ناونیشانی بابەت: هاکان فیدان، کوردێک لە لوتکەی هەواڵگری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا
$هاکان فیدان، چۆن لە هەرێمی کوردستان دەڕوانێت؟$
هاکان فیدان، ڕاوێژکاری دەزگای هەواڵگری تورکیا (میت) لە ئێستادا بەکەسی یەکەمی هەواڵگری لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دادەنرێت و دەزگاکەی هەژمونێکی هێندە بەهێزی هەیە نەخشی بەسەر زۆربەی ڕووداوەکانی ڕۆژ هەڵاتی ناوەڕاستەوە هەیە.
هاکان فیدان، تێکەڵبوونی بەبواری سەربازی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 1986 وەک سەرباز لە ڕیزەکانی سوپای تورکیا دەست بەکار دەبێت. دواتر لە سوپا بەردەوام دەبێت و پلەی مولازم بەدەست دەهێنێت. دەبێتە ئەفسەر لە یەکێک لەو یەکە سەربازیانەی تورکیا کە لەناو هێزەکانی ناتۆ ئەرک دەبینێت. پاشان لە زانکۆی میریلاندی ئەمەریکی دەخوێنێت و بڕوانامەی بەکالۆریۆس لە بواری کارگێڕی سەربازی بەدەست دەهێنێت. لە ساڵی 1999 دەیەوێت لە زانکۆی بلیکێنت لە ئەنقەرە لە بواری کارگێڕی و ڕێکخستنی سەربازی بخوێنێت. بەڵام یەکێک لە مامۆستاکانی پێشنیار دەکات ماستەرەکەی لە بواری هەواڵگریدا بخوێنێت... بەو پێیەی دەزانێت هاکان خوێنەری ئەو پەڕتووکانەیە کە لەسەر دەزگا هەواڵگرییەکان نووسراون. پاشان هاکان فیدان پێشنیارەکە پەسەند دەکات و توێژینەوەکەی لەسەر ڕۆڵی دەزگای میت دەبێت لەدەرەوەی تورکیا.
ئەحمەد داود ئۆغڵۆ، سەرۆک وەزیری پێشووتری تورکیا زۆر سەرسام دەبێت بە توێژینەوەکەی. پاشان هاکان فیدان لە باڵوێزخانەی ئوسترالیا وەک شارەزای بواری سەربازی کاردەکات و دواتر لە ڕێکخراوی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم دەست بەکارکردن دەکات. لەپاڵ شارەزاییە سەربازیەکەی وەکوو دبلۆماتێکی کارا دەردەکەوێت. دوای ئەوەی بڕوانامەی دکتۆرا بەدەست دەهێنێت و توێژینەوەکەی لەسەر داڕشتنەوەی دەزگای میت دەبێت و بەراوردی میت دەکات بەدەزگای هەواڵگری بەڕیتانیا لە سەردەمی جەنگی جیهانی دووەم.
لە ڕێگای ئەحمەد داود ئۆغڵۆوە پێشنیار دەکرێت بۆ کارکردن لە ئاژانسی هەواڵگری تورکیا. دوای نزیکبوونەوەی لە ئەردۆغان و ئاک پارتی وەک ڕاوێژکاری دەزگای میت دادەنرێت کە بەرزترین پۆستی هەواڵگری و ئەمنی تورکیایە.
فیدان، ڕۆڵێکی گەورەی بینی لە پتەوکردنی پێگەی ئەردۆغان و سەرەتا تەسفیەی جەنەڕاڵەکانی سوپای تورکیای کرد کەئەمە ئەستەم بوو لە دوای 85 ساڵ لە باڵا دەستی سوپا و جەنەڕاڵەکان لە تورکیا.
هاکان فیدان، سەرجەم تۆڕە گەورەکانی ناو سوپای ئاشکراکردو هەر زوو دەزگا گرنگەکانی تورکیای لە نەیارەکانی ئاک پارتی پاک کردەوە.
لەسەر ئاستی سیاسەتی دەرەوە، دووبارە دەزگای میت دادەڕێژێتەوە و تۆڕی فراوان بۆ دەزگاکە درووست دەکات بەتایبەت لە وڵاتانی هاوسنووری تورکیا.
