihinde,Kürt Teali Cemiyeti dışında Kürtlere yer verilmeyip,Kürt Teali Cemiyetini de kötü gösterip Kürt düşmanlığını açıkça göstermektedir.
Bazıları ise”Kürt Tarihi hani nerde geçiyor” gibi saçma sapan yorumlar yapmaktadır.Bu şekilde diyen arkadaşların ve okullarda öğretilen Türk tarihinde tabiki Kürt tarihi geçmiyor.İlerde Ana Dilde Eğitim gelir ve artık Kürtler kendi Tarihlerini öğrenirler..
KÜRTLER NEDEN TARİHİNE DÜŞMAN ?
Bu ırkçı kafatasçılar Osmanlı devletinin yıkılışından sonra İslam Tabeası yerine ırkçı kafatasçı sistemi getirenlerdir.Daha önceki yazılarımızda belirttiğimiz gibi,Cumhuriyet kurulduktan sonra Kürtlere zulümler başlamış,Atatürkçülük Türkçülük adı altında kafatasçı Eğitim sistemiyle Türk ve Kürt çocuklarına Kürtler düşman ettirilmiş ve Kürtlere dair ne varsa hepsini yoksaymış inkar etmişlerdir.Bugün Mezopotamya ve Anadoluda yaşayan Kürtlerin yarısı bu ırkçı Eğitim sistemiyle kendi özüne benliğine düşman ettirilmiştir.Kürt oldukları halde Kürdüm dahi diyemiyorlar.Tarihini, Kültürünü bilmeyen Kürt nesiller yetişiyor.Kürtlük onlar için bişey ifade etmiyor,çünkü yıllardır beyinlerine türklük pompalanmıştır empoze edilmiştir.
Her Milletin olduğu gibi Kürtlerinde kendi tarihini,Dilini,Kültürünü öğrenmesi gerekir..[1]
ئەم بابەتە بەزمانی (Türkçe) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
ئەم بابەتە 786 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | kurtler.net
فایلی پەیوەندیدار: 3
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 4
زمانی بابەت: Türkçe
ڕۆژی دەرچوون: 31-12-2021 (3 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: دۆزی کورد
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: تورکی
وڵات - هەرێم: کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( سارا ک )ەوە لە: 12-11-2022 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕاپەر عوسمان عوزێری )ەوە لە: 13-11-2022 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( ڕاپەر عوسمان عوزێری )ەوە لە: 13-11-2022 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 786 جار بینراوە
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.197 KB 12-11-2022 سارا کس.ک.
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
وێنە و پێناس
گوندی قەرەتەپە لە شارەدێی بنگرد ساڵی 1983
ژیاننامە
زۆزگ سەڵاح
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
وێنە و پێناس
گوندی کەناروێ لە شارباژێڕ ساڵی 1985
کورتەباس
دەروونزانی گشتی 02
ژیاننامە
حەیدەر ئیسماعیل عەبدوڵڵا محەمەد
کورتەباس
واتە و وەڵینا
پەرتووکخانە
درکپێکردنی وێنەی میتافۆریی لە کۆدی شیعرییدا
ژیاننامە
عومەر ئیبراهیم عەزیز
پەرتووکخانە
کەڵەشێر و ڕێوییە پیرەکە
ژیاننامە
شانیا شەهاب
ژیاننامە
ڕەوا جەلیزادە
کورتەباس
چۆن سکرتێرێکی سەرکەوتوو بین
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
وێنە و پێناس
قەڵای ئامەد ساڵی 1920
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
وێنە و پێناس
تیمەکانی هۆشیارکردنەوەی خۆپارێزی لە مین لە ساڵی 2000
ژیاننامە
فاتیح ئارش
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
کورتەباس
گەشتێکی کورت بەجیهانی هونەری مناڵان دا
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
ژیاننامە
فەرەیدون غەریب حەسەن
ژیاننامە
سایە ئیبراهیم خەلیل
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
وێنە و پێناس
خولی پەروەردەکردنی هەنگ بۆ هەنگەوانانی شاباژێڕ ساڵی 2000
پەرتووکخانە
کاریگەریی چیرۆک لە گەشەپێدانی بەها ئاکارییەکان لای منداڵانی باخچە
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای سەردار
کورتەباس
بازار
پەرتووکخانە
پێواژۆ فۆنۆمۆرفۆلۆژییەکان لە زمانی کوردیی-شێوەزاری شارەزووردا
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای زەرزوان
ژیاننامە
چرا ڕێبوار کەریم مەحمود
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
ژیاننامە
تینا سۆران
شوێنەوار و کۆنینە
مزگەوتی گەورەی ئامەد
پەرتووکخانە
ئیمپراتۆریەتی ساسانیەکان

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
سابیر کوردستانی
09-07-2009
هاوڕێ باخەوان
سابیر کوردستانی
ژیاننامە
شوکریە ڕەسوڵ
12-11-2010
هاوڕێ باخەوان
شوکریە ڕەسوڵ
ژیاننامە
ڕازی شاعیر
04-09-2015
هاوڕێ باخەوان
ڕازی شاعیر
ژیاننامە
ئەحمەد سەعید
31-10-2021
ڕۆژگار کەرکووکی
ئەحمەد سەعید
ژیاننامە
ئەبوبەکر حەسەن
11-08-2022
زریان عەلی
ئەبوبەکر حەسەن
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
پەرتووکخانە
کەڵەشێر و ڕێوییە پیرەکە
09-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
ئیمپراتۆریەتی ساسانیەکان
09-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
پێواژۆ فۆنۆمۆرفۆلۆژییەکان لە زمانی کوردیی-شێوەزاری شارەزووردا
09-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