میت لەو پەڕی کازاخستان و کۆمارە تورکەکانی ناوەڕاستی ئاسیاوە تا ئەفریقا و وڵاتانی عەرەب و باڵکان و ئەوروپا دەست بەچالاکی دەکات. لە ئێستا یەکێکە لە بەهێزترین ئاژانسەکانی هەواڵگری لە جیهان.
تێڕوانینی فیدان و توژینەوەکانی بەتەواوەتی ڕەنگی داوەتەوە لە دەزگای میتدا... هۆبەی جیاوازی بۆ سەرجەم ئەو ناوچەو وڵاتانەی دەرەوەی تورکیا کردووەتەوە کە بەلای تورکیاوە گرنگن.
فیدان پەیوەندییەکی پتەوی لەگەڵ ئەردۆغان هەیە. زۆرجار بە ڕووەکەی تری ئەردۆغان وەسفی دەکەن.
لە 15ی تەمووزی 2016، پلانی گەورەترین کودەتای دژی ئەردۆغان پوچەڵکردەوە کاتێک بەشێکی سوپا شوێنە گرنگەکان و ڕاگەیاندنەکانیان کۆنترۆڵکرد.
لەو کاتەدا هاکان فیدان، هەواڵی مردنی خۆی بەشێوەی فەیک دایە ڕاگەیاندنی کودەتاچییەکان و ئەوەیان بڵاوکردەوە کە فیدان کوژراوە و تەرمەکەی لە نەخۆشخانەی باشتەپەیە لە ئەنقەرە. گرووپێکی سەربەخۆ لەناو میت، هەواڵەکەیان گەیاندە ژەنەڕاڵە کودەتاچییەکان. گوایە ئەوان فیدانیان کوشتووە. بەوەش لینکێکی لەگەڵ کودەتاچییەکان درووستکرد. وایان دەزانی میت لەگەڵیاندایە و بەدرێژای شەوی 15ی تەمووز، توانی تەواوی نەخشەکانی کودەتاچییەکان ئاشکرا بکات.
دوای دەستکەوتنی ئەو نەخشەو زانیارییانە، توانی لە چەند کردەیەکی خێرادا ژەنەڕاڵەکان لە سوپا داببڕێت و بەناوی میتەوە زانیاری هەڵەی پێدان. بەمەش شکستی بەکودەتاکەیان هێنا... خۆشی بەدرێژایی ئەو شەوە پارێزگاری لە ئەردۆغان کرد و لە تەواوی هەوڵەکانی کوشتن ڕزگاری کرد.
دوای شکست هێنانی ئەو کودەتایە، ئەردۆغان و فیدان پێکەوە هەزاران کەسیان لە سوپاو دەزگاکانی تورکیا دەستگیرکرد... بەتەواوی پاکتاوی نەیارانی ئەردۆغان کرا و بەدرێژای مێژووی کارکردنی فیدان و ئەردۆغان تاکە کەسە تا ئێستا لەگەڵ ئەردۆغان پەیوەندی بەتینە پێچەوانەی هاوڕێ کۆنەکانی ئەردۆغان وەک داود ئۆغڵۆ و عەلی باباجان و عەبدوڵڵا گویل و محەمەد شیشمەک کە پەیوەندیان لەگەڵیدا تێک چوو.
زۆربەی شرۆڤەکارانی دۆخی تورکیا پێیان وایە فیدان کاریگەریی گەورەی لەسەر ئەردۆغان داناوە و بەشێکی بڕیار و دەست وەردانەکانی تورکیا لە وڵاتانی دەرەوە کاریگەریی فیدانە بەسەر ئەردۆغانەوە.
هاکان فیدان، بڕوای بە عوسمانی نوێ و درێژبوونەوەی جوگرافیای تورکیا هەیە... بەتەواوەتی بڕوای بە نەخشەی عەهدی میللی تورکیا هەیە کە باکووری قوبرس و #هەرێمی کوردستان# و #کەرکووک# و موسڵ و بەشێکی دورگەکانی یۆنان بە خاکی تورکیا دەزانێت...