درکپێکردنی وێنەی میتافۆریی لە کۆدی شیعرییدا
09-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
کاریگەریی چیرۆک لە گەشەپێدانی بەها ئاکارییەکان لای منداڵانی باخچە
09-08-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
تینا سۆران
08-08-2024
سروشت بەکر
پەرتووکخانە
زمان و ئەزموونی موفتی پێنجوێنی(1881-1952)لەنێو ڕەهەندی ڕۆشنبیریدا
08-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
فرێزی فەرهەنگیی لە زمانی کوردیی و فارسییدا
08-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
وشەی بێگانە لەفەرهەنگی زمانی کوردیدا (کاریگەری زمانی فارسی وەک نموونە)
08-08-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
کەرەستە مۆڕفۆسینتاکسیەکان لەشێوەزاری ماچۆدا
08-08-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  529,883
وێنە
  107,292
پەرتووک PDF
  19,945
فایلی پەیوەندیدار
  100,750
ڤیدیۆ
  1,470
زمان
کوردیی ناوەڕاست 
302,621
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,875
هەورامی 
65,828
عربي 
29,191
کرمانجی - کوردیی سەروو 
16,920
فارسی 
8,920
English 
7,366
Türkçe 
3,590
Deutsch 
1,477
Pусский 
1,134
Française 
324
Nederlands 
130
Zazakî 
85
Svenska 
57
Հայերեն 
49
Italiano 
40
Español 
39
لەکی 
37
Azərbaycanca 
21
日本人 
19
Norsk 
14
עברית 
14
Ελληνική 
13
中国的 
12
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
130,241
پەرتووکخانە 
25,330
ژیاننامە 
24,617
کورتەباس 
17,250
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,550
پەند و ئیدیۆم 
12,579
شوێنەکان 
11,579
شەهیدان 
11,568
کۆمەڵکوژی 
10,886
هۆنراوە 
10,232
بەڵگەنامەکان 
8,326
وێنە و پێناس 
7,316
ئامار و ڕاپرسی 
4,624
کلتوور - مەتەڵ 
3,150
ناوی کوردی 
2,005
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,450
ڤیدیۆ 
1,371
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
818
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
728
شوێنەوار و کۆنینە 
633
فەرمانگەکان  
269
گیانلەبەرانی کوردستان 
243
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
182
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
79
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
21
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
323
PDF 
30,367
MP4 
2,389
IMG 
196,114
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
وێنە و پێناس
گوندی قەرەتەپە لە شارەدێی بنگرد ساڵی 1983
ژیاننامە
زۆزگ سەڵاح
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای ئامەد
وێنە و پێناس
گوندی کەناروێ لە شارباژێڕ ساڵی 1985
کورتەباس
دەروونزانی گشتی 02
ژیاننامە
حەیدەر ئیسماعیل عەبدوڵڵا محەمەد
کورتەباس
واتە و وەڵینا
پەرتووکخانە
درکپێکردنی وێنەی میتافۆریی لە کۆدی شیعرییدا
ژیاننامە
عومەر ئیبراهیم عەزیز
پەرتووکخانە
کەڵەشێر و ڕێوییە پیرەکە
ژیاننامە
شانیا شەهاب
ژیاننامە
ڕەوا جەلیزادە
کورتەباس
چۆن سکرتێرێکی سەرکەوتوو بین
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
وێنە و پێناس
قەڵای ئامەد ساڵی 1920
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
وێنە و پێناس
تیمەکانی هۆشیارکردنەوەی خۆپارێزی لە مین لە ساڵی 2000
ژیاننامە
فاتیح ئارش
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
کورتەباس
گەشتێکی کورت بەجیهانی هونەری مناڵان دا
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
ژیاننامە
فەرەیدون غەریب حەسەن
ژیاننامە
سایە ئیبراهیم خەلیل
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
وێنە و پێناس
خولی پەروەردەکردنی هەنگ بۆ هەنگەوانانی شاباژێڕ ساڵی 2000
پەرتووکخانە
کاریگەریی چیرۆک لە گەشەپێدانی بەها ئاکارییەکان لای منداڵانی باخچە
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای سەردار
کورتەباس
بازار
پەرتووکخانە
پێواژۆ فۆنۆمۆرفۆلۆژییەکان لە زمانی کوردیی-شێوەزاری شارەزووردا
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای زەرزوان
ژیاننامە
چرا ڕێبوار کەریم مەحمود
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
ژیاننامە
تینا سۆران
شوێنەوار و کۆنینە
مزگەوتی گەورەی ئامەد
پەرتووکخانە
ئیمپراتۆریەتی ساسانیەکان
فۆڵدەرەکان
وشە و دەستەواژە - وڵات - هەرێم - ڕۆژهەڵاتی کوردستان وێنە و پێناس - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان پەند و ئیدیۆم - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان وشە و دەستەواژە - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) - وڵات - هەرێم - ڕۆژاوای کوردستان ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) - وڵات - هەرێم - تورکیا ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) - وڵات - هەرێم - ئەڵمانیا ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) - وڵات - هەرێم - هۆڵاند پەند و ئیدیۆم - شار و شارۆچکەکان - سلێمانی

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.75
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 1.093 چرکە!