لە ئاستی دەرەوە جگە لە ڕۆڵی گەورەی میت لە هەرێم کە چەندین چالاکی و کردەوەی ئەنجامداوە لە دەستێوەردانەکانی شەڕ لە سووریا و درووستکردنی دەیان گرووپی چەکداری نزیک لە تورکیا لەو وڵاتە ڕۆڵی هەبووە. لە لیبیا ڕۆڵی گەورەی هەبوو لە هێشتنەوەی حکومەتی تەرابلوس کاتێک هێزەکانی سەر بە خەلیفە حەفتەر بە پشتیوانی میسر و ئیمارات و سعودیە ویستیان بیڕوخێنن.
لە گەمارۆی سعودیەو ئیمارات بۆ سەر قەتەر ئەندازیاری فریاکەوتنی حکومەتەکەی قەتەر بوو... هەر زوو خۆی و یەکەیەکی سەربازی سوپای تورکیا گەیشتنە قەتەر و پلانی جوڵەی سەربازیان لە دژى ئەو وڵاتە پوچەڵ کردەوە...
لە جەنگەکانی ئەرمینیا و ئازەربایجان، ڕۆڵی یەکلاکەرەوەی بینی بە قازانجی ئازەربایجان. لە کەیسی کوشتنی خاشقچی ڕۆژنامەنووسی سعودیە لە کونسوڵخانەی تورکیا لە ئێستانبوڵ گورزێکی کوشندەی لە سعودیەو محەمەد بن سەلمان، شازادەی جێنشینداو هەرزوو بڕوای بەهەموو وڵاتان هێنا کارەکە بە فەرمانی شازادەی جێنشین کراوە و سعودیەی ناچارکرد بۆ داخستنی کەیسەکە سازش بە قازانجی تورکیا بکات لە سووریا و وڵاتانی عەرەبی.
هەموو ئەو ڕۆڵانەی تورکیا لە پشت پەردەوە دەیگێڕێت، دەرهێنەرەکەی هاکان فیدانە و لەپاڵ پەیوەندی لەگەڵ ڕۆژاوا لە هەمان کات پەیوەندی لەگەڵ ئێران و ڕووسیا درووستکردووە لە ئاستی هەواڵگری. ئەمەش نیگەرانی خۆراوای لێکەوتووەتەوە، بەڵام ئەردۆغان و فیدان وەکوو ستراتیجی تورکیا لە پەیوەندییەکانی میت دەڕوانن.
فیدان لە ئێستادا بەهێزترین پیاوی هەواڵگری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە و دەزگاکەشی بەهەمان شێوەیە، یار و نەیارەکانی حسابێکی گەورەی بۆ دەکەن.
هاکان فیدان، لە ساڵی 1968 لە ئەنقەرە لە دایک بووە. هەر چەندە باوکی و باپیری لە شاری ئەردیشی باکووری کوردستانەوە ڕۆشتونەتە ئەنقەرە و بەڕەچەڵەک کوردن، بەڵام فیدان دانی بەمەدا نەناوە... ئەگەرچی کەسە نزیکەکانی نایشارنەوە خەڵکی شارۆچکەی ئەردیشن کە شارۆچکەیەکە سەر بە پارێزگای وانە و دەکەوێتە باکووری ڕۆخی دەریاچەی وان.
لە ساڵی 2018 میدیاکانی پەکەکە چاوپێکەوتنی گەڕیلایەکیان بڵاوکردەوە بەناوی ”عەگید زیلان” کە خۆی بە کوڕی ئامۆزای فیدان ناساند.
هاکان فیدان، هەر چەندە لە بنەڕەتیشدا کورد بێت، بەڵام لە سەردەمی ئەودا میت زۆرترین کردەی دژی کورد ئەنجامداوە لە هەرێم و #ڕۆژاوای کوردستان#... چونکە هەموو بۆردومانەکانی فڕۆکەو درۆنەکانی تورکیا، ئامانجەکانی لەلایەن میتەوە دیاری دەکرێن.
ئێستا فیدان لە لوتکەی هەواڵگری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدایە و زۆرجار میدیاکانی تورکیا بەشوێنگرەوەی ئەردۆغانی دەزانن و پێیان وایە ئەگەر ئەردۆغان ئەم خولەی سەرۆکایەتی بباتەوە ئەوا بەهۆی تەمەن و نەخۆشییەوە ناتوانێت خولی ئاییندە بباتەوە، بەڵام لە فیدان دڵخوازتری دەستناکەوێت کاندیدی بکات بۆ سەرۆکی تورکیا.[1]